1, 2. Eme o gwọlọ nọ Elaeja o re ru, kọ oghẹrẹ vẹ Elaeja o ro wo ohẹriẹ no Ehab?

ELAEJA ọ gwọlọ nọ ọ rẹ lẹ se Ọsẹ obọ odhiwu riẹ evaọ oria nọ omọfa ọ rrọ họ. Rekọ ogbotu ahwo a wariẹ e riẹ họ. U ri kri hi nọ uvi ọruẹaro nana ọ rọ lẹ, kẹsena erae i te no ehru ze. Yọ obọnana ahwo na buobu a gwọlọ ru wọhọ emamọ ahwo evaọ aro riẹ re ọ ruẹse ghale ae. Taure Elaeja ọ tẹ te gadiẹ kpohọ ehru Ugbehru Kamẹl re ọ lẹ se Jihova Ọghẹnẹ, o gwọlọ nọ o re ru oware jọ. O wo ovuẹ jọ rọkẹ Ehab ovie na.

² Elaeja avọ Ehab a wo ohẹriẹ gaga. Ehab ọ whẹ ẹgọ ovie họ, rekọ ọ rrọ ohwo uvou-uthei, o wo ẹme-obọ họ, o te je kie no egagọ uzẹme no. Elaeja o ku ewu ọruẹaro họ, onọ a rehọ oviẹ-arao ru, hayo nọ a rehọ eto ekamẹle hayo eto ẹwe ru. Ọ jọ ọzae nọ o wo udu gbe ẹrọwọ, o te je kru ẹgbakiete riẹ. Eware nọ e via evaọ ẹdẹ nana i dhesẹ vevẹ nọ ezae ivẹ nana i wo ohẹriẹ.

3, 4. (a) Ẹvẹ a ro kpe omovuọ họ Ehab avọ amọfa kpobi nọ a be gọ Ebale oma? (b) Enọ vẹ ma be te k’iyo rai?

³ A kpe omovuọ họ Ehab avọ amọfa kpobi nọ a be gọ Ebale oma evaọ ẹdẹ yena. Ohwo kpobi o vuhumu no nọ egagọ nọ Ehab ovie na avọ Jezibẹl aye riẹ a be wha haro evaọ uvie erua-ikpe Izrẹl na yọ egagọ erue. Egagọ Ebale yọ egagọ iwhayo. Dede nọ eruẹaro Ebale a lẹ gaga, duola, je bru ela họ oma rai, ẹdhọ ofofe rai na ọ sai vi erae ze he. Ebale ọ sai siwi uzuazọ izerẹ egba ene gbe udhuvẹ gbe ikpe (450) riẹ hẹ, enọ i fo uwhu na. Oware ofa jọ o riẹ nọ ẹdhọ na ọ sai ru hu, yọ oware na o be te via obọnana. O vrẹ ikpe esa no nọ eruẹaro Ebale a be rọ lẹ sei nọ o vi oso ze, rekọ Ebale ọ sai ru oware ovo ho. Jihova o bi ti dhesẹ nọ ọye họ Ọghẹnẹ nọ ọ mai kpehru, keme o bi ti vi oso ze.—1 Iv. 16:30–17:1; 18:1-40.

 ⁴ Kọ oke vẹ Jihova o bi ti ro vi oso ze? Bọwo oke yena, eme Elaeja o re ru? Kọ eme ma rẹ sai wuhrẹ no ẹrọwọ Elaeja ze? Ebaibol na ọ kẹ iyo enọ nana.—Se 1 Ivie 18:41-46.

5. Eme Elaeja ọ ta kẹ Ehab nọ o ru, kọ who roro nọ Ehab o wuhrẹ oware jọ no eware nọ e via ẹdẹ yena ze?

⁵ Elaeja ọ nya bru Ehab ọ tẹ ta kẹe nọ: “Nya kpobọ ehru re whọ re da; keme edo oso ọ be tha.” Kọ ovie ọgeva nana o wuhrẹ oware jọ no eware nọ e via ẹdẹ yena ze? Ma jọ iku na se oware utioye he, ọ ta ẹme ọvo nọ u dhesẹ nọ o kurẹriẹ hẹ, yọ ọ ta kẹ ọruẹaro na nọ ọ lẹ se Jihova re ọ rọ vrẹ riẹ hẹ. Oware nọ Ehab o ru kpobi họ, ọ “nya kpobọ ehru re ọ re jẹ da.” (1 Iv. 18:41, 42) Kọ eme Elaeja o ru?

6, 7. Eme Elaeja ọ lẹ kpahe, kọ fikieme ọ jẹ lẹ?

⁶ Ebaibol ọ ta nọ: “Elaeja ọ tẹ nya kpobọ ehru ugbehru Kamẹl; o te ruwẹ kpotọ, ọ tẹ rehọ ovao kpahe ighilawọ riẹ.” Nọ Ehab ọ be dhogbo epanọ ọ rẹ rọ reakpọ kuoma na, yọ Elaeja ọ be rehọ uvẹ yena lẹ se Ọsẹ obọ odhiwu riẹ. Muẹrohọ epanọ Elaeja o wo omaurokpotọ te, o ruwẹ kpotọ  te epanọ ovao riẹ u ro te ighilawọ riẹ. Eme Elaeja o je ru? Ebaibol na ọ ta evaọ obe Jemis 5:18 nọ Elaeja ọ lẹ se Ọghẹnẹ re o vi oso ze. U muẹro nọ olẹ yena ọ jẹ lẹ evaọ Ugbehru Kamẹl na.

⁷ Jihova ọ ta kẹe vẹre nọ: “Me . . . ti vi oso ze eva otọ na.” (1 Iv. 18:1) Fikiere Elaeja ọ be lẹ nọ jọ Jihova o ru oreva riẹ na gba, wọhọ epanọ Jesu o wuhrẹ ilele riẹ nọ a lẹ kẹ oreva Ọghẹnẹ uwhremu na.—Mat. 6:9, 10.

8. Eme ma jọ olẹ Elaeja na wuhrẹ?

⁸ Ma jọ olẹ Elaeja na wuhrẹ eware buobu. Oware nọ o mae jọ Elaeja oja họ, re oreva Ọghẹnẹ u rugba. Nọ ma tẹ be lẹ, u fo re ma kareghẹhọ nọ: ‘Ma tẹ yare oware nọ o rọwo kugbe oreva Ọghẹnẹ, o re yo kẹ omai.’ (1 Jọn 5:14) Fikiere o gwọlọ nọ ma rẹ riẹ oreva Ọghẹnẹ re ma sae lẹ elẹ nọ o re yo, yọ Ebaibol na nọ ma re se kẹdẹ kẹdẹ u re fi obọ họ k’omai riẹ oreva riẹ. Ababọ avro, oware ofa nọ Elaeja ọ rọ gwọlọ nọ oso ọ rrọ họ, re uye nọ o be bẹ ahwo riẹ na u kuhọ. Ofariẹ, u muẹro nọ Elaeja o yere Jihova rọkẹ eware igbunu nọ Jihova o ru ẹdẹ yena. Epọvo na re, u fo nọ ma re yere Jihova evaọ olẹ mai, ma vẹ jẹ lẹ roro amọfa.—Se 2 Ahwo Kọrint 1:11; Ahwo Filipai 4:6.

9. Eme Elaeja ọ ta kẹ odibo riẹ nọ o ru, kọ eware ivẹ vẹ ma jọ oware nọ Elaeja o ru na wuhrẹ?

⁹ U mu Elaeja ẹro nọ Jihova o ti vi oso ze, rekọ ọ riẹ uzedhe oke na ha. Kọ eme ọruẹaro na o je ru nọ ọ be hẹrẹ na? Ebaibol na ọ ta nọ Elaeja ọ “ta kẹ odibo riẹ nọ, ‘Nya enẹna who ri kpobọ abade.’ Ọ tẹ nya i ri, ọ tẹ ta nọ, ‘Oware ovo o riẹ hẹ.’ Ọ tẹ ta nọ, ‘Wariẹ nya isiahrẹ.’” (1 Iv. 18:43) Ma rẹ jọ oware nọ Elaeja o ru na wuhrẹ eware ivẹ jọ. Orọ ọsosuọ, Elaeja o fievahọ Ọghẹnẹ. Orọ avivẹ, o muẹrohọ otọ.

10, 11. (a) Ẹvẹ Elaeja o ro dhesẹ nọ o fievahọ eyaa Ọghẹnẹ? (b) Fikieme ma re ro fievahọ Ọghẹnẹ wọhọ epanọ Elaeja o ru?

¹⁰ Fikinọ u mu Elaeja ẹro nọ eyaa Jihova i ti rugba, o muẹrohọ otọ re ọ ruẹ epanọ Jihova o ti ro ru eyaa na gba. O vi odibo riẹ kpohọ oria ukpehru re o rri sọ ehru na o bi. Nọ  odibo na o zihe ze, ọ tẹ ta nọ: “Oware ovo o riẹ hẹ.” Ẹgho ọ rrọ ehru na ha, ehru na o bi hi. Kọ whọ jọ etenẹ muẹrohọ oware jọ? Kareghẹhọ nọ u ri kri hi nọ Elaeja ọ rọ ta kẹ Ehab ovie na nọ: “Edo oso ọ be tha.” Eme ọ lẹliẹ ọruẹaro na ta ẹme otiọye kpakiyọ ehru o bi hi?

¹¹ Elaeja ọ riẹ nọ Jihova ọ ta nọ o ti ru oso rrọ. Ọruẹaro Jihova ọ rrọ, ọ riẹ nọ Jihova o ti ru eyaa riẹ gba. Imuẹro nọ Elaeja o wo e ga te epanọ o rọ wọhọ nọ o tube mu edo oso họ eyo no. Onana o rẹ sae lẹliẹ omai kareghẹhọ ẹme nọ Ebaibol na ọ ta kpahe Mosis, nnọ o kru ẹrọwọ riẹ keme o wọhọ ẹsenọ ọ jẹ “ruẹ ọ nọ a rẹ ruẹ hẹ.” Kọ who fievahọ Ọghẹnẹ tere? Ọghẹnẹ o ru eware buobu no nọ i re ru omai fievahọ iẹe nnọ eyaa riẹ kpobi i ti rugba.—Hib. 11:1, 27.

12. Ẹvẹ Elaeja o ro dhesẹ nọ o muẹrohọ otọ, kọ eme o ru nọ odibo riẹ ọ vuẹe nọ ọ ruẹ ẹmẹgho jọ?

¹² Ofariẹ, muẹrohọ epanọ Elaeja o fiẹrohọ otọ te. Orọnọ ẹsiẹvo hayo isiava ọvo o vi odibo riẹ nyai rri ehru na ha, rekọ isiahrẹ soso. Ẹsejọhọ uwou nọ o je vi odibo riẹ evievi na o bẹ odibo na no, rekọ o bẹ Elaeja ha keme o jariẹ oja re ọ ruẹ oka oso. Ukuhọ riẹ, nọ odibo na o zihe ze orọ avọ isiahrẹ, o te bo nọ: “Riri ẹgho jọ wọhọ obọ ohwo ọ va no eva obọ abade ze.” Dae rehọ iẹe nọ whọ be ruẹ odibo na nọ ọ riẹ obọ riẹ be rọ evabọ riẹ wawo ẹgho nọ ọ rrọ ehru evaọ ofẹ Abade Ologbo na. Fikinọ ẹgho na ọ jọ kakao, ẹsejọhọ odibo na o se rie gb’oware he. Rekọ o jọ okpoware kẹ Elaeja. Ọ tẹ vuẹ odibo riẹ ovovẹrẹ nọ: “Tovrẹ, nya e ta kẹ Ehab nọ, ‘Ruẹrẹ ekẹkẹ ra họ re who kpo obọ otọ, ogbẹrọ ere he oso ọ te whaha owhẹ.’”—1 Iv. 18:44.

13, 14. (a) Ẹvẹ ma sae rọ rehọ aro kele Elaeja evaọ ẹro nọ o muhọ otọ? (b) Fikieme ma rẹ rọ j’owọ vẹrẹ vẹrẹ enẹna?

¹³ Elaeja o fi oriruo h’otọ kẹ omai evaọ onana re. Ma be rria etoke nọ Ọghẹnẹ o bi ti ro ru eyaa riẹ gba. Elaeja o muẹrohọ otọ jẹ hẹrẹ oke nọ oso ọ te rọ rrọ. Epọvo na re, idibo Ọghẹnẹ nẹnẹ a bi rẹro ekuhọ akpọ omuomu nana. (1 Jọn 2:17) Bọwo oke nọ Jihova Ọghẹnẹ ọ te rọ j’owọ, o gwọlọ nọ ma re muẹrohọ otọ jẹ jaja aro vi wọhọ epanọ Elaeja o ru na. Jesu, Ọmọ Ọghẹnẹ ọ kẹ ilele riẹ ohrẹ nọ: “Fikiere wha roro, keme wha riẹ ẹdẹ nọ Ọnowo rai ọ rẹ te tha ha.” (Mat. 24:42) Kọ Jesu ọ be ta nọ ilele riẹ a te riẹ nọ edẹ urere na a be rria ha? O rrọ ere he, keme ọ fodẹ eware buobu nọ e te via nọ i ti dhesẹ nọ urere na o kẹle no. Eware nọ Jesu ọ ta nọ e te  via evaọ “urere akpọ na” i bi rugba nẹnẹ.—Se Matiu 24:3-7.

¹⁴ Oka nọ Jesu ọ kẹ na o kẹ omai imuẹro nọ oke urere na ma rrọ na. Kọ imuẹro yena e gbẹ ga te epanọ ma rẹ rọ j’owọ vẹrẹ vẹrẹ evaọ egagọ Jihova? Ẹmẹgho nọ odibo Elaeja ọ ruẹ evaọ ehru o kẹ Elaeja imuẹro nọ Jihova ọ be te rọ oso ze. Kọ Ọghẹnẹ o ru oma vo ọruẹaro ẹrọwọ na?

15, 16. Eme ọ via nọ odibo Elaeja ọ ruẹ ẹmẹgho na no, kọ eme Elaeja o rẹro nọ Ehab o ti ru?

¹⁵ Ebaibol na ọ ta nọ: “Epanọ oma ta na ehru o te bi avọ ẹgho gbe ofou, oso ologbo ọ tẹ rọ. Ehab ọ tẹ dhẹ kpobọ Jezril.” (1 Iv. 18:45) O raha oke he, eware i te muhọ ẹvia. Nọ odibo Elaeja ọ be vuẹ Ehab uwou nọ ọruẹaro na o vi rie na, ẹmẹgho na ọ tẹ te rehọ ehru na kpobi no. Okpofou o te muhọ efou. Kẹsena okposo o te muhọ, onọ a bi rẹro riẹ anwọ ikpe esa gbe ubro ze na. Otọ nọ o ya fia na o tẹ da ame. Nọ oso na o bi dhe ẹgẹga na, ethẹ Kishọn ọ tẹ te vọhọ, ame na ọ tẹ wozẹ azẹ eruẹaro Ebale nọ a kpe na n’otọ. Uvẹ u rovie fihọ no nọ emọ Izrẹl a re ro siomano egagọ Ebale, Jihova ọ vẹ rọ vrẹ rai.

¹⁶ Elaeja o je rẹro nọ a ti ru ere. Ẹsejọhọ o je roro sọ eware nọ e via na i ti ru Ehab nwene. Kọ Ehab o ti kurẹriẹ no eware etọtọ nọ o bi ru evaọ egagọ Ebale? Eware nọ e via ẹdẹ yena i te epanọ e sai ro ru ohwo kurẹriẹ. Uzẹme na họ, ma rẹ sae riẹ oware nọ o jọ udu Ehab evaọ oke yena ha. Oware nọ Ebaibol ọ ta họ: “Ehab ọ tẹ dhẹ kpobọ Jezril.” Kọ o wuhrẹ oware jọ no eware nọ e via na ze? Kọ u no rie eva ze nọ o re kurẹriẹ no eware iyoma? Eware nọ e via uwhremu na i dhesẹ nọ o ru ere vievie he. Rekọ ẹdẹ na o ri kuhọ kẹ Ehab ho, yọ o ri kuhọ kẹ Elaeja gbe he.

17, 18. (a) Eme ọ via nọ Elaeja o je kpohọ obọ Jezril? (b) Eme o gbe owhẹ unu evaọ ohrẹ nọ Elaeja ọ dhẹ no Kamẹl kpohọ Jezril na? (Rri oruvẹ-obotọ na re.)

¹⁷ Elaeja ọ tẹ ruọ edhere ọvona nọ Ehab ọ be dhẹ vrẹ na.  Oria nọ o bi kpohọ na o thabọ, ame ọ vẹre edhere na yọ oria kpobi u muebi. Rekọ oware igbunu jọ o tẹ via.

¹⁸ Ebaibol na ọ ta nọ: “Obọ ỌNOWO na o tẹ jọ ehru Elaeja; o te zuo eku riẹ, ọ tẹ kake rehọ Ehab dhẹ kpobọ unuẹwho Jezril.” (1 Iv. 18:46) O rrọ vevẹ nọ Jihova họ ọnọ o fi obọ họ kẹ Elaeja ru onana. No oria nọ Elaeja ọ jọ na rite Jezril u te emaele ikpegbizii, yọ Elaeja ọ kpako no. * Dae rehọ iẹe nọ whọ be ruẹ ọruẹaro na nọ ọ be zoziẹ ewu othethei riẹ re o siẹe awọ ba ẹgba, o te mu ohrẹ họ ẹdhẹ evaọ edhere yena nọ ame ọ vẹre na, ọ tẹ te dhẹ mu Ehab nọ ọ rrọ ehru akẹkẹ riẹ, je mi ei aro.

19. (a) Eruẹaruẹ vẹ ẹgba gbe eri nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ Elaeja na o kareghẹhọ omai? (b) Eme Elaeja ọ riẹ vevẹ nọ ọ jẹ dhẹ kpohọ Jezril na?

¹⁹ Ababọ avro, ohrẹ nọ Elaeja ọ dhẹ na o were riẹ gaga. Oghẹrẹ ẹgba gbe eri nọ o wo ẹdẹ yena u gbe rie unu gaga. Ẹsejọhọ o tube wo ẹgba te enẹ hẹ evaọ oke nọ ọ jọ uzoge. Onana o sae kareghẹhọ omai eruẹaruẹ nọ e kẹ omai imuẹro nnọ idibo Ọghẹnẹ a ti wo ẹgba gbe omokpokpọ evaọ aparadase otọakpọ nọ ọ be tha na. (Se Aizaya 35:6; Luk 23:43) Nọ Elaeja ọ rrọ edhere be dhẹ vrẹ na, ọ riẹ vevẹ nọ Jihova, Ọghẹnẹ uzẹme na ọ rrọ kugbei.

20. Ẹvẹ ma sai ro wo eghale Jihova?

²⁰ Jihova ọ gwọlọ nọ ọ rẹ ghale idibo riẹ. Fikiere, joma dawo ẹgba mai kpobi re ma wo eghale riẹ t’obọ. Wọhọ Elaeja, o gwọlọ nọ ma rẹ jaja aro vi, ma ve je vuhumu nọ eware nọ e be via enẹna i dhesẹ nọ Jihova ọ be te raha akpọ omuomu nana kẹle. Wọhọ Elaeja, u fo nọ ma re fievahọ Jihova, “Ọghẹnẹ ọtẹruo” na, keme ọ kẹ omai imuẹro nnọ eyaa riẹ kpobi i ti rugba.—Ol. 31:5.