1. Eme o sae jọnọ o mae kẹ Pita uye evaọ uzuazọ?

PITA avọ Olori riẹ a gbẹro ku ohwohwo. Onana o rẹ thọrọ iẹe ẹro vievie he evaọ edẹ uzuazọ riẹ kpobi. Kọ ovao Jesu u dhesẹ nọ eva e be dhae hayo inọ Pita o gbe te ohwo nọ a re fievahọ họ? Ma sae nwane ta gbiae he; ẹme nọ Ebaibol ọ ta kpobi họ, “Ọnowo na, o te kuomarẹriẹ ri Pita.” (Luk 22:61) Ẹsiẹvo yena nọ Jesu o rri rie na, o lẹliẹ Pita ruẹ epanọ oware nọ o ru na u gbo te. Ọ ruẹ nọ uzedhe oware nọ Jesu ọ ta nọ o ti ru na, onọ ọ vro nọ ọ sai ru vievie he na oye o ru na, ọ vro Olori riẹ nọ o you gaga na. Oware na o da Pita te onwa, ẹsejọhọ onana họ oware nọ o mae kẹe uye kpaobọ evaọ uzuazọ.

2. Eme o gwọlọ nọ Pita o re wuhrẹ, kọ ẹvẹ ma sai ro wo erere no iku riẹ ze?

² Onana o nwani dhesẹ nọ u re kẹ Pita no ho. Fikinọ Pita o wo ẹrọwọ ọgaga, o gbe wo uvẹ nọ ọ sae rọ ruẹrẹ usu riẹ họ kugbe Jesu je wuhrẹ oware ulogbo jọ mi ei. Oware yena họ erọvrẹ. U fo nọ ma re wuhrẹ oware ovona re, fikiere joma rọ kpahe Pita re ma ruẹ epanọ o ro wuhrẹ onana.

3, 4. (a) Didi onọ Pita ọ nọ Jesu, kọ eme o sae jọnọ Pita o je roro? (b) Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ nọ Pita ọ jẹ rọ aro kele ahwo oke yena nọ a wo erọvrẹ hẹ na?

³ Oware wọhọ Emerae ezeza nọ i kpemu, nọ a jọ obọ Kapaniọm ẹwho Pita, Pita ọ nya bru Jesu ọ tẹ nọe nọ: “Olori, bro ẹse omoni mẹ o re ru omẹ thọ no mẹ jẹ rọ vrẹ e? Kọ u re te asiahrẹ?” Ẹsejọhọ Pita o je roro nọ ọ riẹ ru nọ ọ rọ fodẹ asiahrẹ. Isu egagọ oke yena a je wuhrẹ ahwo nọ isiasa ọvo ohwo ọ rẹ rọ vrẹ ọrivẹ riẹ. Jesu ọ tẹ ta kẹe nọ: “Asiahrẹ hẹ, rekọ ri te [udhẹse-osa gbe ikpegbihrẹ].”—Mat. 18:21, 22.

⁴ Kọ Jesu ọ be jọ etenẹ ta kẹ Pita nọ ọ hai kele unuẹse nọ a ru rie thọ? Ijo; asia udhosa gbe ikpegbihrẹ nọ Jesu ọ fodẹ na u dhesẹ nọ uyoyou o rẹ wọ ohwo rọ vrẹ riẹriẹriẹ makọ unuẹse  nọ a ru rie thọ kẹhẹ. (1 Kọr. 13:4, 5) Ẹme Jesu na o dhesẹ nọ Pita o wo ọkpọ iroro ahwo oke yena nọ a re kele unuẹse nọ amọfa a ru rai thọ, nọ a rẹ gwọlọ rọ vrẹ amọfa ha. Rekọ ahwo nọ a gwọlọ rọ aro kele Ọghẹnẹ a rẹ daoma rọ vrẹ amọfa ẹsikpobi.—Se 1 Jọn 1:7-9.

5. Oke vẹ ma rẹ mai ro vuhu epanọ erọvrẹ i wuzou te?

⁵ Pita o lele Jesu vro avro ho. Kọ ẹme Jesu na o gine te Pita udu? Ẹsejọ, okenọ ma tẹ gwọlọ erọvrẹ mi amọfa ẹsiẹe ma rẹ mai ro vuhu epanọ erọvrẹ i wuzou te. Enẹna joma ta eware nọ e via taure Jesu o te ti whu. Evaọ etoke obẹbẹ yena nọ Jesu ọ jọ na, Pita o ru Olori riẹ eware buobu thọ nọ ọ jọ gwọlọ erọvrẹ.

6. Eme Pita ọ ta okenọ Jesu ọ jẹ daoma wuhrẹ ilele na omaurokpotọ, rekọ eme Jesu o ru?

⁶ O jọ owọwọ nọ o rẹ thọrọ ẹro ho, aso urere taure Jesu o te ti whu. Jesu o gbe wo eware buobu nọ ọ gwọlọ wuhrẹ ikọ riẹ, omaurokpotọ yọ ojọ rai. Jesu o fi oriruo h’otọ kẹ ae nọ ọ wozẹ awọ rai, iruo nọ odibo nọ ọ mae kawo o re ru evaọ oke yena. Pita ọ tẹ nọ Jesu sọ ọ ginẹ gwọlọ wozẹ awọ riẹ. Kẹsena ọ tẹ se nọ Jesu ọ rẹ wozẹ awọ riẹ hẹ. Uwhremu na, Pita o te si ikẹ inọ orọnikọ awọ riẹ ọvo Jesu ọ rẹ wozẹ hẹ rekọ te abọ te uzou riẹ. Jesu ọ dheva kẹ Pita ha, rekọ ọ romatotọ dhesẹ oware nọ o be lẹliẹe wozẹ awọ rai na gbe epanọ u wuzou te.—Jọn 13:1-17.

7, 8. (a) Eware efa vẹ Pita o ru Jesu thọ? (b) Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ ẹwo gbe erọvrẹ?

⁷ Nọ omoke jọ o nwane vrẹ no, Pita o ru oware jọ nọ o hae sae dha Jesu eva. Pita avọ ikọ nọ i kiọkọ a je si ikẹ kpahe ohwo nọ ọ mae rro evaọ udevie rai. Ghele na, Jesu ọ rọ unu kpotọ kpọ ae họ, je tube jiri ai kẹ oware ezi nọ a ru no, nọ a bi ro lele Olori rai anwẹdẹ. Dede na, ọ ta kẹ ae nọ aikpobi a te dhẹ siẹe ba. Pita ọ tẹ ta nọ ọ te dhẹ vievie he o tẹ make rọnọ o re lele Jesu whu. Rekọ Jesu ọ ta nọ taure ọkpa o te ti bo isiava aso yena, Pita ọ te vro riẹ isiasa. Pita ọ vro ẹme Jesu nana, je tube se eha nọ o tẹ make rọnọ ikọ edekọ na kpobi a dhẹ siọ Jesu ba, ọ te dhẹ vievie he.—Mat. 26:31-35; Mak 14:27-31; Luk 22:24-28; Jọn 13:36-38.

⁸ Kọ onana o lẹliẹ eva Pita dha Jesu? Uzẹme riẹ họ, evaọ etoke obẹbẹ nana kpobi, Jesu ọ gbẹ jẹ tẹrovi abọ owoma ikọ riẹ na dede nọ a gba ha. Ọ riẹ inọ Pita ọ te vro riẹ, ghele na  ọ ta kẹe nọ: “Mẹ lẹ kẹ owhẹ re ẹrọwọ ra ọ seba ere; jegbe oke nọ whọ wariẹ kurẹriẹ no who ve ru imoni ra ga.” (Luk 22:32) Jesu ọ rọ ẹme nana dhesẹ nọ o wo imuẹro nọ Pita o ti kurẹriẹ jẹ ruabọhọ Ọghẹnẹ ọgọ. Ẹwo gbe erọvrẹ Jesu i gbunu kẹhẹ.

9, 10. (a) Evaọ ọgbọ Getsemane, eme o jẹ gwọlọ nọ Jesu ọ rẹ kpọ Pita họ? (b) Eme iruthọ Pita e rẹ kareghẹhọ omai?

⁹ Uwhremu na nọ a kpohọ ọgbọ Getsemane, Pita ọ wariẹ ru eware efa jọ thọ. Jesu ọ ta kẹe avọ Jemis gbe Jọn inọ a hai rroro nọ ọ be nyae lẹ na. Jesu ọ jẹ rova gaga jẹ gwọlọ ọbọga, rekọ Pita avọ ikọ edekọ na a te kie ruọ owezẹ. Jesu ọ tẹ ta ẹme nana nọ o dhesẹ ororokẹ gbe erọvrẹ na, inọ: “O ghinẹ ruọ ẹzi, rekọ uwo o [lọhọ].”—Mak 14:32-41.

¹⁰ U ri kri hi na, ogbotu ahwo jọ nọ a kru ikpẹ jẹ wha egbọdọ gbe ekpọ a tẹ nyaze. Onana yọ oke nọ a rẹ rọ yọroma. Rekọ Pita ọ rọ okpakpa yolo ọgbọdọ ze, ọ tẹ nyawo ozọ Malkọs la no, ọnọ ọ rrọ odibo ozerẹ okpehru na. Jesu ọ rọ unu kpotọ kpọ Pita họ, siwi ozọ ọzae na, jẹ ta oware nọ u gbe ro fo re ilele riẹ a ru ozighi hi, yọ eme riẹ nana e gbẹ be kpọ ilele riẹ rite inẹnẹ. (Mat. 26:47-55; Luk 22:47-51; Jọn 18:10, 11) Whaọ, Pita o ru Olori riẹ eware buobu thọ no nọ o jọ gwọlọ nọ ọ rẹ rọ vrẹ riẹ. Onana o rẹ kareghẹhọ omai nọ ma re ruthọ kẹse kẹse. (Se Jemis 3:2.) Mai kpobi ma gwọlọ nọ Ọghẹnẹ ọ rẹ rọ vrẹ omai kẹdẹ kẹdẹ. Whaọ eware efa e te gbẹ thọ Pita obọ evaọ aso yena. Onọ o mai yoma o gbẹ rrọ obaro tha.

11, 12. (a) Nọ a nyaze ti mu Jesu, ẹvẹ Pita o ro dhesẹ nọ o wo udu? (b) Ẹvẹ ma sae rọ ta nọ Pita o ru lele eha nọ o se na ha?

¹¹ Jesu ọ ta kẹ ahwo nọ a wọ bru ae ze na nọ otẹrọnọ ọye a be gwọlọ, jọ a kẹ ikọ riẹ uvẹ. Nọ a be gba Jesu na yọ Pita ọ fọ bi rri ọvo, ababọ oware ovo nọ ọ rẹ sai ru. Kẹsena Pita ọ tẹ dhẹ wọhọ epanọ ikọ edekọ a ru.

¹² Nọ Pita avọ Jọn a dhẹ te oria jọ, a te dikihẹ, ẹsejọhọ kẹle uwou Anas, ọnọ ọ jọ Ozerẹ Okpehru vẹre, oria ọsosuọ nọ a rehọ Jesu kpohọ nyae nọ enọ. Nọ a be rehọ Jesu no etẹe na, Pita avọ Jọn a tẹ rọ kpahe ae, rekọ “eva ugbo.” (Mat. 26:58; Jọn 18:12, 13) Orọnikọ Pita yọ ọdhozọ họ. O gwọlọ udu re a sai tube lele ogbotu na ukuke. Kareghẹhọ nọ ogbotu na a wha egbọdọ gbe elọkọ, yọ Pita o bru omọvo rai jọ ozọ no ẹsiẹ. Ghele na, Pita o ri dhesẹ nọ o ti ru lele eha nọ o se ẹsiẹ na ha, inọ o re lele Olori riẹ whu otẹrọnọ o gwọlọ ere.—Mak 14:31.

13. Edhere vẹ ọ mai woma nọ ma re ro lele Jesu?

 ¹³ Wọhọ Pita, ahwo buobu nẹnẹ a rẹ gwọlọ jọ “ugbo” lele Kristi, a rẹ gwọlọ nọ ohwo ọvo o muẹrohọ ae he. Rekọ wọhọ epanọ Pita omariẹ o kere uwhremu na, edhere nọ ọ mai woma nọ ma re ro lele Jesu họ, ma rẹ rọ kpahe ithihi riẹ, koyehọ ma re lele oriruo riẹ ghelọ uye nọ u re noi ze kẹhẹ.—Se 1 Pita 2:21.

14. Eme Pita o ru evaọ aso nọ a ro mu Jesu na?

¹⁴ Pita ọ rọ areghẹ lele ogbotu na ukuke bẹsenọ o ro te unuẹthẹ ighẹ ologbo jọ evaọ Jerusalẹm, uwou Kayafas, ozerẹ okpehru nọ o fe gaga na. A jẹ hae bọ iwou itieye na wariẹ ighẹ họ avọ etegu nọ ọ rẹ jọ udevie ighẹ na, gbe unuẹthẹ nọ a rẹ rọ rueva ighẹ na. Nọ Pita o te unuẹthẹ na, a kẹ riẹ uvẹ rueva ha. Jọn nọ ọ rueva no vẹre, nọ ọ riẹ ozerẹ okpehru na, o te zihe nyae vuẹ ohwo nọ o bi riwi unuẹthẹ na inọ jọ ọ kẹ Pita uvẹ rueva. O wọhọ nọ Pita ọ jọ kugbe Jọn he; yọ o yiwi rueva uwou na nyai dikihẹ gba Olori riẹ hẹ. Ọ daji etegu ighẹ na, oria nọ idibo jọ a be jọ rria erae fiki ekpahe nọ e jọ aso yena. Nọ ọ rrọ etẹe na yọ ọ be ruẹ isisẹri erue nọ e be rueva unọjọ utọjọ, be wọ eku họ Jesu uzou nọ a be rehọ iẹe guẹdhọ evaọ uwou na.—Mak 14:54-57; Jọn 18:15, 16, 18.

15, 16. Ẹvẹ ẹme nọ Jesu ọ ta inọ Pita ọ te vro riẹ isiasa o ro rugba?

¹⁵ Fiki elo erae na, ọmọtẹ nọ o rovie ẹthẹ kẹ Pita na ọ tẹ ruẹ ovao riẹ ziezi. O te ti vuhu Pita. Ọ tẹ ta kẹe nọ: “Whẹ avọ Jesu, ohwo Galili na a gbẹ jọ re.” Fikinọ Pita o rẹro oware utiona ha, ọ tẹ ta nọ ọ riẹ Jesu hu, inọ ọ tubẹ riẹ ẹme nọ ọmọtẹ na ọ be ta na dede he. Ọ tẹ nyai dikihẹ kẹle unuighẹ na, be gwọlọ kuoma dhere, rekọ ọmọtẹ ọfa jọ o te muẹrohọ iẹe, jẹ ta ẹme ọvona, inọ: “Ohwo ọnana avọ Jesu obọ Nazarẹt a gbẹ jọ re.” Pita ọ tẹ se thahe thahe inọ: “Mẹ riẹ ohwo na ha.” (Mat. 26:69-72; Mak 14:66-68) Ẹsejọhọ nọ Pita ọ vro Jesu orọ avivẹ no o te yo edo ọkpa nọ o bo, rekọ fiki iroro nọ i bu rie udu hrọ, ọ kareghẹhọ ẹme nọ Jesu ọ ta kẹe euwa jọ nọ i kpemu hu.

¹⁶ Nọ oke o be nya na, yọ Pita o gbe bi ru re a siẹe ba evuhu. Rekọ ahwo jọ nọ a dikihẹ etegu na a tẹ nya kẹle Pita. Omọvo rai jọ yọ omoni Malkọs, odibo nọ Pita ọ nyawo ozọ riẹ bru na. Ọ tẹ ta kẹ Pita nọ: “Mẹ ruẹ owhẹ avọ iẹe obọ ọgbọ?” Pita ọ tẹ ruẹ nọ u ku rie ba no, ọ tẹ gwọlọ epa kpobi nọ o re ro ru ai roro nọ a ta thọ. Fikiere, o te bi duwu iyei, ẹsejọhọ be ta nọ ekela i re tei otẹrọnọ ọrue ọ be ta na. Onana họ orọ avọ isiasa nọ ọ be vro Olori riẹ na. Nọ ọ nwane ta ẹme na re no,  ọkpa o te bo, ubo avivẹ nọ Pita o yo aso yena.—Jọn 18:26, 27; Mak 14:71, 72.

17, 18. (a) Nọ Pita o vuhumu nọ o ruthọ gaga, eme o ru? (b) Eme o sae jọnọ Pita o je roro fiki oware nọ o ru na?

¹⁷ Whaọ, a rọ Jesu ziọ ogebara nọ o rẹriẹ ovao ku etegu ighẹ na no. Oke yena Jesu avọ Pita a ro gbẹro ku ohwohwo na, wọhọ epanọ ma jọ obọ emuhọ uzou nana dhesẹ na. Kẹsena Pita ọ tẹ ruẹ epanọ oware nọ o ru Olori riẹ na u gbo te. Pita ọ tẹ ruọ otafe avọ udu nọ u bi brukpei. Ọ tẹ ruọ iyẹrẹ okpẹwho na, yọ otọ kpobi o rrọ vevẹ fiki elo ọvẹre nọ o ghelie no. Oviẹ o gba riẹ udu no. Ọ tẹ varuọ oviẹ.—Mak 14:72; Luk 22:61, 62.

¹⁸ Nọ ohwo o te vuhu epanọ ethobọ riẹ e gbẹdẹ te, o sae jariẹ oma nọ uzioraha riẹ na o rro vi epanọ a sae rọ vrẹ riẹ. Ẹsejọhọ Pita o je roro ere re. Kọ ginọ uzẹme nọ a te rọ vrẹ Pita ha?

19. Ẹvẹ oware nọ Pita o ru na o jariẹ oma, rekọ ẹvẹ ma rọ riẹ nọ ẹrọwọ riẹ o whrehe he?

¹⁹ A re gbiku epanọ o da Pita te he nọ oke u rie no nọ ọ ruẹ eware efa nọ e via kẹ Jesu. Avro ọ riẹ hẹ inọ udu u brukpe Pita gaga nọ Jesu o whu uvo ẹdẹ yena nọ a gboja kẹe euwa buobu no. O kẹ Pita uye gaga nọ o roro kpahe epanọ o ro fiba edada Olori riẹ evaọ ẹdẹ urere uzuazọ riẹ evaọ otọakpọ. Oghẹrẹ kpobi nọ onana o da Pita te kẹhẹ, ọ kuvẹ hẹ re iroro obrukpe i whrehe ẹrọwọ riẹ. Ma riẹ onana keme iku na e ta nọ u kri hi re o te ti kuomagbe ikọ nọ i kiọkọ. (Luk 24:33) Ababọ avro, ikọ na kpobi a vioja fiki uruemu nọ a dhesẹ aso ẹdẹ yena, rekọ a sasa ohwohwo oma nọ a wariẹ kuomagbe no.

20. Eme ma rẹ sai wuhrẹ mi Pita evaọ oware ezi nọ o ru?

²⁰ Onana yọ emamọ oware jọ nọ Pita o ru. Otẹrọnọ odibo Ọghẹnẹ jọ ọ make raha uzi ulogbo, ọ tẹ daoma kurẹriẹ no uzioraha na je zihe bru Ọghẹnẹ ze, ọ rẹ rọ vrẹ riẹ. (Se Itẹ 24:16.) Pita o dhesẹ nọ o wo ẹrọwọ nọ o kuomagbe ikọ nọ i kiọkọ na ghelọ uweri nọ o jariẹ oma. Nọ ohwo ọ tẹ rrọ uweri hayo wo elọhoma fiki ethobọ jọ, ọ rẹ gwọlọ jọ oriẹ sa, rekọ  onana o rẹ wha enwoma ze. (Itẹ 18:1) Oware nọ u fo nọ ma re ru họ, ma re kuomagbe ibe Ileleikristi mai re ma wariẹ bọ ẹrọwọ mai ga.—Hib. 10:24, 25.

21. Fikinọ Pita o kuomagbe ilele na, didi usi o yo?

²¹ Fikinọ Pita ọ jọ kugbe ilele na, o yo okenọ usi u do ze inọ uki Jesu o rrọ ofofe. Pita avọ Jọn a tẹ dhẹ kpohọ oria nọ a ki Jesu fihọ nọ a wuhu unu riẹ di na. Jọn nọ o wọhọ nọ ọ mae maha ọ kaki te obei. Nọ ọ ruẹ uki na nọ u rovie fihọ, ọ tẹ daji. Rekọ ozọ u mu Pita ha. Dede nọ erri o kpe Pita no, o du ruọ eva uki na. Ọ tẹ ruẹ nọ uki na o rrọ ofofe.—Jọn 20:3-9.

22. Eme ọ lẹliẹ uweri gbe avro kpobi no Pita udu?

²² Kọ Pita ọ rọwo nọ Jesu ọ kparoma no? Ọ rọwo ẹsiẹsiẹe he, dede nọ eyae jọ nọ e jọ ilele Jesu a ta kẹ ae nọ ikọ-odhiwu e romavia kẹ ae jẹ vuẹ ae nọ Jesu ọ kparoma no. (Luk 23:55–24:11) Rekọ taure oke u te ti kpo ẹdẹ yena, amavro kpobi nọ Pita o wo o no rie udu. Jesu ọ kparoma no, ọ rrọ omama ẹzi nọ o wo ogaga ulogbo enẹna. Ọ romavia kẹ ikọ riẹ kpobi. Rekọ taure ọ tẹ te romavia kẹ aikpobi, ọ kake romavia kẹ Pita. Ikọ na a ta evaọ ẹdẹ yena nọ: “Ọnowo na ọ ghinẹ kparoma, ọ rọ oma via kẹ Saimọn.” (Luk 24:34) Pọl ukọ na omariẹ o kere kpahe onana uwhremu na inọ Jesu “ọ rehọ oma via kẹ Kifas, nọ u no oyeino ọ tẹ rehọ oma via kẹ ikpogbivẹ na.” (1 Kọr. 15:5) Kifas gbe Saimọn yọ edẹ efa nọ Pita o wo. Jesu ọ romavia kẹe evaọ ẹdẹ yena, nọ Pita ọvo ọ jọ oria.

23. Fikieme u ro fo re Ileleikristi nọ e raha uzi ulogbo a kareghẹhọ iku Pita?

²³ Ebaibol na ọ vuẹ omai ẹme nọ Jesu avọ Pita a ta ha evaọ oke nọ Jesu ọ romavia kẹe. Rekọ o rẹ sai mu omai ẹro nọ eva e were Pita gaga nọ ọ ruẹ Olori riẹ nọ ọ kparoma no, ọ tẹ jẹ rọ uvẹ na ta epanọ oware nọ o ru Jesu na o da riẹ te je wounu kẹe. Oware nọ Pita ọ mae gwọlọ kpobi họ erọvrẹ. U muẹro nọ Jesu ọ rọ vrẹ Pita, jẹ tubẹ sasa iẹe oma dede. U fo re Ileleikristi nọ e raha uzi ulogbo jọ a kareghẹhọ oware nọ o via kẹ Pita na. Joma roro vievie he inọ uzioraha mai o rro vi epanọ Ọghẹnẹ ọ sae rọ vrẹ omai. Jesu o dhesẹ uruemu Ọsẹ riẹ gbagba, Ọnọ ọ rẹ “rehọ vrẹ” ahwo riẹriẹriẹ.—Aiz. 55:7.

24, 25. (a) Eme ọ via evaọ aso nọ Pita avọ ikọ efa a nyai kpe iyei evaọ Abade Galili? (b) Eme Pita o ru nọ Jesu o ru oware igbunu jọ evaọ okiokiọ riẹ?

²⁴ Jesu ọ vuẹ ikọ riẹ nọ jọ a kpobọ Galili, obonọ a te jọ wariẹ ruẹ e riẹ. Nọ a te obei, Pita ọ tẹ jiroro nọ ọ rẹ nyai kpe  iyei evaọ Abade Galili. Ikọ efa jọ i lele i rie re. Etenẹ Pita ọ jọ kpe iyei n’otọ ze. Edo ame nọ ọ be tehe okọ na, ẹvohẹ ame nọ ọ be wọ kpotọ kpehru, gbe iriri nọ o bi si na e kareghẹhọ iẹe edẹ nọ i kpemu. A kpe eri ọvo aso ẹdẹ yena ha.—Mat. 26:32; Jọn 21:1-3.

²⁵ Rekọ nọ oke u rie no, a te yo urru ohwo jọ evaọ obọ okpa nọ ọ be ta kẹ ae nọ a gbolo iriri rai fihọ abọdekọ okọ na. Nọ a ru ere, ẹriri na o te mu iyei nọ i bu te udhuhrẹ gbe ikpegbesa (153). Pita ọ tẹ nwani vuhu ohwo na. Ọ tẹ la  ruọ ame jẹ ya ruọ okpa. Nọ aikpobi a ziọ okpa no, Jesu ọ tẹ kẹ ae eri nọ ọ tọ re a re. Kẹsena ọ tẹ tẹrovi Pita.—Jọn 21:4-14.

26, 27. (a) Didi uvẹ Jesu ọ kẹ Pita isiasa, kọ fikieme? (b) Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ nọ ọ rọ vrẹ Pita riẹriẹriẹ?

²⁶ Jesu ọ tẹ nọ Pita sọ o you rie “vi enana,” ẹsejọhọ be riobọhọ iyei nọ a kpe na. Kọ iruo iyei-ikpe na e were Pita vi Jesu nọ o re lele? Wọhọ epanọ Pita ọ vro Olori riẹ isiasa na, ere ọvona Jesu ọ nọ riẹ isiasa sọ o you rie, re ọ jọ iraro ikọ nọ i kiọkọ ta oware nọ o riẹe udu. Nọ Pita ọ ta nọ o you rie, Jesu ọ tẹ vuẹe epanọ o re ro dhesẹ uyoyou na. Ọ ta kẹe nọ ọ rẹ rọ egagọ Ọghẹnẹ karo evaọ uzuazọ riẹ, koyehọ ọ rẹ rẹrote ilele Jesu.—Luk 22:32; Jọn 21:15-17.

²⁷ Jesu ọ rọ eme yena dhesẹ nọ u gbe wo iruo efa nọ ọyomariẹ avọ Ọsẹ riẹ a te kẹ Pita. O ti wo obọdẹ owha-iruo evaọ ukoko na, onọ Kristi o wuzou riẹ na. Jesu ọ ginẹ rọ vrẹ Pita riẹriẹriẹ. Uzẹme, ohrọ-oriọ nana nọ a dhesẹ kẹ Pita na u te rie udu.

28. Ẹvẹ Pita o ro dhesẹ nọ o ru odẹ riẹ gba?

²⁸ Pita ọ romatotọ ru iruo nọ a kẹ riẹ na ikpe buobu. Ọ bọ ilele nọ i kiọkọ ga, wọhọ epanọ Jesu ọ vuẹ riẹ aso urere taure o te ti whu. Pita ọ rẹrote ilele Jesu avọ ẹwo gbe odiri. Kareghẹhọ nọ Jesu o se Pita Utho, yọ Saimọn o gine ru odẹ na gba, keme o wo ẹrọwọ ọgaga o te je fi emamọ oriruo h’otọ evaọ ukoko Ileleikristi na. Ma rẹ ruẹ imuẹro onana evaọ ileta uduotahawọ ivẹ nọ Pita o kere nọ e rrọ Ebaibol na. Ileta na i te je dhesẹ nọ oware nọ Pita o wuhrẹ mi Jesu kpahe erọvrẹ na o thọrọ e riẹ ẹro vievie he.—Se 1 Pita 3:8, 9; 4:8.

29. Ẹvẹ ma sae rọ rehọ aro kele ẹrọwọ Pita gbe ohrọ-oriọ Olori riẹ?

²⁹ Joma wuhrẹ no onana ze re. Kọ ma be hae lẹ se Ọghẹnẹ kẹdẹ kẹdẹ re ọ rọ iruthọ mai vrẹ omai? Nọ ma tẹ lẹ no, kọ o be hai mu omai ẹro nọ Ọghẹnẹ ọ rọ vrẹ omai no riẹriẹriẹ? Kọ ma be hae rọ vrẹ amọfa nọ a ru omai thọ re? Ma te bi ru ere, koyehọ ma be rọ aro kele ẹrọwọ Pita gbe ohrọ-oriọ Olori riẹ.