1, 2. Eme o lẹliẹ Samuẹle se ahwo Izrẹl koko, kọ fikieme o rọ gwọlọ nọ o re fi obọ họ kẹ ae nwene iroro rai?

SAMUẸLE o bi rri ahwo riẹ ovao. Ahwo orẹwho na a kokohọ ẹwho Gilgal, yọ ọzae ẹrọwọ nana nọ ọ rrọ ọruẹaro gbe obruoziẹ kẹ ae evaọ ikpe buobu no na o se rai koko. O jọ amara Asoi hayo Azeza ọrọ ekele mai nẹnẹ, yọ ezi uvo o be joma kuhọ no. Eka nọ e rrọ idhu e who kpobi no. Ahwo na kpobi a fọ rirẹ. Eme Samuẹle ọ te ta nọ u ti te ai udu?

² Ahwo na a riẹ epanọ oware nọ a be yare na o gbẹdẹ te he. A vuẹ Samuẹle nọ a gwọlọ ovie ohwo-akpọ nọ o re su ai. Oware nọ a be yare na yọ orivo kẹ Jihova Ọghẹnẹ rai gbe Samuẹle ọruẹaro riẹ, rekọ a vuhu onana mu hu. Ayare rai na u dhesẹ nọ a gbẹ gwọlọ nọ Jihova ọ jọ Ovie rai hi. Eme Samuẹle ọ te ta nọ u ti ru ai nwene iroro?

3, 4. (a) Fikieme Samuẹle ọ rọ ta kpahe oke uzoge riẹ? (b) Ẹvẹ oriruo Samuẹle o sai ro fi obọ họ k’omai nẹnẹ?

³ Samuẹle ọ tẹ ta kẹ ogbotu ahwo na nọ: ‘Mẹ kpako jẹ dhẹ eza no.’ Eto uzou riẹ nọ e fo no e lẹliẹ ẹme riẹ na wo ẹgba gaga. Ọ tẹ ta nọ: “Nọ anwọ emaha mẹ ze mẹ be jọ udevie rai ru iruo ri te inẹnẹ na.” (1 Sam. 11:14, 15; 12:2) Dede nọ Samuẹle ọ kpako no, oke uzoge riẹ o re thọrọ iẹe ẹro ho. Samuẹle ọ kareghẹhọ epanọ o ro muọ Ọghẹnẹ họ ẹgọ no oke emaha ze. Iroro nọ ọ jẹ okenọ ọ jọ ọmaha u ru rie rọ uzuazọ riẹ kpobi gọ Jihova Ọghẹnẹ riẹ.

⁴ Samuẹle ọ jẹ daoma riẹ kpobi re o kru ẹrọwọ riẹ dede nọ  ahwo nọ a kare ẹrọwọ je bi gbabọkẹ egagọ Ọghẹnẹ a wariẹ e riẹ họ. Ere ọvona o rrọ bẹbẹ nẹnẹ re ohwo o kru ẹrọwọ riẹ keme ma be rria udevie ahwo nọ a kare ẹrọwọ jẹ vọ avọ ogbekuo. (Se Luk 18:8.) Joma ruẹ eware nọ ma rẹ sai wuhrẹ no oriruo Samuẹle ze, muhọ no oke emaha riẹ ze.

5, 6. Ẹvẹ uzuazọ Samuẹle evaọ oke emaha u ro wo ohẹriẹ no orọ emọ buobu, kọ fikieme u ro mu ọsẹgboni riẹ ẹro nọ a te rẹro tei evaọ uwou-egagọ na?

⁵ Uzuazọ nọ Samuẹle o yeri evaọ oke emaha u wo ohẹriẹ no orọ emọ buobu. Nọ a nwani bru rie evie no, nọ ọ jọ oware wọhọ ikpe esa hayo dina kpako viere no, ọ tẹ rọ uzuazọ riẹ kpobi kẹ egagọ Jihova evaọ uwou-egagọ nọ o jọ obọ Shailo, nọ o rehọ emaele nọ i bu vi 20 thabọ no Rema ẹwho riẹ. Ẹlkena avọ Hana, ọsẹgboni Samuẹle a rehọ e riẹ mudhe kẹ Jihova evaọ edhere obọdẹ, koyehọ re ọ jọ Nazarait evaọ edẹ uzuazọ riẹ kpobi. * Kọ onana u dhesẹ nọ ọsẹgboni Samuẹle a gbabọ kẹe?

⁶ Vievie! A riẹ nọ amọfa a te rẹrote ọmọ na evaọ obọ Shailo. Ilai, ozerẹ okpehru na ọye o wuzou ahwo nọ a jẹ jọ uwou-egagọ na ruiruo, yọ otọ riẹ Samuẹle ọ jọ. Eyae jọ i je ru iruo evaọ uwou-egagọ na re.—Ọny. 38:8; Ibr. 11:34-40.

7, 8. (a) Ẹvẹ ọsẹgboni Samuẹle a jẹ hae rọ tuduhọ iẹe awọ kukpe kukpe? (b) Eme esẹgbini nẹnẹ a rẹ sai wuhrẹ mi ọsẹgboni Samuẹle?

⁷ Ofariẹ, Hana avọ Ẹlkena a kpairoro vrẹ ọmọ oyoyou rai na ha, ọnọ Jihova ọ rọ k’uyo olẹ Hana. Hana ọ lẹ nọ Ọghẹnẹ ọ tẹ kẹe ọmọ, ọ te rehọ iẹe kẹ Ọghẹnẹ re ọ gọe evaọ edẹ uzuazọ riẹ kpobi. Nọ Hana o te bi kpobọ Shailo kukpe kukpe, o re ko ewu ọkpokpọ se Samuẹle nọ o re ro ru iruo evaọ uwou-egagọ na. Eva e jẹ hae were Samuẹle gaga nọ ọsẹgboni riẹ a tẹ nyaze. Ababọ avro, uduotahawọ gbe ọkpọvio nọ ọsẹgboni riẹ a jẹ kẹe u fi obọ họ kẹe gọ Jihova avọ evawere evaọ uwou-egagọ riẹ.

⁸ Esẹgbini nẹnẹ a rẹ sai wuhrẹ eware buobu mi Hana avọ Ẹlkena. Esẹgbini buobu a rẹ daoma gaga re a ko emọ rai je vi ai kpohọ isukulu, ghele na a rẹ daezọ epanọ a re ro fi obọ họ kẹ ae gọ Jihova ha. Rekọ ọsẹgboni Samuẹle a rehọ egagọ Jihova karo, yọ onana u fi obọ họ kẹ ọmọ rai wo ẹnyaharo evaọ egagọ Jihova.—Se Itẹ 22:6.

9, 10. (a) Dhesẹ epanọ uwou-udhu na o jọ gbe oghẹrẹ nọ Samuẹle o rri oria ọrẹri yena. (Rri oruvẹ-obotọ na re.) (b) Iruo vẹ Samuẹle o je ru, kọ ẹvẹ who roro nọ emaha na a sae rọ rehọ aro kele oriruo riẹ nẹnẹ?

 ⁹ Dae rehọ iẹe nọ whọ be ruẹ ọmọ na nọ ọ be rro ze na, nọ ọ be hae nya evaọ ikpehru nọ e wariẹ Shailo họ na. Ababọ avro, nọ ọ rrọ ehru ikpehru bi rri ẹwho na, oma o jẹ hae were iẹe thesiwa nọ ọ tẹ ruẹ uwou-egagọ Jihova. Uwou-egagọ na o ginẹ jọ oria ọrẹri. * A bọ uwou-egagọ na enwenọ ikpe egba ene (400) nọ i kpemu, yọ Ọghẹnẹ ọ ta kẹ Mosis epanọ a rẹ bọe. Etenẹ ọ jọ oria egagọ efuafo evaọ akpọ na soso.

¹⁰ Uwou-udhu na o were Samuẹle gaga. Ọ jọ obe Ebaibol nọ o kere ta nọ: “Oke oyena yọ Samuẹle ọ be gbodibo kẹ Ọnowahwo, avọ ẹgọ ozerẹ nọ ọ whẹhọ.” (1 Sam. 2:18) Ẹgọ yena o dhesẹ nọ Samuẹle o je lele izerẹ na ru iruo evaọ uwou-udhu na. Dede nọ o no orua izerẹ ze he, Samuẹle ọ jẹ hai rovie ethẹ nọ a rẹ rọ ruọ uwou-udhu na k’ohiohiẹ k’ohiohiẹ, ọ jẹ hai fi obọ họ kẹ Ilai nọ ọ kpako no na, je ru iruo efa. Dede nọ iruo na e jẹ were iẹe, nọ oke o be nyaharo na oware jọ o tẹ jẹ kẹe uye. Oware jọ o jẹ thọ gaga evaọ uwou-egagọ Jihova.

11, 12. (a) Fikieme Hofini avọ Finihas a jẹ rọ thọ uzi Ọghẹnẹ? (b) Didi eware iyoma Hofini avọ Finihas a je ru evaọ uwou-udhu na? (Rri oruvẹ-obotọ na.)

¹¹ Nọ Samuẹle ọ gbẹ jọ ọmaha, ahwo nọ ọ jẹ rria kugbe a je ru eware iyoma. Ilai o wo emezae ivẹ, Hofini avọ Finihas. Obe Samuẹle o ta nọ: “Emezae Elai a fioka ahwo ho; a rẹ dhozọ ỌNOWO na ha.” (1 Sam. 2:12) Eware ivẹ nọ a jọ etenẹ fodẹ na e whobọhọ ohwohwo. Hofini avọ Finihas a “fioka ahwo ho” keme a wo adhẹẹ kẹ Jihova ha. A daezọ izi ikiẹrẹe Ọghẹnẹ hẹ. Fikinọ a be dhozọ Jihova ha, a tẹ jẹ raha izi efa.

¹² Uzi Ọghẹnẹ o fodẹ iruo nọ izerẹ na a re ru gbe oghẹrẹ nọ a re ro dhe idhe evaọ uwou-udhu na. Onana u fo keme iruo rai i wuzou gaga. Idheidhe yena i dikihẹ kẹ  ọruẹrẹfihotọ nọ Ọghẹnẹ o ru re ọ rọ izieraha ahwo riẹ rọ vrẹ rai, re ọ sae jẹ ae rehọ jẹ ghale ae. Rekọ Hofini avọ Finihas a ru nọ izerẹ nọ i kiọkọ a je ro rri idheidhe na vo. *

13, 14. (a) Ẹvẹ who roro nọ eware iyoma nọ e jẹ via evaọ uwou-egagọ na e jẹ kẹ amọfa uye te? (b) Oghẹrẹ vẹ Ilai o ro gbabọkẹ owha-iruo riẹ?

¹³ Dai roro epanọ u je gbe Samuẹle unu te nọ eware iyoma nana e jẹ via na. Ẹvẹ o jọ Samuẹle oma nọ ọ jẹ hae ruẹ ahwo buobu, te iyogbere, te iwhrori nọ e nyaze uwou-udhu na avọ irẹro nọ a ti wo omosasọ, uwhremu na kọ oviẹ gbe edada a re ro zihe kpo? Kọ ẹvẹ o jariẹ oma nọ o yo nọ Hofini avọ Finihas a bi lele eyae nọ i bi ruiruo evaọ uwou-egagọ na wezẹ? (1 Sam. 2:22) Ẹsejọhọ o je rẹro nọ Ilai o ti ru oware jọ kpahe iẹe.

¹⁴ Ilai họ ohwo nọ ọ rẹ sae kpọ eware nọ e be thọ na vi. Ọye họ ozerẹ okpehru, fikiere uzou riẹ eware nọ e be jọ uwou-udhu na via kpobi e rrọ. Ọye họ ọsẹ rai, fikiere ọye u fo nọ ọ rẹ kpọ emọ riẹ họ. Emọ na a be wha uye se omarai gbe amọfa buobu. Rekọ Ilai ọ sae whọku ai hi. Urru olọlọhọ ọ jẹ rọ ta ẹme kẹ ae. (Se 1 Samuẹle 2:23-25.) Rekọ ọwhọkuo ọgaga o fo kẹ emọ na. A jẹ raha izi nọ e rẹ sai si uwhu kpe ai.

15. Didi unuovẹvẹ Jihova ọ kẹ Ilai, kọ ẹvẹ ahwo uviuwou Ilai a rehọ unuovẹvẹ na?

¹⁵ Eware i yoma te epanọ Jihova o ro vi “ohwo Ọghẹnẹ jọ,” ọruẹaro jọ nọ a fodẹ odẹ riẹ hẹ, re ọ nyae vuẹ Ilai ovuẹ ẹdhoguo. Jihova ọ ta kẹ Ilai nọ: ‘Whọ be rọ adhẹẹ kẹ emezae ra vi omẹ.’ Ọghẹnẹ ọ tẹ ta nọ emọ iyoma Ilai na a ti whu ẹdẹ ọvo, nnọ uye o te bẹ uviuwou rai gaga, gbe nnọ ahwo uviuwou na a te gbẹ jọ izerẹ hẹ. Kọ unuovẹvẹ nana o lẹliẹ uviuwou yena nwene? Ebaibol na ọ ta nọ a nwene he.—1 Sam. 2:27–3:1.

16. (a) Eme Ebaibol na ọ ta kpahe ẹnyaharo nọ Samuẹle o je wo? (b) Kọ eme yena e k’owhẹ evawere? Ru ei vẹ.

¹⁶ Ẹvẹ eware iyoma nana kpobi e jọ Samuẹle oma? Dede nọ ahwo buobu a je ru eware iyoma, iku na i dhesẹ nọ Samuẹle o je wo ẹnyaharo ziezi evaọ egagọ Ọghẹnẹ. Kareghẹhọ nọ ma jọ  obe 1 Samuẹle 2:18 se nọ, nọ Samuẹle ọ gbẹ jọ ọmaha, ọ jẹ romakpotọ “gbodibo kẹ Ọnowahwo.” Makọ evaọ etoke emaha yena, Samuẹle ọ rọ oma riẹ kpobi kẹ egagọ Ọghẹnẹ. Ma jọ obe 1 Samuẹle 2:21 se eme nọ e tubẹ kẹ evawere vi eyena, inọ: ‘Samuẹle ọ tẹ jẹ rro evaọ aro ỌNOWO na.’ Nọ ọ be rro na yọ usu riẹ kugbe Ọsẹ obọ odhiwu riẹ o be ga. Usu okpekpe utioye nọ ohwo o re wo kugbe Jihova o rẹ thọe no oghẹrẹ ogbekuo kpobi.

17, 18. (a) Ẹvẹ izoge nọ e rrọ ukoko Ọghẹnẹ a sae rọ rehọ aro kele Samuẹle nọ amọfa a te bi dhesẹ ekpehre uruemu? (b) Eme o dhesẹ nọ Samuẹle o ru oware nọ u fo?

¹⁷ Samuẹle ọ hẹ sai roro nọ otẹrọnọ ozerẹ okpehru na avọ emọ riẹ a rẹ sae raha izi Ọghẹnẹ, kiyọ ọyomariẹ ọ rẹ sai ru onọ u je rie re. Rekọ otẹrọnọ amọfa a be raha uzi, makọ ahwo nọ a rrọ ekwa ilogbo, oyena u dhesẹ nọ ma rẹ raha uzi hi. Nẹnẹ, izoge buobu nọ e rrọ ukoko Ọghẹnẹ a be rọ aro kele oriruo Samuẹle na, a be ‘rro evaọ aro Ọghẹnẹ’ o tẹ make rọnọ ahwo nọ e wariẹ e rai họ a bi dhesẹ ekpehre uruemu.

¹⁸ Erere vẹ o te Samuẹle fikinọ o yoẹme kẹ Jihova? Ebaibol na ọ ta nọ: “Samuẹle ọ tẹ ro evaọ oma, je wo aruoriwo obọ Ọghẹnẹ gbe ahwo.” (1 Sam. 2:26) Fikiere ahwo buobu a you Samuẹle, maero kọ ahwo nọ a gwọlọ ewoma riẹ. Jihova omariẹ o you Samuẹle fikinọ o je yoẹme kẹe. Yọ Samuẹle ọ riẹ nọ Ọghẹnẹ o ti ku eyoma kpobi họ evaọ Shailo, rekọ ẹsejọhọ o je roro epanọ u ti kri te re Ọghẹnẹ ọ tẹ j’owọ. Aso ẹdẹjọ, oware jọ o tẹ via nọ u dhesẹ nọ oke nọ Jihova ọ rẹ rọ j’owọ u te no.

19, 20. (a) Gbiku oware nọ o via kẹ Samuẹle aso ẹdẹjọ evaọ etẹmpol na. (b) Ẹvẹ Samuẹle ọ rọ riẹ ohwo nọ o je sei, kọ uruemu vẹ o dhesẹ kẹ Ilai?

¹⁹ Irioke o be joma te no, rekọ oke u ri vẹ hẹ; ukpẹ ulogbo nọ o jọ etẹmpol na u gbe bi lo. Epanọ uwou na kpobi o rọ rrọ rirẹ na, Samuẹle o te yo uvo ohwo jọ nọ o bi sei. O je roro nọ Ilai o bi sei, oke yena Ilai ọ who gaga no, yọ ọ gbẹ be ruẹ ude tere he. Samuẹle ọ tẹ kpama, ọ tẹ “dhẹ bru” Ilai. Dae rehọ iẹe nọ whọ be ruẹ Samuẹle nọ ọ be dhẹ bru Ilai ababọ eviẹ nọ o kuhọ. O jọ vevẹ nọ Samuẹle o gine wo adhẹẹ kẹ Ilai je you rie gaga. Dede nọ Ilai o wo uruemu uyoma, ọ gbẹ jọ ozerẹ okpehru Jihova ghele, yọ Samuẹle ọ gbẹ jẹ rọ adhẹẹ yena kẹe.—1 Sam. 3:2-5.

²⁰ Samuẹle ọ tẹ ta kẹ Ilai nọ: “Mẹ na, keme who se omẹ.” Rekọ Ilai ọ tẹ ta kẹe nọ o se rie he, ọ tẹ vuẹe nọ ọ nyai kiẹzẹ. Samuẹle ọ wariẹ dhẹ bru Ilai isiava. Kẹsena Ilai o te ti wo otoriẹ oware nọ o be via na. U kri no nọ Jihova ọ ta ẹme kẹ idibo riẹ hayo kẹ ae eruẹaruẹ, yọ uruemu uyoma rai o wha riẹ ze. Rekọ Ilai o te ti vuhumu nọ Jihova ọ be gwọlọ ta ẹme kẹ Samuẹle. Ilai ọ tẹ ta kẹ Samuẹle nọ ọ wariẹ nyai kiẹzẹ, ọ tẹ jẹ vuẹe ẹme nọ ọ te ta nọ ọ tẹ wariẹ yo urru na. Samuẹle o te ru ere. U ri kri hi na, urru na o tẹ wariẹ se nọ: “Samuẹle! Samuẹle!” O te yo no: “Ta, keme odibo ra o bi yo.”—1 Sam. 3:1, 5-10.

21. Ẹvẹ ma sae rọ gaviezọ kẹ Jihova nẹnẹ, kọ fikieme ma je ru ere?

²¹ Enẹna Jihova o wo odibo nọ o bi yoẹme kẹe no evaọ Shailo. Yọ evaọ edẹ uzuazọ Samuẹle kpobi, o yoẹme kẹ Jihova. Kọ who bi yoẹme kẹ Jihova ẹsikpobi re? Ma rẹ hẹrẹ urru jọ nọ o rẹ ta ẹme kẹ omai evaọ aso ho re ma te yoẹme kẹ Jihova. Nẹnẹ, ma sae ta nọ ma bi yo urru Ọghẹnẹ ẹsikpobi. Ọ be rọ Ebaibol na ta ẹme kẹ omai. Nọ ma te bi se Ebaibol na ẹsikpobi je ru lele eware nọ ma se, ẹrọwọ mai ọ te jọ gaga. Ere o jọ kẹ Samuẹle.

22, 23. (a) Ẹvẹ ovuẹ nọ ozọ riẹ o jẹ kaki mu Samuẹle re ọ ta via u ro rugba? (b) Ẹvẹ Samuẹle o je ro wo ẹnyaharo?

²² Aso ẹdẹ yena o jọ orọ obọdẹ kẹ Samuẹle evaọ Shailo, keme no umuọ ẹdẹ yena vrẹ, usu riẹ kugbe Jihova o tẹ te ga ziezi, o te je zihe ruọ ọruẹaro gbe ọtota kẹ Ọghẹnẹ. Ozọ o jẹ kaki mu Samuẹle re ọ vuẹ Ilai oware nọ Jihova ọ ta kẹe na, keme Jihova ọ ta kẹe nọ eruẹaruẹ nọ ọ kẹ kpahe uviuwou Ilai na i ti rugba kẹle. Rekọ Samuẹle ọ gbaudu ta kẹ Ilai oware nọ Jihova ọ vuẹ riẹ, yọ Ilai ọ jẹ ẹdhoguo Jihova rehọ. U kri hi, ẹme nọ Jihova ọ ta na o te rugba. Ahwo Filistia a lele emọ Izrẹl fi ẹmo, kẹsena a  te kpe Hofini avọ Finihas. Nọ Ilai o yo nọ a wọ etehe-ọvọ Jihova rehọ, o te kie whu.—1 Sam. 3:10-18; 4:1-18.

²³ Rekọ Samuẹle ọruẹaro na o gbe je wo ẹnyaharo. Ebaibol na ọ ta nọ “ỌNOWO na avọ ie a gbẹrọ,” gbe nnọ Jihova o ru re eruẹaruẹ Samuẹle kpobi i rugba.—Se 1 Samuẹle 3:19.

24. Eme emọ Izrẹl a ta nọ a gwọlọ, kọ ẹvẹ onana o rọ rrọ uzioraha?

²⁴ Kọ emọ Izrẹl a lele oriruo Samuẹle, nwene uruemu rai je wo emamọ usu kugbe Jihova? Ijo. Uwhremu na a tẹ ta nọ a gbẹ gwọlọ nọ ọruẹaro o su ai hi. A ta kẹ Samuẹle nọ a gwọlọ ovie ohwo-akpọ nọ o re su ai, wọhọ epanọ erẹwho efa a wo. Jihova ọ tẹ ta kẹ Samuẹle nọ jọ ọ rọ ovie mu kẹ ae. Rekọ Jihova ọ ta kẹ ae epanọ oware nọ a gwọlọ na u yoma te. Ọye a be se na orọnikọ ohwo-akpọ jọ họ. Fikiere Samuẹle o te koko ahwo na kpobi họ ẹwho Gilgal.

25, 26. Nọ Samuẹle o se emọ Izrẹl kokohọ Gilgal, ẹvẹ o ro ru ai riẹ nọ a thọ uzi Jihova?

²⁵ Dae rehọ iẹe nọ whọ rrọ etẹe nọ Samuẹle ọ be ta ẹme kẹ emọ Izrẹl evaọ Gilgal na. Samuẹle ọ kareghẹhọ ae epanọ ọ be rọ daoma gọ Jihova no emaha riẹ ze. Ebaibol na ọ ta nọ: “Samuẹle o te bose ỌNOWO na.” Ọ yare Jihova re o vi egbrara ze.—1 Sam. 12:17, 18.

²⁶ Egbrara? Evaọ ezi uvo? Ahwo na a re ruẹ oware utioye ẹdẹvo ho. Otẹrọnọ a jẹ hwẹ Samuẹle hayo vro onana, a ru ere kri hi. Ehru na kpobi o te muebi. Ofou o te mu ekakọ họ efou evaọ ẹwọ na. Egbrara i te muhọ ẹva gaga. Oso o te muhọ ẹrọ. Eme ahwo na a ru? “Ahwo na kpobi a tẹ dhozọ ỌNOWO na avọ Samuẹle gaga.” Obọnana a vuhumu no nọ a gine ruthọ gaga.—1 Sam. 12:18, 19.

27. Ẹvẹ Jihova o rri ahwo nọ a fievahọ iẹe wọhọ epanọ Samuẹle o ru?

²⁷ Jihova o ru ahwo na vuhu onana mu na, orọnikọ Samuẹle he. No emaha riẹ ze rite oke owho, Samuẹle o fievahọ Ọghẹnẹ riẹ. Yọ Jihova ọ ghale riẹ. Rite inẹnẹ, Jihova o ri nwene he. O gbe bi fi obọ họ kẹ ahwo nọ a fievahọ iẹe wọhọ epanọ Samuẹle o ru na.