1, 2. Fikieme who ro roro nọ olẹ yọ obọdẹ okẹ, kọ fikieme o rọ gwọlọ nọ ma rẹ riẹ oware nọ Ebaibol na o ta kpahe onana?

OTỌAKPỌ na o tulo ho nọ a tẹ rehọ iẹe wawọ idhiwu na. Nọ Jihova o te rri otọakpọ na, ahwo kpobi nọ a rrọ evaọ akpọ na gbe erẹwho na kpobi e wọhọ ogẹgẹ ame nọ u su no ubokiti fihọ otọ. (Olezi 115:15; Aizaya 40:15) Dede nọ ma rrọ kakao gaga nọ a tẹ rọ omai wawọ idhiwu na, Olezi 145:18, 19 o ta nọ: “Jihova ọ kẹle enọ i bi bo sei kpobi, enọ e rẹ ta uzẹme nọ a te bi bo sei. O re ru ẹgwọlọ enọ e be dhozọ riẹ kẹ ae; o re yo ubo rai rọkẹ obufihọ, yọ o re siwi ai.” Uvẹ-ọghọ nọ ma wo o rro kẹhẹ! Jihova Ọghẹnẹ Erumeru na, Ọmemama na, ọ gwọlọ si kẹle omai yọ ọ gwọlọ gaviezọ kẹ elẹ mai. Ẹhẹ, olẹ yọ uvẹ-ọghọ, okẹ obọdẹ nọ Jihova ọ kẹ omai kpobi omomọvo.

² Rekọ nọ ma tẹ lẹ se Jihova evaọ oghẹrẹ nọ ọ gwọlọ ọvo ọ rẹ rọ kuyo elẹ mai. Ẹvẹ ma sai ro ru oyena? Joma ruẹ oware nọ Ebaibol na ọ ta kpahe olẹ.

3. Fikieme whọ jẹ lẹ se Jihova?

³ Jihova ọ gwọlọ nọ whọ lẹ hayo ta ẹme kẹe. Ẹvẹ ma rọ riẹ ere? Iviena se obe Ahwo Filipai 4:6, 7. Roro kpahe oware nọ oria Ebaibol yena u bi zizie owhẹ nọ who ru na! Osu ehrugbakpọ na o wo isiuru kpahe owhẹ gaga, yọ ọ gwọlọ nọ whọ vuẹe epanọ eware e rrọ owhẹ oma gbe ebẹbẹ ra.

4. Ẹvẹ olẹ nọ whọ rẹ lẹ se Jihova ẹsikpobi u re ro ru usu ra kugbei ga?

⁴ Olẹ u re fiobọhọ kẹ omai wo usu okpekpe kugbe Jihova.  Nọ egbẹnyusu i te bi lele ohwohwo ta ẹme ẹsikpobi kpahe eware nọ a bi roro, eware nọ e be kẹ ae uye, gbe oghẹrẹ nọ eware e rrọ ae oma, u re ru usu na jọ gaga ziezi. Ere olẹ nọ ma rẹ lẹ se Jihova o rrọ re. Ọghẹnẹ ọ rọ ẹkwoma Ebaibol na vuẹ owhẹ iroro riẹ no gbe oghẹrẹ nọ o re rri eware, yọ ọ vuẹ owhẹ oware nọ o ti ru evaọ obaro no. Whọ sae vuẹ Ọghẹnẹ oware kpobi, makọ onọ whọ rẹ sae vuẹ omọfa dede he nọ whọ tẹ be lẹ sei ẹsikpobi. Nọ who bi ru ere na, usu ra kugbe Jihova o te ga vi epaọ ọsosuọ.​—Jemis 4:8.

5. Ẹvẹ ma rọ riẹ nọ orọnikọ elẹ kpobi Jihova ọ rẹ gaviezọ kẹ hẹ?

⁵ Kọ elẹ kpobi Jihova ọ rẹ gaviezọ kẹ? Ijo, orọnọ elẹ kpobi hi. Evaọ oke Aizaya ọruẹaro na, Jihova ọ ta kẹ ahwo Izrẹl nọ: “Dede nọ wha be lẹ elẹ buobu, mẹ be gaviezọ họ; azẹ ọ vọ abọ rai.” (Aizaya 1:15) Fikiere ma gbẹ yọroma ha, ma rẹ sai ru eware nọ e rẹ lẹliẹ Jihova kẹnoma kẹ omai, nọ o rẹ whae ze nọ ọ gbẹ daezọ elẹ mai hi.

6. Fikieme u ro wuzou re ma wo ẹrọwọ? Ẹvẹ who re ro dhesẹ nọ who wo ẹrọwọ?

 ⁶ Ma tẹ gwọlọ nọ Jihova ọ gaviezọ kẹ elẹ mai, ma re wo ẹrọwọ hrọ. (Mak 11:24) Pọl ukọ na o ru onana vevẹ inọ: “Ababọ ẹrọwọ ohwo ọ rẹ sai ru Ọghẹnẹ eva were ziezi hi, keme ohwo kpobi nọ o bi bru Ọghẹnẹ ze ọ rẹ rọwo nọ ọ rrọ gbe nọ ọ rẹ hwosa kẹ enọ e be rọ ọwhọ gwọlọ iẹe.” (Ahwo Hibru 11:6) Rekọ orọnikọ unu ọvo ma rẹ rọ ta nọ ma wo ẹrọwọ họ. Ma te bi yoẹme kẹ Jihova kẹdẹ kẹdẹ oye u re dhesẹ nọ ma wo ẹrọwọ.​—Se Jemis 2:26.

7. (a) Fikieme u ro fo re ma dhesẹ omaurokpotọ avọ adhẹẹ nọ ma tẹ be lẹ se Jihova? (b) Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma be lẹ no udu mai kpobi ze?

⁷ U fo nọ ma rẹ rọ omaurokpotọ avọ adhẹẹ rọ lẹ se Jihova. Fikieme? Ma tẹ be ta ẹme kẹ ovie hayo prẹsidẹnte, ma rẹ rọ adhẹẹ ta ẹme kẹe. Jihova họ Ọghẹnẹ Erumeru na, kọ u gbe fo re ma tubẹ mai dhesẹ omaurokpotọ gbe adhẹẹ nọ ma tẹ be ta ẹme kẹe? (Emuhọ 17:1; Olezi 138:6) U fo nọ ma rẹ jẹ ta oware nọ o ginẹ rrọ omai oja kẹ Jihova, ma vẹ lẹ olẹ na no obọ udu mai kpobi ze, orọnikọ ma re dhe ẹme ọvona ẹwẹwariẹ hẹ.​—Matiu 6:7, 8.

8. Ma tẹ lẹ kpahe oware jọ no, eme u fo nọ ma re ru?

⁸ Orọ urere, nọ ma tẹ lẹ kpahe oware jọ no, o gwọlọ nọ ma rẹ daoma gaga re ma ru oware jọ kpahe oware nọ ma lẹ kẹ na. Wọhọ oriruo, ma tẹ lẹ inọ jọ Jihova ọ kẹ omai emu gbe eware efa nọ ma gwọlọ evaọ okpẹdoke na, ma rẹ moyẹlẹ hẹ, bi rẹro nọ Jihova ọ te kẹ omai eware kpobi dede nọ ma ruiruo ho. Ma re ruiruo gaga, yọ ma re mi iruo kpobi nọ ma rẹ sai ru. (Matiu 6:11; 2 Ahwo Tẹsalonika 3:10) Hayo, ma tẹ lẹ se Jihova nọ jọ o fiobọhọ kẹ omai whaha uruemu uyoma jọ, ma rẹ kẹnoma  kẹ oware kpobi nọ o rẹ sae lẹliẹ omai ru oware yena. (Ahwo Kọlọsi 3:5) Obọnana ma te ta ẹme kpahe enọ jọ nọ ahwo a rẹ nọ gaga kpahe olẹ.

9. Ono u fo nọ ma rẹ lẹ se? Eme obe Jọn 14:6 o wuhrẹ omai kpahe olẹ?

⁹ Ono u fo nọ ma rẹ lẹ se? Jesu o wuhrẹ ilele riẹ nọ a lẹ se “Ọsẹ mai nọ ọ rrọ obọ idhiwu.” (Matiu 6:9) Ọ tẹ jẹ ta nọ: “Mẹ họ edhere na gbe uzẹme na gbe uzuazọ na. Ohwo ọvo ọ rẹ nyabru Ọsẹ na ze he ajokpaọ ẹkwoma mẹ.” (Jọn 14:6) Fikiere u fo nọ Jihova ọvo ma rẹ lẹ se, yọ odẹ Jesu ma rẹ rọ lẹ sei. Eme u dhesẹ re a rehọ odẹ Jesu lẹ? Re Jihova ọ sae gaviezọ kẹ elẹ mai, o gwọlọ nọ ma re dhesẹ nọ ma wo adhẹẹ kẹ obọdẹ ọkwa nọ Jihova ọ kẹ Jesu. Wọhọ epanọ ma wuhrẹ no vẹre na, Jesu ọ ziọ otọakpọ na re o siwi omai no uzioraha gbe uwhu. (Jọn 3:16; Ahwo Rom 5:12) Ofariẹ, Jihova ọ rehọ Jesu mu Ozerẹ Okpehru gbe Obruoziẹ no.​—Jọn 5:22; Ahwo Hibru 6:20.

10. Kọ o gwọlọ nọ ma re dikihẹ hayo ru oma mai oghẹrẹ jọ nọ ma tẹ be lẹ? Ru onana vẹ.

¹⁰ Kọ o gwọlọ nọ ma re dikihẹ hayo ru oma mai oghẹrẹ jọ nọ ma tẹ be lẹ? Ijo, Jihova ọ ta kẹ omai nọ ma kigwẹ, keria, hayo dikihẹ nọ ma tẹ gwọlọ lẹ hẹ. Ebaibol na o wuhrẹ omai nọ ma rẹ sae ta ẹme kẹ Jihova nọ ma te ru oma mai fihọ oghẹrẹ kpobi nọ u dhesẹ adhẹẹ no. (1 Iruẹru-Ivie 17:16; Nehemaya 8:6; Daniẹl 6:10; Mak 11:25) Nọ ma tẹ be lẹ, orọnikọ oghẹrẹ nọ ma ru oma mai họ oware nọ o mai wuzou kẹ Jihova ha, rekọ iroro nọ ma be rọ lẹ olẹ na. Ma rẹ sae lẹ do via hayo lẹ họ eva evaọ oria kpobi nọ ma rrọ gbe evaọ oke  kpobi, te aso te uvo. Ma tẹ be lẹ se Jihova, jọ u mu omai ẹro nọ o bi yo ẹme nọ ma be ta o tẹ make rọnọ omọfa o bi yo ẹme na ha.—Nehemaya 2:1-6.

11. Eware jọ vẹ ma rẹ sae ta ẹme kpahe nọ ma tẹ be lẹ se Jihova?

¹¹ Eme ma rẹ lẹ kẹ? Ma rẹ sae lẹ kẹ oware kpobi nọ u kiehọ evaọ aro Jihova. Ebaibol na ọ ta nọ: “Ma wo imuẹro nana kpahe Ọghẹnẹ inọ, oware kpobi nọ ma yare riẹ nọ o rọwokugbe oreva riẹ, ọ rẹ gaviezọ kẹ omai.” (1 Jọn 5:14) Kọ ma rẹ sae lẹ kẹ eware nọ ma gwọlọ kẹ oma mai? Ee. U fo nọ olẹ nọ ma be lẹ se Jihova ọ jọ wọhọ ẹme nọ ma be ta kẹ ogbẹnyusu ọkpekpe mai. Ma rẹ sae ta oware kpobi nọ o rrọ iroro mai kẹ Jihova. (Olezi 62:8) Ma rẹ sae lẹ sei inọ jọ ọ kẹ omai ogaga ulogbo orọ ẹzi ọfuafo riẹ na re ma sai ru oware nọ u fo. (Luk 11:13) Ma rẹ sae yare Jihova nọ ọ kẹ omai areghẹ nọ ma rẹ rọ jẹ emamọ iroro, yọ ma rẹ sae lẹ kẹ ẹgba nọ ma re ro thihakọ ebẹbẹ. (Jemis 1:5) Ma rẹ lẹ Jihova re ọ rehọ izieraha mai rọvrẹ omai. (Ahwo Ẹfisọs 1:3, 7) U fo re ma jẹ lẹ roro amọfa, te ahwo uwou mai gbe inievo-emezae gbe inievo-emetẹ nọ e rrọ ukoko mai.​—Iruẹru Ikọ 12:5; Ahwo Kọlọsi 4:12.

12. Eme u fo nọ o rẹ mae jọ omai oja nọ ma rẹ lẹ kpahe?

¹² Eware vẹ e mai wuzou nọ ma rẹ lẹ kpahe? Jihova gbe oreva riẹ. Ma re yere iei no udu mai ze rọkẹ eware kpobi nọ o ru kẹ omai no. (1 Iruẹru-Ivie 29:10-13) Ma riẹ onana keme okenọ Jesu ọ jọ otọakpọ na o wuhrẹ ilele riẹ epanọ a rẹ lẹ. (Se Matiu 6:9-13.) Ọ ta kẹ ae nọ jọ a kake lẹ kpahe erufuọ odẹ Ọghẹnẹ, koyehọ epanọ ahwo a re ro ru odẹ na ọrẹri hayo rehọ ọghọ kẹe. Jesu ọ tẹ jẹ ta nọ a lẹ re Uvie Ọghẹnẹ o ze, jẹ lẹ nọ jọ a jọ otọakpọ na kpobi ru oreva Jihova. Jesu o dhesẹ nọ ma rẹ lẹ kpahe  eware nana nọ i wuzou gaga na no taure ma tẹ te lẹ kpahe eware obọ mai. Ma tẹ be hae kake lẹ kpahe eware nọ i kiekpahe Jihova gbe oreva riẹ, yọ oware nọ o mai wuzou kẹ omai ma bi dhesẹ via na.

13. Ẹvẹ u fo nọ elẹ mai i re theri te?

¹³ Ẹvẹ u fo nọ elẹ mai i re theri te? Ebaibol na ọ ta ha. Oware nọ ma be lẹ kpahe oye o rẹ lẹliẹ olẹ na kpẹre hayo theri. Wọhọ oriruo, ma rẹ sae lẹ olẹ okpẹkpẹe  nọ ma tẹ be lẹ re ma tẹ te re emu, rekọ ma rẹ sae lẹ olẹ uthethei nọ ma te bi yere Jihova hayo nọ ma tẹ be ta idhọvẹ mai kẹe. (1 Samuẹle 1:12, 15) U fo ho re ma lẹ elẹ ithethei fikinọ ma gwọlọ nọ amọfa a jiri omai wọhọ epanọ ahwo jọ a je ru evaọ okenọ Jesu ọ jọ otọakpọ. (Luk 20:46, 47) Elẹ itieye e rẹ were Jihova ha. Oware nọ Jihova ọ mae gwọlọ họ re ma lẹ no udu ze.

14. Ẹvẹ u fo nọ ma rẹ lẹ kpekpe te, kọ eme onana u wuhrẹ omai kpahe Jihova?

¹⁴ Ẹvẹ u fo nọ ma rẹ lẹ kpekpe te? Jihova o zizie omai inọ ma lẹ sei kẹse kẹse. Ebaibol na ọ ta nọ ma “hae lẹ ẹsikpobi,” ma “ruabọhọ olẹ,” jẹ “lẹ kẹse kẹse.” (Matiu 26:41; Ahwo Rom 12:12; 1 Ahwo Tẹsalonika 5:17) Jihova ọ ruẹrẹ oma kpahe ẹsikpobi nọ ọ rẹ gaviezọ kẹ elẹ  mai. Ma rẹ sai yere iei kẹdẹ kẹdẹ kẹ uyoyou gbe ọghoruo riẹ. Ma rẹ sae jẹ lẹ sei re o fiobọhọ kẹ omai riẹ oware nọ u fo eruo, re ọ jẹ kẹ omai ẹgba gbe omosasọ. Otẹrọnọ ma gine rri olẹ wọhọ uvẹ-ọghọ ulogbo, ma te rehọ uvẹ kpobi nọ u te omai obọ rọ ta ẹme kẹ Jihova.

15. Fikieme ma jẹ ta nọ “ami” nọ a tẹ lẹ re no?

¹⁵ Fikieme ma jẹ ta nọ “ami” nọ ma tẹ lẹ re no? Otofa “ami” họ “ginọ ere” hayo “ere o rẹ jọ.” Ma tẹ ta nọ “ami,” koyehọ ma be ta nọ ma ginẹ gwọlọ oware nọ ma lẹ kpahe na, ẹme na o mu omai ẹro, hayo o no omai eva ze. (Olezi 41:13) Ebaibol na o wuhrẹ omai nọ u fo re ma ta nọ “ami” nọ a tẹ lẹ olẹ ogbotu no, ma rẹ sae tae do via hayo tae họ eva. Onana u re dhesẹ nọ ma rọwo fihọ olẹ nọ a lẹ na.​—1 Iruẹru-Ivie 16:36; 1 Ahwo Kọrint 14:16.

16. Kọ Jihova ọ rẹ ginẹ kuyo elẹ mai? Ru onana vẹ.

¹⁶ Kọ Jihova ọ rẹ ginẹ kuyo elẹ mai? Ee, o re ru ere. Ebaibol na o se rie “Ọnọ o re yo olẹ.” (Olezi 65:2) Jihova o re yo elẹ jẹ kuyo elẹ ima ahwo buobu nọ a be rọ udu rai kpobi lẹ sei, yọ ọ rẹ rọ oghẹrẹ sa-sa kuyo elẹ rai.

17. Ẹvẹ Jihova ọ be rọ rehọ ikọ-odhiwu gbe idibo riẹ nọ e rrọ otọakpọ kuyo elẹ mai?

¹⁷ Jihova ọ rẹ rọ ikọ-odhiwu gbe idibo riẹ nọ e rrọ otọakpọ na rọ kuyo elẹ mai. (Ahwo Hibru 1:13, 14) Ma wo iriruo ahwo buobu nọ a lẹ se Ọghẹnẹ inọ o fiobọhọ kẹ ae riẹ oware nọ Ebaibol na ọ ta ziezi, u ri kri hi na Isẹri Jihova a tẹ nyabru ai ze. Ebaibol na o dhesẹ nọ ikọ-odhiwu na a bi fiobọhọ re “usi uwoma” na o sai te oria kpobi evaọ otọakpọ na. (Se Eviavia 14:6.) U te no ere no, mai ibuobu ma lẹ se Jihova no kpahe ẹbẹbẹ jọ hayo  oware jọ nọ ma gwọlọ, kẹsena ibe Oleleikristi mai jọ ọ tẹ nyaze ti fiobọhọ kẹ omai.​—Itẹ 12:25; Jemis 2:16.

18. Ẹvẹ Jihova ọ rẹ rọ rehọ ẹzi ọfuafo riẹ gbe Ebaibol na kuyo elẹ mai?

¹⁸ Jihova ọ rẹ rọ ẹzi ọfuafo riẹ kuyo elẹ mai. Ma tẹ lẹ sei inọ o fiobọhọ kẹ omai thihakọ ẹbẹbẹ jọ, ọ rẹ rọ ẹzi ọfuafo riẹ fiobọhọ kẹ omai riẹ oware nọ ma re ru jẹ kẹ omai ẹgba. (2 Ahwo Kọrint 4:7) Jihova ọ rẹ jẹ rehọ Ebaibol na kuyo elẹ mai je fiobọhọ kẹ omai jẹ emamọ iroro. Ma te bi se Ebaibol na, ma rẹ sae jariẹ ruẹ ikere nọ i re fiobọhọ kẹ omai. Nọ ma te kpohọ ewuhrẹ, Jihova ọ rẹ sae wọ ohwo jọ nọ ọ be kpahe fihọ onọ re ọ ta ẹme jọ nọ u fo nọ ma re yo. Ọ rẹ sae jẹ wọ ọkpako ukoko dhesẹ oware jọ nọ Ebaibol ọ ta kẹ omai.​—Ahwo Galesha 6:1.

19. Ẹsejọ, fikieme o rẹ rọ wọhọ nọ Jihova ọ be kuyo elẹ mai hi?

¹⁹ Ẹsejọ o sai gbe omai unu inọ, ‘Fikieme Jihova ọ gbẹ re kuyo elẹ mẹ hẹ?’ Kareghẹhọ nọ ọ riẹ okenọ u fo gbe oghẹrẹ nọ u fo nọ ọ rẹ rọ kuyo elẹ mai. Ọ riẹ oware nọ ma ginẹ gwọlọ. O sae gwọlọ nọ ma gbẹ hae lẹ re ma dhesẹ nọ oware nọ ma be lẹ kpahe na o ginẹ rrọ omai oja, je dhesẹ nọ ma rọwo inọ o ti gine ru ei kẹ omai. (Luk 11:5-10) Ẹsejọ Jihova ọ rẹ kuyo elẹ mai evaọ oghẹrẹ nọ ma rẹro riẹ hẹ. Wọhọ oriruo, ma rẹ sae lẹ kpahe ẹbẹbẹ jọ, rekọ ukpenọ o ku ẹbẹbẹ na họ, ọ vẹ kẹ omai ẹgba nọ ma re ro thihakọ riẹ.​—Se Ahwo Filipai 4:13.

20. Fikieme ma jẹ lẹ se Jihova kẹse kẹse?

²⁰ Olẹ nọ ma rẹ lẹ se Jihova ginọ uvẹ-ọghọ ulogbo! Jọ u mu omai ẹro nọ ọ be gaviezọ kẹ omai. (Olezi 145:18) Ma tẹ be hae lẹ se Jihova no udu ze ẹsikpobi, usu mai kugbei u ti dhe ẹgẹga.