1, 2. Eme ahwo a rẹ nọ enọ kpahe gaga?

EMAHA a rẹ nọ enọ gaga. Nọ whọ tẹ ta oware jọ kẹ ae, a rẹ nọ ẹsibuobu nọ, ‘Fikieme?’ Yọ whọ tẹ kẹ ae uyo na no, a rẹ gbẹ nọ ghele inọ, ‘Rekọ fikieme?’

² Te emaha te ekpako, mai kpobi ma rẹ nọ enọ. Ma sae nọ onọ kpahe oware nọ ma te re, kuhọ hayo dẹ. Hayo ma sai tube wo enọ jọ nọ i wuzou gaga kpahe uzuazọ hayo oghẹrẹ nọ obaro ọ te jọ. Rekọ nọ ma gbẹ ruẹ emamọ uyo ovo ho, ma rẹ gbẹ gwọlọ nọ họ.

3. Fikieme ahwo buobu a bi ro roro nọ a sae ruẹ iyo enọ rai nọ i wuzou gaga ha?

³ Kọ ma sae jọ Ebaibol na ruẹ iyo enọ mai nọ i wuzou? Ahwo jọ a sae ta nọ ee, rekọ a roro nọ o rrọ bẹbẹ re ma wo otoriẹ Ebaibol na. A sai roro nọ iwuhrẹ gbe ilorida na ọvo họ enọ e riẹ iyo enọ na. Yọ amọfa, fiki omovuọ a rẹ rọwo ho inọ a riẹ hẹ. Kọ ẹvẹ who roro?

4, 5. Enọ vẹ nọ i wuzou gaga who wo? Fikieme whọ jẹ ruabọhọ gwọlọ iyo rai?

⁴ Ẹsejọhọ whọ gwọlọ riẹ iyo enọ wọhọ: Fikieme mẹ rọ rrọ uzuazọ? Eme ọ te via kẹ omẹ nọ me te whu no? Oghẹrẹ vẹ Ọghẹnẹ ọ rrọ? Jesu Owuhrẹ nọ a riẹ ziezi na ọ ta nọ: “Wha ruabọhọ ẹyare, a te kẹ owhai; wha ruabọhọ ẹgwọlọ, wha te ruẹ; wha ruabọhọ ekporo, a ti rovie kẹ owhai.” (Matiu 7:7) Gbẹ hae gwọlọ iyo enọ ra bẹsenọ whọ rẹ ruẹ iyo nọ e rẹ vọ owhẹ eva.

⁵ Uzẹme riẹ họ, whọ tẹ “ruabọhọ be gwọlọ,” whọ te ruẹ iyo na evaọ Ebaibol na. (Itẹ 2:1-5) Iyo na e gahrọ  họ, whọ rẹ sai wo otoriẹ rai. Oware nọ who wuhrẹ u ti fiobọhọ kẹ owhẹ wo evawere vi epaọ ọsosuọ jẹ kẹ owhẹ uvi ẹruore. Joma ta kpahe onọ jọ nọ u reghe ahwo buobu no.

6. Fikieme ahwo jọ a bi ro roro nọ Ọghẹnẹ ọ be daezọ uye nọ o be bẹ ai hi?

⁶ Ahwo buobu a roro nọ Ọghẹnẹ ọ be daezọ mai hi. A rẹ ta nọ otẹrọnọ Ọghẹnẹ ọ be ginẹ daezọ mai, akpọ na ọ hai woma vi epanọ ọ rrọ na gaga. Ma be ruẹ ẹmo, egrẹ, gbe ọbẹwẹ evaọ eria kpobi. Ahwo a be mọ, ruẹ uye je bi whu. Fikiere ahwo jọ a te bi roro nọ, ‘Otẹrọnọ Ọghẹnẹ ọ be daezọ mai, fikieme ọ gbẹ be rọ whaha eware nana re e seba ẹvia ha?’

7. (a) Ẹvẹ isu egagọ a ro ru ahwo roro no inọ Ọghẹnẹ ọ rrọ eva gaga? (b) Fikieme u ro mu omai ẹro inọ Ọghẹnẹ họ ọnọ ọ be wha eware iyoma ze he?

⁷ Ẹsejọ isu egagọ a re ru ahwo roro nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ eva gaga. Nọ oware okpẹtu o tẹ via, a rẹ ta nọ oyena yọ oreva Ọghẹnẹ. A rẹ ta nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ o via. Nọ a tẹ be ta eme itiena, yọ a be ta nọ Ọghẹnẹ họ ọnọ o ru oware nọ o via na. Rekọ Ebaibol na o wuhrẹ nọ Ọghẹnẹ o wobọ ovuovo kpahe emuemu hu. Jemis 1:13 o dhesẹ kẹ omai nọ Ọghẹnẹ ọ rẹ rọ eyoma dawo ohwo ho. O ta nọ: “Nọ odawọ u te te ohwo jọ, jọ ọ ta ha inọ: ‘Ọghẹnẹ ọ be dawo omẹ na.’ Keme a sae rọ eware imuomu rọ dawo Ọghẹnẹ hẹ, yọ ọyomariẹ ọ rẹ rehọ eware itieye dawo ohwo ọvo ho.” Onana u dhesẹ vevẹ inọ dede nọ Ọghẹnẹ ọ be whaha eware iyoma re e seba ẹvia ha, ọye o bi ru nọ e be rọ via vievie he. (Se Job 34:10-12.) Joma kẹ oriruo jọ.

8, 9. Fikieme u gbe fo vievie he re ma fo Ọghẹnẹ rọkẹ ebẹbẹ mai? Kẹ oriruo.

 ⁸ Wọhọ oriruo, ma rehọ iẹe nọ ọmọzae nọ ọ kpako te ohwo no ọ be rria uwou kugbe ọsẹgboni riẹ. Ọsẹ riẹ o you rie gaga yọ o wuhrẹ ọmọzae nana no oghẹrẹ nọ ọ sae rọ jẹ emamọ iroro. Rekọ, ọmọzae na ọ tẹ be wọso ọsẹ riẹ, kẹsena ọ tẹ kwa no uwou na. O te bi ru eware iyoma nọ i fi rie họ ẹbẹbẹ. Kọ whọ sae fo ọsẹ na kẹ ebẹbẹ ọmọ riẹ na inọ fikieme ọ gbẹ rọ whaha ọmọ na inọ o no uwou hu? Kakaka! (Luk 15:​11-13) Wọhọ ọsẹ yena, Ọghẹnẹ ọ whaha ahwo-akpọ họ okenọ a salọ nọ a rẹ wọso ẹe je ru oware uyoma. Fikiere nọ oware uyoma o tẹ via, ma rẹ kareghẹhọ inọ Ọghẹnẹ họ ọnọ o ru rie he. Yọ u fo ho re ma gu ei fihọ Ọghẹnẹ uzou.

⁹ U wo emamọ ẹjiroro nọ o wha riẹ ze nọ Ọghẹnẹ ọ gbẹ re rọ whaha eware iyoma re e seba ẹvia ha. Evaọ Uzou avọ 11, who ti wuhrẹ oware nọ Ebaibol na o ta kpahe onana. Rekọ jọ u mu owhẹ ẹro inọ Ọghẹnẹ o you omai gbe nọ ọye ọ be wha ebẹbẹ nọ i bi te omai nẹnẹ na ze vievie he. Evaọ uzẹme, ọye ọvo họ Ọnọ ọ rẹ sai ku ebẹbẹ na họ.​—Aizaya 33:2.

10. Fikieme o sai ro mu omai ẹro inọ Ọghẹnẹ o ti ku ebẹbẹ ahwo-akpọ kpobi họ?

¹⁰ Ọghẹnẹ ọ rrọ ọrẹri. (Aizaya 6:3) Oware kpobi nọ o re ru o rẹ jọ fuafo, wowoma jẹ kare afuẹwẹ. Fikiere ma rẹ sai fievahọ iẹe. Ahwo-akpọ a rrọ ere he. Ẹsejọ a re ru eware thọ. Makọ osu nọ ọ mai wo emamọ eva kpaobọ dede, o wo ogaga nọ o re ro ku ebẹbẹ ahwo kpobi họ họ. Ohwo ọvo o wo ẹgba te Ọghẹnẹ hẹ. Ọghẹnẹ o wo ogaga na yọ ọ rẹ sai ku ebẹbẹ ahwo kpobi họ. O ti si emuemu kpobi notọ bẹdẹ bẹdẹ.​—Se Olezi 37:9-11.

11. Ẹvẹ o rẹ jọ Ọghẹnẹ oma nọ ọ tẹ ruẹ nọ uye o be bẹ owhẹ?

¹¹ Ẹvẹ o rẹ jọ Ọghẹnẹ oma nọ ọ tẹ ruẹ eware nọ e be via evaọ akpọ na gbe uye nọ o rrọ owhẹ oma? Ebaibol na ọ ta nọ Ọghẹnẹ o “you uvioziẹ.” (Olezi 37:28) Fikiere o bi muẹrohọ oware kpobi nọ o be via te uwoma gbe uyoma. O rẹ kẹe uye gaga nọ ahwo a tẹ be ruẹ uye. Ebaibol na ọ ta nọ “o kẹ riẹ uye evaọ udu” nọ ọ ruẹ nọ emuemu o da akpọ na fia evaọ oke nọ u kpemu. (Emuhọ 6:5, 6) Ọghẹnẹ o ri nwene he. (Malakae 3:6) Ebaibol ọ ta nọ Ọghẹnẹ ọ be ginẹ daezọ ra.​—Se 1 Pita 5:7.

12, 13. (a) Fikieme ma ro you amọfa jẹ be daezọ rai, ẹvẹ uye-oruẹ nọ o rrọ akpọ na o rrọ omai oma? (b) Fikieme u re ro mu omai ẹro inọ Ọghẹnẹ o ti si uye-oruẹ gbe okienyẹ kpobi no?

¹² Ebaibol ọ tẹ jẹ ta nọ Ọghẹnẹ ọ ma omai evaọ uwoho riẹ. (Emuhọ 1:26) Onana u dhesẹ nọ Ọghẹnẹ ọ ma omai oghẹrẹ nọ ma sai ro wo emamọ iruemu nọ ọyomariẹ o wo. Fikiere otẹrọnọ o rẹ kẹ owhẹ uye nọ whọ tẹ ruẹ ahwo nọ a ru oware ovo thọ họ nọ a be ruẹ uye, riẹ nọ o be kẹ Ọghẹnẹ uye vi owhẹ dede. Ẹvẹ ma rọ riẹ onana?

¹³ Ebaibol na o wuhrẹ omai nọ “Ọghẹnẹ họ uyoyou.” (1 Jọn 4:8) Uyoyou o be wọ Ọghẹnẹ ru oware kpobi nọ o bi ru. Fikiere ma wo uyoyou keme Ọghẹnẹ o wo uyoyou. Dai roro iei: Otẹrọnọ who wo ogaga na, kọ whọ hai ti si uye-oruẹ gbe okienyẹ kpobi nọ o rrọ akpọ na no? Ababọ avro, whọ hai ti ru ere keme who you ahwo. Kọ ẹvẹ kpahe Ọghẹnẹ? O wo ogaga na, yọ fikinọ o you omai, o ti si uye-oruẹ gbe okienyẹ kpobi  no. Jọ u mu owhẹ ẹro inọ eyaa Ọghẹnẹ kpobi nọ a jọ obọ emuhọ obe nana fodẹ na i ti rugba! Rekọ re whọ sai gine fievahọ eyaa nana, o gwọlọ nọ whọ rẹ gbẹ riẹ Ọghẹnẹ ziezi.

14. Didi odẹ Ọghẹnẹ, ẹvẹ ma rọ riẹ nọ ọ gwọlọ nọ ma se odẹ na?

¹⁴ Whọ tẹ gwọlọ jọ ogbẹnyusu ohwo jọ, eme họ oware ọsosuọ nọ whọ rẹ kake vuẹ ohwo na? Odẹ ra. Kọ Ọghẹnẹ o wo odẹ? Egagọ buobu a ta nọ odẹ riẹ Ọghẹnẹ hayo Olori, rekọ enana yọ edẹ hẹ. Enana yọ edẹ-ova gheghe wọhọ “ovie” hayo “prẹsidẹnte.” Ọghẹnẹ ọ vuẹ omai nọ odẹ riẹ họ Jihova. Olezi 83:18 o ta nọ: “Jọ ahwo a riẹ nọ whẹ, ọnọ odẹ riẹ o rrọ Jihova, Whẹ ọvo họ Ọnọ Ọ Mai Kpehru vi otọakpọ na kpobi.” Ahwo nọ a kere Ebaibol na a kere odẹ Ọghẹnẹ fihọ iẹe isia idu buobu. Jihova ọ gwọlọ nọ whọ riẹ odẹ riẹ je sei. O se odẹ na kẹ owhẹ keme ọ gwọlọ nọ whọ jọ ogbẹnyusu riẹ.

15. Eme họ otofa odẹ na Jihova?

¹⁵ Odẹ Ọghẹnẹ, Jihova u wo obọdẹ otofa. Otofa riẹ họ Ọghẹnẹ ọ rẹ sai ru oware kpobi nọ ọ ya eyaa riẹ gba jẹ sai ru ẹjiroro riẹ gba.  Oware ovo o rẹ sae whaha iẹe he. Jihova ọvo họ ọnọ ọ rẹ sai wo odẹ utiona. *

16, 17. Eme họ otofa (a) “Erumeru”? (b) “Ovie ebẹdẹ bẹdẹ”? (c) “Ọmemama”?

¹⁶ Wọhọ epanọ ma se no ẹsejọ na, Olezi 83:18 o ta kpahe Jihova nọ: “Whẹ ọvo họ Ọnọ Ọ Mai Kpehru.” Eviavia 15:3 o tẹ jẹ ta nọ: “Iruo ra e rrọ ruaro je  gbunu, Jihova Ọghẹnẹ, Erumeru na. Idhere ra i kiẹrẹe jẹ rrọ uvi idhere, Ovie ebẹdẹ bẹdẹ.” Eme họ otofa “Erumeru”? Odẹ-ova nana u dhesẹ nọ Jihova o wo ogaga vi omọfa kpobi evaọ odhiwu gbe akpọ na. Yọ odẹ-ova na “Ovie ebẹdẹ bẹdẹ” u dhesẹ nọ o wo emuhọ họ. Olezi 90:2 o ta kpahe iẹe nọ ọ be rria no ebẹdẹ bẹdẹ rite ebẹdẹ bẹdẹ. Kọ oyena u gbe gbunu?

¹⁷ Jihova ọvo họ Ọmemama na. Eviavia 4:11 o ta nọ: “Who te, Jihova Ọghẹnẹ mai, re who wo oruaro na gbe ọghọ na gbe ogaga na, keme whẹ họ ọnọ ọ ma eware kpobi, yọ fiki oreva ra a rọ ziọ uzuazọ, oye whọ rọ ma ae.” Nwanọ ere, te ikọ-odhiwu te isi obehru, te ibi-ire, te iyei nọ e rrọ obọ abade gbe oware ofa kpobi nọ whọ sai roro te, Jihova họ ọnọ ọ ma rai!

18. Eme o rẹ sae lẹliẹ ahwo jọ roro nọ a sae jọ ogbẹnyusu Ọghẹnẹ vievie he? Kọ eme Ebaibol na ọ ta kpahe onana?

¹⁸ Ahwo jọ a te se kpahe iruemu iwoma Jihova, ozọ u re mu ai o vẹ lẹliẹ ai roro nọ, ‘Ọghẹnẹ ọ ga thesiwa, ọ rro hrọ, o te je thabọ gaga, ẹvẹ ọ sae rọ daezọ mẹ?’ Kọ ere Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ ma roro? Vievie. Jihova ọ gwọlọ nọ ma kẹle iẹe. Ebaibol ọ ta nọ Ọghẹnẹ “o thabọ no omai omomọvo ho.” (Iruẹru Ikọ 17:27) Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ ma si kẹle iẹe, ọ tẹ jẹ ya eyaa nọ ‘o re ti si kẹle owhẹ.’​—Jemis 4:8.

19. (a) Ẹvẹ whọ sae rọ jọ ogbẹnyusu Ọghẹnẹ? (b) Uruemu uwoma Jihova vẹ o mae were owhẹ?

¹⁹ Ẹvẹ whọ sae rọ jọ ogbẹnyusu Ọghẹnẹ? Jesu ọ ta nọ: “Re a wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ, o gwọlọ nọ a rẹ riẹ owhẹ, Ọghẹnẹ uzẹme ọvo na, gbe ọnọ who vi ze na, Jesu Kristi.” (Jọn 17:3) Gbẹ hai wuhrẹ, whọ te riẹ Jihova gbe Jesu. Who ve ti wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. Wọhọ oriruo, ma wuhrẹ no inọ “Ọghẹnẹ họ uyoyou.” (1 Jọn 4:16) Rekọ o wo iruemu iwoma efa buobu. Ebaibol ọ ta kẹ omai nọ Jihova yọ Ọghẹnẹ nọ “o wo ohrọ-oriọ gbe ọdawẹ, nọ ọ rẹ kaki mu ofu hu yọ ọ vọ avọ uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ gbe uzẹme.” (Ọnyano 34:6) Jihova o ‘woma yọ ọ ruẹrẹ oma kpahe inọ ọ rẹ rọvrẹ.’ (Olezi 86:5) Ọghẹnẹ o wo odiri yọ o re ru oware nọ o gba ẹsikpobi. (2 Pita 3:9; Eviavia 15:4) Whọ te gbẹ riẹ kpahe iruemu iwoma riẹ ziezi nọ who bi se kpahe iẹe evaọ Ebaibol na.

20-22. (a) Ẹvẹ whọ sai ro wo usu okpekpe kugbe Ọghẹnẹ dede nọ whọ rẹ sae ruẹ e riẹ hẹ? (b) Eme who re ru otẹrọnọ amọfa a gwọlọ nọ whọ siọ Ebaibol ba ewuhrẹ?

²⁰ Ẹvẹ whọ rẹ sai ro wo usu okpekpe kugbe Ọghẹnẹ dede nọ whọ rẹ sae ruẹ e riẹ hẹ? (Jọn 1:18; 4:24;  1 Timoti 1:17) Nọ who te bi se kpahe Jihova evaọ Ebaibol na whọ te riẹe wọhọ ohwo nọ whọ be ruẹ. (Olezi 27:4; Ahwo Rom 1:20) Nọ who bi wuhrẹ eware buobu kpahe Jihova na, who ti you rie vi epaọ ọsosuọ yọ whọ te ruẹ nọ whọ kẹle riẹ vi epaọ anwẹdẹ no.

²¹ Whọ te ruẹ nọ Jihova họ Ọsẹ mai. (Matiu 6:9) Ọye ọ kẹ omai uzuazọ, yọ ọ gwọlọ nọ ma yeri uzuazọ nọ o mai woma kpaobọ. Ere ọsẹ oyoyou ọ rẹ gwọlọ nọ emọ riẹ a jọ. (Olezi 36:9) Ẹhẹ, Ebaibol o dhesẹ nọ whọ rẹ sae jọ ogbẹnyusu Jihova. (Jemis 2:23) Oyena u woma kẹhẹ! Jihova ọnọ ọ ma odhiwu gbe akpọ na ọ gwọlọ nọ whọ jọ ogbẹnyusu riẹ!

²² Ahwo jọ a rẹ sae gwọlọ nọ whọ siọ Ebaibol ba ewuhrẹ. Ẹsejọhọ ozọ u bi mu ai inọ who ti no egagọ ra no kpohọ efa. Rekọ whọ jọ ohwo ọvo o ru re whọ siọ ogbẹnyusu Jihova ba ẹjọ họ. Ọye họ Ogbẹnyusu nọ ọ mai woma nọ whọ rẹ sai wo.

23, 24. (a) Fikieme u ro fo re whọ hae nọ enọ? (b) Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme notha?

²³ Nọ who bi wuhrẹ Ebaibol na, eware jọ e te jariẹ nọ who ti wo otoriẹ rai hi. Whọ gbẹ riẹ oware jọ họ, nọ onọ, jọ oma o vuọ owhẹ hẹ. Jesu ọ ta nọ ma romakpotọ wọhọ emaha. (Matiu 18:​2-4) Emaha e rẹ nọ enọ gaga. Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ whọ riẹ iyo enọ ra. Fikiere romatotọ wuhrẹ Ebaibol na re u mu owhẹ ẹro inọ oware nọ who bi wuhrẹ na họ uzẹme na.​—Se Iruẹru Ikọ 17:11.

²⁴ Edhere nọ ọ mai woma nọ ma rẹ rọ riẹ kpahe Jihova họ Ebaibol na nọ ma re wuhrẹ. Evaọ uzoẹme notha, ma te ruẹ oware nọ o lẹliẹ Ebaibol na wo ohẹriẹ no obe ofa kpobi.