TAURE me te ti te ikpe eree yọ me wo isiuru kẹ iwuhrẹ Ebaibol no. Oni mẹ o wo ebe ukoko na jọ oke yena, yọ e jẹ hae were omẹ gaga, maero kọ iwoho nọ e jẹ hae jọ eva rai. Ọsẹ mẹ ọ jẹ gwọlọ nọ oni mẹ ọ vuẹ omẹ kpahe eware no o bi wuhrẹ hẹ. Rekọ mẹ jẹ hae nọ enọ gaga, fikiere oni mẹ o te je wuhrẹ obe kugbe omẹ nọ ọsẹ mẹ ọ gbẹ rrọ uwou hu. Onana u ru nọ mẹ rọ gbaemu nọ mẹ rẹ roma mudhe kẹ Jihova. Mẹ họ-ame evaọ ẹwho Blackpool nọ ọ rrọ England, evaọ ukpe 1943. Oke yena mẹ jọ ikpe ikpe.

Mẹ avọ oni mẹ ma tẹ jẹ hai kpohọ usiuwoma ota kugbe ẹsikpobi no umuo oke yena vrẹ. Egramafonu ma jẹ hae rọ vuẹ ahwo ovuẹ Uvie na. Egramafonu na e jọ ruaro, yọ e jọ gbẹgbẹdẹ. Dai roro epanọ o jẹ hae jọ nọ ma tẹ rrọ usiuwoma ota avọ egramafonu nọ me bi si lele oma, dede nọ me tulo ho evaọ oke yena!

Okenọ me te ikpe 14 no, mẹ tẹ gwọlọ nọ mẹ rẹ ruọ iruo ọkobaro. Oni mẹ ọ tẹ ta nọ jomẹ ta kẹ odibo rọkẹ inievo na tao, (ọnọ a  bi se ọsẹro okogho enẹna). Oniọvo na ọ tẹ vuẹ omẹ nọ jọ mẹ kaki wuhrẹ iruo nọ mẹ sae rọ rẹrote omamẹ evaọ iruo ọkobaro na tao. Fikiere me te ru ere. Nọ me ru iruo na te ikpe ivẹ no, me te lele ọsẹro okogho ọfa ta ẹme kpahe iruo ọkobaro na. Ọ tẹ vuẹ omẹ nọ, “Ruọ iruo na!”

Fikiere, evaọ Ane ọrọ ukpe 1949, mẹ avọ oni mẹ ma tẹ zẹ eware mai nọ e jọ uwou nọ ma haya jẹ rọ enọ i kiọkọ ruọghọ, kẹsena ma tẹ kwa kpohọ ẹwho Middleton, nọ ọ kẹle Manchester evaọ England je mu iruo ọkobaro họ. Nọ emerae ene e vrẹ no, mẹ tẹ vuẹ oniọvo-ọmọzae ọfa nọ ọ rrọ ọkobaro re mai imava ma gbẹ hae jọ usu evaọ iruo na. Uwou-ogha o tẹ vuẹ omai nọ jọ ma kwa kpohọ ẹwho Irlam nyai fiobọhọ kẹ ukoko okpokpọ jọ. Oni mẹ avọ oniọvo-ọmọtẹ jọ a te je ru iruo ọkobaro na evaọ ukoko ofa.

Dede nọ ikpe 17 ọvo mẹ jọ oke yena, a jẹ hae kẹ omẹ avọ oniọvo-ọmọzae na owha-iruo nọ ma re ro ru ẹme evaọ iwuhrẹ na keme inievo-emezae nọ i te ziezi a tulo ho evaọ ukoko okpokpọ na. Nọ oke jọ o vrẹ no, a tẹ vuẹ omẹ nọ me kpohọ ukoko nọ o rrọ ẹwho Buxton nọ a jọ gwọlọ obufihọ, keme iwhowho-uvie nọ e jariẹ i bu hu. Eware nọ mẹ rọ ẹro ruẹ gbe enọ me je ru evaọ oke yena e ruẹrẹ omẹ kpahe kẹ ewha-iruo efa nọ me wo evaọ obaro.

Evaọ ukpe 1951, me te fi odẹ hotọ rọkẹ Isukulu ọ Giliad. Rekọ evaọ amara Akpegbivẹ ọrọ ukpe 1952, egọmeti o te se omẹ nọ mẹ  nyai fi odẹ hotọ kẹ iruo isoja. Mẹ tẹ rọ udu nọ orẹwho na o kẹ egbodibo oke-kpobi se inọ mẹ yọ ọgbodibo oke-kpobi. Rekọ okọto ubrotọ na o rọwo ho, fikiere a tẹ ta nọ mẹ te jọ uwou-odi emerae ezeza. Nọ mẹ jọ uwou-odi na, obe uzizie u te te omẹ obọ inọ me kpohọ eklase avọ 22 ọrọ Isukulu ọ Giliad. Fikiere, evaọ amara Ahrẹ ọrọ ukpe 1953 nọ me no uwou-odi ze no, mẹ tẹ ruọ okọ nọ a re se Georgic kpobọ New York.

Me kpohọ okokohọ New World Society nọ a ru evaọ ukpe 1953 nọ mẹ nwani te obei. Kẹsena mẹ tẹ ruọ itreni bi kpohọ South Lansing evaọ New York, oria nọ isukulu na e jọ evaọ oke yena. Fikinọ me no uwou-odi ze obọ, ugho nọ o jọ omẹ obọ u tulo ho. Nọ me nwrotọ no itreni na, o tẹ gwọlọ nọ mẹ rẹ wariẹ ro ebọso kpohọ oria isukulu na evaọ South Lansing, yọ ohwo jọ nọ ma gbẹ ruọ ebọso na me momo 25-cent (koyehọ ₦60) mi nọ mẹ rọ hwosa.

Ma wuhrẹ eware buobu evaọ Isukulu Giliad nọ i fiobọhọ kẹ omai “zihe ruọ eware kpobi no kẹ oghẹrẹ ahwo kpobi” evaọ iruo usiuwoma ota na. (1 Kọr. 9:22) Nọ ma nwrotọ no Isukulu na no, a te dhe omẹ avọ inievo-emezae ivẹ efa nọ a re se Paul Bruun gbe Raymond Leach kpobọ Philippines. Ma hẹrẹ emerae jọ taure a tẹ te kẹ omai ivisa; kẹsena ma tẹ te ruọ okọ bi orọ ethẹ Rotterdam, Abade Mediterranean, oko Suez, Abade India, Malaysia, gbe Hong Kong, yọ edẹ 47 soso ma jọ abade je bi! Ukuhọ riẹ ma te ti te ẹwho Manila nọ ọ rrọ Philippines evaọ Akpegbọvo 19, 1954.

Kẹsena ma te mu inwene họ eru keme o jọ ẹkwotọ ọkpokpọ, ahwo nọ ma riẹ ẹdẹvo ho, gbe ẹvẹrẹ ọkpokpọ. Rekọ ukoko jọ nọ o rrọ ẹwho Quezon a kaki fi omai imasa họ, yọ ahwo buobu evaọ ẹwho na a rẹ ta Oyibo. Fikiere, nọ emerae ezeza e make vrẹ no, eme ẹvẹrẹ ẹkwotọ na nọ a re se Tagalog nọ ma riẹ i tulo ho. Owha-iruo ofa nọ ma ti wo u ti fiobọhọ kẹ omai fi ẹbẹbẹ nana kparobọ.

Ẹdẹjọ nọ ma no usiuwoma ota ze evaọ amara Asoi 1955, mẹ avọ Brọda Leach ma tẹ ruẹ uko ileta evaọ ubruwou mai. Ileta na i dhesẹ nọ ukoko o rehọ omai imava mu esẹro okogho no. Ikpe 22 ọvo mẹ jọ oke yena, rekọ owha-iruo nana o kẹ omẹ uvẹ nọ me ro “zihe ruọ eware kpobi . . . kẹ oghẹrẹ ahwo kpobi” evaọ idhere efa.

Wọhọ oriruo, nọ me mu iruo na họ no, uwou-eki jọ evaọ ẹgbede mẹ jọ kẹ ovuẹ ogbotu ọsosuọ mẹ. Me te ti vuhumu inọ ahwo Philippines evaọ oke yena, a rehọ e riẹ nọ ovuẹ ogbotu yọ ovuẹ nọ a rẹ ginẹ jọ ẹgbede kẹ! Nọ me je weze kpohọ ikoko sa-sa evaọ okogho na, mẹ tẹ jẹ hae kẹ ovuẹ ogbotu evaọ imiwou nọ i kpefihọ wariẹ nọ a rẹ bọ fihọ ẹgbede, eki, egwa ore, eria nọ a rẹ jọ fa ebọro, eria eriosehọ, gbe akotọ iyẹrẹ. U wo okejọ evaọ ẹwho San Pablo nọ mẹ sae jọ eki kẹ ovuẹ ogbotu jọ họ fiki oso ọgaga nọ ọ rrọ, fikiere mẹ tẹ vuẹ inievo-emezae nọ e be rẹrote iruo sa-sa evaọ ukoko na inọ jọ mẹ tubẹ kẹ ovuẹ na evaọ Ọgwa Uvie. Nọ mẹ kẹ ovuẹ na no, inievo-emezae nọ e be rẹrote iruo na a tẹ nọ omẹ sọ a rẹ sai se ovuẹ yena ovuẹ ogbotu, nọ orọnọ ẹgbede mẹ jọ kẹe he na!

Iwou inievo sa-sa mẹ jẹ hae rria. Dede nọ e jọ ikpiwou hu, e jẹ hae jọ fuafo ziezi. Ẹfẹkẹ nọ a rọ hwa otuwou nọ a rọ ire bọ mẹ jẹ hai kiẹzẹ. Eria nọ a rẹ jọ họ evaọ otafe i re ruru ohwo tere he, fikiere me te wuhrẹ epanọ a rẹ họ avọ orimuo. Ebọso hayo oghẹrẹ imoto ilogbo efa mẹ jẹ hae ro no oria ruọ oria, yọ ẹsejọ mẹ jẹ hae ro okọ kpohọ ikoliko. Evaọ ikpe nọ mẹ rọ jọ ọsẹro okogho na kpobi, me wo omoto ẹdẹvo ho.

Usiuwoma ota nọ mẹ jẹ hai kpohọ gbe ikoko nọ mẹ jẹ hai weze bru na u fiobọhọ kẹ omẹ wuhrẹ ẹvẹrẹ Tagalog. Me kpohọ isukulu ẹkwotọ na nyai wuhrẹ ẹvẹrẹ na ha, ukpoye inievo na mẹ jẹ hae gaviezọ rai nọ a tẹ be ta ẹme evaọ usiuwoma ota gbe obọ ewuhrẹ. A gwọlọ fiobọhọ kẹ omẹ wuhrẹ ẹvẹrẹ na, yọ u woma gaga inọ a jẹ hai wo odiri kẹ omẹ, je jiri hayo kpọ omẹ họ evaọ etata mẹ.

 Nọ oke o be nya na, ewha-iruo ekpokpọ nọ a wariẹ kẹ omẹ i ru nọ me ro ru inwene efa. Evaọ 1956 nọ Brọda Nathan Knorr ọ ziọ ubrotọ mai, a tẹ ta nọ mẹ rẹrote ẹko-iruo evuẹ evaọ okokohọ nọ a ruẹrẹhọ kẹ orẹwho na soso. Mẹ riẹ oware ovo kpahe ẹko-iruo nana ha, fikiere inievo efa jọ a te wuhrẹ omẹ epanọ me re ro ru ei. U te ukpe he, a tẹ wariẹ ru ọruẹrẹfihotọ okokohọ ọfa rọkẹ orẹwho na soso yọ Brọda Frederick Franz o no obọ ehri ukoko ze. Okenọ mẹ jọ ọsẹro okokohọ ubrotọ, me wuhrẹ mi Brọda Franz epanọ a rẹ rọ rehọ unevaze ru inwene lele uruemu inievo ẹkwotọ nọ ma kpohọ. O were inievo ẹkwotọ na gaga nọ a ruẹ Brọda Franz nọ o ku oghẹrẹ ewu rai họ rọ kẹ ovuẹ ogbotu, ewu ahwo Philippines nọ a re se barong Tagalog.

Nọ a rọ omẹ mu ọsẹro ubrotọ, o tẹ gwọlọ nọ me re gbe ru inwene efa. Oke yena ma jẹ hai dhesẹ ividio na, The Happiness of the New World Society, yọ ẹsibuobu otafe ma jẹ hae jọ ru onana. Ẹsejọ emera e jẹ hae kẹ omai uye gaga. Elo okwakwa nọ u re ru ividio na lo mu omohọ hayo ugbẹhẹ ruaro na, o jẹ hai se ai ze, e vẹ be hai kie fihọ eva okwakwa na. Re ma si emera na no evaọ oke kpobi nọ ma te dhesẹ ividio na no, o jọ iruo dẹẹ! O jọ okolo iruo ho re ma dhesẹ ividio na, rekọ o jẹ hae kẹ omai evawere gaga nọ ma tẹ ruẹ epanọ oma o jẹ hae were ahwo na te, keme a jẹ rọ enẹ riẹ kpahe ukoko Jihova nọ o nya akpọ-soso duwu na.

Ilorida ichọche Katọlik a tẹ jẹ vuẹ isu ẹkwotọ na inọ a du kẹ omai udu nọ ma re ro  ru ikokohọ mai hi. Yọ ẹsejọ a vẹ be hai kporo ẹgogo ichọche rai evaọ etoke nọ ma tẹ be kẹ ovuẹ kẹle ichọche, re ahwo a siọ ovuẹ mai ba eyo. O make jọ ere na, ẹnyaharo ọ jọ iruo na, yọ enẹna ahwo ekwotọ yena buobu a zihe ruọ idibo Jihova no.

Evaọ 1959, ileta jọ i te omẹ obọ nọ e ta nọ a zizie omẹ kpohọ uwou ogha no. Onana u ru nọ me ro wuhrẹ eware efa buobu. Nọ oke jọ o vrẹ no, a tẹ vuẹ omẹ nọ mẹ hai weze kpohọ erẹwho efa. Evaọ iweze itieye na jọ, mẹ tẹ riẹ oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Janet Dumond nọ ọ jọ iruo imisiọnare evaọ obọ Thailand. Ma tẹ jẹ hai kere ileta se ohwohwo, kẹsena ma tẹ ruọ orọo. Nọ ma rrọ orọo na, ma rọ evawere ru iruo Uvie na kugbe te ikpe 51 no.

Anwẹnọ mẹ rọ rrọ iruo na, me weze bru idibo Jihova evaọ erẹwho nọ i bu te 33 no. Eva e were omẹ gaga inọ ewha-iruo ọsosuọ mẹ e ruẹrẹ omẹ kpahe nọ mẹ sai ro yeri kugbe oghẹrẹ ahwo sa-sa makọ rite enẹna! Iweze nana i rovie omẹ aro, je fiobọhọ kẹ omẹ riẹ oghẹrẹ nọ Jihova o bi ro dhesẹ uyoyou riẹ kẹ oghẹrẹ ahwo kpobi.​—Iruẹru 10:​34, 35.

O rrọ oware evawere kẹ omẹ gaga nọ mẹ rọ rrọ iruo Uvie na kugbe ibe Ileleikristi mẹ evaọ Philippines! Enẹna, iwhowho-uvie nọ e rrọ ẹkwotọ na e rọ akuakpe bu vi epanọ o jọ evaọ okenọ me ro te obonẹ. Mẹ avọ Janet aye mẹ ma gbẹ rrọ iruo Ebẹtẹle evaọ uwou ogha Philippines nọ o rrọ okpẹwho Quezon. Dede nọ me ru iruo Uvie na vrẹ ikpe 60 no evaọ ẹkwotọ nana, mẹ gbẹ ruẹrẹ oma kpahe kẹ inwene efa nọ Jihova ọ te gbẹ gwọlọ mi omẹ. Inwene sa-sa nọ ukoko Jihova u ru no kẹle na, u ru nọ o rọ gwọlọ nọ ma rọ unevaze nwene lele uyero kpobi nọ o romavia nọ ma be gọ Jihova jẹ gbodibo kẹ ibe Ileleikristi mai na.

Ma daoma jẹ oware kpobi nọ ma rri nọ oreva Jihova rehọ, yọ onana o be wha evawere se omai gaga evaọ uzuazọ. Ma tẹ jẹ daoma ru inwene sa-sa jẹ gbodibo kẹ ibe Ileleikristi mai ziezi. Ẹhẹ, ma gba riẹ mu nọ ma re “zihe ruọ eware kpobi . . . kẹ oghẹrẹ ahwo kpobi” te epanọ Jihova ọ kẹ omai uvẹ riẹ te.