UKPE 1923 a yẹ omẹ evaọ ẹwho Hemsworth nọ ọ rrọ Yorkshire obọ England. Me wo oniọvo ọmọzae ọkpako jọ nọ a re se Bob. Okenọ mẹ jọ ikpe izii, ọsẹ mẹ ọ rehọ ebe jọ nọ e fere eviẹhọ egagọ erue via, keme onana o jẹ hae kẹe uye gaga. Oware nọ ọ jọ ebe na se o were riẹ gaga. Imikpe jọ nọ i lele i rie, ohwo jọ nọ a re se Bob Atkinson ọ tẹ ziọ uwou mai, jẹ rehọ egramafonu kporo evuẹ Brọda Rutherford jọ kẹ omai. Ma tẹ te riẹ nọ utu ahwo nana a kere ebe nọ ọsẹ mẹ o se na. Ọsẹgboni mẹ a tẹ ta nọ Brọda Atkinson ọ hae nyaze uwou mai te re emu kowọ kowọ re ọ jẹ rọ Ebaibol na kiyo enọ mai. A te zizie omai re ma hai kpohọ ewuhrẹ evaọ uwou oniọvo jọ nọ o dina thabọ no oria nọ ma jọ. O raha oke he, ma te gine muhọ ẹnya, onọ u ru nọ ukoko osese jọ o rọ romavia evaọ Hemsworth. U kri hi, esẹro unuakpọ (odẹ nọ a jẹ hai se esẹro okogho evaọ oke yena) e tẹ jẹ hae rria uwou mai oke kpobi nọ a weze ziọ ẹkwotọ mai, yọ ma jẹ hai zizie ekobaro nọ e kẹle uwou mai kẹ emuọriọ. Inievo nana nọ ma jẹ hai kuomagbe na, a jọ obọdẹ oriruo kẹ omẹ.

Oke yena ma jẹ gwọlọ mu eki jọ họ, rekọ ọsẹ mẹ ọ tẹ ta kẹ oniọvo mẹ nọ, “Whọ tẹ gwọlọ jọ ọkobaro, kiyọ ma rẹ nyasiọ eki na ba.” Bob ọ ginẹ rọwo, ọ tẹ kwa kpohọ ẹkwotọ ọfa nyai ru iruo ọkobaro evaọ okenọ ọ jọ ikpe udhegbọvo. Ikpe ivẹ nọ i lele i rie, a tẹ rọ omẹ mu ọkobaro nọ mẹ jọ ikpe ikpegbezeza. U te no urere oka no, mẹ ọvo mẹ jẹ hai kpohọ usiuwoma, yọ Ekade usiuwoma ota gbe egramafonu mẹ jẹ hae rọ ta usiuwoma. Rekọ Jihova ọ ghale omẹ nọ me ro wo ọmọ-uwuhrẹ Ebaibol jọ nọ o wo ẹnyaharo gaga. Uwhremu na, ahwo uviuwou riẹ buobu a kurẹriẹ ziọ ukoko na. Ukpe nọ u lele i rie, a tẹ rọ omẹ avọ oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Mary Henshall mu ekobaro obọdẹ. Kẹsena a te vi omai kpohọ ẹkwotọ nọ a ghale kẹ ukoko ho evaọ orẹwho Cheshire.

Oke nana yọ Ẹmo Akpọ Avivẹ ọ jotọ gidigba, yọ a jẹ tubẹ vuẹ eyae inọ a kuomagbe isoja re a gbe fi ẹmo na. Fikinọ iruo odibọgba oke-kpobi mai ekobaro obọdẹ ma jọ, ma te je roro nọ a te siọ omai ba wọhọ epanọ a siọ egbodibo egagọ efa ba na. Rekọ a brukpe omai nọ a rehọ ẹme na kpohọ ekọto, fikiere a tẹ ta nọ mẹ te jọ uwou-odi amara soso. Ukpe nọ u lele i rie nọ me te ikpe ikpegbizii no, me te fi odẹ hotọ evaọ obọ egọmeti inọ me re wobọ evaọ  ẹmo ho. A tẹ rehọ omẹ kpohọ ekotọ ivẹ soso, rekọ a va ẹdhọ na. Evaọ oke nana kpobi, me vuhumu nọ ẹzi ọfuafo na o je fiobọhọ kẹ omẹ yọ o wọhọ ẹsenọ Jihova o kru omẹ obọ, onọ o kẹ omẹ udu gbe ẹgba.​—Aiz. 41:​10, 13.

Mẹ avọ Arthur Matthews ma riẹ ohwohwo evaọ 1946. Nọ ọ nwani no uwou-odi nọ ọ jọ emerae esa ze no fikinọ ọ ta nọ o re fi ẹmo ho, o te kuomagbe Dennis oniọvo riẹ, nọ ọ jọ ọkobaro obọdẹ evaọ Hemsworth. Ọsẹ rai o wuhrẹ i rai uzẹme na no emaha ze, yọ a họ-ame evaọ okenọ a gbẹ jọ izoge. U kri hi, a te dhe Dennis kpobọ Ireland, onọ u ru nọ Arthur ọvo o ro kiọkọ. Oghẹrẹ nọ Arthur o kromaga te evaọ iruo ọkobaro na gbe emamọ uruemu riẹ o were ọsẹgboni mẹ gaga, fikiere a tẹ vuẹe nọ jọ ọ kwa ze ti lele ai rria. Oke kpobi nọ me te weze kpo, mẹ avọ Arthur ma rẹ gbẹ wozẹ imidhe nọ mai kpobi ma rọ re emu. U kri hi, ma tẹ jẹ hai kere ileta se ohwohwo. Evaọ 1948, a tẹ wariẹ fi Arthur họ uwou-odi emerae esa efa. Ma ruọ orọo evaọ Ọvo 1949, yọ utee mai họ re ma jọ iruo odibọgba okekpobi na kri te epanọ o rẹ lọhọ te kpobi. Jihova ọ jẹ rẹrote omai, yọ ma je mu ugho raha ha. Ofariẹ ma jẹ hae rehọ umuvẹ nọ ma wo ru iruo jọ nọ ma sae rọ ruẹ umugho, onọ u ru nọ ma sae rọ ruabọhọ iruo ọkobaro na.

Nọ ukpe ovo o ruemu no, ukoko o tẹ vuẹ omai nọ jọ ma kwa kpobọ Northern Ireland. Oria ọsosuọ nọ ma kwa nya evaọ obei họ Armagh, kẹsena ma tẹ kwa kpobọ Newry, yọ ahwo Katọlik a mae rrọ ekwotọ nana. Fiki oghẹrẹ nọ ẹkwotọ nana ọ jọ, ma tẹ jẹ hae yọroma gaga nọ ma tẹ be ta usiuwoma kẹ ahwo. Uwou oniọvo jọ avọ aye riẹ nọ o rehọ emaele ikpe thabọ no oria nọ ma jọ, ma jẹ hae jọ ru ewuhrẹ; yọ mai imaree ma jẹ hae jọ ewuhrẹ na. Oke kpobi nọ a tẹ vuẹ omai nọ ma wezẹ etẹe, otọ ma jẹ hai kiẹzẹ, kẹsena okiokiọ riẹ a ve there emamọ emu nọ mai kpobi ma rẹ re. Eva e be were omẹ gaga inọ enẹna, Isẹri Jihova buobu e rrọ ẹkwotọ yena.

Oniọvo mẹ avọ Lottie aye riẹ a jọ ekobaro obọdẹ evaọ Northern Ireland, yọ evaọ 1952 mai imane ma kpohọ okokohọ ologbo evaọ Belfast. Oniọvo jọ o fi omai imane fihọ uwou, kugbe Pryce Hughes nọ ọ jọ ọnọ ọ jẹ rẹrote iruẹru uwou ogha Britain oke yena. Aso ẹdẹjọ ma tẹ jẹ ta kpahe omobe God’s Way Is Love nọ a siobọno, onọ a mae rọ fiki ahwo Ireland kere. Brọda Hughes ọ tẹ jẹ ta nọ o rrọ bẹbẹ gaga re a ta usiuwoma kẹ ahwo Katọlik nọ e rrọ Irish Republic na. Izerẹ Katọlik a ru nọ ahwo a je ro kpokpo inievo mai gaga je tube le ai no iwou dede. Pryce ọ ta nọ: “Ma gwọlọ ezae-avọ-eyae nọ i wo imoto, nọ i re wobọ evaọ usi-uwhowho obọdẹ re a ghale omobe na evaọ orẹwho na soso.” * Ma tẹ nwane kẹ uyo nọ, “Ma ti ru ere!” Yọ ẹme nana họ ẹme nọ mẹ ta evaọ obọ emuhọ iku na.

Oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọ rrọ iruo Uvie na kri no nọ a re se Ma * Rutland evaọ Dublin, ọ jẹ hae kuvẹ ẹsikpobi  re ekobaro a rria uwou riẹ. Fikiere ma wẹriẹ jẹ jọ etẹe zẹ eware mai jọ, kẹsena mai imane ma tẹ keke oma fihọ imotosaikoro Bob nọ o wo oria nọ a rẹ wọ ahwo fihọ evaọ abotọ riẹ, be nyae gwọlọ omoto nọ ma rẹ dẹ. Ma tẹ ruẹ omoto anwae jọ nọ ọ gbẹ ga ziezi, kẹsena ma tẹ vuẹ ohwo nọ ọ zẹ riẹ kẹ omai nọ jọ ọ dhẹe se omai keme mai ọvuọvo ọ riẹ epanọ a rẹ dhẹ omoto ho. Owọwọ yena soso, Arthur ọ keria ehwa je ru wọhọ ẹsenọ ọ be dhẹ omoto. Okiokiọ riẹ nọ ọ jẹ gwọlọ dhẹ omoto na no oria nọ a fi rie họ ze, imishọnare jọ nọ a re se Mildred Willett (nọ ọ rọo John Barr uwhremu na) ọ tẹ nwane nyaze. Whaọ ọ riẹ epanọ a rẹ dhẹ omoto ziezi! Fikiere o te wuhrẹ iẹe epanọ a rẹ dhẹ omoto.

Obọnana ma gwọlọ oria nọ ma rẹ rria. A vẹvẹ omai unu inọ ma du rria uwou nọ a rẹ wọ no oria ruọ oria ha, keme ewegrẹ a rẹ sai tu erae họ iẹe. Fikiere ma tẹ jẹ gwọlọ uwou, rekọ ma ruẹ ọvuọvo ho. Eva omoto na mai imane ma wezẹ aso yena. Okiokiọ riẹ, kọ umuwou osese jọ nọ a rẹ wọ no oria ruọ oria ọvo ma ruẹ, yọ ehwa esese ivẹ e jọ eva riẹ. Ma tẹ jẹ rria eva etẹe. U gbe omai unu gaga inọ ahwo a jẹ hae kẹ omai uvẹ re ma nyasiọ uwou na ba otọ rai. Ma jẹ hae ta usiuwoma te ẹkwotọ nọ o rehọ emaele ikpe hayo ikpegbisoi thabọ no oria nọ ma wo họ. Kẹsena nọ ma tẹ dhẹ haro no, ma ve zihe bru ahwo nọ ma ta usiuwoma kẹ evaọ ẹkwotọ nọ ma kaki wo họ na.

Ma ta usiuwoma evaọ ẹkwotọ nọ ọ jọ ẹkpẹlobọ obọze ovatha-ọre Ireland soso ababọ ukpokpoma, jẹ ghale emebe nọ i bu te idu udhe (20,000). Kẹsena ma tẹ rehọ edẹ ahwo nọ a wo isiuru kpahe uzẹme na kẹ uwou ogha Britain. O rrọ oware evawere gaga inọ Isẹri Jihova buobu e rrọ ẹkwotọ yena enẹna!

Nọ oke jọ o vrẹ no, a te vi omai kpohọ obọze ovatha-ọre London. U gbe kri hi, a te se Arthur ọzae mẹ no obọ uwou ogha Britain ze inọ jọ o mu iruo ọsẹro okogho họ evaọ okiokiọ riẹ. Nọ a rehọ oka ovo wuhrẹ iẹe kpahe iruo na no, ma te kpohọ okogho mai evaọ Scotland. Ọzae mẹ o tube wo uvẹ nọ ọ rẹ rọ ruẹrẹ ẹme nọ o ti ru kpahe dede he, rekọ ajọwha nọ ọ rọ fialoma via kẹ iruo Jihova ghelọ ise-abọ sa-sa, o kẹ omẹ uduotahawọ gaga. Ma reawere iruo ọsẹro okogho na gaga. Ikpe buobu ma jọ ekwotọ nọ a ghale kẹ ukoko ho, rekọ enẹna eva e were omai gaga nọ ma be rọ jọ kugbe inievo buobu evaọ ikoko sa-sa.

Evaọ 1962, a te zizie ọzae mẹ kpohọ Isukulu Giliad nọ a ti ru emerae ikpe, o tẹ gwọlọ nọ ma rẹ jẹ iroro ilogbo jọ. Ma tẹ gbaemu nọ dede nọ ọ te nyasiọ omẹ ba, jọ o kpohọ isukulu na ghele. Nọ orọnọ mẹ ọvo me kiọkọ na, a te vi omẹ zihe kpobọ Hemsworth re mẹ nyai ru iruo ọkobaro obọdẹ. Ukpe nọ u lele i rie, nọ ọzae mẹ o zihe ze, a tẹ rehọ iẹe mu ọsẹro ubrotọ jẹ ta nọ ma rri ubrotọ Scotland, ofẹ ẹkpẹlobọ ovatha-ọre England, gbe Northern Ireland.

Evaọ 1964, a tẹ rehọ ọzae mẹ mu ọnọ ọ rẹ rẹrote iruẹru uwou ogha Irish Republic. Iruo ọsẹro ọnyawariẹ na e were omai gaga, fikiere mẹ jẹ dina ruawa  kpahe enwene nana. Rekọ enẹna, eva e were omẹ gaga nọ a zizie omai kpohọ Ebẹtẹle. Me vuhumu no inọ Jihova ọ rẹ ghale ohwo nọ ọ tẹ rọwo nọ o re ru iruo kpobi nọ a kẹ riẹ evaọ ukoko na, o tẹ make rọnọ iruo na e were e riẹ hẹ. Me ru iruo no evaọ ọfisi, oria nọ a re jo fi ebe họ ekatọno, oria emu-othere, gbe ofẹ orufuọ. Iruo ọsẹro ubrotọ nọ ma jọ na u te je ru nọ ma rọ riẹ inievo buobu evaọ orẹwho na. Enana gbe emọ-uwuhrẹ Ebaibol mai nọ i bi wo ẹnyaharo ziezi, u ru nọ ma ro wo usu okpekpe kugbe inievo mai nọ e rrọ orẹwho Ireland soso. A rẹ ruẹ obọ oghale riẹ hẹ!

Ukpe 1965 họ orọ ọsosuọ nọ a rọ jọ Ireland ru okokohọ akpọ-soso, yọ ẹwho Dublin a jọ ru ei. * Ghelọ ukpokpoma sasa nọ o hae te whaha omai okokohọ na, ma ru okokohọ na re gbẹsinẹdẹ. Ahwo nọ a ziọ okokohọ na a bu te idu esa, egba izii gbe udhuvẹ gbe eree (3,948), yọ ahwo udhosa gbe isoi a họ-ame. Ukoko u kere ileta se ahwo kpobi nọ a fi inievo nọ i no erẹwho efa ze na họ uwou, inievo na a bu te idu esa gbe egba isoi (3,500). Yọ ahwo nọ a fi rai họ iwou na a jiri rai gaga fiki emamọ uruemu rai. Onana o wha enwene ologbo ze evaọ Ireland.

Evaọ 1966, a te ku iruẹru ukoko ẹkpẹlobọ ovatha-ọre gbe obọze ovatha-ọre Ireland kugbe evaọ otọ ẹruorote uwou ogha Dublin. Rekọ oware utiona o sae via evaọ ofẹ esuo gbe egagọ Kristẹndọm nọ e rrọ ukoliko na ha. Eva e were omai gaga nọ ma ruẹ ahwo Katọlik buobu nọ a kurẹriẹ ziọ ukoko na, jẹ be gọ Jihova kugbe inievo rai nọ e jọ egagọ Protẹstant vẹre.

Evaọ 2011, uzuazọ mai u nwene riẹriẹriẹ nọ a ku uwou ogha Britain kugbe orọ Ireland, jẹ ta nọ ma kpobọ Ebẹtẹle London. Taure onana o tẹ te via, mẹ jẹ ruawa kpahe ọzae mẹ keme oma o ga riẹ hẹ. Edọkita a ta nọ o wo ẹyao jọ nọ a re se Parkinson, ẹyao nọ ọ rẹ lẹliẹ ohwo nuhu. Evaọ Asoi 20, 2015, ọzae mẹ o te whu nọ ma jọ orọo te ikpe udhosa gbe ezeza no.

Evaọ imikpe jọ nọ i kpemu na, u wo oke sa-sa nọ udu u re whrehe omẹ, nọ me re weri dede fiki ọkora nọ ọ rrọ omẹ oma. Evaọ oke nọ u kpemu, ọzae mẹ ọ jẹ hae fiobọhọ kẹ omẹ gaga. Ẹro riẹ o vo mẹ wumuo ho! Rekọ nọ whọ tẹ rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ itiena, u re ru owhẹ si kẹle Jihova vi epaọ anwẹdẹ. O be kẹ omẹ evawere nọ mẹ be ruẹ epanọ ahwo a you Arthur ọzae mẹ te. Inievo nọ e rrọ Ireland, Britain, gbe America a re kere ileta se omẹ. Ileta nana e be hae kẹ omẹ uduotahawọ gaga. Yọ oware ofa nọ u bi je fiobọhọ kẹ omẹ re họ, ọbọga nọ oniọvo ọzae mẹ nọ a re se Dennis avọ Mavis aye riẹ, gbe emọ oniọvo mẹ Ruth avọ Judy a be kẹ omẹ.

Ikere jọ nọ i fiobọhọ kẹ omẹ gaga no họ, obe Aizaya 30:18. Oria na o ta nọ: “ỌNOWO na ọ be hẹrẹ re o ri owhai aro, fikiere ọ jẹ kparoma riẹ kpehru re o dhesẹ ohrọ kẹ owhai. Keme ỌNOWO na họ Ọghẹnẹ nọ o re guẹdhọ kiete; jọ oghale u te ai kpobi, enọ ebe hẹrẹ iẹ.” O be kẹ omẹ omosasọ gaga inọ Jihova o bi thihakọ hẹrẹ okenọ o ti ro ku ebẹbẹ mai họ jẹ kẹ omai emamọ iruo efa evaọ akpọ ọkpokpọ na.

Nọ me te roro kpemu, mẹ rẹ ruẹ nọ Jihova ọ kpọ jẹ ghale iruo Uvie na no evaọ Ireland! Eva e were omẹ gaga nọ me ro wobọ evaọ ẹnyaharo nọ ọ romavia evaọ orẹwho na. Avro ọ riẹ hẹ, Jihova ọ rẹ ghale omai nọ ma te ru ẹgwọlọ riẹ.