1. Oghẹrẹ uyoyou vẹ o mae rro, kọ fikieme o rọ rrọ ere? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

UYOYOU yọ okẹ nọ u no obọ Jihova ze. (1 Jọn 4:7) Yọ ehri-uzi o rẹ wọ ohwo dhesẹ oghẹrẹ uyoyou nọ o mae rro kpaobọ, onọ a re se a·gaʹpe evaọ ẹvẹrẹ Griki. Ohwo nọ o wo uyoyou utiona o re wo ọdawẹ jẹ whẹtiẹ ahwo homa, rekọ oware nọ a rẹ mai ro vuhu iei họ ewoma nọ o re ru kẹ amọfa ababọ oriobọ. Obe jọ o ta nọ “oware nọ ohwo o ru via ọvo a sae rọ riẹ nọ o wo” uyoyou a·gaʹpe. Nọ ma te dhesẹ uyoyou nọ o kare oriobọ kẹ amọfa hayo nọ a te dhesẹ uyoyou utioye kẹ omai, u re ru uzuazọ mai woma jẹ kẹ omai evawere.

2, 3. Ẹvẹ Jihova o ro dhesẹ uyoyou nọ o kare oriobọ kẹ ahwo-akpọ?

² Jihova o dhesẹvia nọ o wo uyoyou kẹ ahwo-akpọ makọ taure ọ tẹ te ma Adamu avọ Ivi dede. Ọ ma otọakpọ na re ahwo-akpọ a rriae bẹdẹ bẹdẹ, ọ tẹ jẹ mae evaọ oghẹrẹ nọ a sae rọ reawere uzuazọ. Jihova o ru onana rọkẹ erere mai, orọnikọ fiki erere jọ nọ o ti wo noi ze he. Edhere ọfa nọ o ro dhesẹ uyoyou nọ o kare oriobọ họ, ọ ghale emọ riẹ nọ e rrọ otọakpọ re a rria bẹdẹ bẹdẹ evaọ Aparadase nọ ọ ruẹrẹhọ kẹ ae.

 ³ Nọ Adamu avọ Ivi a ghẹmeeyo no, Jihova o te je ru oware ofa nọ u dhesẹ uyoyou riẹ nọ o mae rro kẹ omai. O ru ọruẹrẹfihotọ nọ ọ rẹ rọ ta emọ Adamu avọ Ivi no igbo, avọ imuẹro nọ otu rai jọ o ti yoẹme kẹe fiki uyoyou nọ o dhesẹ kẹ ae na. (Emu. 3:15; 1 Jọn 4:10) Nọ Jihova ọ nwane ya eyaa inọ ọ te ta ahwo-akpọ no igbo no, o rri eyaa na wọhọ oware nọ o via no. Kẹsena oware wọhọ ikpe idu ene (4,000) nọ i lele i rie, Jihova o te siobọno ọmọvo riẹ re o whu kẹ ahwo-akpọ. (Jọn 3:16) Uyoyou nana nọ Jihova o dhesẹ kẹ omai ababọ oriobọ na, o da omai ẹro fia!

4. Eme o dhesẹ nọ ahwo-akpọ nọ a gba ha a rẹ sai dhesẹ uyoyou nọ o kare oriobọ?

⁴ Ma rẹ sai dhesẹ uyoyou nọ o kare oriobọ keme Ọghẹnẹ ọ ma omai tho omariẹ. Uzioraha nọ ma reuku riẹ u bi ru ei bẹbẹ kẹ omai re ma dhesẹ uyoyou, rekọ onana u dhesẹ nọ ma rẹ gbẹ sai dhesẹ uyoyou hu hu. Ebẹle ọ rọ arao nọ ọ mai woma evaọ uthuru riẹ dhe idhe kẹ Ọghẹnẹ, ọ tẹ rọ enẹ dhesẹ nọ o wo uyoyou nọ o kare oriobọ kẹ Ọghẹnẹ. (Emu. 4:​3, 4) Noa ọ ta usiuwoma kẹ erivẹ riẹ ikpe buobu dede nọ a jẹ gaviezọ kẹe he, jẹ rọ ere dhesẹ via nọ o wo uyoyou nọ o kare oriobọ. (2 Pita 2:5) Uyoyou nọ Abraham o wo kẹ Ọghẹnẹ o wọ riẹ rọ oreva Ọghẹnẹ karo viukpọ ẹgwọlọ obọriẹ evaọ okenọ Ọghẹnẹ ọ ta kẹe nọ ọ rehọ Aiziki ọmọzae riẹ dheidhe. (Jem. 2:21) Wọhọ idibo Ọghẹnẹ yena, o gwọlọ nọ ma re dhesẹ uyoyou ghelọ ebẹbẹ nọ ma rẹriẹ ovao dhe kpobi kẹhẹ.

5. Idhere vẹ ma sai ro dhesẹ uvi uyoyou?

⁵ Ebaibol na ọ ta nọ uyoyou mai “o rẹ jọ orọ ẹmeunu hayo unu hu, rekọ ma rẹ rọ iruo dhesẹ iẹe via, yọ u re no omai eva ze.” (1 Jọn 3:18) Kọ onana u dhesẹ nọ ma rẹ rọ ẹmeunu dhesẹ uyoyou mai via ha? Ijo! (1 Tẹs. 4:18) Ukpoye, orọnikọ ma rẹ rọ unu ta nọ ma you omọfa ọvo ho, maero nọ o tẹ gwọlọ nọ ma ru oware jọ ro fiobọhọ kẹ ohwo na. Wọhọ oriruo, nọ oware o tẹ kare ibe Oleleikristi mai jọ, u te he re ma vuẹe ọvo nọ ajọ eware i woma kẹe hayo ọ jọ tou. (Jem. 2:​15, 16) Epọvo na re, ma te you Jihova gbe erivẹ mai, orọnikọ ma rẹ lẹ nọ Ọghẹnẹ o “vi iruiruo” ziọ iruo usiuwoma ota na ọvo ho, rekọ o rẹ wọ omai wobọ ziezi evaọ iruo na.​—Mat. 9:38.

6, 7. (a) Ovẹ họ “uyoyou nọ o kare eviẹhọ”? (b) Ta kpahe iriruo ahwo jọ nọ a dhesẹ uyoyou eviẹhọ.

⁶ Jọn ukọ na o kere nọ ‘ma rẹ rọ iruo dhesẹ uyoyou mai via, yọ u re no omai eva ze.’ Fikiere, o gwọlọ nọ uyoyou mai o rẹ jọ “ababọ eviẹhọ” hayo “kare eviẹhọ.” (Rom 12:9; 2 Kọr. 6:6) Onana u dhesẹ nọ ma tẹ be faki ru hayo be kuọ oghẹrẹ ohwo nọ ma rrọ dhere, ma rẹ sai dhesẹ uvi uyoyou hu. Ma sae nọ omamai nọ, ‘Kọ u wo uyoyou jọ nọ o rrọ orọ eviẹhọ?’ Ijo. Keme uzẹme riẹ họ, a rẹ sai se uyoyou utioye uyoyou vievie he, rekọ aruorokele gheghe.

⁷ Joma ta kpahe ahwo jọ nọ a dhesẹ uyoyou eviẹhọ. Evaọ ọgbọ Idẹn, Setan ọ faki ru wọhọ ẹsenọ ọ jẹ gwọlọ ewoma Ivi, rekọ ẹviẹhọ ọ jẹ viẹ Ivi họ na fiki oriobọ. (Emu. 3:​4, 5) Evaọ oke Devidi, Ahitofẹl o ru oware nọ u dhesẹ nọ ekpehre ogbẹnyusu ọ jọ rọkẹ Devidi ovie na. Ahitofẹl o vivie Devidi fikinọ o roro nọ oyena o te wha erere sei. (2 Sam. 15:31) Epọvo na o rrọ nẹnẹ re, ahwo nọ a kie no ukoko na no gbe amọfa a rẹ gwọlọ rọ “eme awere gbe eme ujiro eviẹhọ” fi ohẹriẹ họ ukoko na, rọ ere lẹliẹ ahwo roro nọ a rrọ yoyou,  rekọ isiuru obọ rai o rẹ wọ ae ru onana.​—Rom 16:​17, 18.

8. Onọ vẹ ma rẹ sae nọ omamai?

⁸ U gbo gaga re ohwo o wo uyoyou eviẹhọ, keme ohwo otiọye ọ rẹ faki ru wọhọ ẹsenọ o wo uyoyou omarodheidhe, onọ o rrọ uruemu ezi. Ahwo otiọye a rẹ sae viẹ ahwo họ, rekọ a sae viẹ Jihova họ họ. Agbẹta nọ Jesu ọ rọ ta nọ a te kẹ otu eviẹwẹ uye nọ o “mae ga.” (Mat. 24:51) Uzẹme na họ, idibo Jihova a te gwọlọ dhesẹ uyoyou eviẹhọ vievie he. Ghele na ma sae nọ omamai nọ, ‘Kọ mẹ be hai dhesẹ uvi uyoyou ẹsikpobi, onọ o kare oriobọ gbe eviẹhọ?’ Joma ta kpahe idhere izii nọ ma sai ro dhesẹ uyoyou nọ o “kare eviẹhọ.”

9. Eme uvi uyoyou o rẹ wọ omai ru?

⁹ Rọ evawere ruiruo o tẹ make rọnọ ohwo ọvo ọ be ruẹ owhẹ hẹ. O gwọlọ nọ uyoyou o rẹ wọ omai ruiruo iwoma kẹ inievo mai dede nọ ohwo ọvo ọ be ruẹ omai hi. (Se Matiu 6:​1-4.) Ananayas avọ Safira a ru ere he. Ukpenọ a lẹlẹ ru unevaze, a gu ọrue kpahe unuigho nọ a ro ru unevaze na evaọ ẹgbede, yọ eviẹhọ nana o wha uye ulogbo se ai. (Iruẹru 5:​1-10) Evaọ abọdekọ riẹ, uvi uyoyou o rẹ wọ omai rọ evawere gbodibo kẹ inievo mai ababọ egogo nọ ma re gogo iei kẹ amọfa. Wọhọ oriruo, inievo nọ i bi fiobọhọ kẹ Utu Ẹruorote ruẹrẹ emu iwuhrẹ Ọghẹnẹ họ na, a bi ru onana ababọ oma udhesẹ. Yọ a be hae vuẹ amọfa kpahe iruo nọ a bi ru hu re a ruẹse riẹ ae odẹ.

10. Ẹvẹ ma sae rọ kobaro evaọ ọghọ nọ ma rẹ rọ kẹ amọfa?

¹⁰ Kobaro evaọ ọghọ nọ a rẹ rọ kẹ amọfa. (Se Ahwo Rom 12:10.) Jesu o fi oriruo hotọ kpahe epanọ a rẹ rọ ọghọ kẹ amọfa nọ ọ wezẹ awọ ilele riẹ. (Jọn 13:​3-5, 12-15) O sae gwọlọ nọ ma daoma gaga re ma sai wo omaurokpotọ nọ u re fiobọhọ kẹ omai rọ ọghọ kẹ amọfa epọvo na. Makọ ilele Jesu dede a wo otoriẹ oware nọ o ru hu bẹsenọ ẹzi ọfuafo na o ro te ai obọ. (Jọn 13:7) U re dhesẹ nọ ma wo ọghọ kẹ amọfa nọ ma gbe bi roro nọ ma woma vi ai hi fiki isukulu ikpehru nọ ma nya, ekwakwa efe nọ ma wo, hayo uvẹ-iruo nọ ma wo evaọ ukoko na. (Rom 12:3) Yọ ukpenọ ma rẹ re inievo mai ihri fikinọ a jiri rai, o gwọlọ nọ ma re lele ai ghọghọ o tẹ make rọnọ ma roro nọ mai u fo nọ a re jiri.

11. Fikieme o rọ gwọlọ nọ ma re jiri inievo mai nudu ze?

¹¹ Hai Jiri inievo ra nudu ze. O gwọlọ nọ ma rẹ daoma rọ uvẹ kpobi nọ u rovie jiri inievo mai keme ujiro o rẹ “bọ amọfa ga.” (Ẹf. 4:29) Dede na, u fo nọ u re no omai eva ze. Ogbẹrọ ere he, kiyọ ujiro mai orọ igbenu gheghe, hayo ma bi gbobọnẹ ohrẹ nọ u fo nọ ma rẹ kẹ. (Itẹ 29:5) Ma tẹ be hai jiri ohwo evaọ iraro riẹ kẹsena ma vẹ jọ emu riẹ tae raha, yọ uruemu eviẹhọ ma bi dhesẹ na. Pọl ukọ na ọ daoma whaha uruemu utiona, uvi uyoyou o wọ riẹ fi emamọ oriruo hotọ evaọ epanọ a re jiri amọfa. Wọhọ oriruo, o jiri Ileleikristi obọ Kọrint nevaze fiki emamọ iruemu jọ nọ a wo. (1 Kọr. 11:2) Rekọ okenọ a ru oware jọ nọ u fo ho, o jiri i rai hi, ukpoye ọ vuẹ rai vevẹ.​—1 Kọr. 11:​20-22.

12. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ uvi uyoyou nọ ma te bi ru ọghọ kẹ amọfa?

¹² Hai dede ahwo rehọ. Jihova ọ ta nọ ma hai ru ọghọ kẹ inievo mai kpobi. (Se 1 Jọn 3:17.) Ghele na, o gwọlọ nọ onana u re no omai eva ze, orọnikọ oriobọ o rẹ wọ omai ru ei hi. Ma sae nọ omamai nọ: ‘Kọ igbẹnyusu ekpekpe mẹ, ahwo nọ a fe,  gbe ahwo nọ a rẹ sai ru ọghọ kẹ omẹ zihe ọvo, mẹ be hai ru ọghọ kẹ? Manikọ mẹ be hae daoma ru ọghọ kẹ inievo nọ mẹ riẹ tere he gbe enọ e rẹ sai ru oware ovuọvo zihe kẹ omẹ hẹ?’ (Luk 14:​12-14) Kọ otẹrọnọ oniọvo jọ o kie ruọ ẹbẹbẹ fiki iroro nọ ọ jẹ thọ, yọ o gwọlọ nọ a fiobọhọ kẹe, hayo oniọvo jọ o yere owhẹ hẹ nọ who zizie ei ziọ uwou ra? Evaọ uyero utiona, o gwọlọ nọ ma fi ohrẹ Ebaibol na hiruo, onọ o ta nọ: “Wha hai dede ohwohwo rehọ ababọ ẹgo.” (1 Pita 4:9) Who te ru lele ohrẹ nana, who ti wo evawere fikinọ whọ rọ unevaze ru ọghọ kẹ amọfa.​—Iruẹru 20:35.

13. (a) Oke vẹ o rẹ mae jọ bẹbẹ re ma fiobọhọ kẹ enọ e ga ha? (b) Eme ma rẹ sai ru ro fiobọhọ kẹ enọ e ga ha?

¹³ Wha tha enọ e ga ha uke. U re dhesẹ nọ ma wo uvi uyoyou nọ ma te ru lele ohrẹ Ebaibol nọ o ta nọ: “Wha tha enọ e ga ha uke, wha wo odiri kẹ ahwo kpobi.” (1 Tẹs. 5:14) Dede nọ inievo buobu nọ i kruga tere he evaọ ukoko na a kruga uwhremu na, u wo efa nọ o rẹ sae gwọlọ nọ ma thihakọ kẹ je fiobọhọ kẹ evaọ oke lelehie. Ma rẹ sae rọ Ikereakere na tuduhọ ae awọ, zizie ai re a kuomagbe omai evaọ usiuwoma ota, hayo rọ oke mai gaviezọ kẹ ai. Ofariẹ, ukpenọ ma re roro nọ oniọvo jọ ọ “ga” hayo ọ “ga ha,” o gwọlọ nọ ma re vuhumu nọ ma wo ọvuọ elọhoma riẹ gbe oria nọ ma jọ ga. Makọ Pọl ukọ na dede o vuhumu nọ o wo elọhoma re. (2 Kọr. 12:​9, 10) Fikiere, mai kpobi ma sai wo erere no uketha ibe Ileleikristi mai ze.

14. Eme ma re ru re ma sae rria dhedhẹ kugbe inievo mai?

¹⁴ Lele amọfa rria dhedhẹ. Ma rẹ dao ẹgba mai kpobi lele inievo mai rria dhedhẹ, o tẹ make rọnọ ma roro nọ a wo otoriẹ mai evaọ oware jọ họ hayo a kienyẹ omai. (Se Ahwo Rom 12:​17, 18.) Ma te wou unu kẹ ohwo, o rẹ sai hrẹ ofu ohwo; rekọ o gwọlọ nọ onana u re no mai eva ze. Wọhọ oriruo, ukpenọ ma rẹ ta nọ, “O kẹ owhẹ uye he otẹrọnọ eva e dha owhẹ,” o mai woma re ma ta nọ, “Ivie, eva e dha owhẹ hẹ fiki ẹme nọ mẹ ta na.” U wuzou gaga re ọzae-avọ-aye a rria dhedhẹ. Orọnikọ a rẹ fake jọ ẹgbede ru wọhọ ẹsenọ a you ohwohwo ho, rekọ nọ a je te obọ uwou, a ve bi mu unu họ kẹ ohwohwo, ta emiẹsọ, hayo tubẹ họre dede.

15. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma be rọvrẹ nevaze?

¹⁵ Hae rọvrẹ nevaze. U re dhesẹ nọ ma be rọvrẹ nọ ma tẹ kpairoro vrẹ oware nọ ohwo jọ o ru omai thọ hayo si ẹgo neva. Nọ ma tẹ be hae rọ “uyoyou thihakọ kẹ ohwohwo, jẹ daoma gaga . . . yọrọ okugbe ọvo nọ ẹzi na ọ be wha ze evaọ udhedhẹ nọ o be gba [omai] kugbe na,” u re ru nọ ma rẹ rọvrẹ ahwo nọ a tubẹ riẹ nọ a ru omai thọ dede he. (Ẹf. 4:​2, 3) Re ma sae rọvrẹ nevaze, o gwọlọ nọ ma rẹ daoma gaga re ma gbe “kere oware uyoma  nọ a ru [omai] fihọ otọ họ.” (1 Kọr. 13:​4, 5) Ma te fi ẹgo họ eva, o rẹ sae raha usu mai kugbe Jihova gbe inievo mai riẹriẹriẹ. (Mat. 6:​14, 15) U re je dhesẹ nọ ma be rọvrẹ nevaze nọ ma tẹ be hae lẹ kẹ ahwo nọ a ru omai thọ.​—Luk 6:​27, 28.

16. Ẹvẹ ma re rri uvẹ-iruo nọ ma wo evaọ egagọ Jihova?

¹⁶ Hae rọ ẹgwọlọ amọfa karo. Ma te wo uvẹ-iruo evaọ egagọ Jihova, u fo nọ ma re rri rie wọhọ uvẹ nọ ma sai ro dhesẹ uvi uyoyou kẹ inievo mai, enẹ ma re ro “ru oware nọ o rẹ kẹ omọfa erere orọnikọ omobọ [mai hi].” (1 Kọr. 10:24) Wọhọ oriruo, evaọ ikokohọ ilogbo gbe esese, inievo nọ e rẹ ruẹrẹ ahwo họ a rẹ kake rọ amọfa te ọgwa okokohọ na. Ukpenọ a rẹ rọ uvẹ nana ruẹrẹ oria nọ o mai woma họ kẹ omarai gbe uviuwou rai, inievo nana buobu a rẹ keria oria nọ u kiehọ ae oma tere he evaọ ofẹ iruo rai. Nọ a tẹ be rehọ ẹgwọlọ amọfa karo evaọ edhere otiọna, yọ a bi dhesẹ uyoyou nọ o kare oriobọ. Ẹvẹ whọ sae rọ rehọ aro kele emamọ oriruo rai?

17. Eme uvi uyoyou o rẹ wọ ohwo ru nọ ọ tẹ thọ uzi ulogbo?

¹⁷ Ta iruthọ ra via je siobọno ai. Inievo nọ e lẹlẹ thọ uzi a rẹ gwọlọ ko ẹe dhere re a whaha omovuọ nọ onana o rẹ sae wha se ai hayo amọfa. (Itẹ 28:13) Rekọ uruemu utiona u dhesẹ uyoyou hu, keme o rẹ sae wha enwoma se oniọvo nọ ọ raha uzi na gbe amọfa. O rẹ sai ru nọ ẹzi Ọghẹnẹ ọ gbẹ jọ ukoko na ha, je tube si udhedhẹ no ukoko na. (Ẹf. 4:30) Uvi uyoyou o rẹ wọ oniọvo nọ ọ thọ uzi ulogbo ta kẹ ekpako na re a sai fiobọhọ kẹe.​—Jem. 5:​14, 15.

18. Ẹvẹ uvi uyoyou u wuzou te?

¹⁸ Uyoyou o mae rro kpaobọ evaọ usu iruemu ezi nọ ma wo kpobi. (1 Kọr. 13:13) Oye a rẹ rọ riẹ nọ mai yọ ilele Jesu gbe inọ ma be rọ aro kele Jihova, Ọnọ ọ rrọ ehri uyoyou. (Ẹf. 5:​1, 2) Pọl ọ ta nọ: “Me [gbe] wo uyoyou hu, mẹ yọ oware ovo ho.” (1 Kọr. 13:2) Fikiere, ajọ uyoyou mai o jọ orọ “ẹmeunu hayo unu hu, rekọ ma rẹ rọ iruo dhesẹ iẹe via, yọ u re no omai eva ze.”