1. Ẹvẹ oma o be hae jọ idibo Ọghẹnẹ buobu fiki uzioraha?

“ME FIOKA ohwo ho!” (Rom 7:24) Idibo Ọghẹnẹ buobu a ta ọkpọ ẹme yena nọ Pọl ukọ na ọ ta na no. Uzioraha nọ ma reuku riẹ o be hae kẹ omai kpobi na uye, yọ o rẹ da omai gaga nọ ma te ru oware jọ nọ o rẹ were Jihova ha. Ileleikristi jọ nọ e thuzi ulogbo a re roro nọ a rẹ gbẹ sai wo erọvrẹ Ọghẹnẹ hẹ.

2. (a) Ẹvẹ Olezi 34:22 o ro dhesẹ nọ u du gwọlọ nọ udu u brukpe idibo Ọghẹnẹ vrẹta ha? (b) Eme ma te jọ uzoẹme nana ta kpahe? (Rri ẹkpẹti na, “ Uwuhrẹ Manikọ Oware nọ U Dikihẹ Kẹ?”)

² Dede na, Ikereakere na e tuduhọ omai awọ inọ ma te ru Jihova fihọ oria adhẹzọ mai, u du gwọlọ nọ udu u brukpe omai thesiwa ha. (Se Olezi 34:22.) Eme u dhesẹ re a dhẹ ruọ otọ-awọ Jihova hayo ru Jihova fihọ oria adhẹzọ? Eme ma re ru re Ọghẹnẹ ọ sae reohrọ mai jẹ rọ izieraha mai vrẹ omai? Ma rẹ ruẹ uyo enọ nana nọ ma te roro kpahe ọruẹrẹfihotọ ikpewho adhẹzọ nọ Jihova o ru kẹ ahwo Izrẹl oke anwae. Ọruẹrẹfihotọ nana ọ jariẹ evaọ okenọ ahwo Izrẹl a gbẹ jọ otọ ọvọ Uzi na, yọ ọfa o nwene i rie evaọ Pẹntikọst 33 C.E. Rekọ kareghẹhọ nọ obọ Jihova Uzi nana u no ze. Fikiere, ọruẹrẹfihotọ ikpewho adhẹzọ na u ru omai riẹ oghẹrẹ nọ Jihova o rri uzioraha, erahaizi, gbe  ekurẹriẹ. Joma kake ta kpahe ẹjiroro nọ ahwo Izrẹl a ro wo ikpewho adhẹzọ na gbe iruo rai.

3. Evaọ oke ahwo Izrẹl, eme a jẹ hai ru nọ ohwo o te kekaro fihọ kpe omọfa?

³ Jihova ọ rehọ ohwo-okpe zaharo vievie he evaọ Izrẹl oke anwae. Ohwo o te keke aro fihọ kpe omọfa, omoni ohwo nọ o kpe na nọ ọ rrọ ọzae, koyehọ “ọkioja azẹ na” o re kpe ohwo otiọye na kele. (Ik. 35:19) Enẹ a rẹ rọ kioja azẹ ọhaha nọ a kpe na. Oyena o jẹ hai ru nọ a gbe ro gbe Ẹkwotọ Eyaa na ku hu, keme Jihova ọ juzi nọ: “Wha . . . zue otọ nọ wha be ria na ha; keme azẹ [ohwo nọ a kpe] o re zue otọ.”​—Ik. 35:​33, 34.

4. Evaọ oke ahwo Izrẹl, eme ohwo nọ ọ rehọ ọthobọ kpe omọfa o re ru?

⁴ Rekọ eme ahwo Izrẹl a re ru nọ ohwo ọ tẹ rọ ọthobọ kpe omọfa? Dede nọ ohwo otiọna o keke aro fihọ ru onana ha, ọ reabe azẹ ghele. (Emu. 9:5) Rekọ fiki ohrọ-oriọ, Jihova o ru ọruẹrẹfihotọ nọ ohwo otiọye na ọ sae rọ dhẹ siọ ọkioja azẹ na ba kpohọ ọjọ evaọ usu ikpewho adhẹzọ ezeza nọ a ruẹrẹ fihọ. Ọ rẹ sae jọ obei wo ọthọwẹ. Ohwo nọ ọ rọ ọthobọ kpe ohwo na ọ rẹ daji okpẹwho adhẹzọ na bẹsenọ ozerẹ okpehru na o re whu.​—Ik. 35:​15, 28.

5. Ẹvẹ ọruẹrẹfihotọ ewho adhẹzọ na o sai ro fiobọhọ kẹ omai riẹ Jihova ziezi?

⁵ Orọnikọ iroro ohwo-akpọ a ro ru ọruẹrẹfihotọ ikpewho adhẹzọ na ha. Jihova omariẹ họ ọnọ o juzi kẹ Joshua nọ: “Ta kẹ ahwo Izrẹl kpobi re a rehọ ewho adhẹzọ mu.” A se rai ewho nọ a “riẹunuhọ” hayo nọ a ru fihọ ọrẹri. (Jos. 20:​1, 2, 7, 8) Nọ o rọnọ Jihova ọvo o ru ọruẹrẹfihotọ ikpewho adhẹzọ na, ma rẹ sae nọ omamai nọ: Ẹvẹ ọruẹrẹfihotọ nana ọ sai ro fiobọhọ kẹ omai riẹ epanọ Jihova o wo ohrọ te? Kọ eme onana u wuhrẹ omai kpahe oghẹrẹ nọ ma sai ro ru Jihova fihọ oria adhẹzọ mai nẹnẹ?

6, 7. (a) Owha-iruo vẹ ekpako na a wo nọ ohwo ọ tẹ rehọ ọthobọ kpe omọfa? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.) (b) Fikieme o rọ jọ oware areghẹ re ohwo nọ ọ rehọ ọthobọ kpe omọfa ọ dhẹ bru ekpako na?

⁶ Nọ ohwo ọ tẹ rọ ọthobọ kpe omọfa, ọ rẹ kaki “gu ẹkẹ unu riẹ rọ kẹ ekpako na” evaọ obọ unu okpẹwho adhẹzọ nọ ọ dhẹ kpohọ. Ekpako na a re dede iei rehọ. (Jos. 20:4) Nọ omoke jọ o jẹ vrẹ no, a ve vi ei zihe bru ekpako ẹwho nọ ọ jọ kpe ohwo na, kẹsena ekpako yena a ve gu ẹdhọ na. (Se Ikelakele 35:​24, 25.) Nọ ekpako yena a tẹ ruẹ nọ ọthobọ o gine ro kpe ohwo na, ẹsiẹe o re ro zihe kpohọ ẹwho adhẹzọ na.

⁷ Fikieme ekpako na a re ro dhomahọ ẹme na? Re a ruẹ nọ ahwo Izrẹl a rrọ fuafo, re u je fiobọhọ kẹ ohwo nọ ọ rọ ọthobọ kpe omọfa na wo erọvrẹ Jihova. Ohwo jọ nọ o wuhrẹ kokodo kpahe eme Ebaibol o kere nọ ohwo otiọna ọ gbẹ dhẹ bru ekpako na ha, “yọ ọyọvo o ru omariẹ.” O te je fibae nọ: “Azẹ riẹ ọ rẹ jọ uzou obọriẹ keme o ru lele ọruẹrẹfihotọ Ọghẹnẹ hẹ, onọ o hai ti ru ei wo omofọwẹ.” Obufihọ o jọ rọkẹ ohwo nọ ọ rehọ ọthobọ kpe omọfa na, rekọ o gwọlọ nọ ọ rẹ yare obufihọ na jẹ jẹe rehọ. Nọ ọ gbẹ dhẹ kpohọ ọjọ evaọ usu ikpewho adhẹzọ nọ Jihova ọ ruẹrẹhọ na ha, omoni ohwo nọ o kpe na o wo uvẹ nọ o re ro kpei kele.

8, 9. Fikieme Oleleikristi nọ ọ thuzi ulogbo ọ rẹ rọ nyabru ekpako na kẹ obufihọ?

⁸ Nẹnẹ, nọ odibo Ọghẹnẹ ọ tẹ thọ uzi ulogbo, ọ rẹ gwọlọ obufihọ ekpako na re ọ sae ruẹrẹ usu riẹ họ kugbe Jihova. Fikieme onana u ro wuzou gaga? Orọ  ọsosuọ, wọhọ epanọ ma rẹ sae ruẹ evaọ Ebaibol na, obọ Jihova ọruẹrẹfihotọ na u no ze re ekpako ukoko a fiobọhọ kẹ ohwo nọ ọ thuzi ulogbo. (Jem. 5:​14-16) Orọ avivẹ, ọruẹrẹfihotọ nana u re fiobọhọ kẹ ohwo nọ ọ thuzi daji otọ ẹruọsa Ọghẹnẹ je siobọno uzioraha. (Gal. 6:1; Hib. 12:11) Orọ avesa, a rọ ekpako na mu je wuhrẹ ae re a tuduhọ ọrahauzi awọ, onọ u re fiobọhọ nọ udu u gbe ro brukpei gahrọ họ, je ru edada riẹ kpotọ. Jihova o se ekpako na eria nọ “idhere no ẹkporo.” (Aiz. 32:​1, 2) Kọ whọ gbẹ rọwo nọ ọruẹrẹfihotọ nana yọ odhesẹvia ohrọ nọ Ọghẹnẹ o wo kẹ omai?

⁹ Idibo Ọghẹnẹ buobu a ruẹ vuhumu no inọ udu u re te ohwo otọ nọ ọ tẹ gwọlọ obufihọ ekpako na. Wọhọ oriruo, nọ oniọvo jọ nọ a re se Daniel ọ thọ uzi ulogbo, ọ jẹ sae nyabru ekpako na kẹ obufihọ họ evaọ emerae buobu. Ọ ta nọ: “Nọ oke lelehie o ruemu no, me te je roro nọ u gbe wo oware ovo nọ ekpako na a rẹ sai ru ro fiobọhọ ke omẹ hẹ. Dede na, oma o jẹ hae ta kẹ omẹ nọ ẹbẹbẹ ọ rrọ obaro tha fiki oware nọ me ru na. Yọ oke kpobi nọ mẹ tẹ gwọlọ lẹ se Jihova, o jẹ hae jọ omẹ oma nọ mẹ rẹ kaki wounu kẹ oware nọ me ru thọ na tao.” Ukuhọ riẹ, Daniel ọ tẹ nyabru ekpako na kẹ obufihọ. Ọ ta uwhremu na nọ: “Ozọ nọ mẹ rẹ rọ nyabru ae u je gine mu omẹ. Rekọ nọ me ru ere, o jọ wọhọ ẹsenọ a wọ owha ogbẹgbẹdẹ no omẹ ẹkoko. Enẹna, o rrọ omẹ oma nọ mẹ sae lẹ se Jihova ababọ udu nọ u re brukpe omẹ.” Enẹna, Daniel o wo emamọ obruoziẹ-iroro, yọ kẹlena a rehọ e riẹ mu odibo oruiruo evaọ ukoko riẹ.

10. Re a sae reohrọ ohwo nọ ọ rehọ ọthobọ kpe omọfa, eme o re ru ababọ okioraha?

¹⁰ Ohwo nọ ọ rehọ ọthobọ kpe ohwo o re ru oware jọ hrọ re a tẹ riẹe ohrọ. Ọ rẹ dhẹ kpohọ okpẹwho adhẹzọ na jọ nọ o mae kẹle iẹe. (Se Joshua 20:4.) Ohwo otiọye o re tube roro ẹme na isiava ha, keme ọ gbẹ dhẹ kpohọ orẹwho adhẹzọ na jọ vẹrẹ vẹrẹ jẹ daji obei hi, uzuazọ riẹ u re  lele iei. Onana u dhesẹ nọ eware jọ i ti vru mi ei. Ọ rẹ nyasiọ iruo gbe uwou riẹ ba, yọ o re gbe wo uvẹ nọ o re ro kpohọ erẹ hẹ, bẹsenọ ozerẹ okpehru na o re whu. * (Ik. 35:25) Rekọ eware nana nọ o ti thihakọ rai na i te oware ovo ho nọ a tẹ rehọ iẹe wawo uzuazọ riẹ. Ohwo na o te no ẹwho na oke nọ u je rie, kiyọ ọ daezọ oware nọ o ru na ha yọ o sai ru nọ a re ro kpei kele.

11. Eme Oleleikristi nọ o kurẹriẹ o re ru ro dhesẹ nọ o rri ohrọ Ọghẹnẹ vo ho?

¹¹ Re ohwo nọ ọ thuzi ulogbo ọ sai wo erọvrẹ Ọghẹnẹ nẹnẹ, o gwọlọ nọ o re ru oware jọ re. O gbahọ nọ o re siobọno uzioraha na riẹriẹriẹ, yọ orọnọ uzioraha yena ọvo ọ rẹ kẹnoma kẹ hẹ rekọ te izieraha esese nọ e rẹ sai su kpohọ oware uyoma. Ẹzi Ọghẹnẹ ọ wọ Pọl ukọ na ta kpahe oware nọ Ileleikristi obọ Kọrint nọ i kurẹriẹ no izieraha rai a ru. O kere nọ: “Ọkora rai nọ o rọwokugbe oreva Ọghẹnẹ na o kẹ owhai ajọwha ọgaga, ẹhẹ, u ru owhai si afuẹwẹ no uzou rai, dheva kpahe oruthọ na, wo ozodhẹ Ọghẹnẹ, isiuru, ọwhọ, jẹ kpọ oware nọ o thọ na vi!” (2 Kọr. 7:​10, 11) Ma tẹ be hae daoma ru oware nọ u re fiobọhọ kẹ omai siobọno uzioraha yọ ma bi dhesẹ kẹ Jihova nọ oware nọ o thọ omai obọ na o da omai, gbe inọ ma bi rri ohrọ riẹ vo ho.

12. Eme Oleleikristi ọ rẹ sai siobọno re ọ ruẹsi wo erọvrẹ Ọghẹnẹ?

¹² Kọ eme Oleleikristi o re siobọno re ọ sai gbe wo erọvrẹ Ọghẹnẹ? Ọ rẹ daoma siobọno oware nọ o make rrọ ghaghae kẹe, otẹrọnọ oware utioye o rẹ sai ru ei raha uzi. (Mat. 18:​8, 9) Otẹrọnọ egbẹnyusu ra jọ e be hae gwọlọ ru owhẹ thuzi Jihova, kọ whọ te fa usu no ae? Otẹrọnọ o be hae jọ bẹbẹ kẹ owhẹ re whọ da umutho nọ whọ tẹ ruẹ udi nọ u re mu, kọ whọ te whaha iyero nọ e rẹ sae lẹliẹ owhẹ da udi vrẹ oma? Otẹrọnọ whọ be hai wo isiuru owezẹ ọzae avọ aye, kọ whọ be whaha ifimu, eria itanẹte, hayo iruẹru nọ e rẹ sae kpare isiuru ọfariẹ? Kareghẹhọ nọ oware kpobi nọ ma nya seba fiki ẹgbakiete mai u te oware ovo ho nọ a tẹ rehọ iẹe wawo oghale nọ u re no obọ Jihova ze. Nọ udu u te bi brukpe omai nọ Jihova o kiuke ku omai no, a rẹ ruẹ oware nọ o da tei hi. Evaọ oke ovona, a rẹ ruẹ oware nọ o kẹ evawere tei hi nọ ma te wo “uyoyou ebẹdẹ” Ọghẹnẹ.​—Aiz. 54:​7, 8.

13. Fikieme ohwo nọ ọ rọ ọthobọ kpe omọfa ọ sai gbe ro wo ufuoma gbe evawere evaọ okpẹwho adhẹzọ?

¹³ Ohwo nọ ọ rehọ ọthobọ kpe omọfa ọ tẹ dhẹ ruọ okpẹwho adhẹzọ jọ, oma o rẹ fọe. Jihova ọ ta kpahe ikpewho yena nọ, ‘oria adhẹzọ e rẹ te jọ kẹ owhai.’ (Jos. 20:​2, 3) A rẹ gbẹ wariẹ rehọ ohwo na guẹdhọ họ fiki oware nọ o thọ riẹ obọ na; yọ a rẹ kẹ ohwo nọ ọ gwọlọ kioja na uvẹ ruọ ẹwho adhẹzọ na nyai kpei hi. Fikiere, udu u re gbe bru ohwo na ha inọ a ti kpei. Nọ ọ rrọ ẹwho adhẹzọ na, oma o rẹ fọe keme otọ ọthọwẹ Jihova ọ rrọ. Dede na, orọnikọ o wọhọ ẹsenọ ọ rrọ uwou-odi evaọ obei hi. Ọ rẹ sae jọ ẹwho na ru iruo, fiobọhọ kẹ amọfa, jẹ gọ Jihova dhedhẹ. Ẹhẹ, ọ rẹ gbẹ sai yeri uzuazọ evawere avọ omofọwẹ!

14. Imuẹro vẹ Oleleikristi nọ o kurẹriẹ no ọ rẹ sai wo?

¹⁴ U wo idibo Ọghẹnẹ jọ nọ e thuzi ulogbo rekinọ a kurẹriẹ no uwhremu na, dede na obruoziẹ-iroro rai ọ rẹ gbẹ fa ae eviaviẹ noke toke, a re roro nọ Jihova ọ gbẹ be rọ emamọ ubiẹro rri rai hi. Otẹrọnọ ere o rrọ kẹ owhẹ, jọ u mu owhẹ ẹro inọ Jihova ọ tẹ rọvrẹ owhẹ no, yọ ọ rọvrẹ owhẹ no. Enẹ o via kẹ Daniel nọ ma fodẹ no vẹre na. Nọ  ekpako ukoko a kpọe họ je fiobọhọ kẹe wo emamọ obruoziẹ-iroro no ọ ta nọ: “Udu u te ti te omẹ otọ. Nọ a ku ẹme na họ no, udu u gbe je brukpe omẹ hẹ. Nọ Jihova ọ tẹ rọvrẹ ohwo no yọ ọ rọvrẹ no. Wọhọ epanọ Jihova ọ ginẹ ta na, o re si owha na no owhẹ uzou o ve gbolo iei kufiẹ thethabọ. Whọ rẹ gbẹ rọ ẹro ruẹ e riẹ ofa ha.” Ohwo nọ ọ rehọ ọthobọ kpe omọfa ọ tẹ dhẹ ruọ okpẹwho adhẹzọ no, ozọ u re gbe mu ei hi inọ ohwo nọ ọ gwọlọ kioja na ọ te nyaze ti kpei no. Epọvo na re, nọ Jihova ọ tẹ rọ uzioraha vrẹ omai no, u du fo re ozọ u mu omai hi inọ ọ te rehọ edhere jọ wariẹ gu omai ẹdhọ fiki uzioraha yena.​—Se Olezi 103:​8-12.

15, 16. Ẹvẹ idhe ẹtanigbo Jesu gbe Ozerẹ Okpehru nọ ọ rrọ na o rọ kẹ omai imuẹro nọ Ọghẹnẹ ọ te rọvrẹ omai?

¹⁵ Wo ohẹriẹ no ahwo Izrẹl oke anwae, ma wo obọdẹ ẹjiroro nọ ma re ro wo evaifihọ inọ Jihova ọ te re omai ohrọ. Nọ Pọl ọ ta nọ o fioka ha fiki sebaẹgba riẹ no, ọ ta avọ evawere nọ: “Uyere u te Ọghẹnẹ ẹkwoma Jesu Kristi Olori mai!” (Rom 7:25) Avro ọ riẹ hẹ, dede nọ udu o jẹ hai whrehe Pọl ẹsejọ fiki eware iyoma nọ o ru evaọ okenọ u kpemu, enọ o kurẹriẹ no na, o wo imuẹro nọ Ọghẹnẹ ọ te rọvrẹ riẹ fiki Jesu. Azẹ Jesu nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ta omai no igbo na, o re ru omai wo obruoziẹ-iroro ọfuafo gbe udhedhẹ iroro. (Hib. 9:​13, 14) Jesu nọ ọ rrọ Ozerẹ Okpehru mai na “ọ rẹ sai je siwi enọ e be rọ ẹkwoma riẹ bru Ọghẹnẹ ze riẹriẹriẹ, keme ọ rrọ uzuazọ ẹsikpobi re ọ lẹ Ọghẹnẹ kẹ ae.” (Hib. 7:​24, 25) Otẹrọnọ iruo ozerẹ okpehru oke ahwo Izrẹl u ru ahwo na wo imuẹro inọ a ti wo erọvrẹ, kiyọ Jesu nọ ọ rrọ Ozerẹ Okpehru mai na o re tube ru omai wo imuẹro viere, inọ Ọghẹnẹ o ti “dhesẹ ohrọ-oriọ gbe uwowou ulogbo kẹ omai okenọ ma tẹ gwọlọ obufihọ.”​—Hib. 4:​15, 16.

¹⁶ Who te fi erọwọ họ idhe ẹtanigbo Jesu, u re dhesẹ nọ who ru Jihova họ oria adhẹzọ ra. Who rri rie nọ idhe ẹtanigbo na e rrọ rọkẹ ahwo buobu ọvo ho. Ukpoye, fi ẹrọwọ họ idhe ẹtanigbo na inọ e rrọ rọkẹ owhẹ. (Gal. 2:​20, 21) Jọ u mu owhẹ ẹro nọ ẹtanigbo na họ edhere nọ Ọghẹnẹ ọ be rọ rehọ izieraha ra rọvrẹ owhẹ. Jẹ riẹ nọ ẹtanigbo na u re ru owhẹ wo ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. Idhe ẹtanigbo Jesu na yọ okẹ nọ Jihova ọ kẹ owhẹ.

17. Fikieme whọ rọ gwọlọ ru Jihova họ oria adhẹzọ ra?

¹⁷ Ọruẹrẹfihotọ ikpewho adhẹzọ na u dhesẹ epanọ Jihova o wo ohrọ-oriọ te. Ọ rehọ onana dhesẹ nọ uzuazọ o rrọ ghaghae. U te je dhesẹ epanọ ekpako ukoko a re ro fiobọhọ kẹ omai, oware nọ uvi ekurẹriẹ o rrọ, gbe oware nọ o sai ro mu omai ẹro nọ Jihova ọ rẹ rọvrẹ riẹriẹriẹ. Kọ who bi ru Jihova họ oria adhẹzọ ra? Oria ofa nọ o foma te otọ-awọ Jihova o rrọ họ! (Ol. 91:​1, 2) Evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na, ma te ruẹ epanọ ọruẹrẹfihotọ ikpewho adhẹzọ na o sai ro fiobọhọ kẹ omai rọ aro kele uvi-oziẹ gbe ohrọ Jihova.