ONIỌVO jọ nọ a re se Allen * ọ ta nọ: “Udu u je bru omẹ evaọ okenọ mẹ jẹ kwa ze, mẹ riẹ hẹ sọ mẹ te sai mu egbẹnyusu ekpokpọ hayo sọ inievo na a te jẹ omẹ rehọ.” Allen ọ kwa kpohọ ukoko okpokpọ nọ o rehọ emaele egba izii (900) thabọ no oria nọ ọ jẹ rria.

Otẹrọnọ whọ kwa kpohọ ukoko okpokpọ, ẹsejọhọ udu o be dina bru owhẹ re. Ẹvẹ ukoko okpokpọ na o sai rọ reria owhẹ oma? Eme whọ rẹ sai ru otẹrọnọ o bẹ vi epanọ who roro? Evaọ abọdekọ riẹ, otẹrọnọ whọ be kwa ha, ẹvẹ whọ sai ro ru ei lọhọ kẹ inievo nọ e kwa ziọ oborai obọ re ukoko na o reria ae oma?

Roro kpahe oriruo nana: Nọ a te vi ure no oria jọ jẹ kọe fihọ oria ofa, o rẹ riẹ ru tere he evaọ oke ọsosuọ. Okenọ a bi vi ure na no otọ na, a rẹ sai bru awọ riẹ jọ dhe re a sae wọe lọlọhọ kpohọ oria ofa. Nọ a tẹ nwane kọe fihọ oria ofa no, u ve mu awọ ọkpokpọ họ ẹta. Epọvo na re, o sae jọnọ ukoko okpokpọ nọ whọ kwa kpohọ o rrọ owhẹ oma oghẹrẹ jọ. Evaọ ukoko nọ who no ze, whọ dowọ muotọ ziezi keme who wo egbẹnyusu, yọ omaa iruẹru ukoko na e reria owhẹ oma no. Enẹna, o gwọlọ nọ whọ rẹ ta awọ ọkpokpọ, evaọ odẹme, re whọ sae dowọ muotọ ziezi. Eme o ti fiobọhọ kẹ owhẹ ru onana? Ehri-izi Ebaibol nọ who re ru lele. Joma ta kpahe ejọ rai.

Ohwo nọ o re se Ebaibol na ẹsikpobi ọ rẹ “jọ wọhọ ure nọ a kọ họ akotọ ame, nọ o rẹ mọ ubi evaọ ezi riẹ, ebe riẹ i re lo gbe he. Koware koware nọ o ru, u re woyei obọ.”​—Ol. 1:​1-3.

Wọhọ epanọ o gwọlọ nọ ure u re se ame rehọ noke toke re o sai ru ziezi na, ere o gwọlọ nọ Oleleikristi ọ rẹ rehọ Ẹme Ọghẹnẹ kuọ oma re usu riẹ kugbe Ọghẹnẹ o sae jọ gaga. Fikiere, gbẹ hai se Ebaibol na kẹdẹ kẹdẹ, jẹ hai kpohọ ewuhrẹ ẹsikpobi. Hai ru egagọ uviuwou gbe uwuhrẹ omobọ ra. Eware nọ i je fiobọhọ kẹ owhẹ ru usu ra kugbe Jihova jọ gaga evaọ ukoko nọ whọ jọ na, eye evona i ti fiobọhọ kẹ owhẹ evaọ ukoko okpokpọ na.

‘Ọnọ ọ rẹ sasa amọfa oma, a rẹ te sasa iẹe oma re.’​—Itẹ 11:25.

Whọ tẹ be hai kpohọ usiuwoma ẹsikpobi, u ti ru nọ ukoko okpokpọ na o te rọ kake reria owhẹ oma. Ọkpako ukoko jọ nọ a re se Kevin ọ ta nọ: “Oware nọ u fiobọhọ kẹ omẹ avọ aye mẹ gaga họ, ọkobaro ubroke nọ ma rehọ nọ ma nwani te ukoko okpokpọ mai no. U ru nọ ma rọ kake riẹ inievo na, ekobaro na, gbe ẹkwotọ na.” Roger nọ ọ kwa kpohọ ẹkwotọ nọ o rehọ emaele odu ọvo (1,000) thabọ no oria nọ ọ jọ vẹre ọ ta nọ: “Edhere nọ ọ mai woma nọ ukoko okpokpọ o rẹ rọ reria ohwo oma họ, usiuwoma ota nọ who re kpohọ ẹsikpobi. Ofariẹ, hai wobọ evaọ erufuọ Ọgwa Uvie, fialoma via ru ẹme evaọ ewuhrẹ nọ ohwo nọ o wo ẹme na ọ gbẹ riẹ hẹ, hayo fiobọhọ wọ oniọvo jọ kpohọ ewuhrẹ nọ o tẹ lọhọ; enẹ who re ro dhesẹ kẹ ekpako ukoko na nọ a rẹ sae jobọ họ owhẹ oke kpobi nọ a tẹ gwọlọ obufihọ. Nọ inievo ukoko na a tẹ ruẹ nọ who wo ẹzi obufihọ, a re se owhẹ gboma.”

“Wha rovie udu rai fihọ gbaladha.”​—2 Kọr. 6:13.

Dhesẹ uyoyou kẹ inievo na kpobi. Nọ Melissa avọ uviuwou riẹ a kwa kpohọ ukoko okpokpọ, a tẹrovi epanọ a re ro mu egbẹnyusu ekpokpọ. Oniọvo-ọmọtẹ  nana ọ ta nọ: “Ma jẹ hai lele inievo na ta ẹme taure ewuhrẹ o te muhọ gbe okenọ ewuhrẹ o te kuhọ no. Onana o kẹ omai uvẹ nọ ma jẹ hae rọ ta kpahe eware sa-sa, orọnikọ uyere ọvo ho.” Onana u fiobọhọ kẹ uviuwou nana kake riẹ edẹ inievo na re. U te no ere no, a jẹ hai zizie inievo ukoko na ziọ uwou rai re, onọ u ru nọ usu rai o rọ kpekpe ziezi. Oniọvo-ọmọtẹ na ọ ta re nọ: “Ma mi inọmba ifonu rai jẹ kẹ ae emai, re a sai se omai kẹ iruẹru ukoko na gbe eware efa.”

Otẹrọnọ o rẹ jọ owhẹ ẹkpẹlobọ re who lele ahwo ọkpokpọ ta ẹme, whọ rẹ sae rọ eware esese muhọ. Wọhọ oriruo, sasa ovao o tẹ make rọnọ who je ti ru ere vẹre he. Ovao ra o tẹ rrọ ohwohwẹ u re si amọfa kẹle owhẹ. Ebaibol na ọ ta nọ: “Elo ibiaro o re ru ohwo eva were.” (Itẹ 15:30) Rachel nọ ọ kwa no oria nọ ọ jọ whẹro kpohọ ẹkwotọ ọfa thethabọ ọ ta nọ: “Mẹ rẹ dhomovuọ gaga. Ẹsejọ mẹ rẹ gba oma họ ta ẹme kẹ inievo ukoko okpokpọ mẹ na. Me re rri gwọlọ ohwo nọ ọyọvo ọ keria goli, nọ o bi lele omọfa ta ẹme he. O sae jọnọ ohwo yena ọ rẹ vuoma wọhọ omẹ re.” Kọ whọ sai ru ei fihọ utee ra re whọ ta ẹme kẹ ohwo ọkpokpọ jọ taure ewuhrẹ o te ti muhọ hayo nọ o te kuhọ no?

Evaọ abọdekọ riẹ, o sae jọnọ oma o rẹ were owhẹ gaga re who mu usu kugbe ahwo ọkpokpọ evaọ oke ọsosuọ. Rekọ nọ oke o be nyaharo na, o rẹ gbẹ ruọ owhẹ oma ha re who mu usu kugbe ahwo. O tẹ rrọ ere, kiyọ o gwọlọ nọ whọ rẹ hae daoma mu usu kugbe ahwo ọkpokpọ noke toke.

Ire jọ e rẹ raha oke vi ejọ re e tẹ dowọ muotọ evaọ oria nọ a vi rai fihọ. Epọvo na re, orọnikọ oke ovona o rẹ rehọ re inievo sa-sa a dowọ muotọ evaọ ukoko okpokpọ nọ a kpohọ họ. Otẹrọnọ o dina lehie no nọ whọ rọ kwa kpohọ ukoko okpokpọ yọ o gbẹ be jọ bẹbẹ kẹ owhẹ re o reria owhẹ oma, u ti fiobọhọ nọ who te fi ehri-izi Ebaibol nana hiruo:

“Ma jọ oware uwoma uruo o bẹ omai no ho, keme nọ oke u te te, ma ti vu ibi riẹ otẹrọnọ oma o gbẹ rrọ omai no ho.”​—Gal. 6:9.

Gbẹ kẹ omara oke vi epanọ who rẹro riẹ nọ ukoko okpokpọ na o te rọ reria owhẹ oma. Wọhọ oriruo, inievo buobu nọ i no isukulu Giliad nwrotọ a rẹ jọ ẹkwotọ nọ a dhe rai kpohọ ikpe buobu taure a te ti weze kpohọ ẹkwotọ nọ a no ze. Onana o be hai fiobọhọ kẹ ai wo usu okpekpe kugbe inievo ẹkwotọ nọ a dhe rai kpohọ na, je ru nọ obei ọ be rọ reria ae oma.

Alejandro nọ ọ kwa kpohọ eria sa-sa no, ọ riẹ nọ o rẹ rehọ oke re ukoko okpokpọ nọ ohwo ọ kwa kpohọ o tẹ te reria oma. Ọ ta nọ: “Evaọ orọ urere nọ ma kwa, aye mẹ ọ ta nọ, ‘Ukoko nọ ma kwa no ze na egbẹnyusu mẹ kpobi a rrọ!’ ” Oniọvo na ọ tẹ kareghẹhọ aye riẹ nọ ẹme ọvona ọ ta ikpe ivẹ nọ ikpemu nọ a kwa kpohọ ukoko yena obọ. Rekọ evaọ etoke ikpe ivẹ yena, o wo isiuru kpahe amọfa fikiere ọ sai mu egbẹnyusu ekpokpọ.

“Whọ ta enẹ hẹ, nnọ, ‘Keme oke anwae u je woma vi enẹna?’ Keme evaọ areghẹ whọ jẹ nọ onọ onana ha.”​—Ọtausi. 7:10.

Who du rọ ukoko okpokpọ na wawo onọ who no ze he. Wọhọ oriruo, o sae jọnọ inievo nọ e rrọ ukoko okpokpọ na a rẹ whoma họ amọfa tere he hayo a sasa vi ofa. Tẹrovi emamọ iruemu rai, wọhọ epanọ whọ gwọlọ nọ a ru kẹ owhẹ na. Inievo jọ nọ e kwa kpohọ ẹkwotọ ọfa, a ruẹ nọ onana u ru nọ a be rọ nọ omarai nọ, ‘Kọ me gine you “inievo na kpobi”?’​—1 Pita 2:17.

 “Wha ruabọhọ ẹyare, a te kẹ owhai.”​—Luk 11:9.

Hae lẹ se Jihova kẹ obufihọ noke toke. David nọ ọ rrọ ọkpako ukoko ọ ta nọ: “Who du thihako onana imimẹ hẹ. Eware buobu e riẹ nọ ma rẹ sai ru hu ababọ obufihọ Jihova. Lẹ kpahe iẹe!” Rachel nọ ma fodẹ no ẹsejọ na ọ rọwo nọ ere onana o ginẹ rrọ. Ọ ta nọ: “Mẹ avọ ọzae mẹ ma tẹ ruẹ nọ ma gbẹ kẹle inievo ukoko na tere he, ma rẹ lẹ se Jihova kpahe iẹe nọ, ‘Ivie fiobọhọ kẹ omai riẹ otẹrọnọ ma bi ru oware jọ nọ u bi ru ei bẹbẹ kẹ amọfa re a si kẹle omai.’ Kẹsena ma vẹ daoma raha oke kugbe inievo na vi epaọ anwẹdẹ.”

Esẹgbini, otẹrọnọ o rrọ bẹbẹ kẹ emọ rai re ukoko okpokpọ na o reria ae oma, kuomagbe ae lẹ se Jihova kpahe onana. Ru uvẹ fihọ nọ a sai ro kuomagbe inievo na re a sai mu egbẹnyusu.

Eme whọ rẹ sai ru nọ u re fiobọhọ kẹ inievo nọ e ziọ ukoko rai obọ? Daoma jọ emamọ ogbẹnyusu no umuo ẹdẹ nọ wha rọ ruẹro ze. Re whọ sai ru onana, roro kpahe eware nọ whọ hae te gwọlọ nọ a ru kẹ owhẹ o hae jọnọ owhẹ, kẹsena who ve ru eware itieye. (Mat. 7:12) Kọ whọ sai zizie inievo itieye re a kuomagbe owhai evaọ egagọ uviuwou hayo rri JW Broadcasting amara na? Kọ whọ sai zizie ae re wha gbe kpohọ usiuwoma ota? Who te there omoware je zizie ae ziọ uwou ra te re, ọghoruo nana ọ te thọrọ ae ẹro ho. Kọ whọ sai roro ku idhere efa nọ who re ro fiobọhọ kẹ ahwo nọ a ziọ ukoko rai obọ?

Oniọvo jọ nọ a re se Carlos ọ ta nọ: “Nọ ma te ukoko okpokpọ mai, oniọvo-ọmọtẹ jọ o te dhesẹ iwou-eki sa-sa nọ ma rẹ sae jọ dẹ eware kuẹku kẹ omai. Onana u fiobọhọ gaga.” O rẹ sae were inievo nọ i no ẹkwotọ nọ ọ rrọ dhedhẹ gaga ze nọ who te dhesẹ oghẹrẹ iwu nọ wha rẹ jọ oborai nọ ọ rẹ rrorro gaga wha, hayo osẹ nọ wha rẹ sẹ evaọ oke iso. O rẹ jẹ sai fiobọhọ nọ who te gbiku ẹkwotọ na kẹ ae hayo ta kẹ ae kpahe eware nọ ahwo a jọ oborai rọwo keme onana u ti ru ai wo ẹnyaharo ziezi evaọ usiuwoma ota.

Allen nọ ma fodẹ evaọ emuhọ uzoẹme na ọ rrọ ukoko okpokpọ riẹ na vrẹ ukpe ovo no. Ọ ta nọ: “Oke ọsosuọ mẹ jẹ gba oma mẹ họ re mẹ sae riẹ inievo na. Rekọ enẹna a wọhọ ahwo uviuwou mẹ, yọ onana u bi ru eva were omẹ gaga.” Allen o vuhumu nọ ẹkwa na u ru nọ o gbe ro wo egbẹnyusu hu hu. Ukpoye, o wo egbẹnyusu ekpokpọ, enọ e rẹ sae jọ egbẹnyusu riẹ ribri.