1, 2. Ẹbẹbẹ vẹ idibo Ọghẹnẹ a rẹriẹ ovao dhe nẹnẹ? (Rri iwoho nọ e rrọ emuhọ uzoẹme na.)

EDỌKITA buobu a re ru iruo evaọ udevie ahwo nọ eyao sa-sa nọ i re vo e rrọ oma. A rẹ daoma rẹrote ahwo nana nọ a be mọ na keme a gwọlọ nọ ẹyao rai o kpo. Rekọ nọ a bi ru ere na, a rẹ thọ omarai re eyao nọ a bi siwi na i gbe vo ruọ ae he. Epọvo na re, mai otujọ buobu ma be rria kugbe je ru iruo kugbe ahwo nọ a wo ekpehre iruemu nọ e rẹ dha Ọghẹnẹ eva. Onana yọ ẹbẹbẹ ologbo.

² Ogbekuo ọ dotọ fia evaọ edẹ urere nana. Pọl ukọ na ọ jọ ileta avivẹ nọ o kere se Timoti ta kpahe iruemu nọ ahwo nọ a riẹ Ọghẹnẹ hẹ a ti dhesẹ, gbe inọ edẹ urere na a te mai ro dhesẹ iruemu nana. (Se 2 Timoti 3:​1-5, 13.) Dede nọ o rẹ sai gbe omai unu nọ ma tẹ ruẹ epanọ iruemu nana e da oria kpobi fia te, ọkpọ eriwo ahwo nọ a wo iruemu itieye gbe uzuazọ uyero rai o rẹ sae daruọ omai oma. (Itẹ 13:20) Evaọ uzoẹme nana, ma te ta kpahe ohẹriẹ nọ o rrọ iruemu ahwo edẹ urere nana gbe erọ idibo Ọghẹnẹ nẹnẹ. Ma te jẹ ruẹ epanọ ma sae rọ thọ omamai nọ ma gbe ro wo oghẹrẹ iruemu rai hi nọ ma be daoma fiobọhọ kẹ ae riẹ Ọghẹnẹ na.

3. Amono eware nọ a kele evaọ 2 Timoti 3:​2-5 na i kiekpahe?

 ³ Pọl ukọ na o kere nọ “evaọ edẹ urere na, oke obẹbẹ nọ o te bẹ eyeri o te jọ.” Kẹsena o te kele ekpehre iruemu ikpegbizii sa-sa nọ ahwo a ti wo evaọ oke nana. Eware nọ o kele na i tho enọ e rrọ obe Ahwo Rom 1:​29-31, dede na Pọl ukọ na ọ jọ ileta riẹ se Timoti na fodẹ eware jọ nọ e rrọ oria ofa Ikereakere Griki Ileleikristi na ha . Nọ Pọl o je mu ekpehre iruemu na họ ekele, ọ ta nọ, “keme ahwo a ti . . . ” Onana u dhesẹ nọ te ezae te eyae a ti dhesẹ iruemu nana. Dede na, orọnikọ ahwo kpobi a wo ekpehre iruemu nana ha. Uruemu Ileleikristi u wo ohẹriẹ.​—Se Malakae 3:18.

4. Ẹvẹ whọ rẹ sai dhesẹ ahwo nọ a re fu uke?

⁴ Nọ Pọl ọ ta nọ ahwo a ti you omobọ rai gbe ugho no, o te kere nọ ahwo a ti seha, wo omorro je fu uke, enana yọ iruemu nọ ohwo o re dhesẹ nọ o te bi rri omariẹ kpehru vi amọfa fiki onaa, erru, efe, hayo ọkwa nọ o wo. Ahwo otiọye a rẹ gwọlọ nọ amọfa a jiri ae ẹsikpobi. Ọgba-eriariẹ jọ o kere kpahe ohwo nọ o re wo omorro gaga nọ: “Ọ jọ udu riẹ wo aruẹri ọsese nọ ọ rẹ jọ guzou kpotọ kẹ omobọ riẹ.” Ahwo jọ a ta nọ omorro u yoma te epanọ o rẹ rọ dha ohwo nọ o wo rie eva nọ ọ tẹ ruẹ omọfa nọ o wo rie.

5. Ẹvẹ idibo Ọghẹnẹ jọ a ro dhesẹ omorro no?

⁵ Jihova o mukpahe omorro. “Ẹro oyoma” hayo ibiaro oheri e rẹ dhae eva. (Itẹ 6:​16, 17) Omorro u re ru nọ ohwo ọ gbẹ sai ro si kẹle Ọghẹnẹ hẹ. (Ol. 10:4) Omorro o tẹ jẹ rrọ uruemu jọ nọ Setan o wo. (1 Tim. 3:6) Rekọ u yoma gaga inọ makọ idibo Jihova jọ dede a dhesẹ omorro no. Uzaya nọ ọ jọ ovie Juda ọ rọ udu riẹ kpobi gọ Ọghẹnẹ evaọ ikpe jọ. Ebaibol na ọ ta nọ: “Rekọ okenọ o ti wo ogaga no, o te mu oma họ ẹvia ri te oke ẹraha. Keme o gbe fievahọ ỌNOWO na Ọghẹnẹ riẹ hẹ, ọ tẹ jẹ ruọ uwou-egagọ-ode ỌNOWO na re ọ maha insẹnse evaọ umukpẹ-idhe insẹnse.” Evaọ oke ofa, Hẹzikaya nọ ọ jọ ovie o dhesẹ omorro evaọ omoke jọ re.​—2 Irv. 26:16; 32:​25, 26.

6. Eme o hai ti ru Devidi wo omorro, rekọ fikieme o gbe ro wo omorro ho?

⁶ Ahwo jọ a re fu uke fikinọ a wo erru, a viodẹ, a wo onaa ile-esuọ hayo ile-ikporo, a wo onaa iruo, hayo a wo ọkwa ọkpokpọ. Devidi o wo eware nana kpobi; ghele na o dhesẹ omaurokpotọ evaọ edẹ uzuazọ riẹ. Okenọ o kpe Goliat no, nọ Sọl ovie na ọ jẹ kẹe ọmọtẹ riẹ re ọ jọ aye riẹ, Devidi ọ ta nọ: “Eme mẹ rọ, gbe imoni mẹ, gbe uviuwou ọsẹ mẹ eva Izrẹl nọ omẹ jẹ jọ ọgọ ovie?” (1 Sam. 18:18) Eme o fiobọhọ kẹ Devidi wo omaurokpotọ utioye? Devidi ọ riẹ nọ o wo onaa gbe uvẹ-ọghọ nọ o wo na keme Ọghẹnẹ o dhesẹ omaurokpotọ, o rri no obọ odhiwu ziọ otọakpọ je muẹrohọ iẹe. (Ol. 113:​5-8) Ọ riẹ nọ obọ Jihova eware iwoma kpobi nọ o wo na i no ze.​—Whọ sai rri 1 Ahwo Kọrint 4:7.

7. Eme o ti fiobọhọ kẹ omai dhesẹ omaurokpotọ?

⁷ Wọhọ Devidi, idibo Jihova nẹnẹ a rẹ daoma dhesẹ omaurokpotọ. U re gbe omai unu ọvo inọ Jihova nọ ọ rrọ Ọghẹnẹ Erumeru na o wo omaurokpotọ. (Ol. 18:35) Ma rẹ daoma fi uthubro Ebaibol na họ iruo, nọ o ta nọ: “Wha whẹ eware nana họ oma: uvi uyoyou gbe ohrọ-oriọ, uwowou, omaurokpotọ, ẹwolẹ, gbe odiri.” (Kọl. 3:12) Yọ ma riẹ  nọ uyoyou “u re seha ha, u re fu uke he.” (1 Kọr. 13:4) Ma te wo omaurokpotọ, o rẹ sai ru nọ ahwo a re ro si kẹle Jihova. Wọhọ epanọ emamọ uruemu aye o rẹ sai ru ọzae riẹ kurẹriẹ ababọ ẹme nọ ọ ta kẹe na, amọfa a rẹ sai si kẹle Ọghẹnẹ nọ a tẹ ruẹ nọ mai idibo riẹ ma wo omaurokpotọ.​—1 Pita 3:1.

8. (a) Ẹvẹ ahwo jọ a rri aghẹmeeyo kẹ esẹgbini nẹnẹ? (b) Ohrẹ vẹ Ọghẹnẹ ọ kẹ emọ?

⁸ Pọl o dhesẹ epanọ ahwo a ti lele amọfa yeri evaọ edẹ urere nana. O kere nọ evaọ edẹ urere na, emọ e te ghẹmeeyo kẹ esẹgbini rai. Dede nọ ahwo a rẹ jọ ebe, isinima, hayo etẹlivisiọne dhesẹ nọ iruemu itienana e thọ họ, aghẹmeeyo ọ rẹ raha uviuwou kuotọ. Yọ ma riẹ nọ iviuwou sa-sa họ oware nọ u ru okegbe via. U kri no nọ ohwo-akpọ ọ riẹ onana. Evaọ Grisi oke anwae, ohwo ọ tẹ họre ọsẹgboni riẹ, o re gbe wo udu nọ o re ro ru oware ovo evaọ ẹwho riẹ hẹ; yọ wọhọ epanọ uzi Rom u dhesẹ, ohwo ọ tẹ họre ọsẹ riẹ o wọhọ ẹsenọ ọ thuzi ohwo-okpe. Ọghẹnẹ ọ jọ Ikereakere Hibru gbe Griki Ileleikristi na hrẹ emọ nọ a rọ adhẹẹ kẹ esẹgbini rai.​—Ọny. 20:12; Ẹf. 6:​1-3.

9. Eme o rẹ sai fiobọhọ kẹ emọ yoẹme kẹ esẹgbini rai?

⁹ Emọ e tẹ be hai roro kpahe eware nọ esẹgbini rai a ru kẹ ai no, u re fiobọhọ kẹ ae whaha ẹzi aghẹmeeyo nọ ọ da oria kpobi fia nẹnẹ na. Nọ a tẹ kareghẹhọ nọ Ọghẹnẹ, Ọsẹ obọ odhiwu mai na ọ gwọlọ nọ ma yoẹme kẹ esẹgbini u re fiobọhọ kẹ emọ ru onana. Nọ emọ e tẹ be hae ta ẹme owoma esẹgbini rai o rẹ sai ru nọ emaha efa a sae rọ rehọ emamọ ubiẹro rri esẹgbini rai re. Dede na, nọ esẹgbini a gbe bi dhesẹ uyoyou kẹ emọ rai hi, o rẹ sai ru nọ o rẹ rọ jọ bẹbẹ kẹ emọ itieye na re a gine yoẹme kẹ ae no udu ze. Evaọ abọdekọ riẹ, nọ ọmọ ọ tẹ riẹ nọ ọsẹgboni riẹ a gine wo uyoyou kẹe, ọ rẹ gwọlọ yoẹme rai nọ o tẹ make rrọ bẹbẹ kẹe ẹsejọ re o ru ere. Uzoge jọ nọ a re se Austin ọ ta nọ: “Dede nọ ẹsibuobu o jẹ hae jomẹ oma nọ me ru oware nọ o were omẹ ababọ ohwo nọ ọ rẹ nọ omẹ unu, ọsẹgboni mẹ a fi izi họ jẹ vuẹ omẹ ẹjiroro nọ a ro fi izi na họ, yọ a jẹ hai lele omẹ ta ẹme ẹsikpobi. Onana u fiobọhọ gaga nọ mẹ jẹ hai ro yoẹme kẹ ae. Mẹ ginẹ ruẹ nọ a be daezọ mẹ, yọ u ru nọ mẹ jẹ hae rọ gwọlọ ru oware nọ o rẹ were ae.”

10, 11. (a) Iruemu iyoma vẹ i dhesẹ nọ ahwo a wo uyoyou kẹ erivẹ rai hi? (b) Ẹvẹ Ileleikristi a re you erivẹ rai te?

¹⁰ Pọl ukọ na ọ fodẹ ikpehru iruemu efa nọ ahwo nọ a wo uyoyou hu a re dhesẹ. Nọ Pọl ọ fodẹ “aghẹmeeyo kẹ esẹgbini,” ọ tẹ ta nọ ahwo a te kare uyere-ọghọ. Ọ ginẹ riẹ iruemu nana kele othotha keme ahwo nọ a wo edẹro kẹ eware nọ amọfa a ru kẹ ae he a rẹ kare uyere. Ofariẹ, ahwo a ti ru ẹme rai gba ha. A te rọwo ru uvumọ ọtamuo ho, onọ u dhesẹ nọ ahwo a te rọwo jọ okugbe ọvo ho. Ahwo a te ta eme-aghọ, je vivie ahwo, ta eme nọ i fo ho kpahe erivẹ rai hayo Ọghẹnẹ dede. Ahwo nọ a rẹ ta amọfa raha a te jariẹ re, enọ i ti mu eme ta rọ raha odẹ amọfa. *

¹¹ Wo ohẹriẹ no ahwo nọ a wo uyoyou hu nọ a da oria kpobi fia nẹnẹ na, idibo Jihova a wo uvi uyoyou kẹ erivẹ  rai. Enẹ o rrọ notọ avọ otọ ze. Jesu ọ ta nọ evaọ Uzi Mosis na, u te no uyoyou kẹ Ọghẹnẹ no, u ve te uyoyou kẹ ọrivẹ mai, koyehọ oghẹrẹ uyoyou a·ga’pe. (Mat. 22:​38, 39) Jesu ọ tẹ jẹ ta nọ uyoyou nọ ilele riẹ a ti dhesẹ kẹ ohwohwo a ti ro vuhu ae. (Se Jọn 13:​34, 35.) Ileleikristi a ti dhesẹ uyoyou nana kẹ ewegrẹ rai re.​—Mat. 5:​43, 44.

12. Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ uyoyou kẹ amọfa?

¹² Jesu o you amọfa gaga. Ọ jẹ nya no ẹwho ruọ ẹwho, jẹ ta usiuwoma Ọghẹnẹ kẹ ahwo. O siwi enọ i tuaro, enọ e ko, enọ i diezọ, gbe emoti. Ọ kpare enọ i whu no ze dede. (Luk 7:22) Jesu o tube siobọno uzuazọ riẹ fiki ahwo-akpọ, dede nọ ahwo buobu a mukpahe iẹe. Jesu o dhesẹ ọkpọ uyoyou Ọsẹ riẹ. Isẹri Jihova wariẹ akpọ na soso họ a bi dhesẹ ọkpọ uyoyou utiona kẹ amọfa.

13. Ẹvẹ uyoyou nọ ma dhesẹ kẹ amọfa o sai ro fiobọhọ kẹ ai si kẹle Jihova?

¹³ Uyoyou nọ ma bi dhesẹ kẹ ahwo u bi si rai bru Ọsẹ obọ odhiwu mai ze. Wọhọ oriruo, u duobọte ọzae jọ evaọ obọ Thailand gaga nọ ọ ruẹ uyoyou nọ inievo na a wo kẹ ohwohwo evaọ okokohọ ologbo jọ nọ ọ nya. Nọ o zihe te uwou, ọ tẹ ta nọ jọ a hai wuhrẹ Ebaibol na kugbei isiava ẹkpoka. Kẹsena ọ tẹ jẹ ta usiuwoma kẹ ahwo uviuwou riẹ kpobi, emera ezeza nọ i lele i rie o te ru isase Ebaibol ọsosuọ riẹ evaọ obọ Ọgwa Uvie. Re ma sae riẹ epanọ ma you amọfa te, ma rẹ sae nọ omamai nọ: ‘Kọ mẹ be daoma fiobọhọ kẹ imoni mẹ nọ e re te riẹ uzẹme na ha, inievo nọ ma gbẹ rrọ ukoko, hayo ahwo nọ mẹ nyaku evaọ usiuwoma ota? Kọ mẹ be daoma rri amọfa epanọ Jihova o rri rai?’

14, 15. Iruemu vẹ ahwo buobu a bi dhesẹ nẹnẹ nọ e wọhọ erọ erao, rekọ ẹvẹ ibuobu i ro nwene no?

¹⁴ Iruemu iyoma efa nọ ahwo a bi dhesẹ evaọ oke urere na yọ oware ofa nọ o rọ gwọlọ nọ Ileleikristi a rẹ kẹnoma kẹ ae. Ahwo nọ a riẹ Ọghẹnẹ hẹ a ti  you oware uwoma ha. Evaọ efafa efa jọ, a se ahwo otiọna “otu nọ o mukpahe ewoma” hayo ahwo nọ a “wọso oghẹrẹ ewoma kpobi.” Ofariẹ, “a ti wo oma-onyẹ hẹ, avọ ofu-ọkpoo.” Yọ ejọ i ti veghe uzou hayo ru onọ o sa rai, yọ a te daezọ oware ovo ho.

¹⁵ Ahwo buobu nọ a wo iruemu nana nọ e wọhọ erọ erao vẹre na a nwene no. A ruẹaro kpahe enwene nana evaọ Ebaibol na. (Se Aizaya 11:​6, 7.) Ma jọ oria ikere nana se kpahe erao-ijihẹ wọhọ edaka gbe ikpohrokpo nọ e te rria dhedhẹ kugbe erao ẹwho wọhọ imigodẹ gbe emọ-ewe. Muẹrohọ nọ a te sae rria kugbe dhedhẹ enẹ keme, “akpọ na ọ te vọ avọ eriariẹ ỌNOWO na.” (Aiz. 11:9) Nọ o rọnọ erao e rẹ sai wuhrẹ kpahe Jihova ha na, u dhesẹ nọ eruẹaruẹ nana e be ta kpahe enwene nọ ahwo a ti ru evaọ uruemu rai.

16. Ẹvẹ Ebaibol na o ro fiobọhọ kẹ ahwo nwene iruemu rai no?

¹⁶ U wo ahwo buobu nọ a wo ofu-ọkpoo wọhọ erao-ijihẹ rekọ enẹna a be rria dhedhẹ kugbe amọfa. Whọ rẹ sai se kpahe ikuigbe ahwo nana jọ evaọ uzoẹme “Ebaibol na O re Nwene Uzuazọ Ohwo” nọ o be hae romavia evaọ jw.org. Ahwo nọ a wuhrẹ kpahe Jihova jẹ be gọe a re ru wọhọ ẹsenọ a be gọ Ọghẹnẹ rekiyọ a bi ru eware nọ e wọso ogaga riẹ hẹ, enọ e rẹ ta nọ a be gọ Ọghẹnẹ rekiyọ uruemu rai u dhesẹ ere he. Ukpoye, ahwo otiọye nọ a wo ofu-ọkpoo vẹre a “whẹ uruemu okpokpọ na họ oma, onọ a ma lele oreva Ọghẹnẹ evaọ uvi ẹrẹreokie gbe uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ.” (Ẹf. 4:​23, 24) Nọ ahwo a bi wuhrẹ kpahe Ọghẹnẹ na, a be ruẹ nọ u fo re a ru lele izi riẹ. Onana o vẹ be wọ ai nwene orọwọ gbe iruemu rai. O lọhọ họ re a ru inwene itiena, rekọ ẹzi Ọghẹnẹ o bi fiobọhọ kẹ ahwo nọ a ginẹ gwọlọ ru oreva Ọghẹnẹ ru onana.

17. Re iruemu ahwo nọ a riẹ Ọghẹnẹ hẹ e siọ omai oma ba ẹdaruọ, eme ma re ru?

¹⁷ Ohẹriẹ nọ o rrọ udevie ahwo nọ a be gọ Ọghẹnẹ gbe ahwo nọ a be gọe he u bi dhesẹ oma via vi epaọ anwẹdẹ kpobi. Mai idibo Jihova ma rẹ yọroma gaga re ekpehre iruemu amọfa e siọ omai oma ba ẹdaruọ. Ma re ru lele ohrẹ nọ o rrọ 2 Timoti 3:​2-5 nọ o ta nọ, ma kẹnoma kẹ ahwo otiọye na. Uzẹme riẹ họ, ma rẹ sai siomano ahwo nọ a riẹ Ọghẹnẹ hẹ riẹriẹriẹ hẹ. Ẹsejọ ma rẹ gbẹ jọ oria iruo, kpohọ isukulu kugbe, hayo tubẹ rria okegbe ovona. Dede na, ma rẹ sae whaha ọkpọ iroro gbe iruemu rai. Onana o rẹ sae lọhọ nọ ma tẹ be hai wuhrẹ Ebaibol na je mu usu kugbe ibe Ileleikristi mai, onọ u re fiobọhọ kẹ omai wo usu okpekpe kugbe Jihova.

18. Ẹvẹ ẹmeunu gbe uruemu mai o sai ro fiobọhọ kẹ amọfa mu usu kugbe Jihova?

¹⁸ Ma rẹ jẹ daoma fiobọhọ kẹ ahwo wo usu okpekpe kugbe Jihova re. Hae rọ uvẹ kpobi ta usiuwoma, lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ owhẹ ta ẹme nọ o fo evaọ ẹruoke. Ma hai ru amọfa riẹ nọ mai yọ Isẹri Jihova. Enẹ emamọ uruemu mai o te rọ wha orro se Jihova, orọnikọ omobọ mai hi. A wuhrẹ omai no “re ma siọ emuemu gbe isiuru akpọ, re ma yeri uzuazọ avọ iroro egbagba gbe ẹrẹreokie gbe omarọkẹ Ọghẹnẹ evaọ udevie uyero-akpọ nana.” (Tait. 2:​11-14) Ma tẹ be hai dhesẹ emamọ iruemu Oleleikristi, amọfa a ti muẹrohọ onana, yọ ejọ e te tubẹ ta nọ: “Je oma lele owhai, keme ma yo nọ Ọghẹnẹ avọ owhai a gbẹrọ.”​—Zek. 8:23.