JIHOVA ọ ma ohwo-akpọ evaọ obọdẹ edhere nọ ọ sai ro ru eware sa-sa. Ọ kẹ omai ẹgba iroro nọ ma sai ro ku ebẹbẹ họ jẹ ma omaa kpahe obaro. (Itẹ 2:11) Ọ kẹ omai ẹgba nọ ma sai ro ru lele omaa mai, onọ o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai le emamọ itee tobọ. (Fil. 2:13) Ọ tẹ jẹ ma omai avọ obroziẹ-iroro, onọ u re fiobọhọ kẹ omai whaha eyoma oruo, jẹ kpọ omai họ nọ ma te ruthọ.—Rom 2:15.

2. Ẹvẹ Jihova ọ gwọlọ nọ ma rehọ okẹ mai ruiruo?

² Jihova o rẹro nọ ma rehọ ẹgba hayo okẹ sa-sa nọ ọ kẹ omai na ru emamọ iruo. Fikieme? Keme o you omai, yọ ọ riẹ nọ o rẹ kẹ omai evevọwẹ nọ ma tẹ rehọ ekẹ nana ru iruo. Evaọ Ebaibol na, Jihova ọ hrẹ omai unuẹse buobu inọ ma rehọ ekẹ nana nọ ọ kẹ omai na ru oware nọ u kiehọ. Wọhọ oriruo, oria jọ evaọ Ikereakere Hibru na o ta nọ: “[Omaa] omamọ ohwo o rẹ rehọ ọruẹriọ tha”; gbe inọ “oware kpobi  nọ whọ gwọlọ rehọ obọ ra ru, rehọ ogaga ra kpobi ru ei.” (Itẹ 21:5; Ọtausi. 9:10) Evaọ Ikereakere Griki Ileleikristi na, ma se nọ: “Nọ ma wo uvẹ na, joma ru oware uwoma kẹ ahwo kpobi,” gbe inọ “jọ whai omomọvo ọ rehọ okẹ nọ a kẹ riẹ rọ gbodibo kẹ ohwohwo.” (Gal. 6:10; 1 Pita 4:10) O rrọ vevẹ nọ Jihova ọ gwọlọ nọ ma ru oware kpobi nọ o rẹ sae kẹ omai gbe amọfa erere.

3. Ọnyaba vẹ ahwo-akpọ a wo?

³ Evaọ oke ovona, Jihova ọ riẹ nọ ohwo-akpọ o wo ọnyaba. Ohwo ọvo o wo ogaga nọ ọ sai ro si sebaẹgba, uzioraha, gbe uwhu no otọ họ; yọ ohwo ọvo ọ rẹ sae kpọ oware nọ omọfa o bi ru hu keme mai kpobi ma wo ufuoma iroro ejẹ. (1 Iv. 8:46) Yọ ghelọ epanọ ma wo eriariẹ hayo onaa te kẹhẹ, ma wọhọ emọboba ẹsikpobi evaọ aro Jihova.—Aiz. 55:9.

4. Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

⁴ Evaọ uyero kpobi, o gwọlọ nọ ma rẹ rẹroso ọkpọvio Jihova, fi eva họ iẹe inọ ọ te tha omai uke je ru eware nọ ma sae rọ ẹgba obọ mai ru hu kẹ omai. Evaọ oke ovona, ma rẹ daoma ru utho ẹgba mai, ru oware nọ u fo ro ku ebẹbẹ mai họ je fiobọhọ kẹ amọfa. (Se Olezi 37:3.) Uzẹme na họ, o gwọlọ nọ ma rẹ ‘rẹroso Jihova je ru ewoma.’ Evaọ ẹme nana, joma ta kpahe eware nọ ma rẹ sai wuhrẹ mi Noa, Devidi, gbe idibo Ọghẹnẹ efa nọ e rẹroso Jihova je ru oware nọ u fo. Wọhọ epanọ ma be te ruẹ na, onana o kẹre te orimuo nọ ma re wo kpahe oware nọ ma rẹ sai ru hu gbe onọ ma rẹ sai ru, ma ve je ru lele onana.

5. Dhesẹ epanọ eware e jọ evaọ oke Noa.

⁵ Noa ọ jẹ rria evaọ okenọ ọfariẹ-ogbe avọ “ozighi ọ dakpọfia.” (Emu. 6:4, 9-13) Ọ riẹ nọ Jihova ọ te raha akpọ omuomu yena. O make jọ ere na, uruemu ahwo oke yena o jẹ kẹ Noa uye gaga. Evaọ uyero yena, Noa ọ riẹ nọ u wo eware jọ nọ ọ rẹ sai ru gbe enọ ọ rẹ sai ru hu.

6, 7. (a) Eme Noa ọ rẹ sai ru hu? (b) Ẹvẹ uyero mai nẹnẹ o rọ wọhọ orọ Noa?

⁶ Oware nọ Noa ọ rẹ sai ru hu: Dede nọ Noa o je whowho unuovẹvẹ nọ u no obọ  Jihova ze, ọ rẹ sae gba ahwo oyoma oke riẹ họ jẹ ovuẹ na rehọ họ, yọ ọ rẹ sai ru Owhe Ologbo na ku ze vẹrẹ vẹrẹ gbe he. O gwọlọ nọ Noa o re fievahọ Jihova, yọ ere o gine ru avọ imuẹro inọ Jihova ọ te raha irumuomu na wọhọ epanọ ọ ya eyaa riẹ, gbe inọ o ti ru ere evaọ oke nọ o fihọ.—Emu. 6:17.

⁷ Ma be rria akpọ nọ emuemu ọ dafia re, ọnọ ma riẹ inọ Jihova ọ te raha kufiẹ kẹle. (1 Jọn 2:17) Taure oke yena u te ti te, ma rẹ sae gba ahwo họ gaviezọ kẹ “usi uwoma Uvie na” ha. Yọ u wo oware ovo nọ ma rẹ sai ru re “uye ulogbo” na o ze vẹrẹ vẹrẹ hẹ. (Mat. 24:14, 21) Wọhọ Noa, o gwọlọ nọ ma re wo ẹrọwọ ọgaga avọ evaifihọ inọ Jihova ọ te jowọ kẹle. (Ol. 37:10, 11) Ma wo imuẹro inọ Jihova ọ te kuvẹ hẹ re akpọ omuomu nana o rehọ makọ ẹdẹ ọvo lehie vi oke nọ o fihọ nọ ọ te rọ raha iẹe.—Hab. 2:3.

8. Ẹvẹ Noa ọ rọ tẹrovi oware nọ ọ rẹ sai ru? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

⁸ Oware nọ Noa ọ rẹ sai ru: Ukpenọ Noa ọ rẹ kuvẹ re udu u whrehe iei fiki oware nọ ọ rẹ sai ru hu, ọ tẹrovi oware nọ ọ rẹ sai ru. Noa ọ jọ “ọtausiuwoma ẹrẹreokie,” ọ ruabọhọ je whowho ovuẹ ọraha na kẹ ahwo oke riẹ. (2 Pita 2:5) Avro ọ riẹ hẹ, oware yena nọ Noa o je ru na o bọ ẹrọwọ riẹ ga. U te no usiuwoma nọ ọ jẹ ta no, ọ rehọ ẹgba gbe onaa sa-sa nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ riẹ ku okọ nọ Ọghẹnẹ ọ ta kẹe nọ o ku.—Se Ahwo Hibru 11:7.

9. Ẹvẹ ma sae rọ rehọ aro kele oriruo Noa?

⁹ Wọhọ Noa, ma bi “wo iruo buobu nọ [ma] re ru evaọ iruo Olori na.” (1 Kọr. 15:58) Iruo itieye na e kẹre te ebabọ gbe aruẹrẹ eria egagọ mai, oma nọ ma rẹ fialọ via nyai fiobọhọ evaọ etoke ikokohọ, gbe evaọ obọ uwou ogha hayo ọfisi efafa. Maero na, ma be hai wobọ ẹsikpobi evaọ iruo usiuwoma ota na, yọ ma riẹ nọ iruo nana e be bọ ẹruore mai ga. Oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ o kruga ziezi ọ ta nọ: “Whọ tẹ be vuẹ amọfa kpahe eghale Uvie Ọghẹnẹ, who re muẹrohọ nọ a wo uvumọ ẹruore he yọ a bi rri ebẹbẹ rai wọhọ oware ebẹdẹ bẹdẹ.” Uzẹme na họ, ma tẹ be ta usiuwoma na u re ru omai  kareghẹhọ emamọ eriwo nọ ma wo kpahe obaro je fiobọhọ kẹ omai ruabọhọ ohrẹ uzuazọ na.—1 Kọr. 9:24.

10. Dhesẹ uyero nọ Devidi ọ rẹriẹ ovao dhe.

¹⁰ Jihova o se Devidi ovie na, “ọzae nọ o kiehọ udu mẹ.” (Iruẹru 13:22) Uzuazọ nọ Devidi o yeri o jọ orọ ẹgbakiete. O make jọ ere na, u wo okejọ nọ ọ thuzi ulogbo. O bruẹnwae kugbe Batshẹba. Jẹ mai yoma na, re ọ ruẹse ko uzioraha na dhere, o te ru ọruẹrẹfihotọ nọ a re ro kpe Uraya nọ ọ jọ ọzae Batshẹba evaọ ẹmo. Devidi o kere omaa nọ a ti ro kpe Uraya fihọ ileta jẹ tubẹ rehọ ileta na kẹ Uraya omariẹ wha! (2 Sam. 11:1-21) Uzioraha Devidi na o tẹ te va via uwhremu na. (Mak 4:22) Nọ o via ere no, eme Devidi o ru?

11, 12. (a) Eme Devidi ọ rẹ sai ru hu evaọ okenọ ọ raha uzi no? (b) Ma tẹ raha uzi ulogbo je kurẹriẹ, eme ma rẹ sai wo imuẹro riẹ inọ Jihova o ti ru kẹ omai?

¹¹ Oware nọ Devidi ọ rẹ sai ru hu: Devidi ọ rẹ sai zihe oware nọ o ru na ha. Yọ ọ rẹ sae vabọ no ebẹbẹ nọ i ti no uzioraha na ze he. Avro ọ riẹ hẹ, ebẹbẹ nana jọ e te gbẹ jotọ kẹ Devidi evaọ edẹ uzuazọ riẹ nọ i kiọkọ kpobi. (2 Sam. 12:10-12, 14) Fikiere, o gwọlọ nọ o re wo ẹrọwọ ziezi. O gwọlọ nọ o re wo evaifihọ inọ, nọ o gine kurẹriẹ no na, Jihova ọ te rọvrẹe je fiobọhọ kẹe thihakọ ebẹbẹ nọ i ti no owojẹ riẹ na ze.

¹² Fikinọ mai kpobi na ma gba ha, ma rẹ raha uzi ẹsejọ. Izieraha jọ i re yoma vi ejọ. Ẹsejọ, ma rẹ sae ruẹrẹ eware nọ ma ruthọ no họ họ. Ma rẹ rẹro ruẹ uye nọ u re noi ze. (Gal. 6:7) Rekọ ma fievahọ ẹme nọ Ọghẹnẹ ọ ta, inọ ma te kurẹriẹ Jihova ọ te thọ omai evaọ etoke ebẹbẹ, o tẹ make rọnọ obọmai ọvo ma rọ so ebẹbẹ nana.—Se Aizaya 1:18, 19; Iruẹru Ikọ 3:19.

13. Ẹvẹ Devidi ọ rọ ruẹrẹ usu riẹ họ kugbe Jihova?

¹³ Oware nọ Devidi ọ rẹ sai ru: Devidi ọ kuvẹ re Jihova o fiobọhọ kẹe ruẹrẹ usu riẹ họ kugbei. Edhere jọ nọ o ro ru onana họ, ọ jẹ ọkpọvio nọ o no obọ Netan ze rehọ, ọnọ ọ jọ ọruẹaro Jihova. (2 Sam. 12:13) Devidi ọ tẹ jẹ lẹ se Jihova, ọ fa izieraha riẹ je ru oware nọ o kẹ imuẹro nọ ọ ginẹ gwọlọ wariẹ wo emamọ usu kugbe Jihova. (Ol. 51:1-17) Devidi ọ kuvẹ hẹ re udu riẹ u brukpei vrẹta, ukpoye o wuhrẹ no ethobọ riẹ ze. Ẹhẹ, ọ wariẹ uzioraha ulogbo utioye ofa vievie he. Ọ gọ Jihova avọ ẹrọwọ ikpe buobu nọ i lele i rie; yọ Jihova ọ be kareghẹhọ uzuazọ ẹgbakiete nọ o yeri.—Hib. 11:32-34.

14. Eme ma rẹ sai wuhrẹ no oriruo Devidi ze?

¹⁴ Eme ma rẹ sai wuhrẹ no oriruo Devidi ze? Ma tẹ thuzi ulogbo, o gwọlọ nọ ma re kurẹriẹ nevaze jẹ yare Jihova kẹ erọvrẹ. O gba omai họ nọ ma rẹ fa izieraha mai kẹe. (1 Jọn 1:9) O tẹ jẹ gwọlọ nọ ma rẹ nyabru ekpako ukoko na, re a fiobọhọ kẹ omai ruẹrẹ usu mai họ kugbe Jihova. (Se Jemis 5:14-16.) Ma tẹ be hae roma kẹ eruẹrẹfihotọ nọ Jihova o ru nọ ma rẹ rọ ruẹrẹ usu mai họ kugbei, yọ ma bi dhesẹ nọ ma fievahọ eyaa riẹ nọ ọ ta nọ ọ te rọvrẹ omai je ru omai dikihẹ ga. Kẹsena, ma ve wuhrẹ no ethobọ mai ze, ruabọhọ egagọ Jihova, je rri kpohọ obaro ababọ udu nọ u re gbe brukpe omai.—Hib. 12:12, 13.

15. Eme ma wuhrẹ no oriruo Hana ze?

¹⁵ Ẹsejọhọ, whọ rẹ sae kareghẹhọ idibo Ọghẹnẹ efa nọ i fievahọ Jihova je ru oware nọ u fo. Wọhọ oriruo, Hana ọ jọ  ọga yọ o wo ẹgba nọ ọ sai ro ku ẹbẹbẹ nana họ họ. Rekọ o fievahọ nọ Jihova ọ te kẹe omosasọ, fikiere ọ ruabọhọ egagọ Jihova jẹ hae ta eva kẹe evaọ olẹ. (1 Sam. 1:9-11) Kọ oyena o gbẹ rrọ emamọ oriruo kẹ omai? Ẹyao hayo oware ofa jọ nọ ma rẹ sai nwene he o tẹ be kẹ omai uye, ma rẹ lẹ se Jihova kpahe oware nọ ma be ruawa riẹ avọ evaifihọ inọ ọ be daezọ mai. (1 Pita 5:6, 7) Ma vẹ jẹ hae dao utho ẹgba mai re ma ruẹ nọ ma wo erere no iwuhrẹ gbe eruẹrẹfihotọ ukoko na efa ze.—Hib. 10:24, 25.

16. Eme esẹgbini a rẹ sai wuhrẹ no oriruo Samuẹle ọkpako-soso na ze?

¹⁶ Kọ ẹvẹ kpahe esẹgbini nọ i kruga ziezi rekinọ emọ rai i ghoro no ukoko na no? Samuẹle nọ owho u te oma no, ọ rẹ sae gba emezae riẹ nọ e kpako te ahwo no họ họ, re a koko izi ikiẹrẹe Jihova nọ o wuhrẹ i rai. (1 Sam. 8:1-3) Ọ nyasiọ ẹme na ba kẹ Jihova. O make jọ ere na, Samuẹle ọ sai kru ẹgbakiete riẹ jẹ daoma ru eva were Jihova Ọsẹ obọ odhiwu riẹ. (Itẹ 27:11) U wo esẹgbini Ileleikristi buobu nẹnẹ nọ a rẹriẹ ovao dhe ọkpọ uyero Samuẹle na. A wo evaifihọ inọ wọhọ ọsẹ nọ a fodẹ evaọ ọtadhesẹ ọmọ ogbọfariẹ na, Jihova o bi fiẹrohọ sọ ọ te ruẹ erahaizi nọ i kurẹriẹ re ọ ruẹsi dede ae rehọ. (Luk 15:20) Evaọ oke ovona, esẹgbini nana a be daoma talamu usu rai kugbe Jihova, bi rẹro nọ emamọ oriruo rai o ti duobọte emọ rai udu je ru ai zihe ziọ ukoko na.

17. Fikieme oriruo aye-uku oyogbere na o rọ rrọ oware uduotahawọ kẹ omai?

¹⁷ Roro kpahe aye-uku oyogbere ọrọ oke Jesu na. (Se Luk 21:1-4.) Aye na ọ rẹ sai ru oware ovo kpahe ofruriọ nọ ọ jọ etẹmpol na ha. (Mat. 21:12, 13) Yọ o wọhọ nọ u wo oware ovo nọ ọ rẹ sai ru re o wo ugho vi epanọ ọ jọ họ. Ghele na, o fi “ibiugho esese ivẹ” nọ “o wo kpobi evaọ uzuazọ riẹ họ” etehe okẹ-unevaze. Aye-uku na o dhesẹ nọ o fi eva riẹ kpobi họ Jihova, avọ imuẹro inọ ọ tẹ rọ egagọ riẹ karo, Jihova ọ te rẹrote ẹgwọlọ riẹ. Eva nọ o fihọ Jihova o wọ riẹ tha egagọ Ọghẹnẹ uke evaọ oke riẹ. Epọvo na re, ma fievahọ nọ ma tẹ rọ iruo Uvie na karo, Jihova ọ te rẹrote omai.—Mat. 6:33.

18. Kẹ oriruo odibo Ọghẹnẹ oke mai na jọ nọ o wo emamọ eriwo.

¹⁸ Ibe Ileleikristi mai buobu nẹnẹ a dhesẹvia no inọ a wo evaifihọ itieye na re, keme a jẹ emamọ owọ no nẹnẹ. Roro kpahe Malcolm, oniọvo-ọmọzae nọ ọ gọ Jihova bẹsenọ o ro whu evaọ ukpe 2015. Evaọ ikpe buobu nọ avọ aye riẹ a jọ iruo Uvie na, a rọ ẹro ruẹ ebẹbẹ sa-sa. Malcolm ọ ta nọ, “Uvumọ ohwo ọ riẹ odẹ hẹ, eware e rẹ sai nwene oke kpobi. Yọ uzuazọ o rẹ sae jọ bẹbẹ gaga. Rekọ Jihova ọ rẹ ghale ahwo nọ a rẹroso iẹe.” Ohrẹ nọ Malcolm ọ kẹ họ: “Hae lẹ inọ Jihova o fiobọhọ kẹ owhẹ roma kẹ iruo Uvie na ziezi, re o je ru ẹvi no iruo ra ze. Tẹrovi eware nọ whọ rẹ sai ru, orọnikọ enọ whọ rẹ sai ru hu hu.” *

19. (a) Fikieme uzoẹme ẹgbukpe 2017 na u ro fo? (b) Ẹvẹ who ti ro ru lele uzoẹme ẹgbukpe mai orọ 2017 na?

¹⁹ Nọ akpọ nana o bi “no onọ u yoma ruọ onọ o mai yoma” na, ma rẹ sai rẹro nọ eware i ti dhe ẹgẹga. (2 Tim. 3:1, 13) Fikiere, enẹna o mae roja inọ ma rẹ kuvẹ vievie he re ebẹbẹ itiena i ru udu whrehe omai. Ukpoye, o gwọlọ nọ ma re fievahọ Jihova gaga, je ru oware nọ u fo. Uzoẹme ẹgbukpe mai orọ 2017 na o nwani fo kẹhẹ, nọ o ta nọ: ‘Rẹroso Jihova re who ru ewoma’!—Ol. 37:3.