1, 2. (a) Ẹvẹ ma rọ riẹ nọ ahwo-akpọ a sae jọ egbẹnyusu Ọghẹnẹ? (b) Eme ma te jọ uzoẹme nana ta kpahe?

NO OKE nọ a ro yẹ omai rite oke uwhu, ma gwọlọ uyoyou. Ahwo-akpọ a rẹ gwọlọ jọ usu okpekpe nọ uyoyou o rrọ, orọnikọ uyoyou obẹlẹ ọvo ho. Rekọ uyoyou nọ u re no obọ Jihova ze ma mae gwọlọ. Ahwo buobu a rọwo inọ fikinọ Ọghẹnẹ ọ mai kpehru yọ a rẹ sae ruẹ e riẹ hẹ, o lọhọ họ re ohwo-akpọ o mu usu okpekpe nọ uyoyou o rrọ kugbe ei. Rekọ ma riẹ uzẹme na.

² Wọhọ epanọ o rrọ Ebaibol na, u wo ahwo-akpọ jọ nọ a jọ egbẹnyusu Ọghẹnẹ. U fo nọ ma re wuhrẹ no oriruo rai ze. Fikieme? Fikinọ usu nọ ma re mu kugbe Ọghẹnẹ họ utee nọ o mai wuzou nọ u fo nọ ma re le evaọ uzuazọ. Fikiere joma ta kpahe Abraham. (Se Jemis 2:23.) Ẹvẹ o ro zihe ruọ ogbẹnyusu Ọghẹnẹ? Ẹrọwọ o ru nọ Abraham ọ rọ jọ ogbẹnyusu ọkpekpe Ọghẹnẹ, yọ a jọ Ebaibol na sei “ọsẹ  ahwo kpobi nọ a wo ẹrọwọ.” (Ahwo Rom 4:11) Nọ ma be te ta kpahe oriruo Abraham na, nọ omara nọ, ‘Ẹvẹ mẹ sae rọ rehọ aro kele ẹrọwọ Abraham, je ru usu mẹ kugbe Jihova kpekpe vi epanọ o rrọ?’

3, 4. (a) Dhesẹ oware nọ o rẹ sae jọnọ o jọ odawọ nọ o mae rro kẹ Abraham. (b) Fikieme u ro no Abraham eva ze inọ ọ rẹ rọ Aiziki dhe idhe?

³ Dae jọ iroro ra ruẹ Abraham nọ ọ kpako te oware wọhọ ikpe udhozeza gbe isoi (125) no, nọ ọ be rọ ẹmẹrera gadiẹ kpohọ ehru ugbehru. ^[1] (Rri ẹme-oruvẹ.) Aiziki, ọmọzae riẹ nọ ọ kpako te ikpe udhegbisoi no ọ rọ kpahe iẹe. Aiziki ọ wha ire, yọ Abraham ọ wha amagha gbe eware nọ a re ro koko erae họ. O wọhọ nọ onya nana họ onọ o mae bẹ kẹ Abraham evaọ edẹ uzuazọ riẹ kpobi. Rekọ orọnọ fikinọ ọ kpako gaga no ho, oma riẹ o gbẹ jọ gaga. Oware nọ o lẹliẹ onya na jọ bẹbẹ kẹe họ, Jihova ọ ta kẹe nọ ọ rehọ ọmọzae riẹ dhe idhe.—Emuhọ 22:1-8.

⁴ Ẹsejọhọ, onana họ odawọ nọ o mae rro nọ u dhesẹ epanọ Abraham o wo ẹrọwọ te. Ahwo jọ a ta nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ eva gaga nọ ọ rọ ta kẹ Abraham nọ ọ rehọ ọmọ riẹ dhe idhe. Amọfa a ta nọ fikinọ Abraham o you ọmọ riẹ hẹ u ro noi eva ze nọ ọ rẹ rehọ iẹe dhe idhe. Ahwo buobu a rẹ ta eme itieye na fikinọ a wo ẹrọwọ họ, a riẹ oware nọ uvi ẹrọwọ ọ rrọ họ yọ a riẹ oware nọ ẹrọwọ ọ rẹ sae wọ ohwo ru hu. (1 Ahwo Kọrint 2:14-16) Orọnikọ Abraham o je yoẹme kẹ Ọghẹnẹ aro tuẹtu hu, ababọ iroro. O yoẹme kẹ Ọghẹnẹ fikinọ o wo uvi ẹrọwọ. Ọ riẹ nọ Jihova ọ sae ta kẹe nọ o ru oware nọ o rẹ raha oware jọ ku ei bẹdẹ bẹdẹ hẹ. Abraham ọ riẹ nọ o te ru oware nọ Jihova ọ ta kẹe na, Jihova ọ te ghale iẹe avọ ọmọ oyoyou riẹ na. Re Abraham ọ sai wo ẹrọwọ ọgaga otiọye, eme o gwọlọ? O gwọlọ nọ o re wo eriariẹ jẹ rọ ẹro ruẹ obufihọ Ọghẹnẹ.

5. Ẹsejọhọ ẹvẹ Abraham o ro wuhrẹ kpahe Jihova, kọ ẹvẹ eriariẹ yena i ro fiobọhọ kẹe?

 ⁵ Eriariẹ. Okpẹwho nọ a re se Ọr Abraham ọ jọ whẹro. Emedhọ ahwo okpẹwho Ọr a jẹ gọ, yọ ọsẹ Abraham ọ jẹ gọ emedhọ re. (Joshua 24:2) Kọ ẹvẹ Abraham ọ sae rọ riẹ kpahe Jihova? Ebaibol na o dhesẹ nọ ọmọ Noa nọ a re se Shẹm yọ omoni Abraham. Yọ okenọ Abraham ọ kpako te oware wọhọ ikpe udhuhrẹ gbikpe (150) no, Shẹm ọ gbẹ jọ uzuazọ. Shẹm o wo ẹrọwọ gaga, yọ ẹsejọhọ ọ jẹ hae vuẹ ahwo uviuwou riẹ kpahe Jihova. Ma nwane riẹ gbiae he, rekọ o sae jọnọ obọ riẹ Abraham o jo wuhrẹ kpahe Jihova. Eware nọ Abraham o wuhrẹ i fiobọhọ kẹe you Jihova, yọ eware yena i fiobọhọ kẹe wo ẹrọwọ.

6, 7. Ẹvẹ eware nọ e via kẹ Abraham e rọ bọ ẹrọwọ riẹ ga?

⁶ Obufihọ Ọghẹnẹ nọ ọ rọ ẹro ruẹ. Oghẹrẹ vẹ Abraham ọ rọ ruẹ obufihọ Ọghẹnẹ nọ o lẹliẹ ẹrọwọ riẹ ga? Ahwo jọ a rẹ ta nọ oware nọ ohwo ọ jọ eva riẹ roro, o rẹ wọe jowọ nọ o re ro ru oware via. Eware nọ Abraham o wuhrẹ kpahe Ọghẹnẹ e wọ riẹ wo adhẹẹ odidi kẹ “ỌNOWO Ọghẹnẹ Oride [na], ọnọ ọ ma odhiwu gbe akpọ.” (Emuhọ 14:22) Ebaibol o se adhẹẹ odidi otiọye na “ozodhẹ Ọghẹnẹ.” (Ahwo Hibru 5:7) Re ma sai wo usu okpekpe kugbe Ọghẹnẹ, o gwọlọ nọ ma re wo ozodhẹ Ọghẹnẹ. (Olezi 25:14) Nwanọ oware nọ u fiobọhọ kẹ Abraham yoẹme kẹ Jihova oye.

⁷ Ọghẹnẹ ọ ta kẹ Abraham avọ Sera nọ a no uwou rai nọ o rrọ Ọr kpohọ orẹwho ofa. Oke yena yọ a kpako no, yọ iwou-udhu a te rria evaọ edẹ uzuazọ rai nọ i kiọkọ kpobi. Dede nọ Abraham ọ riẹ nọ ebẹbẹ buobu e te jariẹ, ọ gba riẹ mu nọ o re yoẹme kẹ Jihova. Fiki ẹmeoyo riẹ, Ọghẹnẹ ọ ghale riẹe jẹ thọe. Wọhọ oriruo, okenọ a wọ Sera aye Abraham nọ o wo erru gaga se iẹe ba, jẹ gwọlọ kpe Abraham no, Jihova ọ rọ edhere igbunu thọ aimava na, yọ orọnikọ ẹsiẹvo ọvo ho. (Emuhọ 12:10-20; 20:2-7, 10-12, 17, 18) Enana kpobi e bọ ẹrọwọ Abraham ga.

8. Ẹvẹ ma sai ro wo eriariẹ jẹ ruẹ obufihọ Jihova nọ i re ru usu mai kugbei ga?

⁸ Kọ ma sae jọ egbẹnyusu ekpekpe Ọghẹnẹ? Ee. Wọhọ Abraham, o gwọlọ nọ ma re wuhrẹ kpahe Jihova. Yọ mai omamai ma rẹ sai je wo eriariẹ Jihova jẹ ruẹ idhere sa-sa nọ o bi ro fiobọhọ kẹ omai. Eware nọ ma wo nẹnẹ nọ i re  fiobọhọ kẹ omai jọ egbẹnyusu Ọghẹnẹ i bu vi enọ Abraham o wo. (Daniẹl 12:4; Ahwo Rom 11:33) Ma rẹ jọ Ebaibol na ruẹ evuẹ buobu kpahe “ọnọ ọ ma odhiwu gbe akpọ” na. Eware nọ ma jọ Ebaibol na se i re ru omai you Jihova je fiobọhọ kẹ omai wo adhẹẹ odidi kẹe. Uyoyou gbe adhẹẹ otiọna o rẹ wọ omai yoẹme kẹe. Ma te ru ere, ma te rọ ẹro ruẹ oghẹrẹ nọ ọ te rọ thọ jẹ ghale omai, yọ onana u ti ru ẹrọwọ mai ga. Ma tẹ rọ udu mai kpobi gọ Jihova, ma ti wo evevọwẹ, udhedhẹ, gbe oghọghọ. (Olezi 34:8; Itẹ 10:22) Epanọ ma wuhrẹ kpahe Jihova te jẹ rọ ẹro ruẹ obufihọ riẹ te, ere usu mai kugbei o te ga te.

9, 10. (a) Re usu o ruẹse kpekpe, eme o gwọlọ? (b) Eme u dhesẹ nọ Abraham o rri usu riẹ kugbe Jihova ghaghae jẹ bọe ga?

⁹ Usu okpekpe o wọhọ okwakwa oghaghae. (Se Itẹ 17:17.) Orọnikọ o wọhọ okwakwa oghaghae nọ a rẹ wọ fihọ oria jọ uwou nya seba ha. Ukpoye o wọhọ emamọ ododo nọ o gwọlọ nọ a re ku ame họ kẹse kẹse jẹ rẹrote re o sae whẹ erru họ ziezi. Abraham o rri usu riẹ kugbe Jihova ghaghae yọ ọ sẹro usu na. Oghẹrẹ vẹ o ro ru ere?

¹⁰ Noke toke Abraham ọ jẹ hae dhozọ Ọghẹnẹ je yoẹme kẹe. Wọhọ oriruo, okenọ tei te ahwo uviuwou gbe idibo riẹ a je kpobọ Kenan, ẹsikpobi ọ jẹ hai ru lele ọkpọvio Jihova evaọ iroro-ejẹ riẹ, te esese te ilogbo. Okenọ Abraham ọ jọ ikpe 99, koyehọ ukpe ovo taure a te ti yẹ Aiziki, Jihova ọ ta kẹe nọ ọ yawo emezae uviuwou riẹ kpobi. Kọ Abraham ọ vro oware nọ Jihova ọ vuẹ riẹ na hayo gu inoma nọ o gbe ro ru oware na ha? Ijo, o fievahọ Jihova je yoẹme “eva ẹdẹ ọvo na.”—Emuhọ 17:10-14, 23.

11. Fikieme Abraham ọ jẹ rọ ruawa kpahe Sọdọm avọ Gomora, kọ ẹvẹ Jihova o ro fiobọhọ kẹe?

¹¹ Fikinọ Abraham o je yoẹme kẹ Jihova ẹsikpobi makọ evaọ eware esese, u ru nọ usu riẹ kugbe Jihova o rọ jọ gaga. O jariẹ oma nọ ọ rẹ sae ta ẹme kẹ Jihova kpahe oware kpobi, ọ jẹ hae yare iẹe kẹ obufihọ nọ ọ tẹ nyaku ẹbẹbẹ. Wọhọ oriruo, nọ Jihova ọ ta nọ ọ be te raha Sọdọm avọ Gomora no, o kẹ Abraham uye. Fikieme? Ọ jẹ ruawa nọ a be te raha ahwo owoma kugbe ahwo oyoma. O sae jọnọ o je roro kpahe ọmọ-oniọvo riẹ Lọt avọ uviuwou riẹ, keme a jẹ rria Sọdọm. Abraham o fievahọ Jihova, “obruoziẹ akpọ na,” onọ u ru nọ ọ rọ romakpotọ ta oware nọ o jariẹ oja kẹ Jihova. Jihova ọ rọ ithihakọ gaviezọ kẹ ogbẹnyusu riẹ nana je dhesẹ kẹe nọ o wo ohrọ-oriọ. Jihova o ru Abraham riẹ nọ taure o te ti bruoziẹ uwhu kpe ahwo, ọ rẹ gwọlọ ahwo owoma je siwi ai.—Emuhọ 18:22-33.

12, 13. (a) Ẹvẹ eriariẹ Abraham gbe ẹro nọ ọ rọ ruẹ obufihọ Ọghẹnẹ u ro fiobọhọ kẹe uwhremu na? (b) Eme u dhesẹ nọ Abraham o fievahọ Jihova?

 ¹² O rrọ vevẹ nọ eriariẹ nọ Abraham o wo gbe obufihọ Jihova nọ ọ rọ ẹro ruẹ u fiobọhọ kẹe yọrọ usu okpekpe kugbe Jihova. Fikiere, evaọ oke ofa nọ Jihova ọ ta kẹ Abraham nọ ọ rọ ọmọ riẹ dhe idhe, ọ riẹ nọ Jihova yọ Ọghẹnẹ nọ o wo ithihakọ, ohrọ-oriọ, ọnọ a rẹ sai fievahọ, gbe ọnọ ọ rẹ thọ idibo riẹ ẹsikpobi. U mu Abraham ẹro inọ Jihova o ri nwene he, nọ ọ rọ nwani zihe ruọ ohwo ọgeva no idudhe. Fikieme ma rọ ta ere?

¹³ Taure Abraham ọ tẹ te nyasiọ idibo riẹ ba, ọ ta kẹ ae nọ: ‘Wha jọ etenẹ gbe anyenya na; mẹ avọ ọmọ na ma be nya kpo obei e gọ, je ti zihe bru owhai tha.’ (Emuhọ 22:5) Eme họ otọ ẹme Abraham na? Kọ ọrue ọ jẹ ta, nọ ọ ta nọ avọ Aiziki a ti zihe ze, dede nọ ọ riẹ nọ ọ te rehọ Aiziki dhe idhe? Ijo. Ebaibol ọ ta nọ Abraham ọ riẹ inọ Jihova ọ rẹ sae kpare Aiziki no uwhu ze. (Se Ahwo Hibru 11:19.) Abraham ọ kareghẹhọ nọ Jihova o ru nọ tei te Sera aye riẹ nọ a kpako gaga no a sai ro yẹ ọmọ. (Ahwo Hibru 11:11, 12, 18) Fikiere u mu rie ẹro nọ oware ovo o rẹ bẹ Jihova eru hu. Abraham ọ nwane riẹ oware nọ o te via ẹdẹ yena ha. Rekọ o wo ẹrọwọ inọ o tẹ gwọlọ ere, Jihova ọ te kpare ọmọ riẹ na no uwhu ze re eyaa Ọghẹnẹ kpobi e ruẹsi rugba. Fikioye a ro se Abraham “ọsẹ ahwo kpobi nọ a wo ẹrọwọ.”

14. Ise-abọ vẹ whọ be rẹriẹ ovao dhe nọ whọ be gọ Jihova na, kọ ẹvẹ oriruo Abraham ọ sai ro fiobọhọ kẹ owhẹ?

¹⁴ Nẹnẹ, Jihova ọ be vuẹ omai nọ ma rehọ emọ mai dhe idhe he. Dede na, ọ gwọlọ nọ ma koko izi riẹ. Ẹsejọ ma rẹ nwane riẹ oware nọ o soriẹ hẹ nọ o ro fi izi jọ họ, yọ o sae jọ bẹbẹ re ma koko ae. Kọ o be hae jọ enẹ kẹ owhẹ ẹsejọ? Iruo usiuwoma ota na e rrọ bẹbẹ kẹ otujọ. Ẹsejọhọ oma o be vuọ ae hayo o rrọ bẹbẹ kẹ ae re a ta ẹme kẹ ahwo nọ a riẹ hẹ. Ozọ u re mu otujọ inọ amọfa a te rọ ubiẹro jọ rri rai nọ uruemu rai u te wo ohẹriẹ evaọ oria iruo hayo obọ isukulu. (Ọnyano 23:2; 1 Ahwo Tẹsalonika 2:2) Nọ a tẹ vuẹ owhẹ nọ who ru oware jọ nọ o rrọ bẹbẹ, roro kpahe ẹrọwọ gbe udu nọ Abraham o wo. Ma te roro didi kpahe oriruo ezae gbe eyae buobu nọ i wo ẹrọwọ, oma o rẹ sae wọ omai rọ aro kele ai je si kẹle Jihova, Ogbẹnyusu mai na vi epaọ anwẹdẹ.—Ahwo Hibru 12:1, 2.

15. Fikieme o sai ro mu omai ẹro nọ Abraham ọ vioja ẹmeoyo riẹ kẹ Jihova ha?

¹⁵ Kọ Abraham ọ vioja inọ o yoẹme kẹ Jihova? Ebaibol na ọ ta nọ Abraham o “whu, evaọ oke owho riẹ, ọ kpako gaga ọ tẹ jẹ ria ikpe buobu.” (Emuhọ 25:8)  Evaọ okenọ Abraham o te ikpe udhoree gbe ikpegbisoi (175) no, o jẹ hae kẹe evawere nọ o te roro kpahe uzuazọ nọ o yeri no anwọ ikpe buobu ze na. Fikieme? Keme usu riẹ kugbe Jihova o mae jariẹe oja evaọ edẹ uzuazọ riẹ kpobi. Dede nọ ma jọ Ebaibol na se nọ Abraham ọ “kpako gaga ọ tẹ jẹ ria ikpe buobu,” oyena u dhesẹ hẹ inọ Abraham ọ gbe gwọlọ rria uzuazọ họ.

16. Eme ọ te kẹ Abraham evawere gaga evaọ Aparadase?

¹⁶ Ebaibol na ọ ta nọ Abraham ọ jẹ “hẹrẹ okpẹwho nọ o wo uvi otọhotọ, onọ Ọghẹnẹ ọ ma omaa riẹ jẹ bọ.” (Ahwo Hibru 11:10) Abraham o wo imuẹro nọ ẹdẹjọ ọ te ruẹ okpẹwho yena, koyehọ Uvie Ọghẹnẹ nọ u ti su no obọ odhiwu ziọ otọakpọ. Ọ te ginẹ ruẹ e riẹe! Dai roro epanọ eva e te were Abraham te nọ ọ te rria aparadase evaọ otọakpọ jẹ ruabọhọ usu riẹ kugbe Ọghẹnẹ je ru usu na ga viere. Eva e te were iẹe gaga nọ ọ te riẹ nọ oriruo ẹrọwọ riẹ o fiobọhọ kẹ idibo Ọghẹnẹ evaọ ikpe idu buobu. Evaọ aparadase ọ te riẹ nọ idhe nọ o dhe evaọ Ugbehru Moraya na i dikihẹ kẹ oware ofa nọ o mae rro. (Ahwo Hibru 11:19) Yọ ọ te jẹ riẹ nọ edada nọ ọ rẹriẹ ovao dhe evaọ okenọ ọ jẹ ruẹrẹ ọmọ riẹ kpahe kẹ idhe na, u fiobọhọ kẹ ima ahwo buobu nọ i wo ẹrọwọ gaga, keme u ru rai riẹ epanọ o da Jihova te evaọ okenọ o siobọno Ọmọvo riẹ Jesu Kristi ziọ otọakpọ, re ọ rọ uzuazọ riẹ ta ahwo-akpọ no igbo. (Jọn 3:16) Oriruo Abraham o fiobọhọ kẹ omai kpobi wo edẹro kẹ idhe ẹtanigbo Jesu Kristi, onọ o rrọ odhesẹvia uyoyou nọ o mae rro!

17. Eme whọ gba riẹ mu nọ who ti ru, kọ eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na?

¹⁷ Jọ mai omomọvo ma gbaemu nọ ma rẹ rọ aro kele ẹrọwọ Abraham. Wọhọ Abraham, ma gwọlọ eriariẹ gbe obufihọ Ọghẹnẹ. Nọ ma be ruabọhọ wuhrẹ kpahe Jihova je bi yoẹme kẹe na, ma te ruẹ epanọ ọ be rọ ghale omai jẹ thọ omai. (Se Ahwo Hibru 6:10-12.) Ajọ Jihova ọ jọ Ogbẹnyusu mai bẹdẹ bẹdẹ! Evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na, ma te ta kpahe imasa efa nọ i wo ẹrọwọ nọ e jọ egbẹnyusu ekpekpe Ọghẹnẹ.