1. Eme ọ be lẹliẹ eva were omai gaga nẹnẹ?

EVA e be were omai gaga inọ ahwo buobu a be gaviezọ kẹ usiuwoma ota na wariẹ akpọ soso họ! Evaọ ukpe nukpo, iyẹrẹ i dhesẹ nọ ma wuhrẹ Ebaibol kugbe ahwo nọ a bu vi ima ikpe (10,000,000). Onana u dhesẹ nọ mai idibo Jihova ma be kuvẹ re elo mai o lo! Who je roro kpahe ima ahwo buobu nọ a ziọ Ekareghẹhọ Uwhu Jesu. A wuhrẹ kpahe uyoyou nọ Ọghẹnẹ o dhesẹ nọ ọ rọ kẹ omai okẹ ẹtanigbo na.​—1 Jọn 4:9.

2, 3. (a) Eme ọ be sae whaha omai elo nọ ma re lo “wọhọ ikpẹ” hẹ? (b) Wọhọ epanọ Jesu ọ ta evaọ Matiu 5:​14-16, eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

² Wariẹ akpọ na soso họ, Isẹri Jihova a be jẹ evẹrẹ sa-sa. Dede na, onana o be whaha omai hi nọ ma gbẹ be rọ rehọ okugbe ọvo gọ Jihova Ọsẹ mai hi. (Evia. 7:9) Ghelọ ẹvẹrẹ nọ ma be ta hayo oria nọ ma be rria kẹhẹ, ma rẹ sai lo “wọhọ ikpẹ evaọ akpọ na.”​—Fil. 2:15.

³ Ahwo buobu nọ a be jẹ uzẹme na rehọ, okugbe nọ ma be reawere riẹ, gbe oghẹrẹ nọ ma be jaja aro vi te, o be wha orro se Jihova. Evaọ uzoẹme nana, ma te ta kpahe epanọ ma be sai  ro ru re elo mai o lo evaọ eware esa nana.​—Se Matiu 5:​14-16.

4, 5. (a) U te no usiuwoma nọ ma rẹ ta no, ẹvẹ ọfa ma sai ro ru re elo mai o lo? (b) Erere vẹ o re noi ze nọ ma te bi dhesẹ emamọ uruemu? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

⁴ Evaọ Uwou-Eroro Na ọrọ Azeza 1, 1925, a jọ uzoẹme na, “Light in the Darkness” (Elo Evaọ Ebi Na) ta nọ: “Ohwo ọvuọvo ọ rẹ sae gọ Ọnowo na ziezi hi evaọ edẹ nana nọ i kiọkọ na . . . ajokpa nọ ọ rẹ daoma rọ uvẹ kpobi ru re elo riẹ o lo ẹsikpobi.” A tẹ jọ uzoẹme na ru ẹme na vẹ inọ: “Elo riẹ o re lo nọ ọ tẹ be ta usiuwoma kẹ ahwo akpọ na je yeri uzuazọ nọ o rọwokugbe elo na.” O rrọ vevẹ, edhere jọ nọ ma re ro ru re elo mai o lo họ, nọ ma tẹ be ta usiuwoma na je wuhrẹ ahwo zihe ruọ ilele Jesu. (Mat. 28:​19, 20) Ofariẹ, ma rẹ sae rọ emamọ uruemu wha orro se Jihova. Ahwo nọ ma rẹ ta usiuwoma kẹ gbe amọfa nọ a be ruẹ omai a re muẹrohọ emamọ uruemu mai. Ovao mai o tẹ be hae jọ sasasa ẹsikpobi, u re ru ahwo wo emamọ eriwo kpahe omai gbe Ọghẹnẹ nọ ma be gọ.

⁵ Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ: “Nọ wha tẹ ruọ uwou, wha yere enọ e rrọ uwou na.” (Mat. 10:12) Evaọ eria nọ Jesu avọ ikọ riẹ a jẹ jọ ta usiuwoma, ahwo a jẹ hai zizie erara ziọ iwou rai. Rekọ o rrọ ere he evaọ eria buobu nẹnẹ. Dede na, whọ tẹ be hae rọ ovao osasa vuẹ ahwo ẹjiroro nọ ọ wọ owhẹ nya, o rẹ sai ru udu kie ahwo na vi. Ovao mai nọ o rẹ jọ ohwohwẹ yọ obọdẹ edhere nọ ma sai ro mu usiuwoma ota họ. Inievo emetẹ gbe emezae nọ a rẹ ta usiuwoma evaọ oria nọ u re zurie a ruẹ no inọ onana ginọ uzẹme. Whọ tẹ be ta usiuwoma evaọ oria utioye, whọ rẹ ruẹ nọ ahwo a rẹ ginẹ gaviezọ nọ who te bi yere ae avọ ovao ohwohwẹ. Onana o rẹ sai ru nọ a rẹ rọ wẹriẹ, jẹ rehọ ebe mai jọ. Emamọ uruemu ra o rẹ sai je fiobọhọ kẹ owhẹ mu usiuwoma ota họ kugbe ae.

6. Ẹvẹ ọzae-avọ-aye jọ nọ a kpako no a bi ro wobọ vọvọ evaọ usiuwoma ota na?

⁶ U wo ọzae-avọ-aye jọ nọ a kpako no evaọ obọ England nọ a gbẹ be sai kpohọ usiuwoma ota nuwou ruọ uwou hu fiki ẹyao. Ghele na, usiuwoma nọ a be ta evaọ aro uwou rai u ru nọ elo rai o bi ro lo. A re fi ebe ukoko na jọ họ emẹjẹ nọ a wọ fihọ aro uwou rai, evaọ okenọ esẹgbini a rẹ rọ nyae rehọ emọ rai no isukulu jọ nọ ọ kẹle uwou rai. Ahwo buobu a rẹ rehọ obe na, Questions Young People Ask​—Answers That Work, Volumes 1 avọ 2, gbe ibroshọ. Oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọ rrọ ọkobaro evaọ ukoko rai o kuomagbe ai evaọ oria yena re. Ovao osasa riẹ gbe emamọ uruemu ọzae-avọ-aye na u ru nọ ọsẹ emọ na jọ ọ rọ rọwo nọ a wuhrẹ Ebaibol na kugbe ei.

7. Ẹvẹ whọ sai ro fiobọhọ kẹ ahwo nọ ebẹbẹ i le ziọ ẹkwotọ rai?

⁷ Anwọ ikpe jọ ze kẹle na, ahwo buobu a be dhẹ no ekwotọ rai kpohọ erẹwho efa fiki ebẹbẹ sa-sa. Eme whọ rẹ sai ru ro fiobọhọ kẹ ahwo nana re a sae riẹ Jihova gbe ẹjiroro nọ o wo kẹ ahwo-akpọ? Whọ sai wuhrẹ epanọ a re yere ahwo na evaọ ẹvẹrẹ rai. Whọ sae rọ JW Language app wuhrẹ epanọ who re ro ru onana. Ofariẹ, whọ sai wuhrẹ umutho eme jọ evaọ ẹvẹrẹ rai nọ o rẹ sae lẹliẹ ae gaviezọ kẹ owhẹ. Kẹsena who ve si iroro rai kpohọ jw.org je dhesẹ ividio gbe ebe sa-sa nọ ma wo evaọ ẹvẹrẹ rai kẹ ae.​—Izie. 10:19.

8, 9. (a) Eme ma be hai wuhrẹ evaọ ewuhrẹ udevie oka mai nọ u bi fiobọhọ kẹ omai gaga? (b) Ẹvẹ esẹgbini a sai ro fiobọhọ kẹ emọ rai re a wobọ evaọ iwuhrẹ?

⁸ Jihova o ru omai wo ọruẹrẹfihotọ Ewuhrẹ Uzuazọ gbe Usiuwoma Ota na re ma sae riẹ epanọ ma rẹ ta usiuwoma na  ziezi. Eware nọ ma be hai wuhrẹ evaọ ewuhrẹ nana i bi fiobọhọ kẹ otu mai jọ buobu nọ ma be sai ro zihe bru ahwo nọ ma ta usiuwoma kẹ je wuhrẹ Ebaibol kugbe ai ziezi.

⁹ Ahwo ọkpokpọ nọ a ziọ ewuhrẹ mai a bi muẹrohọ nọ emọ mai a be hai wobọ ziezi evaọ iwuhrẹ. Esẹgbini, wha wuhrẹ emọ rai epanọ a rẹ rọ eme obọrai kuyo, re a hae rọ enẹ ru re elọ rai o lo. Ẹsejọ, iyo nọ emọ na a be hae kẹ nevaze u fiobọhọ kẹ ahwo ọkpokpọ vuhumu no inọ egagọ uzẹme na ma ginẹ rrọ.​—1 Kọr. 14:25.

10. Ẹvẹ egagọ uviuwou u re ro fiobọhọ kẹ ahwo uviuwou jọ okugbe?

¹⁰ Edhere ọfa nọ elo ra o re ro lo họ, nọ whọ tẹ be hai ru eware nọ e rẹ wha okugbe ze evaọ uviuwou rai gbe ukoko na. Oghẹrẹ jọ nọ esẹgbini a sai ro ru onana họ, nọ a tẹ be hai ru Egagọ Uviuwou noke toke. Iviuwou buobu a rẹ ruẹrẹ okejọ fihọ evaọ amara kpobi nọ a re ro rri JW Broadcasting. Wha te rri orọ amara jọ no, wha sae ta kpahe epanọ wha re ro fi eware nọ wha jariẹ wuhrẹ hiruo. Nọ ọyewọ o te bi ru uwuhrẹ uviuwou, jọ ọ hae kareghẹhọ nọ uthubro nọ ọmaha ọ gwọlọ o rẹ sai wo ohẹriẹ gaga no orọ uzoge. Wha hae daoma ta ẹme na evaọ oghẹrẹ nọ ohwo kpobi evaọ uviuwou na o re ro wo erere noi ze.​—Ol. 148:​12, 13.

11-13. Ẹvẹ mai kpobi ma sae rọ zọhọ fihọ okugbe nọ ọ rrọ ukoko na jẹ rọ ere fiobọhọ kẹ amọfa re elo rai o lo?

¹¹ Ẹvẹ izoge a sai ro ru eware nọ e rẹ wha okugbe ze evaọ ukoko na, jẹ rọ ere tuduhọ amọfa awọ re a ru eware nọ e rẹ lẹliẹ elo rai lo? Whọ tẹ rrọ uzoge evaọ ukoko na, whọ rẹ sae daoma bi kẹle inievo nọ e kpako no. Whọ rẹ sae nọ ae avọ adhẹẹ re a gbiku kẹ owhẹ kpahe eware nọ a rọ ẹro ruẹ no anwọ ikpe buobu nọ a rọ rrọ ukoko na. Onana o te bọ owhẹ ga ziezi, yọ u ti ru nọ whẹ avọ oniọvo nọ ọ kpako no na wha te rọ ruabọhọ ru re elo rai o lo. Yọ mai kpobi ma rẹ sae daoma dede ahwo nọ a ziọ Ọgwa Uvie mai rehọ sasasa. Onana u re ru okugbe nọ ọ rrọ udevie mai ga ziezi, je ru nọ erara na a te rọ gwọlọ ru re elo rai o lo re. Jọ ovao ra o jọ ohwohwẹ nọ who te bi yere ahwo ọkpokpọ nọ a ziọ ewuhrẹ, whọ sai tube su ai kpohọ oria nọ a rẹ keria. Dhesẹ ai kẹ inievo efa, onọ u ti ru nọ udu u ti ro te ai otọ.

 ¹² A tẹ vuẹ owhẹ nọ who ru ewuhrẹ omakugbe kẹ usiuwoma ota, whọ sai fiobọhọ kẹ inievo nọ e kpako no evaọ oghẹrẹ nọ a re ro wobọ ziezi evaọ usiuwoma ota na. Kọ ẹkwotọ nọ o ti kiehọ ae oma ọ riẹ nọ a rẹ sae jọ ta usiuwoma? Whọ sai dhe ai kugbe uzoge nọ ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ ai evaọ usiuwoma ota. Whọ sai je dhesẹ ororokẹ rọkẹ enọ e be sai ru tere he fiki oma nọ o ga rai te he. Avro ọ riẹ hẹ, orimuo gbe ororokẹ nọ who dhesẹ o rẹ sai fiobọhọ kẹ izoge, ekpako soso, enọ i wo onaa, gbe enọ i wo onaa tere he nọ a te rọ rehọ ọwhọ ta usiuwoma na.​—Izerẹ 19:32.

¹³ Ọso-ilezi na ọ ta nọ: “Ẹvẹ uwoma je fo te re inievo i wo ọriakugbe ọvo!” (Se Olezi 133:​1, 2.) Okugbe nọ ọ jọ udevie ahwo Izrẹl, u ru nọ a je ro wo uduotahawọ mi ibe eg’Ọghẹnẹ rai. O jọ wọhọ ewhri ọghaghae rọkẹ ai, onọ u je ru eva were ae jẹ sasa ae oma. Gbaemu inọ whọ rẹ zọhọ fihọ okugbe nọ ọ rrọ ukoko na nẹnẹ. Otẹrọnọ whọ be hai ru ere no vẹre, kiyọ u woma gaga. Dede na, kọ whọ sae gbẹ daoma viere nọ whọ be “rọ udu [ra] kpobi dhesẹ uyoyou” na?​—2 Kọr. 6:​11-13, ẹme-obotọ.

14. Eme whọ rẹ sai ru re elo ra o lo evaọ oria nọ whọ be rria?

¹⁴ Whọ sae jẹ daoma ru re elo uzẹme Ebaibol na o lo ziezi evaọ okegbe nọ whọ be rria? Ẹme owowolẹ gbe emamọ uruemu ra o sai ru nọ amọfa a rẹ rọ gwọlọ wuhrẹ uzẹme na. Whọ sae nọ omara nọ: ‘Oghẹrẹ ohwo vẹ ahwo okegbe mẹ a riẹ omẹ fihọ? Kọ uwou gbe ighẹ nọ mẹ be rria ọ be hae jọ fuafo evaọ okegbe mẹ? Kọ mẹ be hae rọ unevaze fiobọhọ kẹ amọfa?’ Nọ who te bi lele ibe Ileleikristi ra ta ẹme, whọ sae nọ ae kpahe oghẹrẹ nọ emamọ uruemu rai gbe ewoma nọ a ru kẹ amọfa no u ro kpomahọ ahwo uviuwou, ahwo nọ a gbẹ be rria oria, ibe iruiruo, hayo ibe emọ-isukulu rai. Ẹsejọhọ who ti yo emamọ iku jọ nọ e te were owhẹ gaga.​—Ẹf. 5:9.

15. Fikieme u ro wuzou re ma ruabọhọ erou?

¹⁵ U fo nọ ma rẹ jaja aro vi nọ ma be daoma ru re elo mai o lo ziezi na. Jesu ọ tuduhọ ilele riẹ awọ nọ: “Wha ruabọhọ erou.” (Mat. 24:42; 25:13; 26:41) Avro ọ riẹ hẹ, ma te bi roro nọ oke “uye ulogbo” na u gbe ri thethabọ, inọ o te ze rekọ evaọ oke mai nana ha, u ti ru nọ ma gbẹ te rọ jaja aro vi kẹ iruo usiuwoma ota na ha. (Mat. 24:21) Ukpenọ elo mai o re lo ziezi evaọ okegbe nọ ma be rria, onana u ve ti ru nọ elo mai o re ro lo brizi brizi, je tube fu no riẹriẹriẹ.

16, 17. Eme whọ rẹ sai ru re whọ ruẹse ruabọhọ erou?

¹⁶ Nọ uyero akpọ nana u bi dhe eyeyoma na, o gwọlọ nọ mai kpobi ma rẹ ruabọhọ erou. Avro ọ riẹ hẹ, kẹlena Jihova ọ te jowọ re o ku ebẹbẹ akpọ na họ, yọ o ti ru onana evaọ oke nọ u fo. (Mat. 24:​42-44) Rekọ taure oke yena u te ti te, thihakọ jẹ daoma jaja aro vi ẹsikpobi. Hai se Ebaibol na kẹdẹ kẹdẹ, jẹ lẹ kẹse kẹse. (1 Pita 4:7) Wuhrẹ no emamọ oriruo inievo emetẹ gbe emezae sa-sa ze, enọ e be ruabọhọ erou avọ evawere je bi ru re elo rai o lo. Emamọ oriruo otiọye jọ họ, ọrọ oniọvo nọ a gbiku riẹ fihọ Uwou-Eroro Ane 15, 2012, ẹwẹ-obe avọ 18-21, uzoẹme nọ o ta nọ: “Anwọ Ikpe Udhosa gbe Ikpe Mẹ rọ j’Obọ Kru Ewu Ohwo Ju.”

¹⁷ Hai ru eware nọ e rẹ kẹ evawere, je mu usu kugbe inievo nọ i kruga ziezi evaọ ukoko na. Eva e te were owhẹ, yọ oke o te dhẹ vẹrẹ vẹrẹ evaọ ẹro ra. (Ẹf. 5:16) Ikpe udhusoi nọ i kpemu, inievo mai a roma kẹ iruo Uvie na gaga, yọ ẹvi o no rie ze ziezi. Enẹna ma be roma kẹ iruo na vi  epaọ anwẹdẹ kpobi, yọ ẹvi ologbo o bi gine noi ze avọ obufihọ Jihova. Elo mai o bi lo ga họ nẹnẹ.

18, 19. Ẹvẹ ekpako ukoko a sai ro fiobọhọ kẹ omai jaja aro vi? Kẹ oriruo.

¹⁸ Dede nọ ma re ru thọ ẹsibuobu, Jihova ọ gbẹ be jẹ egagọ mai rehọ. Fikiere, eva e be were omai gaga inọ Jihova ọ rehọ “ezae kẹ ekẹ,” koyehọ ekpako ukoko na. (Se Ahwo Ẹfisọs 4:​8, 11, 12.) Oke kpobi nọ ọkpako ukoko o weze bru owhẹ ze, daoma wuhrẹ eware jọ mi ei jẹ gaviezọ kẹ uthubro nọ ọ te kẹ owhẹ.

¹⁹ Ọzae-avọ-aye jọ evaọ obọ England nọ a je wo ebẹbẹ evaọ orọo rai a ta kẹ ekpako ukoko ivẹ jọ re a fiobọhọ kẹ ae. Aye na ọ ta nọ ọzae riẹ ọ be kobaro ho evaọ egagọ Jihova. Ọzae na ọ ta kpahe omariẹ nọ ọ ginẹ rrọ emamọ owuhrẹ hẹ yọ o bi ru ọruẹrẹfihotọ kẹ egagọ uviuwou na koka koka ha. Ekpako na a tẹ ta kẹ ọzae-avọ-aye na inọ jọ a roro kpahe oriruo Jesu. Ọ rẹrote ilele riẹ je roro kpahe ẹgwọlọ rai. Ekpako na a tẹ ta kẹ ọzae na inọ jọ ọ rọ aro kele Jesu. A tẹ jẹ tuduhọ aye na awọ nọ jọ o thihakọ. Kẹsena ekpako na a tẹ kẹ ọzae-avọ-aye na uthubro nọ u re fiobọhọ kẹ aimava na ru egagọ uviuwou kugbe emọ ivẹ rai noke toke. (Ẹf. 5:​21-29) Nọ omoke jọ o ruemu no, ekpako ivẹ na a te jiri ọzae na kẹ omodawọ riẹ. A tẹ jẹ tuduhọ iẹe awọ inọ jọ ọ gbẹ hae daoma, re ọ jẹ rẹroso ẹzi ọfuafo na kẹ obufihọ nọ ọ sae rọ jọ ọsẹ nọ o re fi emamọ oriruo hotọ kẹ uviuwou riẹ evaọ egagọ Ọghẹnẹ. Uyoyou gbe obufihọ ekpako nana u ru nọ elo uviuwou nana u ro lo ziezi.

20. Eme whọ rẹ sai rẹro riẹ nọ whọ be daoma ru re elo ra o lo na?

²⁰ Ọso-ilezi na ọ ta nọ: “Oghale u te ahwo kpobi nọ a be dhẹozọ ỌNOWO, [jẹ be] nya evaọ idhere riẹ!” (Ol. 128:1) Whọ tẹ be hai zizie amọfa re a kuomagbe owhẹ gọ Ọghẹnẹ, ru eware nọ e rẹ sae wha okugbe ze je rroro ẹsikpobi, elo ra ọ te hai lo, yọ onana u ti ru owhẹ wo evawere ziezi. Amọfa a ti muẹrohọ iruo iwoma ra, yọ o te wha orro se Ọsẹ obọ odhiwu mai.​—Mat. 5:16.