Whọ rẹ ruẹ ifoto nọ Jesu ọ ro evaọ okenọ ọ jọ akpọ họ. Yọ ohwo ọvo ọ kare uwoho riẹ hayo rehọ iẹe ifoto gbe he. Ghele na, whọ rẹ jọ eria kpobi ruẹ uwoho riẹ nọ a drọ fihọ ebe gbe eware efa sa-sa.

Evaọ uzẹme, ahwo nọ a be hae drọ uwoho Jesu a riẹ oghẹrẹ nọ ọ ginẹ jọ họ. Ẹsibuobu eware nọ i re kpomahọ eriwo rai họ, uruemu ẹwho rai, egagọ rai, gbe oghẹrẹ nọ ohwo nọ ọ ta kẹ ai nọ a drọ uwoho na ọ gwọlọ nọ ọ jọ. O make rrọ ere na, iwoho na i re kpomahọ oghẹrẹ nọ ahwo a re rri Jesu gbe iwuhrẹ riẹ.

Ahwo jọ a rẹ drọ uwoho Jesu wọhọ ohwo nọ ọ rrọ dọdọ avọ eto ithethei gbe etuagba nọ i tulo ho, hayo wọhọ ohwo nọ eva e be were he. Amọfa jọ a rẹ drọ uwoho Jesu wọhọ omama ẹzi nọ o wo ẹgba gaga, avọ elo urirẹ nọ o bi lo wariẹ họ, hayo drọ uwoho riẹ fihọ oria riẹ sa evaọ oria nọ ahwo buobu a kokohọ. Kọ iwoho itieye na i gine dhesẹ epanọ Jesu ọ jọ? Ẹvẹ ma sae rọ riẹ uzẹme na? Edhere jọ họ, ma rẹ kiẹ eme nọ Ebaibol na ọ ta kpahe oghẹrẹ nọ Jesu ọ ginẹ jọ riwi. Eme nọ Ebaibol na ọ ta i ti fiobọhọ kẹ omai riẹ oghẹrẹ nọ Jesu ọ jọ.

Evaọ oke ame-ọhọ riẹ Jesu ọ rọ ta eme obọ ehru na nọ ọ jẹ lẹ se Ọsẹ riẹ. (Ahwo Hibru 10:5; Matiu 3:​13-17) Ẹvẹ ugboma nọ Ọghẹnẹ ọ ruẹrẹ họ kẹe na o jọ? Taure a te ti yẹ Jesu, Gebriẹl ẹnjẹle na ọ ta kẹ Meri nọ: “Who ti dihọ who ve ti yẹ ọmọzae, . . . Ọmọ Ọghẹnẹ.” (Luk 1:​31, 35) Fikiere Jesu ọ jọ ohwo ọgbagba wọhọ epanọ Adamu ọ jọ evaọ okenọ Ọghẹnẹ ọ rọ mae. (Luk 3:38; 1 Ahwo Kọrint 15:45) U mu omai ẹro nọ oma Jesu o te jọ wowoma gaga, yọ ẹsejọhọ o ti tho Meri oni riẹ nọ ọ jọ ohwo Ju.

Jesu o wo etuagba wọhọ uruemu ahwo Ju, dede nọ ahwo Rom a re wo ho. Etuagba na i dikihẹ kẹ adhẹẹ gbe ọghọ, yọ orọnikọ e jọ thethei hayo jọ jẹvujẹvu hu. Ababọ avro, Jesu ọ jẹ hae rẹrote etuagba riẹ ziezi je bru eto riẹ. Ahwo nọ a jọ Nazarait wọhọ Samsin ọvo a je bru eto rai hi.​—Ikelakele 6:5; Ibruoziẹ 13:5.

Evaọ usu ikpe 30 soso nọ Jesu ọ jọ otọakpọ taure o te ti mu iruo odibọgba riẹ họ, ọ rehọ ikpe jọ ru iruo ekapenta, yọ o je ruiruo nana ababọ ekwakwa ọgbọna. (Mak 6:3) Fikiere o jọ vevẹ nọ Jesu ọ goma ziezi. Evaọ emuhọ odibọgba riẹ, Jesu ọvo o “le enọ i wo igodẹ gbe iruẹ na kpobi gbe erao rai na no etẹmpol na, o te ku igho inwene-igho na fihọ otọ je gele emẹjẹ rai kie.” (Jọn 2:​14-17) Ohwo nọ ọ goma ha ọ sai le erao na kpobi je gele emẹjẹ inwene-igho na kpobi kie he. Jesu ọ rehọ oma nọ Ọghẹnẹ ọ ruẹrẹ họ kẹe ta usiuwoma na. Ọ ta nọ: “O gba omẹ họ nọ me re whowho usi uwoma Uvie Ọghẹnẹ kẹ ewho efa re, keme fiki onana a ro vi omẹ ze.” (Luk 4:43) O gwọlọ ẹgba re ohwo ọ sae nya ẹkwotọ Palẹstain soso wariẹ bi whowho usiuwoma Uvie na.

U mu omai ẹro nọ ovao Jesu o jọ sasasa, yọ ọ jọ whẹtiẹ whẹtiẹ evaọ okenọ ọ ta eme omosasọ nana kẹ ahwo kpobi nọ e be “ruẹ uye,” gbe enọ “ewha egbẹgbẹdẹ” e jọ uzou. (Matiu 11:​28-30) Fikinọ Jesu ọ jọ wowou jẹ jọ whẹtiẹ whẹtiẹ, o wha riẹ ze nọ ahwo nọ a jẹ gaviezọ kẹe a rọ jẹ uzizie riẹ  rehọ. Makọ emaha na dede a jẹ gwọlọ nọ a re si kẹle Jesu, keme Ebaibol na ọ ta nọ: “Ọ tẹ wọ emọ na.”​—Mak 10:​13-16.

Dede nọ Jesu ọ riẹ nọ ọ te ruẹ uye jẹ rova taure o te ti whu, ọ jẹ hae jọ ọkọkora ha. Wọhọ oriruo, Jesu o kpohọ ehaa evaọ Kena ọrọ Galili, yọ evaọ ehaa na o zihe ame ruọ udi. (Jọn 2:​1-11) Jesu ọ jẹ hae kuomagbe ahwo, yọ ọ jẹ hae rọ uvẹ yena wuhrẹ ai eware buobu.​—Matiu 9:​9-13; Jọn 12:​1-8.

Maero na, usiuwoma ota Jesu o jẹ wha evawere se ahwo kpobi nọ a jẹ gaviezọ kẹe, keme ovuẹ riẹ o kẹ rai ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. (Jọn 11:​25, 26; 17:3) Nọ ilele 70 Jesu nọ o vi kpohọ usiuwoma ota a zihe ze jẹ niyẹrẹ eware iwoma kpobi nọ a ru kẹe, eva e tẹ were iẹe gaga, ọ tẹ ta kẹ ae nọ: “Wha ghọghọ fikinọ a kere edẹ rai fihọ otọ no evaọ obọ odhiwu.”​—Luk 10:​20, 21.

Isu egagọ ahwo Ju evaọ oke Jesu a jẹ gwọlọ edhere kpobi nọ a re ro dhesẹ oma, re ahwo a vuhu ai mu nọ isu a rrọ. (Ikelakele 15:​38-40; Matiu 23:​5-7) Wo ohẹriẹ, Jesu ọ ta kẹ ikọ riẹ nọ a “ru omarai ilori” kẹ amọfa ha. (Luk 22:​25, 26) Jesu ọ tubẹ ta kẹ ilele riẹ nọ: “Wha yọroma kẹ otu ikere-obe na nọ e rẹ gwọlọ ku iwu ithethei họ rọ nya wariẹ jẹ gwọlọ nọ ahwo a yere ai evaọ eria eki.”​—Mak 12:38.

Jesu o je dhesẹ oma hayo ku iwu oghẹrẹsa jọ fihọ họ. Evaọ okejọ dede, a jẹ gwọlọ Jesu bẹ evaọ udevie ogbotu. (Jọn 7:​10, 11) Nọ Jesu ọ tẹ rrọ udevie ikọ riẹ dede, who re vuhu iei hi. Makọ evaọ okenọ Judas ọ gwọlọ vivie Jesu, ọ “kẹ ahwo na oka” inọ ohwo kpobi nọ ọ te viọlọ họ Jesu.​—Mak 14:​44, 45.

Fikiere, dede nọ ma riẹ eware buobu kpahe epanọ ovao gbe oma Jesu o jọ họ, o rrọ vevẹ nọ Jesu ọ jọ epanọ ahwo buobu a be drọ uwoho riẹ na ha. Dede nọ u wuzou re ma riẹ oghẹrẹ nọ Jesu ọ ginẹ jọ evaọ okenọ ọ jọ otọakpọ, oware nọ o mai wuzou họ oghẹrẹ nọ ma bi rri iei enẹna.

Jesu ọ ta ẹme obọ ehru na evaọ ẹdẹ nọ o ro whu. (Jọn 14:19) O siobọno uzuazọ riẹ “rọkẹ ẹtanigbo” ahwo buobu. (Matiu 20:28) Rekọ evaọ ẹdẹ avọ esa, Ọghẹnẹ ọ tẹ kpare iẹe zihe ziọ uzuazọ “evaọ oma ẹzi,” o te ru nọ ọ rọ “romavia” kẹ ilele riẹ jọ. (1 Pita 3:18; Iruẹru Ikọ 10:40) Oghẹrẹ ugboma vẹ Jesu o wo nọ ọ romavia kẹ ilele riẹ? O jọ vevẹ nọ ugboma nọ o wo u wo ohẹriẹ no onọ o wo taure o te ti whu, keme ilele riẹ a kaki vuhu iei hi nọ ọ romavia kẹ ae. Makọ Meri Magdalini dede o tube roro Jesu fihọ ọruẹrẹ-ọgbọ, yọ ilele ivẹ Jesu jọ nọ a je kpobọ iwhre nọ a re se Emeọs a roro Jesu fihọ ọrara.​—Luk 24:​13-18; Jọn 20:​1, 14, 15.

Ẹvẹ u fo nọ ma re rri Jesu fihọ enẹna? Nọ Jesu o whu vrẹ ikpe 60 no, Jọn ukọ na ọ tẹ ruẹ Jesu evaọ eruẹaruẹ. Orọnikọ Jọn ọ ruẹ Jesu nọ a tehe fihọ uruwhere nọ ọ be rova ha. Ukpoye, ọ ruẹ Jesu nọ ọ rrọ “Ovie ivie gbe Olori ilori,” Ovie Uvie Ọghẹnẹ, yọ kẹle na ọ te raha ewegrẹ Ọghẹnẹ kpobi no, te ahwo-akpọ te ikọ-imuomu, ọ vẹ jẹ te wha eghale ebẹdẹ bẹdẹ se ahwo-akpọ nọ a yoẹme.​—Eviavia 19:16; 21:​3, 4.