1, 2. (a) Eme Jihova ọ ta nọ o te via evaọ oke mai nana? (b) Enọ vẹ ma te kiyo rai evaọ uzoẹme nana? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

JIHOVA ọ ta nọ evaọ oke mai na, “imakpe i re ti no kẹvẹrẹ kẹvẹrẹ erẹwho kpobi tha te jẹ obọ họ iwu ahwo Iju, anọ, ‘Je oma lele owhai, keme ma yo nọ Ọghẹnẹ avọ owhai a gbẹrọ.’” (Zekaraya 8:23) “Ahwo Iju” nọ a ta kpahe evaọ etenẹ na a dikihẹ kẹ Ileleikristi nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ẹzi ọfuafo wholo no. A jọ Ebaibol na se ai “Izrẹl Ọghẹnẹ” re. (Ahwo Galesha 6:16) “Imakpe” na a dikihẹ kẹ ahwo nọ a wo ẹruore nọ a te rọ rria otọakpọ na bẹdẹ bẹdẹ. A vuhumu nọ Jihova ọ ghale Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na no, fikiere a rri rie fihọ uvẹ-ọghọ re a lele ahwo nana gọ Jihova.

² Wọhọ Zekaraya ọruẹaro na, Jesu ọ ta nọ idibo Ọghẹnẹ a te jọ okugbe ọvo. O se enọ i wo ẹruore obọ odhiwu na “uthuru okakao,” je se enọ i wo ẹruore otọakpọ na “igodẹ efa.” Rekọ Jesu ọ ta nọ ai kpobi a rẹ te jọ “uthuru ọvo,” yọ a re ti lele ọyomariẹ nọ ọ rrọ “othuru-igodẹ ọvo” rai na. (Luk 12:32; Jọn 10:16) Nọ o rọnọ utu ahwo ivẹ e riẹ na,  ahwo jọ a sai roro nọ: (1) Kọ u du gwọlọ nọ igodẹ efa na a rẹ riẹ edẹ ahwo nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ẹzi wholo nẹnẹ kpobi? (2) Ẹvẹ u fo nọ ahwo nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ẹzi wholo a re rri omarai? (3) Ohwo jọ evaọ ukoko mẹ o te mu ebrẹdi na họ ẹre je mu udi na họ ẹda evaọ Ekareghẹhọ, ẹvẹ u fo nọ me re rri rie? (4) Kọ u du gwọlọ nọ mẹ ruawa nọ mẹ tẹ ruẹ nọ unu ahwo nọ a be re ebrẹdi na jẹ da udi na evaọ Ekareghẹhọ a bi dhe ebuebu? Ma te jọ uzoẹme nana kiyo enọ nana.

3. Fikieme ma gbẹ sae rọ riẹ ahwo nọ a te jọ usu ahwo idu udhuhrẹ gbe ene (144,000) na dẹẹ hẹ?

³ Kọ u du gwọlọ nọ igodẹ efa na a riẹ edẹ ahwo nọ a rọ ẹzi wholo nọ e gbẹ rrọ otọakpọ nẹnẹ kpobi? Ijo. Fikieme? Keme ohwo ọvo ọ rẹ sae riẹ gbiae he sọ ahwo nana a ti wo osohwa rai. ^[1] (Rri ẹme-oruvẹ.) Dede nọ Ọghẹnẹ o zizie i rai no re a kpobọ odhiwu, nọ a te kru ẹrọwọ rai te urere ọvo a te sai ro wo oghale nana. Setan ọ riẹ onana, fikiere ọ rẹ gwọlọ rehọ “eruẹaro erue” ro “su” ai thọ. (Matiu 24:24) Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na a sae riẹ hẹ sọ a ti wo osohwa rai bẹsenọ Jihova o re bruoziẹ kẹ ai inọ a kiẹrẹe. Jihova ọ te jẹ ae rehọ hayo kpoka urere họ ae taure a te ti whu hayo taure “uye ulogbo na” o tẹ te nwani muhọ.—Eviavia 2:10; 7:3, 14.

4. Nọ orọnọ a rẹ sae riẹ edẹ ahwo kpobi nọ a rọ ẹzi wholo nọ a gbe kiọkọ otọakpọ nẹnẹ hẹ na, ẹvẹ ma sai ro “lele” ai?

⁴ Nọ orọnọ a rẹ sae riẹ edẹ ahwo kpobi nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ẹzi wholo nọ a gbe kiọkọ otọakpọ nẹnẹ hẹ na, ẹvẹ igodẹ efa na a te sai ro “lele” ai? Ebaibol na ọ ta nọ “imakpe” na a rẹ te “jẹ obọ họ iwu ahwo Iju, anọ, ‘Je oma lele owhai, keme ma yo nọ Ọghẹnẹ avọ owhai a gbẹrọ.’” Muẹrohọ nọ oria ikere na o fodẹ “ahwo Iju” gbe “owhai,” onọ u dhesẹ nọ orọnikọ omọvo ho rekọ utu Ileleikristi nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ẹzi wholo na kpobi. Igodẹ efa na a riẹ onana, yọ a bi lele utu ahwo nana gọ Jihova. U du gwọlọ nọ a rẹ riẹ edẹ ahwo kpobi nọ a rrọ utu na ha re a ruẹsi lele ai omomọvo. Jesu họ Osu mai, yọ ọye ọvo Ebaibol na ọ ta nọ ma re lele.—Matiu 23:10.

5. Unuovẹvẹ vẹ o gwọlọ nọ otu nọ a rọ ẹzi wholo na a re roro kpahe gaga, kọ fikieme?

⁵ U fo nọ otu nọ a rọ ẹzi wholo a re roro didi kpahe unuovẹvẹ nọ o rrọ obe 1 Ahwo Kọrint 11:27-29. (Sei.) Dede nọ ohwo nọ a rọ ẹzi wholo ọ re ebrẹdi jẹ da udi na evaọ Ekareghẹhọ, ẹvẹ a sae rọ ta nọ “o te he”? Ohwo yena ọ gbẹ ruabọhọ emamọ usu riẹ kugbe Jihova ha hayo nọ o te bi ru oware nọ o kare ẹrọwọ, u re dhesẹ nọ o wo orivo kẹ ọruẹrẹfihotọ na nọ ọ tẹ re ebrẹdi na jẹ da udi na. (Ahwo Hibru 6:4-6; 10:26-29)  Unuovẹvẹ nana o kareghẹhọ otu nọ a rọ ẹzi wholo na inọ o gwọlọ nọ a re kru ẹrọwọ rai otẹrọnọ a ginẹ gwọlọ wo “osa use obọ odhiwu nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ẹkwoma Kristi Jesu se” ai na.—Ahwo Filipai 3:13-16.

6. Ẹvẹ u fo nọ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo a re rri omarai?

⁶ Pọl ọ vuẹ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo nọ: “Mẹ nọ ọ rrọ uwou-odi fiki Olori na, mẹ be lẹ owhai nọ wha yeri uzuazọ nọ u fo use nọ a se owhai na.” Ẹvẹ a re ro ru onana? Pọl ọ ta nọ: “Avọ omaurokpotọ gbe ẹwolẹ ẹsikpobi, avọ odiri, jẹ rọ uyoyou thihakọ kẹ ohwohwo, jẹ daoma gaga re wha yọrọ okugbe ọvo nọ ẹzi na ọ be wha ze evaọ udhedhẹ nọ o be gba owhai kugbe na.” (Ahwo Ẹfisọs 4:1-3) Ẹzi Jihova o re fiobọhọ kẹ idibo riẹ wo omaurokpotọ, orọnikọ omoya ha. (Ahwo Kọlọsi 3:12) Fikiere enọ a rọ ẹzi wholo a re du roro nọ a woma vi amọfa ha. A riẹ nọ Jihova ọ rẹ rọ ẹzi riẹ kẹ enọ a rọ ẹzi wholo na vi idibo riẹ efa ha. Yọ a re du rri omarai nọ a rẹ sai wo otoriẹ Ebaibol na vi omọfa kpobi hi. A rẹ vuẹ omọfa nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ẹzi wholo iei no fikiere o mu ebrẹdi na họ ẹre je mu udi na họ ẹda vievie he. Ukpoye, a re wo omaurokpotọ jẹ riẹ nọ Jihova ọvo ọ rẹ sai ziezi ohwo kẹ uzuazọ obọ odhiwu.

7, 8. Eme Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo a re rẹro riẹ hẹ, kọ fikieme?

⁷ Dede nọ enọ a rọ ẹzi wholo na a rri use obọ odhiwu rai na fihọ uvẹ-ọghọ ulogbo, a re rẹro nọ amọfa a ti rri rae ghare vi ibe Ileleikristi efa ha. (Ahwo Ẹfisọs 1:18, 19; se Ahwo Filipai 2:2, 3.) A riẹ re inọ okenọ Jihova ọ rọ ẹzi wholo ai, Jihova o ru amọfa riẹ onana ha. Fikiere, u re gbe ohwo nọ a rọ ẹzi wholo unu hu nọ amọfa a gbẹ kake rọwo ho inọ a rọ ẹzi wholo iei no. Ọ riẹ nọ Ebaibol ọ ta nọ ma du nwane rọwo ho, nọ ohwo jọ ọ tẹ ta nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ riẹ obọdẹ owha-iruo jọ. (Eviavia 2:2) Fikinọ ohwo nọ a rọ ẹzi wholo o re rẹro nọ amọfa a ti rri riei ghare vi Ileleikristi efa ha, ọ rẹ vuẹ ohwo nọ ọ nwane ruẹ inọ ọyomariẹ yọ okpodhiwu hu. Uzẹme riẹ họ, ọ te tubẹ gwọlọ vuẹ ohwo ọvo ho. Yọ ọ rẹ rọ eware iwoma nọ o bi rẹro nọ o ti ru evaọ obọ odhiwu seha ha.—1 Ahwo Kọrint 1:28, 29; se 1 Ahwo Kọrint 4:6-8.

⁸ Orọnikọ ikpodhiwu efa ọvo Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo a rẹ gwọlọ kuomagbe he, wọhọ ẹsenọ a rrọ oghẹrẹ ukoko jọ. A re du gwọlọ ibe ikpodhiwu efa ha re a ruẹse gbẹ hae ta ẹme kugbe kpahe uvẹ-ọghọ obọ odhiwu rai hayo kuomagbe wuhrẹ Ebaibol na. (Ahwo Galesha 1:15-17) Ukoko Ọghẹnẹ o rẹ jọ okugbe ọvo ho nọ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo a te bi ru onana. A rẹ rọ enẹ kpọ ẹzi ọfuafo na eva, onọ o hai ti fiobọhọ kẹ idibo Ọghẹnẹ wo udhedhẹ gbe okugbe.—Se Ahwo Rom 16:17, 18.

9. Fikieme o rọ gwọlọ nọ whọ yọroma kpahe oghẹrẹ nọ who re rri otu nọ ọ rẹ re ebrẹdi jẹ da udi na evaọ Ekareghẹhọ? (Rri ẹkpẹti na, “ Uyoyou ‘U re Ru Ugberuo Ho.’”)

⁹ Ẹvẹ u fo nọ who re rri inievo emetẹ gbe emezae nọ a rọ ẹzi wholo? Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ: “Whai kpobi inievo.” Kẹsena o te fibae nọ: “Ohwo kpobi nọ ọ  kpare oma riẹ kpehru a re ti hrẹ riẹ kpotọ, rekọ ohwo kpobi nọ o ru oma riẹ kpotọ a rẹ te kpare iẹe kpehru.” (Matiu 23:8-12) Fikiere, o te thọ re ma rri ohwo jọ kpehru vrẹta, ọ tẹ makọ rrọ oniọvo nọ a rọ ẹzi wholo dede. Nọ Ebaibol na ọ ta kpahe ekpako ukoko, o tuduhọ omai awọ nọ ma rọ aro kele ẹrọwọ rai. Dede na, o vuẹ omai nọ ma rehọ ohwo-akpọ jọ wọhọ osu mai hi. (Ahwo Hibru 13:7) Uzẹme inọ Ebaibol na ọ ta nọ u wo ahwo jọ nọ u fo nọ a rẹ kẹ “ọghọ akuava.” Rekọ Ebaibol na ọ ta onana fikinọ ahwo nana a bi “ru iruo ẹruọsa rai ziezi” je bi “ru iruo gaga evaọ ẹmeọta gbe amọfa owuhrẹ,” orọnikọ fikinọ a rọ ẹzi wholo ai hi. (1 Timoti 5:17) Ma tẹ be hai jiri hayo rri inievo nọ a rọ ẹzi wholo kpehru ga hrọ, onana o sae jarai oma oghẹrẹ jọ. Jẹ mai yoma dede, o sae lẹliẹ ai fu uke. (Ahwo Rom 12:3) Mai ọvuọvo ma gwọlọ ru oware nọ o rẹ lẹliẹ inievo Kristi nọ a rọ ẹzi wholo na jẹ owọ uyoma utioye he.—Luk 17:2.

10. Ẹvẹ whọ sai ro dhesẹ nọ who wo adhẹẹ kẹ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo?

¹⁰ Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma wo adhẹẹ kẹ ahwo nọ Jihova ọ rọ ẹzi riẹ wholo? Ma rẹ nọ ae kpahe oghẹrẹ nọ a ro zihe ruọ ikpodhiwu hu. Onana yọ ẹme obọ ohwo, onọ ma wo udu nọ ma rẹ rọ riẹ hẹ. (1 Ahwo Tẹsalonika 4:11; 2 Ahwo Tẹsalonika 3:11) Yọ ma re roro ho inọ Ọghẹnẹ ọ rọ ẹzi wholo ọzae hayo aye, ọsẹ hayo oni, hayo ohwo uviuwou rai ọfa jọ re. Ohwo ọ rẹ reuku uvẹ-ọghọ nana mi uviuwou riẹ hẹ. (1 Ahwo Tẹsalonika 2:12) U fo nọ ma rẹ jẹ daoma whaha enọ nọ e rẹ sae da ohwo. Wọhọ oriruo, ma re du nọ aye oniọvo nọ a rọ ẹzi wholo epanọ o riẹe oma ha inọ ọzae riẹ o ti kpobọ odhiwu siọ iẹe ba, ọ vẹ te rria otọakpọ na bẹdẹ bẹdẹ ababọ riẹ. U mu omai ẹro ziezi nọ evaọ akpọ ọkpokpọ na, Jihova o ti “ru ẹgwọlọ eware nọ i wo uzuazọ kpobi rọ kẹ ae.”—Olezi 145:16.

11. Ẹvẹ o sae rọ thọ omai nọ ma gbe rri enọ a rọ ẹzi wholo kpehru vi ibe Ileleikristi mai efa ha?

¹¹ O rẹ jẹ thọ omai re nọ ma gbe rri Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo kpehru vi ibe Ileleikristi mai efa ha. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Ebaibol na ọ vuẹ omai nọ “inievo erue” jọ e sae jọ ukoko na nọ e te tubẹ ta nọ a rọ ẹzi wholo ai. (Ahwo Galesha 2:4, 5; 1 Jọn 2:19) Ofariẹ, Ileleikristi jọ nọ a rọ ẹzi wholo a sai siobọno ẹrọwọ rai. (Matiu 25:10-12; 2 Pita 2:20, 21) Rekọ ma gbe rri amọfa ghare hayo kpehru vrẹta ha, ma te gwọlọ rọ aro kele oware kpobi nọ a ru hu, te a rrọ inievo nọ a rọ ẹzi wholo, enọ a riẹ ziezi, hayo enọ e gọ Jihova kri no. Fikiere nọ inievo itienana a te siobọno ẹrọwọ rai je kie no ukoko na, ẹrọwọ mai o ti whrehe he yọ u ti ru omai siọ egagọ Jihova ba ha.—Jud 16.

12, 13. Fikieme ma gbẹ rọ ruawa ha kpahe unu ahwo nọ a be re ebrẹdi jẹ da udi na evaọ Ekareghẹhọ?

¹² Evaọ ikpe jọ nọ i kpemu, unu ahwo nọ a jẹ re ebrẹdi jẹ da udi na u je kpotọ. Rekọ anwọ okejọ ze na, unu ahwo na o be hai bu kukpe kukpe. Kọ u du gwọlọ nọ ma ruawa kpahe onana? Ijo. Joma ruẹ oware nọ o soriẹ.

¹³ “Jihova ọ riẹ enọ e rrọ eriẹ.”  (2 Timoti 2:19) Inievo nọ i bi kele ahwo nọ a rẹ re ebrẹdi jẹ da udi na evaọ Ekareghẹhọ na a riẹ enọ a ginẹ rọ ẹzi wholo ho, Jihova ọvo ọ riẹ. Fikiere, te ahwo nọ a roro nọ a rọ ẹzi wholo ai gbe enọ a ginẹ rehọ ẹzi wholo, eye inievo na a bi kele kugbe. Wọhọ oriruo, ahwo jọ nọ a jẹ hae re ebrẹdi jẹ da udi na a seba uwhremu na. Amọfa jọ a sae jẹ jariẹ nọ a wo ẹyao iroro hayo ọkora, a ve bi roro nọ a ti lele Jesu su evaọ obọ odhiwu. O rrọ vevẹ inọ ma riẹ unu ahwo nọ a rọ ẹzi wholo nọ i gbe kiọkọ otọakpọ nẹnẹ hẹ.

14. Eme Ebaibol na ọ ta kpahe unu Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo nọ e te jọ otọakpọ okenọ uye ulogbo na u te muhọ no?

¹⁴ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo a te jọ eria sa-sa akpọ na evaọ okenọ Jesu ọ te nyaze te rehọ ae kpobọ odhiwu. Ebaibol na ọ ta nọ Jesu o “ti vi ikọ-odhiwu riẹ avọ edo ọgba ologbo, a ve ti koko eriẹ nọ a salọ na họ no ibienẹ ene akpọ na ze, no oka jọ orọ idhiwu na rite oka ọdekọ.” (Matiu 24:31) Ebaibol na o te je dhesẹ nọ umutho ahwo nọ a rọ ẹzi wholo a ti kiọkọ otọakpọ na evaọ edẹ urere na. (Eviavia 12:17) Rekọ Ebaibol na ọ fodẹ unu ahwo nọ a ti kiọkọ họ okenọ uye ulogbo na u ti muhọ.

15, 16. Eme o gwọlọ nọ ma rẹ riẹ kpahe ahwo idu udhuhrẹ gbe ene (144,000) nọ Jihova ọ be salọ na?

¹⁵ Jihova ọ rẹ jiroro okenọ ọ rẹ rọ salọ ikpodhiwu. (Ahwo Rom 8:28-30) Jihova o mu ikpodhiwu na họ ẹsalọ nọ ọ kpare Jesu no uwhu ze no. O wọhọ nọ  evaọ ikpe udhusoi-ọsosuọ, Ileleikristi uzẹme kpobi Jihova ọ rọ ẹzi wholo. Rekọ nọ ikpe buobu e ruemu no, ahwo buobu nọ a se omarai Ileleikristi a je lele ithihi Jesu hu. Dede na, evaọ etoke ikpe yena, Jihova ọ rọ ẹzi riẹ wholo umutho Ileleikristi uzẹme nọ e jariẹ. Enana e jọ wọhọ eka nọ Jesu ọ ta nọ e te rro evaọ udevie ikpoko na. (Matiu 13:24-30) Evaọ edẹ urere nana, Jihova ọ gbẹ be salọ ahwo nọ a te jọ usu ahwo idu udhuhrẹ gbe ene (144,000) na. ^[2] (Rri ẹme-oruvẹ.) Fikiere, Ọghẹnẹ ọ tẹ jiroro nọ ọ rẹ salọ ahwo nana jọ taure urere na o tẹ te nwane ze, ma re wo avro vievie he sọ oware nọ u fo o bi ru na. (Aizaya 45:9; Daniẹl 4:35; se Ahwo Rom 9:11, 16.) ^[3] (Rri ẹme-oruvẹ.) O gwọlọ nọ ma rẹ yọroma, ogbẹrọ ere he ma vẹ te jọ wọhọ iruiruo nọ e jẹ go kpahe oghẹrẹ nọ olori rai o ru otu nọ o mu iruo họ evaọ auwa urere na.—Se Matiu 20:8-15.

¹⁶ Orọnikọ ikpodhiwu kpobi e rrọ usu “ọrigbo nọ a re fievahọ nọ o wo areghẹ na” ha. (Matiu 24:45-47) Wọhọ epanọ o jọ evaọ ikpe udhusoi-ọsosuọ, Jihova avọ Jesu a be rọ umutho ahwo ko hayo wuhrẹ ahwo buobu nẹnẹ. Evaọ ikpe udhusoi-ọsosuọ, umutho jọ evaọ usu Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na ọvo Jihova ọ kẹ ẹzi riẹ ro kere Ikereakere Griki Ileleikristi na. Yọ nẹnẹ, umutho Ileleikristi jọ nọ a rọ ẹzi wholo ọvo a wo owha-iruo nọ a rẹ rọ kẹ idibo Ọghẹnẹ “emu . . . evaọ ẹruoke.”

17. Eme who wuhrẹ no uzoẹme nana ze?

¹⁷ Eme ma jọ uzoẹme nana wuhrẹ? Jihova ọ jiroro nọ ọ rẹ kẹ idibo riẹ buobu uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ otọakpọ na, jẹ rehọ uzuazọ obọ odhiwu kẹ enọ i ti lele Jesu su. Jihova ọ te ghale idibo riẹ kpobi, te “ahwo Iju” na gbe “imakpe” na, yọ ọ gwọlọ nọ ai kpobi a re koko izi evona je kru ẹrọwọ rai. O gwọlọ nọ ai kpobi a rẹ romakpotọ. O gwọlọ nọ ai kpobi a rẹ gọe evaọ okugbe ọvona. O tẹ jẹ gwọlọ nọ ai kpobi a rẹ daoma yọrọ udhedhẹ nọ o rrọ ukoko na. Nọ ma be kẹle ekuhọ akpọ nana, ajọ mai kpobi ma ruabọhọ egagọ Jihova je lele Kristi wọhọ uthuru ovo.