1. Fikieme ma sae rọ ta nọ Jihova họ ọnọ o wo eware kpobi? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

JIHOVA họ ọnọ o wo eware kpobi! Ọye o wo “odhiwu gbe odhiwu idhiwu, gbe akpọ te enọ e riẹ eva kpobi.” (Izie. 10:14; Evia. 4:11) Fikiere Jihova họ ọnọ o wo ahwo-akpọ kpobi keme ọye ọ ma rai. (Ol. 100:3) Ghele na, notọ avọ otọ ze, Ọghẹnẹ ọ be hae salọ utu ahwo jọ kẹ omariẹ nọ e rrọ ahwo oghẹrẹsa kẹe.

2. Amono a jọ Ebaibol na fodẹ nọ a rrọ ahwo Jihova evaọ oghẹrẹsa?

² Wọhọ oriruo, Olezi avọ 135 o ta nọ ahwo Izrẹl evaọ oke anwae nọ e jẹ gọ Jihova yọ okwakwa “obọ riẹ.” (Ol. 135:4) Ofariẹ, obe Hosia o ta nọ evaọ obaro ahwo jọ nọ a rrọ ahwo Izrẹl he a ti zihe ruọ ahwo Jihova. (Hos. 2:23) Eruẹaruẹ Hosia na i rugba evaọ okenọ Jihova ọ salọ ahwo nọ a rrọ ahwo Ju hu re a jọ usu enọ i ti lele Kristi su. (Iruẹru 10:45; Rom 9:​23-26) “Orẹwho ọrẹri” nana yọ “okwakwa obọdẹ” Jihova evaọ edhere oghẹrẹsa, a rọ ẹzi ọfuafo ro wholo enọ e rrọ eva riẹ jẹ salọ ae kẹ uzuazọ evaọ obọ odhiwu. (1 Pita 2:9, 10) Kọ ẹvẹ kpahe ogbotu obuobu ọrọ Ileleikristi uzẹme nẹnẹ nọ i wo ẹruore uzuazọ evaọ otọakpọ? Jihova o se rai “ahwo” riẹ re gbe enọ ọ ‘salọ.’​—Aiz. 65:22.

3. (a) Amono a be reawere usu okpekpe kugbe Jihova nẹnẹ? (b) Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

 ³ Nẹnẹ, “uthuru okakao,” na nọ u wo ẹruore uzuazọ evaọ obọ odhiwu na, gbe “igodẹ efa” na nọ i wo ẹruore uzuazọ evaọ otọakpọ na, ae họ “uthuru ọvo” nọ Jihova o rri ghaghae wọhọ ahwo riẹ na. (Luk 12:32; Jọn 10:16) U gine fo nọ ma re dhesẹ edẹro mai kẹ Jihova nọ ọ rọ kẹ omai uvẹ re ma wo usu okpekpe kugbei. Ma te jọ uzoẹme nana ta kpahe idhere sa-sa nọ ma re ro dhesẹ edẹro mai kẹ Jihova nọ ọ rọ duọ orro họ omai oma.

4. Edhere vẹ ma sai ro yere Jihova inọ ọ kẹ omai uvẹ re ma wo usu okpekpe kugbei, kọ ẹvẹ Jesu o ro ru ọkpọ oware ovona?

⁴ Ma re dhesẹ edẹro mai kẹ Jihova nọ ma tẹ roma kpobi mudhe kẹe. Ame-ọhọ yọ obọdẹ edhere nọ ma be rọ jọ ẹgbede dhesẹ nọ Jihova họ ọnọ o wo omai gbe nọ u no omai eva ze re ma romakpotọ kẹe. (Hib. 12:9) Jesu o ru ọkpọ oware ovona re evaọ okenọ ọ rọ họ-ame, onọ o wọhọ ẹsenọ ọ be vuẹ Jihova nọ: “Mẹ gwọlọ ru orọeva ra, O Ọghẹnẹ mẹ.” (Ol. 40:7, 8) Jesu ọ roma kẹ Jihova re o ru oreva riẹ dede nọ a yẹ riẹ fihọ orẹwho nọ o roma mudhe kẹ Ọghẹnẹ no.

5, 6. (a) Eme Jihova o ru nọ okenọ a jẹ họ Jesu ame? (b) Kẹ oriruo jọ ro dhesẹ oware nọ eva e rẹ rọ were Jihova nọ ma tẹ rọ oma mudhe kẹe dede nọ ọye o wo eware kpobi.

⁵ Eme Jihova o ru okenọ Jesu ọ họ-ame? Ebaibol na ọ ta nọ: “Nọ Jesu ọ họ-ame jẹ nwane va no ame ze no, rri! odhiwu o te rovie, ọ tẹ ruẹ ẹzi Ọghẹnẹ nọ o bi bru rie ze wọhọ erueruẹ. Ofariẹ, urru jọ o tẹ ta ẹme no obọ odhiwu ze inọ: ‘Ọnana họ Ọmọ mẹ, oyoyou mẹ na, ọnọ mẹ jẹrehọ.’” (Mat. 3:​16, 17) Dede nọ Jihova Ọsẹ obọ odhiwu na họ ọnọ o wo Jesu anwẹdẹ, eva e were Ọghẹnẹ inọ u no Ọmọ riẹ eva ze re ọ roma kpobi kẹ oreva Ọghẹnẹ uruo. Ere ọvona eva e rẹ were Jihova nọ ma tẹ roma mudhe kẹe, yọ ọ te kẹ omai eghale riẹ.​—Ol. 149:4.

⁶ Wọhọ oriruo, dae rehọ iẹe nọ ọzae jọ ọ kọ idodo iwowoma vọ ọgbọ riẹ. Ẹdẹjọ, ọmọtẹ ọsese riẹ ọ tẹ jọ ọgbọ na kọrọ ododo jọ rọ kẹ ọsẹ riẹ. Kọ ogbẹrọnọ ọsẹ na o wo ododo na? Fikieme ọmọ na ọ rẹ rọ rehọ oware nọ o rrọ orọ ọsẹ riẹ kẹe okẹ? Ọsẹ nọ o you ọmọ riẹ o re du roro oyena ha. Ukpoye, eva e rẹ were iẹe mi okẹ yena nọ u dhesẹ nọ ọmọtẹ riẹ o you rie na. Ọsẹ na o re rri ododo yena ghare vi idodo efa kpobi nọ e rrọ ọgbọ na. Ere ọvona eva e rẹ were Jihova nọ u te no omai eva ze inọ ma rẹ roma mudhe kẹe riẹriẹriẹ.​—Ọny. 34:14.

7. Ẹvẹ Malakae o ro dhesẹ epanọ o rẹ jọ Jihova oma nọ ma tẹ be rọ unevaze gọe?

⁷ Se Malakae 3:16. Otẹrọnọ whọ re rọ oma ra mudhe jẹ họ-ame no ho, muẹrohọ oware nọ onana o rọ roja. Uzẹme riẹ họ, anwọ oke nọ a ro di eva ra họ, Jihova họ ọnọ o wo owhẹ yọ ere o wo ahwo-akpọ kpobi re. Ghele na, dai roro kpahe epanọ eva e rẹ were Jihova te nọ whọ tẹ rọ oma ra mudhe kẹe re who ru oreva riẹ fikinọ who vuhumu nọ ọye họ osu ehrugbakpọ. (Itẹ 23:15) Jihova omariẹ o re muẹrohọ enọ u no eva ze re a gọe, yọ o re kere edẹ rai fihọ “obe ekareghẹhọ” riẹ.

8, 9. Eme Jihova ọ gwọlọ mi enọ a kere edẹ rai fihọ “obe ekareghẹhọ” riẹ?

⁸ Re a kere odẹ mai fihọ “obe  ekareghẹhọ” Jihova, re ma jẹ jọ ahwo riẹ, o gwọlọ nọ ma re ru eware jọ. Malakae ọ ta vevẹ nọ ma rẹ ‘dhozọ Jihova je roro didi kpahe odẹ riẹ.’ Nọ ma tẹ rọ oma mai kẹ ohwo hayo oware jọ vrẹta, o sai ru nọ a re ro si odẹ mai no obe uzuazọ Jihova, wọhọ odẹme.​—Ọny. 32:33; Ol. 69:28.

⁹ Fikiere omauromudhe mai kẹ Jihova u vi eyaa nọ ma rẹ ya inọ ma ti ru oreva riẹ, gbe ame-ọhọ. Eware nana e rẹ rehọ oke re a te ru ai hi, yọ oke o be nyaharo na ohwo ọ rẹ gbẹ tubẹ kareghẹhọ ae he. Re ma dhesẹ vevẹ nọ abọ Jihova ma ginẹ rrọ, o gwọlọ nọ ma re yoẹme kẹe ẹsikpobi, koyehọ kẹdẹ kẹdẹ, evaọ edẹ uzuazọ mai kpobi.​​—1 Pita 4:1, 2.

10. Ohẹriẹ vẹ o rẹ jọ udevie enọ e be gọ Jihova avọ enọ e be gọe he?

¹⁰ Evaọ uzoẹme nọ o vrẹ na, ma ta kpahe iku Keni, Solomọn, gbe ahwo Izrẹl nọ e rrọ Ebaibol na. Aikpobi a jẹ ta nọ a be gọ Jihova, rekọ a rọ oma kẹe riẹriẹriẹ hẹ. Iriruo nana i dhesẹ vevẹ nọ enọ e ginẹ rrọ erọ Jihova a rẹ gbaemu nọ a re ru eware nọ i dhesẹ nọ a kiẹrẹe je mukpahe oware uyoma. (Rom 12:9) Oye o wha riẹ ze nọ, Malakae ọ fodẹ “obe ekareghẹhọ” na no, Jihova ọ tẹ ta kpahe ohẹriẹ nọ o rrọ “enọ ikiẹrẹe gbe iruimuomu, gbe ọnọ ọ be gọ Ọghẹnẹ gbe ọnọ ọ be gọ e he.”​—Mal. 3:18.

11. Fikieme u ro fo nọ amọfa a rẹ ruẹ vevẹ nọ Jihova ma rọ oma mai kẹ riẹriẹriẹ?

¹¹ Joma ta kpahe edhere ọfa nọ ma re ro dhesẹ edẹro mai kẹ Jihova nọ ọ rọ salọ omai re ma jọ idibo riẹ. U fo re “ahwo kpobi a ruẹ” ẹnyaharo mai evaọ egagọ Ọghẹnẹ. (1 Tim. 4:15; Mat. 5:16) Nọ omara nọ: ‘Kọ ahwo a be ruẹ vevẹ nọ Jihova mẹ rọ oma mẹ kẹ riẹriẹriẹ? Kọ mẹ be rọ uvẹ kpobi dhesẹ omamẹ inọ mẹ yọ Osẹri Jihova?’ O rẹ kẹ Jihova uye gaga nọ ọ salọ omai no na, ma gbe bi ru re amọfa a riẹ hẹ inọ ọye o wo omai.​—Ol. 119:46; se Mak 8:38.

12, 13. Eme Isẹri Jihova jọ a bi ru nọ a gbe bi ro vuhu ai hi?

¹² U yoma kẹhẹ inọ a gbe bi vuhu  ahwo jọ họ sọ ‘a be gọ Ọghẹnẹ hayo a be gọe he’ fikinọ a be rọ aro kele “ẹzi akpọ na.” (1 Kọr. 2:12) Ẹzi yena ọ rẹ wọ ohwo ru lele “isiuru uwo” na. (Ẹf. 2:3) Wọhọ oriruo, epanọ a kẹ omai ehrẹ kpahe ẹgọ gbe osẹ te no ghele na, ẹgọ gbe osẹ ofafariẹ o gbẹ be were otujọ. A bi ku iwu nọ e gbamu oma họ gbe enọ i re rovie oma fihọ tubẹ ziọ iwuhrẹ gbe ikokohọ dede. Yọ ejọ i bi ru hayo bru oghẹrẹ eto nọ i fo kẹ ọg’Ọghẹnẹ vievie he. (1 Tim. 2:9, 10) Fikiere, nọ a tẹ rrọ udevie ahwo, o rẹ jọ bẹbẹ re whọ riẹ ọnọ ọ rrọ ọrọ Jihova gbe ọnọ ọ rrọ “ogbẹnyusu akpọ na.”​—Jem. 4:4.

¹³ U wo idhere efa nọ Isẹri Jihova jọ a bi ro dhesẹ nọ a re siọ iruemu akpọ na ha. Owọ ole nọ a re gbe, gbe iruemu rai evaọ epati i fo kẹ Oleleikristi vievie he. A re fi ifoto rai họ itanẹte je tube kere eme nọ i fo Oleleikristi hi lele ai. O sae jọnọ a re whọku ai hayo si ai no ukoko ho fiki uzi ulogbo jọ nọ a thọ, rekọ iruemu iyoma rai e sai kpomahọ ehwa rai nọ e be daoma ru oware nọ u kiehọ evaọ udevie idibo Jihova.​—Se 1 Pita 2:11, 12.

14. Eme o gwọlọ nọ ma re ru re ma gbe wo usu okpekpe kugbe Jihova?

¹⁴ Akpọ na ọ be rọ ẹgba riẹ kpobi gele ahwo re a kie lele “isiuru uwo na gbe isiuru ibiaro na gbe eware nọ ohwo o wo nọ o re ro dhesẹ oma.” (1 Jọn 2:16) Rekọ, fikinọ Jihova o wo omai, ọ be kẹ omai ohrẹ inọ ma “siọ emuemu gbe isiuru akpọ, re ma yeri uzuazọ avọ iroro egbagba gbe ẹrẹreokie gbe omarọkẹ Ọghẹnẹ evaọ udevie uyero-akpọ nana.” (Tait. 2:12) Ẹme-unu mai, oghẹrẹ nọ ma rẹ re jẹ da, ẹgọ gbe osẹ mai, oghẹrẹ nọ ma re ru iruo, oware kpobi nọ ma bi ru, u re dhesẹ vevẹ kẹ ahwo inọ ma rọ oma mai kẹ Jihova no riẹriẹriẹ.​—Se 1 Ahwo Kọrint 10:​31, 32.

15. Fikieme ma re ro dhesẹ uwowou gbe uyoyou kẹ inievo mai?

¹⁵ Oghẹrẹ nọ ma re yerikugbe inievo mai yọ edhere jọ nọ ma re ro dhesẹ kẹ  Jihova nọ ma rri obọdẹ usu nọ ma wo kugbei na ghaghae. Jihova họ ọnọ o wo inievo mai re. Ma tẹ be hae kareghẹhọ oyena ẹsikpobi, ma ti dhesẹ uwowou gbe uyoyou kẹ inievo-emetẹ gbe erọ emezae mai. (1 Tẹs. 5:15) Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ: “Ẹkwoma onana ahwo kpobi a te rọ riẹ nọ whai yọ ilele mẹ, nọ wha te wo uyoyou evaọ udevie rai.”​—Jọn 13:35.

16. Oriruo vẹ evaọ Uzi Mosis na u dhesẹ epanọ ahwo Jihova a ghare kẹe te?

¹⁶ Joma ta kpahe oriruo jọ nọ o ti fiobọhọ kẹ omai riẹ epanọ ma re yerikugbe ohwohwo evaọ ukoko na. Ekwakwa nọ e jọ etẹmpol Jihova yọ eware nọ a ro mudhe hayo hẹriẹ fihọ akotọ kẹ egagọ efuafo, a rẹ rehọ ai ru oware ofa ha. A jọ Uzi Mosis na dhesẹ vevẹ oghẹrẹ nọ a rẹ rọ rẹrote ekwakwa yena, yọ ohwo nọ ọ la vrẹ uzi yena, a re kpei no. (Ik. 1:50, 51) Otẹrọnọ Jihova o rri ekwakwa nọ a re ro ruiruo evaọ egagọ riẹ nọ i wo uzuazọ họ ghare tere, kọ ogbẹrọnọ idibo riẹ nọ ọ salọ nọ e roma mudhe kẹe e mae rrọ ghaghae kẹe? Jihova ọ ta kẹ idibo riẹ nọ: “Ọnọ [ọ] rehọ obọ te owhẹ ọ rehọ obọ te ọmọ-ẹro mẹ.”​—Zek. 2:8.

17. Eme Jihova ọ be “gaviezọ” kẹ je muẹrohọ?

¹⁷ Malakae ọ ta kpahe Jihova inọ ọ be “gaviezọ je yo ẹme” nọ ahwo riẹ a be ta kẹ ohwohwo. (Mal. 3:16) Jihova ọ ginẹ “riẹ enọ e rrọ eriẹ.” (2 Tim. 2:19) O bi muẹrohọ oware kpobi nọ ma bi ru gbe ẹme kpobi nọ ma be ta. (Hib. 4:13) Ma gbe bi dhesẹ uwowou kẹ ibe eg’Ọghẹnẹ mai hi, Jihova ọ be “gaviezọ” je muẹrohọ oware nọ ma bi ru. Nọ ma tẹ be hai dede ahwo rehọ, ru ọghọ, rọvrẹ jẹ jọ wowou kẹ ohwohwo, jọ u mu omai ẹro nọ Jihova o bi muẹrohọ onana re.​—Hib. 13:16; 1 Pita 4:8, 9.

18. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ edẹro mai kẹ Jihova inọ o bru ọghọ họ omai oma nọ ma rọ rrọ ahwo riẹ?

¹⁸ Evaọ uzẹme, oma o be kpakpa omai re ma dhesẹ edẹro mai kẹ Jihova inọ o bru ọghọ họ omai oma nọ ma rọ rrọ ahwo riẹ. Ma ruẹ no inọ o rrọ oware areghẹ re ma rọ oma mudhe kẹe ro dhesẹ nọ eva e were omai inọ ọye o wo omai. Dede nọ ma rrọ “udevie oge omuomu nọ ọ vọ avọ uzioraha,” ma re ru re ahwo a ruẹ nọ ma ‘kare afuẹwẹ jẹ kare abe, je bi lo wọhọ ikpẹ evaọ akpọ na.’ (Fil. 2:15) Ma rẹ siọ eware iyoma riẹriẹriẹ. (Jem. 4:7) Yọ ma re dhesẹ uyoyou kẹ ibe eg’Ọghẹnẹ mai jẹ kẹ ae adhẹẹ, keme ma riẹ nọ ae omarai yọ erọ Jihova re.​—Rom 12:10.

19. Ẹvẹ Jihova ọ te rọ ghale enọ e rrọ eriẹ?

¹⁹ Ebaibol na ọ ya eyaa nọ: ‘Jihova ọ rẹ siọ ahwo riẹ hẹ.’ (Ol. 94:14) Imuẹro egaga nana nọ ọ kẹ omai na i re kiekpo vievie he ghelọ okpẹtu kpobi nọ o te omai kẹhẹ. Makọ uwhu dede ọ rẹ whaha Jihova ha nọ o gbe ro dhesẹ uyoyou kẹ omai hi. (Rom 8:38, 39) “Ma tẹ rrọ uzuazọ, ma rrọ uzuazọ kẹ Jihova, yọ ma te whu, ma whu kẹ Jihova. Fikiere, ma tẹ rrọ uzuazọ hayo ma whu, Jihova o wo omai.” (Rom 14:8) Ma bi rẹro ẹdẹ nọ Jihova ọ te kpare egbẹnyusu riẹ kpobi nọ i whu no ziọ uzuazọ. (Mat. 22:32) Makọ enẹna, ma bi wo eghale buobu. O nwane wọhọ epanọ Ebaibol na ọ ta, inọ “o ghale orẹwho nọ ỌNOWO ọ rọ Ọghẹnẹ rai; ahwo nọ ọ sanọ re a jọ ereuku riẹ!”​—Ol. 33:12.