KỌ WHỌ riẹ oniọvo jọ nọ ọ kwa kpohọ ẹkwotọ nọ a mae jọ gwọlọ iwhowho-uvie evaọ orẹwho ofa? Kọ whọ nọ omara no ẹdẹjọ inọ: ‘Eme ọ be wọ ae kpohọ iruo Uvie na evaọ orẹwho ofa? Ẹvẹ a rọ ruẹrẹ oma kpahe kẹ iruo nana? Kọ mẹ sai wobọ evaọ iruo na?’ Emamọ edhere jọ nọ ma rẹ rọ riẹ iyo enọ nana họ, inievo na nọ ma rẹ nọ. Fikiere, joma nọ ae.

Eme ọ lẹliẹ owhẹ wo iroro inọ whọ rẹ kwa kpohọ orẹwho ofa nọ a mae jọ gwọlọ iwhowho-uvie? Amy o no obọ America ze yọ oware wọhọ ikpe 35 ọ rrọ enẹna. Ọ ta nọ: “Evaọ ikpe buobu, me je roro kpahe epanọ mẹ rẹ rọ kwa kpohọ orẹwho ofa kẹ iruo Uvie na, rekọ me je roro nọ mẹ te sai le utee nana tobọ vievie he.” Eme o nwene eriwo riẹ? Ọ ta nọ: “Evaọ ukpe 2004, ọzae-avọ-aye jọ nọ a jọ iruo Uvie na evaọ obọ Belize a zizie omẹ nọ mẹ nya bru ai re ma gbẹ ta usiuwoma amara ọvo. Mẹ tẹ nya, yọ mẹ reawere usiuwoma ota na gaga! Nọ ukpe ovo o ruemu no, mẹ tẹ kwa kpobọ Ghana re mẹ jọ obei ru iruo ọkobaro.”

Evaọ ikpe jọ nọ i kpemu, Stephanie nọ ọ joma te ikpe 30 nọ ọ rrọ ohwo obọ America re, ọ nabi roro kpahe uyero riẹ jẹ vuẹ omariẹ nọ: ‘Oma mẹ o ga ziezi, yọ me wo ewha-iruo uviuwou hu. Evaọ uzẹme, mẹ rẹ sai ru vi epanọ me bi ru obọnana evaọ egagọ Jihova.’ Omariẹ nọ ọ kiẹ riwi na, o wọ riẹ kwa kpobọ Ghana rọkẹ iruo usiuwoma ota na. Noke toke Filip avọ Ida, ọzae-avọ-aye jọ evaọ obọ Denmark a jẹ hai roro kpahe epanọ a rẹ rọ kwa kpohọ ẹkwotọ nọ a jọ mae gwọlọ iwhowho-uvie. A daoma gwọlọ idhere nọ a sai ro le utee rai na tobọ. Filip ọ ta nọ: “Nọ uvẹ na o nwani rovie, o tẹ wọhọ ẹsenọ Jihova ọ ta kẹ omai nọ: ‘Wha nya!’” A kwa kpobọ Ghana evaọ ukpe 2008, yọ a jọ obei ru iruo Uvie na vrẹ ikpe esa.

Hans avọ aye riẹ Brook nọ a kpako vrẹ ikpe 30 no, a rrọ iruo Uvie na evaọ obọ America. Evaọ ukpe 2005, a wobọ evaọ iruo ogbodhẹ obufihọ okenọ ofou  ọwhibo nọ a re se Hurricane Katrina ọ wha ọraha ze. Nọ oke jọ o vrẹ no, a te fi odẹ hotọ kẹ iruo ebabọ akpọ-soso, rekọ a zizie i rai hi. Hans ọ ta nọ: “Kẹsena ma tẹ jọ okokohọ ubrotọ jọ yo ovuẹ jọ nọ a ru nọ a jọ ta kpahe Devidi ovie na, inọ okenọ Ọghẹnẹ ọ vuẹe nọ ọ te bọ etẹmpol na ha, o nwene utee riẹ. Ovuẹ yena u fiobọhọ kẹ omai ruẹ nọ, o thọ họ re ohwo o nwene utee riẹ evaọ egagọ Jihova.” (1 Irv. 17:1-4, 11, 12; 22:5-11) Brook o fibae nọ: “Jihova ọ gwọlọ nọ ma kporo ẹthẹ ọfa.”

Nọ Hans avọ Brook a yo emamọ iyẹrẹ inievo efa nọ e kwa kpohọ erẹwho efa, a te wo ọwhọ nọ a re ro kpohọ orẹwho ofa kẹ iruo ọkobaro na. Evaọ ukpe 2012 a te kpobọ Ghana jẹ jọ obei ta usiuwoma emerae ene, yọ ukoko ẹvẹrẹ obọ rọ t’ẹme a jọ kugbe. Dede nọ oware jọ o gba rai họ nọ a ro zihe kpobọ America, eware nọ a rọ ẹro ruẹ evaọ etoke nọ a rọ jọ obọ Ghana ta usiuwoma na o bọ ọtamuo rai ga inọ a rẹ rọ iruo Uvie na karo. Anwọ oke yena ze, a jọ obọ Micronesia fiobọhọ no evaọ ebabọ uwou ogha.

Ẹvẹ whọ rọ ruẹrẹ oma kpahe kẹ ẹkwa kpohọ oria nọ a jọ mae gwọlọ iwhowho-uvie? Stephanie ọ ta nọ: “Mẹ jọ Uwou-Eroro Na se izoẹme nọ e ta kpahe usiuwoma ota evaọ oria nọ ẹgwọlọ ọ mae rrọ. * Me te je lele ekpako ukoko gbe ọsẹro okogho mai avọ aye riẹ ta ẹme kpahe utee mẹ na. Maero na, enwenọ ẹsikpobi mẹ jẹ hae lẹ se Jihova kpahe utee mẹ na.” Evaọ oke ovona, Stephanie ọ gbẹ jẹ raha ugho gahrọ họ, onọ u fiobọhọ kẹe koko ugho fihọ nọ ọ te rọ rẹrote omariẹ okenọ ọ tẹ kwa kpohọ orẹwho ofa no.

Hans ọ ta nọ: “Ma lẹ se Jihova kẹ ọkpọvio keme ma gwọlọ nọ obonọ o vi omai nya kpobi ma rẹ nya. Ma tẹ jẹ jọ olẹ mai fodẹ ugogo ẹdẹ nọ ma ti ro fi omaa mai na họ iruo.” Ọzae-avọ-aye na a te vi ileta se iwou ogha ene. Nọ uwou ogha Ghana o kẹ ae emamọ uyo  kpahe ẹkwotọ rai no, ọzae-avọ-aye na a te kpohọ obei avọ omaa inọ a te rria emerae ivẹ. Hans ọ ta nọ: “Ma reawere ukoko na te epanọ ma ro fiba oke nọ ma fihọ nọ ma te rria te.”

George avọ Adria yọ ọzae-avọ-aye nọ a joma te ikpe 40 no evaọ obọ Canada. A riẹ nọ orọnikọ ma tẹ ma omaa no ọvo Jihova ọ rẹ rọ ghale omai hi, rekọ nọ ma tẹ daoma ru lele omaa na. Fikiere, a tẹ jowọ nọ a re ro le utee rai na tobọ. A lele oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọ rrọ ẹkwotọ nọ ẹgwọlọ ọ mae rrọ evaọ obọ Ghana ta ẹme, jẹ nọe enọ buobu. A te je kere ileta se uwou ogha obọ Canada gbe ọrọ Ghana. Adria ọ ta nọ: “Yọ ma daoma gwọlọ idhere efa nọ ma re gbe ro siobọno eware jọ dede nọ ma ru ere no vẹre.” Eware yena nọ a ru na u fiobọhọ kẹ ae nọ a sae rọ kwa kpobọ Ghana evaọ ukpe 2004.

Ebẹbẹ vẹ whọ rẹriẹ ovao dhe evaọ okenọ whọ kwa nya, kọ ẹvẹ who ro fi ai kparobọ? Ẹbẹbẹ nọ Amy ọ kake rẹriẹ ovao dhe họ, ẹro ahwo uviuwou riẹ nọ o je voi. Amy ọ ta nọ: “Oware kpobi u wo ohẹriẹ no onọ mẹ riẹ vẹre evaọ obọ uwou.” Eme o fiobọhọ kẹe? Ọ ta nọ, “Ahwo uviuwou mẹ nọ a jẹ hai se omẹ jẹ vuẹ omẹ epanọ iroro-ejẹ mẹ na e were rai te, o jẹ hai ru omẹ kareghẹhọ ẹjiroro nọ mẹ rọ kwa nya. Uwhremu na, mẹ avọ ahwo uviuwou mẹ ma tẹ jẹ hae rọ itanẹte ta ẹme evaọ oghẹrẹ nọ ma rẹ rọ ruẹ ohwohwo. Fikinọ ma jẹ hae ruẹ ohwohwo, o tẹ wọhọ nọ ahwo uviuwou mẹ a thabọ no omẹ hẹ.” Amy ọ ta nọ oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọ rrọ ohwo Ghana nọ o mu usu kugbe, u fiobọhọ kẹe riẹ kpahe iruemu ẹwho na sa-sa. Amy ọ ta re nọ, “Oniọvo na ọ tẹ jọ ohwo nọ mẹ rẹroso nọ mẹ jẹ hae  nyabru kẹ obufihọ nọ mẹ tẹ gwọlọ riẹ ẹjiroro nọ ahwo a ro ru oware jọ. Avọ obufihọ riẹ, mẹ sae riẹ oware nọ u fo nọ me re ru gbe onọ mẹ rẹ whaha. Yọ onana u fiobọhọ kẹ omẹ gaga nọ me je ro ru iruo usiuwoma ota na avọ evawere.”

George avọ Adria a ta nọ okenọ a kwa kpobọ Ghana obọ, o jarai oma wọhọ ẹsenọ a zihe kpohọ uzuazọ oke anwae. Adria ọ ta nọ: “Ukpenọ ma rehọ emashini fọrọ iwu, kọ abọ ma jẹ rọ fọrọ evaọ ubokiti. Re ma te there emu ye, o wọhọ nọ o jẹ hae rehọ isiakpe lehie vi epanọ o jọ. Rekọ nọ omoke jọ o ruemu no, oghẹrẹ uzuazọ uyero nọ ma je rri nọ o bẹ gaga na o tẹ jẹ were omai fiki eware ekpokpọ nọ ma jẹ riẹ.” Brook ọ ta nọ: “Ghelọ ebẹbẹ nọ mai ekobaro ma rẹ rẹriẹ ovao dhe kẹhẹ, ma re yeri uzuazọ evawere. Ma tẹ be kareghẹhọ eware uduotahawọ kpobi nọ ma rọ ẹro ruẹ eva iruo na, e wọhọ ekru ododo owowoma nọ ọ were omai thesiwa.”

Fikieme whọ rẹ rọ tuduhọ amọfa awọ re a wobọ evaọ iruo Uvie nana? Stephanie ọ ta nọ: “Re ohwo ọ ta usiuwoma evaọ ẹkwotọ nọ ahwo a jọ gwọlọ riẹ uzẹme na jẹ gwọlọ nọ who wuhrẹ Ebaibol kugbe ai kẹdẹ kẹdẹ, o rẹ kẹ evawere gaga. Ẹkwotọ nọ a mae jọ gwọlọ iwhowho-uvie nọ mẹ kwa kpohọ kẹ usiuwoma ota na, yọ obọdẹ iroro jọ nọ mẹ jẹ no evaọ uzuazọ!” Evaọ ukpe 2014, Stephanie ọ tẹ rọo oniọvo-ọmọzae jọ nọ a re se Aaron, yọ enẹna aimava na a bi ru iruo evaọ uwou ogha Ghana.

Christine oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọ rrọ ohwo Germany nọ ọ vrẹ ikpe 30 no enẹna ọ ta nọ: “Iruo na i woma gaga.” Christine ọ kake jọ obọ Bolivia ru iruo na taure ọ tẹ te kwa kpobọ Ghana. O fibae nọ: “Fikinọ ahwo uviuwou mẹ a thabọ no omẹ, mẹ jẹ hae lẹ se Jihova ẹsikpobi kẹ obufihọ. U ru nọ mẹ rọ riẹ Jihova ziezi je sikẹle iẹe vi epaọ anwẹdẹ kpobi. Mẹ tẹ jẹ be rọ ẹro ruẹ okugbe nọ a rẹ ruẹ obọ riẹ hẹ evaọ udevie idibo Jihova. Iruo nana e wha erere buobu se omẹ no.” Kẹle na, Christine ọ tẹ rọo oniọvo-ọmọzae jọ nọ a re se Gideon, aimava na a gbẹ rrọ iruo Uvie na evaọ Ghana.

Filip avọ Ida a vuẹ omai oware nọ a ru ro fiobọhọ kẹ emọ-uwuhrẹ Ebaibol rai wo ẹnyaharo. A ta nọ: “Emọ-uwuhrẹ Ebaibol 15 ma wo vẹre, rekọ ma siobọno 5 re ma sai wuhrẹ 10 nọ ma tẹrovi ziezi.” Kọ emọ-uwuhrẹ na a wo erere? Filip ọ ta nọ: “Me je wuhrẹ Ebaibol kugbe ọmọzae jọ nọ a re se Michael. Ọ jẹ hẹ keria kẹ uwuhrẹ na kẹdẹ kẹdẹ, yọ ọ jẹ hae ruẹrẹ oma kpahe ziezi te epanọ ma ro wuhrẹ obe Ebaibol Wuhrẹ na re evaọ amara ọvo. Michael o te ti te kẹ owhowho-uvie nọ ọ re họ-ame he. Ẹdẹ ọsosuọ nọ o ro kpohọ usiuwoma ota, ọ nọ omẹ nọ, ‘Kọ whọ sai fiobọhọ kẹ omẹ wuhrẹ emọ-uwuhrẹ Ebaibol mẹ?’ U te gb’omẹ unu. Michael ọ tẹ vuẹ omẹ nọ o wo emọ-uwuhrẹ Ebaibol esa yọ ọ gwọlọ ohwo nọ o re fiobọhọ kẹe wuhrẹ ai.” Whọ ruẹ, fikinọ iwhowho-uvie nọ i re wuhrẹ ahwo Ebaibol a bu hu, u ru nọ emọ-uwuhrẹ Ebaibol a rọ rrọ iwuhrẹ!

Amy ọ ta kpahe epanọ ọ rọ riẹ nọ a ginẹ jọ obọ Ghana gwọlọ iwhowho-uvie anọ: “Nọ mẹ kwa ziọ Ghana no, u kri hi, ma tẹ jọ iwhre jọ jẹ ta usiuwoma be gwọlọ ahwo nọ a diezọ. Ahwo nọ a diezọ nọ ma jọ iwhre esese yena ọvo ruẹ a te imaree.” Uwhremu na, Amy ọ tẹ rọo oniọvo-ọmọzae nọ a re se Eric, yọ aimava a rrọ iruo ọkobaro obọdẹ enẹna. A rrọ kugbe ukoko ẹvẹrẹ obọ rọ t’ẹme jọ nọ u bi fiobọhọ kẹ iwhowho-uvie jọ evaọ usu iwhowho-uvie nọ i diezọ nọ i bu vi egba esa (300) gbe amọfa nọ a wo isiuru evaọ orẹwho na. Obọ Ghana nọ George avọ Adria a kwa nya kẹ iruo Uvie na, u fiobọhọ kẹ ae riẹ oware nọ u dhesẹ re ohwo ọ jọ iruo imishọnare. Fikiere eva e were rai gaga nọ a zizie ai kpohọ eklase avọ 126 ọrọ Isukulu Giliad. Enẹna, a rọ iruo imishọnare evaọ obọ Mozambique.

Eva e be were omai gaga inọ inievo buobu nọ i no erẹwho efa ze a bi kuobọgbe inievo obọ Ghana ru iruo ivuẹvu na re. (Jọn 4:35) A tẹ ghale iẹe, ahwo udhozeza (120) a be jọ Ghana họ-ame koka koka. Wọhọ inievo 17 nọ e kwa kpobọ Ghana kẹ iruo usiuwoma ota na, uyoyou kẹ Jihova o wọ etausiuwoma efa buobu wariẹ akpọ na soso họ nọ a be rọ rehọ uzuazọ rai ‘kẹ okẹ nọ u no eva rai ze.’ A be jọ ekwotọ nọ a jọ mae gwọlọ iwhowho-uvie ta usiuwoma na. Avro ọ riẹ hẹ, ẹzi unevaze inievo nana nọ a be rọ kwa kpohọ ẹkwotọ ọfa u bi gine ru eva were Jihova.—Ol. 110:3; Itẹ 27:11.