1, 2. Fikieme u ro fo nọ ma ta kpahe oghẹrẹ nọ a sae rọ rehọ omosasọ kẹ ohwo nọ ohwo o whu ku? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

SUSI ọ ta nọ: “Nọ ọmọzae mai o whu, o da omai gaga tube te oware wọhọ ẹgbukpe soso nọ o lele i rie.” Oniọvo mai ọfa jọ ọ ta nọ okenọ aye riẹ o whu idudhe, ọ jọ oma riẹ wo “edada nọ a rẹ sai gbiku riẹ hẹ.” U yoma gaga inọ amọfa buobu a bi wo oghẹrẹ edada itiena. O sae jọnọ ahwo buobu evaọ ukoko na nẹnẹ a rẹro ho inọ ohwo uviuwou rai jọ o ti whu taure Amagẹdọn o te ti fi. Te ohwo o whu ku owhẹ no hayo whọ riẹ omọfa jọ nọ ohwo o whu ku, whọ rẹ sae jọ udu ra roro nọ, ‘Ẹvẹ a sai ro fiobọhọ kẹ ohwo nọ ọ rrọ uweri thihakọ edada riẹ?’

² Ẹsejọhọ who yo no ẹdẹjọ nọ ohwo jọ ọ ta nọ, oware o make da ohwo kẹhẹ, edada na i re kpotọ nọ oke o be nyaharo na. Dede na, kọ ginọ uzẹme nọ oke o tẹ ruemu ọvo edada ohwo i re ro kpotọ? Aye-uku jọ ọ ta nọ: “Ẹme nọ mẹ rẹ sae ta nọ ọ mae rrọ uzẹme họ, oware nọ ohwo ọ rọ oke riẹ ru nọ oke o be nyaharo na u re fiobọhọ nọ edada riẹ i re ro kpotọ.” Ẹhẹ, wọhọ oma nọ ohwo ọ nwa nọ o rẹ rọ ẹmẹrera kpo nọ a tẹ rẹrotei ziezi na, ere edada iroro e rẹ rọ ẹmẹrera kpotọ nọ a tẹ be hai  ru oware nọ u fo kpahe iẹe. Ugogo eware vẹ e rẹ sai fiobọhọ kẹ ohwo nọ ohwo o whu ku wo omosasọ?

3, 4. Fikieme o sai ro mu omai ẹro nọ Jihova ọ riẹ epanọ o rẹ da te nọ ohwo o te whu ku ohwo?

³ Avro ọ riẹ hẹ, obọ Jihova, Ọsẹ obọ odhiwu mai nọ ọ vọ avọ ohrọ na omosasọ o rẹ mai no ze. (Se 2 Ahwo Kọrint 1:​3, 4.) Jihova nọ ọ vọ avọ ọdawẹ na ọ ta kẹ idibo riẹ nọ: “Mẹ họ ọnọ ọ be sasa owhẹ oma.”​—Aiz. 51:12; Ol. 119:​50, 52, 76.

⁴ U wo okejọ nọ ahwo a whu ku Jihova omariẹ no re, ahwo wọhọ Abraham, Aiziki, Jekọp, Mosis, gbe Devidi ovie na. (Ik. 12:​6-8; Mat. 22:​31, 32; Iruẹru 13:22) Ebaibol na ọ kẹ omai imuẹro nọ Ọghẹnẹ ọ be rọ ọwhọ rẹro okenọ ọ te rọ kpare ahwo nana kpobi zihe ziọ uzuazọ. (Job 14:​14, 15) A ti wo omokpokpọ avọ evawere. Kareghẹhọ re nọ Ọmọ oyoyou Ọghẹnẹ nọ ọ “jọ eva-ewerọ kẹ e” na, o whu uwhu oja. (Itẹ 8:​22, 30) A rẹ sae ruẹ unu gbiku epanọ onana o da Jihova te he.​—Jọn 5:20; 10:17.

5, 6. Ẹvẹ Jihova ọ sae rọ kẹ omai omosasọ?

⁵ O rẹ sai mu omai ẹro nọ Jihova o ti fiobọhọ kẹ omai. Fikiere, ajọ ma hai horie eva mai kẹ Jihova ababọ oke oraha, ma hae vuẹe kpahe edada mai. O rrọ oware omosasọ gaga nọ ma rọ riẹ nọ Jihova ọ riẹ edada mai, yọ ọ rẹ kẹ omai omosasọ nọ ma gwọlọ. Rekọ ẹvẹ o re ro ru onana?

⁶ “Omosasọ nọ ẹzi ọfuafo na ọ rẹ kẹ” yọ edhere jọ nọ Ọghẹnẹ o re ro fiobọhọ kẹ omai. (Iruẹru 9:31) Ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ o wuzou gaga evaọ ẹme omosasọ. Jesu ọ ta nọ Ọsẹ obọ odhiwu mai na ọ te “rehọ ẹzi ọfuafo kẹ enọ e be yare iẹe.” (Luk 11:13) Susi nọ ma fodẹ evaọ obọ emuhọ na ọ ta nọ: “U wo ẹsibuobu nọ ma re kigwẹ ma vẹ lẹ se Jihova inọ jọ ọ kẹ omai omosasọ. Yọ ẹsikpobi nọ ma ru ere, udhedhẹ Ọghẹnẹ o rẹ ginẹ kpọ udu gbe iroro mai.”​—Se Ahwo Filipai 4:​6, 7.

7, 8. Fikieme o sai ro mu omai ẹro nọ Jesu ọ te kẹ omai omosasọ?

⁷ Eme nọ Jesu nọ ọ vọ avọ ohrọ na ọ ta gbe eware nọ o ru evaọ okenọ ọ jọ otọakpọ i dhesẹ ọdawẹ Jihova via. (Jọn 5:19) Jesu ọ nyaze re ọ rọ omosasọ kẹ “ahwo nọ a rọ uweli.” (Aiz. 61:​1, 2; Luk 4:​17-21) Fikiere, o wo ọdawẹ gaga, ọ rẹ re-ohrọ ahwo nọ a tẹ be ruẹ uye, yọ o rẹ were iẹe re o ru oma voro ai.​—Hib. 2:17.

⁸ Okenọ Jesu ọ gbẹ dina maha, o rrọ vevẹ inọ ahwo uviuwou gbe egbẹnyusu riẹ jọ a whu nọ o wha edada sei. O wọhọ nọ Josẹf nọ ọ jọ ọsẹ riẹ evaọ otọakpọ o whu evaọ okenọ Jesu ọ gbẹ jọ uzoge. * Dai roro epanọ uwhu ọsẹ riẹ o da Jesu nọ ọ vọ avọ ohrọ na te, gbe epanọ o kẹ riẹ uye te nọ ọ jẹ ruẹ oni riẹ gbe inievo riẹ nọ a bi weri. Ẹsejọhọ oke yena ikpe ikpegbọ ọ jọ, hayo ọ nwane vrẹ ikpe udhe no obọ.

9. Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ nọ o wo ọdawẹ evaọ okenọ Lazarọs o whu?

⁹ Nọ Jesu ọ jẹ ta usiuwoma, o dhesẹ via nọ ọ ginẹ riẹ epanọ eware e jọ ahwo oma yọ o wo ọdawẹ kẹ ae. Oriruo jọ họ okenọ Lazarọs nọ ọ jọ ogbẹnyusu oyoyou riẹ o ro whu. Dede nọ Jesu ọ riẹ  nọ ọ te kpare Lazarọs zihe ziọ uzuazọ, o da riẹ te onwa nọ ọ ruẹ epanọ Meri avọ Mata a bi weri te. O da riẹ te epanọ o ro dimẹ evaọ ẹzi jẹ tubẹ viẹ dede.​—Jọn 11:​33-36.

10. Fikieme o sai ro mu omai ẹro nọ Jesu o wo ọdawẹ kẹ omai nẹnẹ?

¹⁰ Ẹvẹ eme omosasọ Jesu e sai ro fiobọhọ kẹ omai nẹnẹ? Ebaibol na ọ ta nọ: “Epanọ Jesu Kristi ọ jọ odẹnukpo, ere ọvona ọ rrọ nẹnẹ, yọ ere ọ te jọ bẹdẹ bẹdẹ.” (Hib. 13:8) Nọ o rọnọ Jesu, “Ọnọ a rẹ rọ ẹkwoma riẹ wo uzuazọ na” ọ riẹ epanọ o rẹ jọ nọ uweri o tẹ rrọ ohwo oma na, “ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ enọ a be dawo.” (Iruẹru 3:15; Hib. 2:​10, 18) Fikiere, ma rẹ sai wo imuẹro nọ o te hae gbẹ kẹ Jesu uye nọ edada e tẹ rrọ ahwo oma, ọ te hae riẹ epanọ o rrọ rai omai, yọ ọ te hae gbẹ kẹ ae omosasọ evaọ uzedhe okenọ a “gwọlọ obufihọ.”​—Se Ahwo Hibru 4:​15, 16.

11. Ikere vẹ who muẹrohọ nọ e rẹ mae kẹ owhẹ omosasọ?

¹¹ Oria ikere nọ o ta kpahe edada nọ e jọ Jesu oma evaọ okenọ Lazarọs o ro whu na, yọ ojọ evaọ usu eria ikere buobu nọ e rrọ Ebaibol na nọ e rẹ kẹ omai omosasọ. Yọ onana u re gbe omai unu hu “keme eware kpobi nọ a kere fihọ otọ anwẹdẹ na a kere ai re ma wuhrẹ no ai ze, re ma rọ ẹkwoma ithihakọ mai gbe omosasọ nọ u re no Ikereakere na ze wo ẹruore.” (Rom 15:4) Otẹrọnọ whọ rrọ uweri fikinọ ohwo jọ o whu ku owhẹ, eme nọ e rrọ eria ikere nana e rẹ sae kẹ owhẹ omosasọ:

• “ỌNOWO ọ kẹle enọ i wo eva owhrori, o je siwi enọ a nwẹ eva ẹzi.”​—Ol. 34:​18, 19.

• “Okenọ iroro ibuobu e vọ omẹ eva, evaewerọ ra [Jihova] e tẹ sasa ẹzi mẹ.”​—Ol. 94:19.

• “Jọ Olori mai Jesu Kristi gbe Ọghẹnẹ Ọsẹ mai, ọnọ o you omai jẹ rọ fiki uwowou ulogbo kẹ omai omosasọ ebẹdẹ bẹdẹ gbe emamọ ẹruore na, a sasa udu rai je ru owhai ga.”​—2 Tẹs. 2:​16, 17. *

12. Obọdẹ edhere jọ vẹ ma sae rọ kẹ amọfa omosasọ?

¹² Oware ofa jọ nọ o rẹ kẹ ahwo nọ a rrọ uweri omosasọ họ, ukoko Ileleikristi na. (Se 1 Ahwo Tẹsalonika 5:11.) Ẹvẹ whọ sae rọ rehọ uduotahawọ gbe omosasọ kẹ ahwo nọ “iroro egaga” hayo ọkora ọ da oma fia? (Itẹ 17:22) Kareghẹhọ nọ u wo “oke jọ nọ a rẹ rọ fọ tou, oke jọ nọ a rẹ rọ ta ẹme.” (Ọtausi. 3:7) Aye-uku jọ nọ a re se Dalene ọ ta nọ: “O gwọlọ nọ ahwo nọ a rrọ uweri a rẹ ta hayo dhesẹ epanọ oware nọ o via na o be kẹ ae uye te. Fikiere, oware nọ o mai woma nọ whọ rẹ sai ru kẹ ahwo otiọna họ, ezọ nọ whọ rẹ gaviẹ kẹ ae ababọ ẹme nọ who re bru dhe ai unu.” Junia nọ oniọvo ọmọzae riẹ o kpe omobọ riẹ ọ ta nọ: “Dede nọ ẹsejọhọ whọ te sae riẹ epanọ edada ohwo nọ ọ rrọ uweri e ga te he, oware nọ o mai wuzou họ, whọ ginẹ gwọlọ riẹ epanọ o rrọ ae oma.”

13. Eme o gwọlọ nọ ma rẹ kareghẹhọ kpahe uweri?

¹³ Kareghẹhọ re nọ, ahwo kpobi a re weri oghẹrẹ ovona ha. Ẹsejọ, ohwo nọ oware o via kẹ na ọvo ọ rẹ sae ginẹ riẹ epanọ oware na o be dae te, yọ o rẹ sae jọ bẹbẹ kẹe re ọ ta epanọ o ginẹ riẹe oma.  Ebaibol na ọ ta nọ: “Onọ o da ohwo o rọ eva, omọfa o re wo obọ kpahe oghọghọ riẹ ẹe he.” (Itẹ 14:10) O tẹ make rọnọ ohwo ọ sae ta epanọ o riẹe oma dede, ẹsikpobi o rẹ lọhọ họ re amọfa a wo otoriẹ oware nọ ọ be ta na.

14. Ẹvẹ ma sae rọ ta eme omosasọ kẹ ahwo nọ a rrọ uweri?

¹⁴ Uzẹme na họ, o rẹ sae jọ bẹbẹ re ohwo ọ riẹ ẹme nọ ọ rẹ ta kẹ ohwo nọ uweri o doma fia. Dede na, Ebaibol na ọ ta nọ “ẹrọo ohwo owareghẹ ọ rẹ wha usiwo tha.” (Itẹ 12:18) Ahwo buobu a jọ ibroshọ na, Okenọ Ohwo nọ Who You O te Whu ruẹ eme omosasọ nọ a rẹ sae ta kẹ ahwo nọ a rrọ uweri no. * Rekọ ẹsibuobu, oware nọ o rẹ mai fiobọhọ họ, nọ who te bi “lele enọ e be viẹ viẹ.” (Rom 12:15) Gaby nọ ọzae o whu ku ọ ta nọ: “Oviẹ ọvo mẹ be sai ro dhesẹ epanọ uwhu ọzae mẹ na o da omẹ te. Oyejabọ nọ o rẹ rọ kẹ omẹ omosasọ nọ a te bi lele omẹ viẹ. Keme nọ a te bi lele omẹ viẹ, u re ru omẹ riẹ nọ mẹ ọvo o be da ha.”

15. Nọ o tẹ rrọ omai oma oghẹrẹ jọ re ma ta eme omosasọ kẹ ohwo nọ ọ rrọ uweri, idhere efa vẹ ma sai ro ru ere ghele? (Rri ẹkpẹti na, “ Eme nọ E rẹ Kẹ Omosasọ.”)

¹⁵ Otẹrọnọ o rrọ owhẹ oma oghẹrẹ jọ re whọ ta eme omosasọ kẹ ohwo nọ ọ rrọ uweri, ẹsejọhọ o te mae lọhọ re who kere eme na fihọ ekade, ifonu, hayo ekọmputa vi sei, hayo ileta dede. Whọ sai vi oria ikere nọ o rẹ kẹ omosasọ, kere kpahe emamọ iruemu jọ nọ ohwo nọ o whu na o wo, hayo tubẹ ta kpahe emamọ eware efa nọ e kẹ owhẹ evawere no. Junia ọ ta nọ: “Nọ amọfa a tẹ rọ ifonu hayo oghẹrẹ ofa jọ vi uwou se omẹ, hayo zizie omẹ re me kuomagbe ae omoke jọ, o rẹ kẹ omẹ  omosasọ gaga. Oyena u re ru omẹ riẹ nọ ahwo a you omẹ jẹ be daezọ mẹ.”

16. Obọdẹ edhere jọ vẹ ma sae rọ kẹ ahwo nọ a rrọ uweri omosasọ?

¹⁶ Olẹ nọ whọ rẹ lẹ kugbe hayo lẹ roro ahwo nọ a rrọ uweri u re fiobọhọ gaga. Dede nọ o rẹ nwane lọhọ tere he re whọ lẹ evaọ oke utioye fiki oviẹ nọ o rẹ sae gba owhẹ udu, olẹ ra o sae kẹ omosasọ ulogbo o tẹ make rọnọ uvo ra o jọ ovioviẹ evaọ etoke olẹ na. Dalene ọ ta nọ: “Ẹsejọ nọ inievo-emetẹ a tẹ nyaze te tuduhọ omẹ awọ, mẹ rẹ nọ ae sọ o te were ai re a lẹ kugbe omẹ. A vẹ ginẹ lẹ, ẹsibuobu nọ a te mu olẹ na họ obọ a rẹ sae ta ẹme no unu ze he fiki uweri. Rekọ nọ a tẹ lẹ te oria jọ no, eme na i ve muhọ evẹ, yọ olẹ rai u re woma wumuo ho. Ẹrọwọ ọgaga rai, uyoyou rai, gbe ọdawẹ rai o rẹ kẹ omẹ ọbọga gaga.”

17-19. Fikieme o rọ gwọlọ nọ ma rẹ gbẹ hae kẹ ohwo nọ ọ rrọ uweri omosasọ?

¹⁷ Ahwo jọ a re weri kri vi ahwo jọ. Fikiere, daoma hai weze bru jẹ tuduhọ ohwo na awọ, orọnikọ evaọ okenọ oware na o rọ via obọ na ọvo ho, nọ imoni gbe egbẹnyusu buobu a rẹ jariẹ. Rekọ nọ emera jọ e tẹ make ruemu no dede, keme oke yena yọ ohwo kpobi o zihe kpohọ ọvuọ oria riẹ no. “Ogbẹnyusu ọ rọ rọkẹ eyowo ẹsikpobi.” (Itẹ 17:17) O gwọlọ nọ ma rẹ hae kẹ inievo nọ e rrọ uweri omosasọ bẹsenọ uweri rai u re kpotọ, ghelọ epanọ onana u re lehie te kẹhẹ.​—Se 1 Ahwo Tẹsalonika 3:7.

¹⁸ Riẹ nọ eware jọ sa-sa e rẹ sae lẹliẹ ohwo kareghẹhọ ohwo riẹ nọ o whu jẹ wariẹ muhọ eweri. Eware wọhọ ẹdẹ ekareghẹhọ ehaa orọo, ile, iwoho, oghẹrẹ iruẹru jọ, oghẹrẹ ore jọ, edo, hayo etoke sa-sa evaọ ukpe na. Nọ ọrivẹ-orọo o te whu ku ohwo, eware jọ nọ ohwo na o ti ru evaọ orọ ọsosuọ ababọ ọrivẹ riẹ na e rẹ sae wariẹ wha edada sei. Wọhọ oriruo, nọ ọyọvo o te kpohọ okokohọ hayo Ekareghẹhọ Uwhu Jesu. Oniọvo-ọmọzae jọ nọ aye riẹ o whu ọ ta nọ: “Mẹ riẹ nọ ekareghẹhọ ehaa orọo ọsosuọ nọ me ti ru ababọ aye mẹ, o te wha edada se omẹ gaga. Yọ o ginẹ lọhọ vievie he. Rekọ inievo jọ a ru ọruẹrẹfihotọ omakugbe ọsese nọ a jọ zizie egbẹnyusu ekpekpe mẹ, re mẹ gbẹ jọ goli hi.”

¹⁹ Kareghẹhọ nọ ahwo nọ a rrọ uweri a gwọlọ uduotahawọ ẹsikpobi, orọnikọ ẹsenọ a gwọlọ ru ugogo oware jọ ọvo ho. Junia ọ ta nọ: “Nọ inievo a tẹ tuduhọ omẹ awọ jẹ raha oke kugbe omẹ evaọ oke ofa gheghe, o rẹ bọ omẹ ga ziezi. Iweze itieye na e rẹ kẹ omẹ omosasọ gaga.” Uzẹme riẹ họ, ma rẹ sai ru ohwo na kpairoro vrẹ ohwo riẹ nọ o whu na ha, hayo si uweri noi oma riẹriẹriẹ hẹ, rekọ ma rẹ sae kẹe omosasọ nọ ma te ru ugogo eware jọ ro fiobọhọ kẹe. (1 Jọn 3:18) Gaby ọ ta nọ: “Me yere Jihova gaga rọkẹ ekpako ukoko nọ i fiobọhọ kẹ omẹ evaọ etoke ẹbẹbẹ na kpobi. A ru nọ mẹ rọ ginẹ rọ ẹro ruẹ uyoyou gbe obufihọ Jihova.”

20. Fikieme eyaa Jihova e rẹ rọ kẹ omai obọdẹ omosasọ?

²⁰ O rrọ oware evawere gaga nọ ma rọ riẹ nọ Jihova, Ọghẹnẹ nọ ọ rẹ kẹ omosasọ na o ti si uweri notọ riẹriẹriẹ, jẹ kẹ omai uvi omosasọ evaọ okenọ “enọ e rrọ iki ekareghẹhọ kpobi a ti ro yo urru [Kristi] a vẹ te nya via”! (Jọn 5:​28, 29) Ọghẹnẹ ọ ya eyaa nọ “ọ [te] lọ uwhu no ri bẹdẹ, Ọnowo na ỌGHẸNẸ o veti ririe irui oviẹ no aro rai.” (Aiz. 25:8) Oke yena, oviẹ uweri o te gbẹ jariẹ kabikọ ma ti “lele enọ e be viẹ viẹ” hẹ, ukpoye ohwo kpobi o ti “lele enọ e be ghọghọ ghọghọ.”​—Rom 12:15.