1. Eme Jihova ọ rẹ sai ru re ẹjiroro riẹ ọ ruẹsi rugba?

JIHOVA ọ rẹ sai zihe ruọ oghẹrẹ kpobi nọ o gwọlọ re o ru ẹjiroro riẹ gba. Wọhọ oriruo, eware jọ nọ Jihova o zihe ro no họ, Owuhrẹ, Ọnọ ọ rẹ sasa ahwo oma, gbe Ọtausiwoma. (Aiz. 48:17; 2 Kọr. 7:6; Gal. 3:8) Dede na, ẹsibuobu ọ rẹ rehọ ahwo-akpọ ru ẹjiroro riẹ gba. (Mat. 24:14; 28:19, 20; 2 Kọr. 1:3, 4) Jihova ọ rẹ sae jẹ kẹ odibo riẹ kpobi areghẹ gbe ẹgba nọ ọ sai ro zihe ruọ oware kpobi nọ o gwọlọ re oreva riẹ o sai rugba. Enana kpobi họ otofa odẹ Jihova, wọhọ epanọ egba-uwuhrẹ buobu a ta.

2. (a) Fikieme ma sae rọ vro ẹsejọ sọ Jihova ọ be rọ omai ru iruo? (b) Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

² Mai kpobi ma gwọlọ nọ Jihova ọ rọ omai ru iruo, rekọ otujọ a rẹ sai wo avro sọ Jihova ọ be ginẹ rehọ ai ru iruo. Fikieme? Fikinọ owho, ẹyao, ewha-iruo uviuwou hayo eware efa e gbẹ be kẹ ae uvẹ ru te epanọ a je ru vẹre he. Amọfa a sai roro nọ utho nọ a bi ru obọnana u te, inọ u du gwọlọ nọ a ru vrẹ ere he. Ma te jọ uzoẹme nana ta kpahe oghẹrẹ nọ Jihova ọ sai ro fiobọhọ kẹ omai omomọvo re ma ruẹsi ru ẹjiroro riẹ gba. Kẹsena ma vẹ te ta kpahe idibo Jihova te ezae te eyae nọ a gbiku rai fihọ Ebaibol na, enọ Jihova ọ kẹ isiuru gbe ẹgba nọ a ro ru ẹjiroro riẹ gba. Evaọ ukuhọ riẹ, ma vẹ ta kpahe epanọ ma sae rọ kuvẹ re Jihova ọ rehọ omai ru iruo.

3. Wọhọ epanọ o rrọ Ahwo Filipai 2:13, ẹvẹ Jihova ọ sai ro ru omai wo isiuru nọ ma re ro ru ẹjiroro riẹ gba?

³ Se Ahwo Filipai 2:13. * Jihova o re ru omai wo isiuru nọ ma re ro ru ẹjiroro riẹ gba. Ẹvẹ ọ sai ro ru onana? O sae jọnọ ohwo jọ ọ gwọlọ obufihọ hayo o gwọlọ nọ a re ru oware jọ evaọ ukoko na. Hayo o sae jọnọ ekpako na a se ileta jọ nọ o no uwou ogha ze inọ a gwọlọ inievo nọ i re fiobọhọ evaọ ukoko ofa. Ẹsejọhọ ma te nọ omamai nọ, ‘Eme mẹ rẹ sai ru ro fiobọhọ?’ O sae jẹ jọnọ a kẹ omai owha-iruo ulogbo jọ, rekọ ma be ruawa sọ ma sai ru ei. Hayo ma se oria jọ evaọ Ebaibol, kẹsena ma tẹ be jọ udu mai roro nọ, ‘Ẹvẹ mẹ sae rọ rehọ oria Ebaibol nana fiobọhọ kẹ amọfa?’ Jihova ọ rẹ gba omai họ ru oware ovo ho. Rekọ o te muẹrohọ nọ ma bi roro kpahe epanọ ma re ro wo obọ ziezi evaọ egagọ riẹ, ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai wo isiuru nọ ma re ro ru oware nọ o rrọ omai udu na.

4. Ẹvẹ Jihova ọ sae rọ kẹ omai ẹgba nọ ma re ro ru oreva riẹ?

⁴ Jihova ọ rẹ sae jẹ kẹ omai ẹgba nọ ma re ro ru oreva riẹ. (Aiz. 40:29) Ọ rẹ sae rọ ẹzi ọfuafo riẹ tua eriariẹ gbe onaa nọ ma wo. (Ọny. 35:30-35) Jihova ọ sae jẹ rọ ukoko riẹ wuhrẹ omai epanọ ma sai ro ru oghẹrẹ iruo sa-sa. Otẹrọnọ whọ riẹ oghẹrẹ nọ who re ro ru iruo jọ nọ a kẹ owhẹ hẹ, yare obufihọ. U te no ere no, whọ sae lẹ se Ọsẹ obọ odhiwu mai na ẹsikpobi re ọ kẹ owhẹ “ogaga nọ u vi ogaga.” (2 Kọr. 4:7; Luk 11:13) Ma rẹ jọ Ebaibol ruẹ iriruo ahwo buobu, te ezae te eyae, nọ Jihova ọ kẹ ẹgba gbe isiuru nọ a re ro ru oreva riẹ. Nọ ma be te ta kpahe ejọ rai na, daoma roro kpahe oghẹrẹ nọ Jihova ọ sai ro ru omai ru epọvo na.

5. Eme ma wuhrẹ no oriruo Mosis ze, kpahe oke gbe oghẹrẹ nọ Jihova ọ rọ rehọ iẹe siwi idibo riẹ?

⁵ Jihova o ru Mosis zihe ro ọnọ o siwi emọ Izrẹl. Oke vẹ Jihova ọ rọ rehọ iẹe ru iruo? Kọ okenọ Mosis o je roro nọ o te kẹ iruo na no, koyehọ okenọ a “wuhrẹ Mosis ereghẹ Ijipti kpobi” no? (Iruẹru 7:22-25) Ijo, ukpoye okenọ Jihova o fiobọhọ kẹe wo omaurokpotọ gbe ẹwolẹ no, ẹsiẹe ọ rọ rehọ iẹe ru iruo. (Iruẹru 7:30, 34-36) Jihova ọ kẹ Mosis udu nọ ọ rọ nyabru osu Ijipti nọ o wo ẹgba gaga na. (Ọny. 9:13-19) Eme ma wuhrẹ no oriruo Mosis ze, kpahe oke gbe oghẹrẹ nọ Jihova ọ rọ rehọ iẹe ru iruo? Ahwo nọ a wo ọkpọ iruemu Jihova jẹ be rẹroso ẹe inọ ọ te kẹ ae ẹgba, eye Jihova o re ro ru iruo.​—Fil. 4:13.

6. Eme ma wuhrẹ no oghẹrẹ nọ Jihova ọ rọ rehọ Bazilae fiobọhọ kẹ Devidi ze?

⁶ Nọ ikpe buobu e vrẹ no, Jihova ọ rọ Bazilae fiobọhọ kẹ Devidi ovie na. Nọ Devidi avọ ahwo riẹ a jẹ dhẹ fiki Absalọm ọmọzae Devidi, ‘ohọo u je kpe ai, oma o rrọ rai, yọ uruame u je kpe ai.’ Kẹsena Bazilae nọ ọ kpako no evaọ oke yena gbe amọfa a te fi uzuazọ rai họ ọza re a sae rẹrote Devidi avọ ahwo riẹ. Bazilae o roro ho inọ fikinọ ọ kpako no, o gbe wo iruo kẹ Jihova ha. Ukpoye, ọ rọ eware nọ o wo fiobọhọ kẹ idibo Ọghẹnẹ nọ ohọo u je kpe. (2 Sam. 17:27-29) Eme ma rẹ sai wuhrẹ no onana ze? Oghẹrẹ nọ ma kpako te kẹhẹ, Jihova ọ sae rọ omai  fiobọhọ kẹ ibe Ileleikristi mai nọ eware e kare, te enọ ma gbẹ rrọ ukoko hayo nọ e rrọ orẹwho ofa. (Itẹ 3:27, 28; 19:17) O tẹ make rọnọ ma sae nyate ai oma ha, ma sai ru unevaze kẹ iruo akpọ-soso mai, re ma ruẹ ugho nọ ma sai ro fiobọhọ nọ eware okpẹtu e tẹ via kẹ ae.​—2 Kọr. 8:14, 15; 9:11.

7. Eme Jihova ọ rọ Simiọn ru, kọ ẹvẹ onana o sae rọ kẹ omai uduotahawọ?

⁷ Jihova ọ ya eyaa kẹ Simiọn, odibo riẹ jọ nọ ọ kpako no evaọ Jerusalẹm inọ o ti whu hu bẹsenọ ọ rẹ rọ ẹro ruẹ Mesaya na no. Avro ọ riẹ hẹ, onana o kẹ riẹ uduotahawọ gaga keme u kri no nọ ọ be rọ hẹrẹ Mesaya na. Jihova ọ ghale Simiọn fiki ẹrọwọ gbe ithihakọ riẹ. Ẹdẹ jọ, “ẹzi na ọ tẹ kpọe ziọ obọ etẹmpol na.” Ọ tẹ jọ etẹe ruẹ Jesu nọ a yẹ obọ na, kẹsena Jihova ọ tẹ rọ Simiọn whowho eruẹaruẹ jọ kpahe ọmọ nana nọ ọ te jọ Kristi na. (Luk 2:25-35) Dede nọ o wọhọ nọ Simiọn ọ jọ uzuazọ họ evaọ okenọ Jesu o ro ru iruo odibọgba riẹ, uvẹ nọ Simiọn o wo na o da riẹ ẹro fia, yọ o ti wo eghale efa buobu evaọ obaro. Evaọ akpọ ọkpokpọ na, ọzae nana nọ o wo ẹrọwọ gaga na ọ te ruẹ eghale nọ esuo Jesu ọ te wha se ahwo-akpọ kpobi. (Emu. 22:18) Epọvo na u fo nọ ma re wo edẹro kẹ uvẹ-iruo kpobi nọ Jihova ọ kẹ omai evaọ egagọ riẹ.

8. Ẹvẹ Jihova ọ sae rọ rehọ omai ru iruo wọhọ Banabas?

⁸ Evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ, ọzae jọ nọ o re ru ọghọ gaga nọ a re se Josẹf ọ kuvẹ re Jihova ọ rehọ iẹe ru iruo. (Iruẹru 4:36, 37) O wọhọ nọ Josẹf ọ rẹ sasa amọfa oma gaga, oyejabọ nọ ikọ na a ro sei Banabas, onọ otofa riẹ o rrọ “Ọmọ Omosasọ.” Wọhọ oriruo, nọ Sọl o zihe ruọ Oleleikristi no, inievo na buobu a jẹ dhozọ riẹ fikinọ ọ jẹ hai kpokpo ukoko Ileleikristi na gaga. Rekọ Banabas nọ ọ rẹ whẹtiẹ ahwo họ oma ziezi na o fiobọhọ kẹ Sọl, yọ oware nọ o ru na o were Sọl gaga. (Iruẹru 9:21, 26-28) Oke ofa, ekpako nọ e jọ Jerusalẹm a ruẹ nọ u fo re a rọ uduotahawọ kẹ inievo nọ e rrọ ugbobọ Antiọk nọ ọ rrọ Siria. Ono a vi? Banabas! A riẹ ohwo salọ. Ebaibol na ọ ta nọ Banabas ọ “tuduhọ aikpobi awọ inọ jọ a gbaemu nọ a re dikihẹ ga evaọ Olori na.” (Iruẹru 11:22-24) Epọvo na nẹnẹ, Jihova ọ sai ru omai omomọvo jọ “ọmọ omosasọ” kẹ ibe Ileleikristi mai. Wọhọ oriruo, ọ sae rehọ omai kẹ inievo nọ ohwo rai o whu omosasọ. Ọ sai je ru omai weze bru hayo rọ ifonu se ohwo nọ oma o ga ha, hayo nọ ọ rrọ ọkora, re ma ta eme ọbọga kẹe. Kọ whọ te kuvẹ re Jihova ọ rọ owhẹ ru iruo wọhọ Banabas?​—1 Tẹs. 5:14.

9. Eme ma wuhrẹ evaọ oghẹrẹ nọ Jihova o ro fiobọhọ kẹ Vasily zihe ruọ emamọ ọkpako ukoko?

⁹ Jihova o fiobọhọ kẹ oniọvo-ọmọzae jọ nọ a re se Vasily zihe ruọ ọkpako ukoko nọ ọ be riẹ ru ziezi. Nọ a rehọ Vasily mu ọkpako ukoko evaọ okenọ ọ jọ ikpe udhegbezeza, ozọ u je mu ei inọ ọ te sai fiobọhọ kẹ ukoko na dikihẹ ga ziezi hi, maero kọ inievo nọ i wo ebẹbẹ. Rekọ o wuhrẹ eware buobu mi ekpako efa jẹ jọ Isukulu Odibọgba Uvie na wuhrẹ eware buobu. Vasily ọ daoma gaga re ọ sai wo ẹnyaharo. Wọhọ oriruo, o kere eware esese nọ ọ ma omaa rai fihọ otọ. Ozọ o tẹ jẹ rọ ẹmẹrera noi ẹro nọ o bi ru eware nana ọvuọvo na. Ọ ta nọ: “Eware nọ i je mu omẹ ozọ evaọ oke yena e be wha evawere se omẹ obọnana. Nọ Jihova o te fiobọhọ kẹ omẹ riẹ oria Ebaibol nọ mẹ rọ sasa oniọvo jọ oma evaọ ukoko na, o rẹ kẹ omẹ evawere gaga.” Inievo-emezae,  wha tẹ kuvẹ re Jihova ọ rọ owhai ru iruo wọhọ Vasily, ọ rẹ sae kẹ owhai ẹgba nọ wha rẹ rọ rẹrote ewha-iruo ilogbo evaọ ukoko na.

10. Eme Abigẹle o ru, kọ eme ma rẹ sai wuhrẹ no oriruo riẹ ze?

¹⁰ Oke jọ o jariẹ nọ Sọl ovie na o je le Devidi avọ ahwo riẹ, onọ u ru nọ a rọ gwọlọ obufihọ. Ahwo nọ a jọ kugbe Devidi a tẹ yare Nebale, ọzae Izrẹl jọ nọ o fe gaga inọ jọ ọ kẹ ae ememu nọ o te rie obọ kpobi. A sae yare Nebale emu keme a jẹ rẹrote uthuru riẹ evaọ obọ udhude. Rekọ Nebale nọ o wo uruemu oriobọ na ọ rọwo kẹ ae oware ovo ho. Eva e dha Devidi te epanọ ọ rọ gwọlọ kpe Nebale gbe ezae nọ e rrọ uwou riẹ kpobi no. (1 Sam. 25:3-13, 22) Rekọ Abigẹle aye Nebale nọ o wo erru na o wo areghẹ gaga. Ọ gbaudu nyabru Devidi, kẹsena o te kie fihọ aro riẹ jẹ lẹe nọ jọ o kpe azẹ fihọ uzou hu. Aye na ọ tẹ rọ areghẹ ta kẹ Devidi nọ jọ ọ nyasiọ eware kpobi ba kẹ Jihova. Ẹme owowou nọ Abigẹle ọ ta gbe oware areghẹ nọ o ru i duobọte Devidi. O vuhumu nọ Jihova họ ọnọ o vi aye na ze. (1 Sam. 25:23-28, 32-34) Abigẹle o wo emamọ uruemu, onọ u ru nọ Jihova ọ rọ rehọ iẹe ru iruo. Epọvo na re, Jihova ọ sae rehọ inievo-emetẹ nọ i wo areghẹ gbe orimuo bọ iviuwou rai ga jẹ bọ amọfa ga evaọ ukoko na.​—Itẹ 24:3; Tait. 2:3-5.

11. Eme emetẹ Shalọm a ru, kọ amono a be rọ aro kele ai nẹnẹ?

¹¹ Nọ ikpe buobu e vrẹ no, emetẹ Shalọm a jọ usu ahwo nọ Jihova ọ rọ ruẹrẹ igbẹhẹ Jerusalẹm. (Neh. 2:20; 3:12) Dede nọ ọsẹ rai ọ jọ osu, u no emetẹ Shalọm na eva ze inọ a re ru iruo egaga nọ e rẹ sae wha enwoma se ai dede. (Neh. 4:15-18) A wo ohẹriẹ gaga no ikpahwo Tekoa nọ a rọwo “hrẹ omarai kpotọ họ re a wo obọ evaọ iruo” na. (Neh. 3:5) Dai roro epanọ eva e were emetẹ Shalọm na te nọ a ruẹrẹ igbẹhẹ na kpobi re evaọ edẹ udhuvẹ gbe ikpegbivẹ! (Neh. 6:15) Nẹnẹ, inievo-emetẹ mai a be rọ evawere wo obọ evaọ iruo ebabọ gbe ẹruẹrẹ iwou egagọ mai. Ọwhọ rai, onaa rai, gbe omarọkẹ rai u bi fiobọhọ gaga nọ iruo nana e be rọ nyaharo.

12. Ẹvẹ Jihova ọ sae rọ rehọ omai ru iruo wọhọ Tabita?

¹² Jihova o ru nọ Tabita ọ rọ “vọ avọ ewoma oruo gbe ekẹ ohrọ,” maero rọkẹ eyae-uku. (Iruẹru 9:36) Fikinọ ọ jọ wowou yọ o re ru ọghọ ziezi, ahwo buobu a weri gaga evaọ okenọ o whu. Rekọ eva e were ahwo na gaga nọ Pita ọ kpare Tabita no uwhu ze. (Iruẹru 9:39-41) Eme ma wuhrẹ no oriruo Tabita ze? Mai kpobi, te emaha te ekpako, te ezae te eyae, ma sai fiobọhọ kẹ inievo mai evaọ ukoko na.​—Hib. 13:16.

13. Ẹvẹ Jihova ọ rọ rehọ oniọvo jọ nọ a re se Ruth nọ ọ rẹ dhomovuọ gaga ru iruo, kọ eme ọ ta uwhremu na?

¹³ Oniọvo jọ nọ a re se Ruth nọ oma o rẹ vo gaga ọ gwọlọ nọ ọ rẹ jọ imishọnare. Nọ ọ jọ ọmaha, ọ jẹ hae dhẹ no uwou ruọ uwou be rọ emebe-evẹvẹ mai kẹ ahwo. Ọ ta nọ: “Iruo nana e were omẹ gaga.” Ghele na, o jẹ hae jọ bẹbẹ kẹe re ọ ta usi uwoma Uvie Ọghẹnẹ kẹ ahwo. Dede nọ Ruth ọ rẹ dhomovuọ gaga, o zihe ruọ ọkobaro oke-kpobi nọ ọ jọ ikpe ikpegberee. O kpohọ isukulu Giliad evaọ 1946, yọ uwhremu na a vi rie kpohọ iruo usi uwoma ota na evaọ Hawaii gbe Japan.  Jihova ọ rehọ e riẹ whowho usi uwoma na ziezi evaọ ekwotọ yena. Nọ Ruth ọ ta usi uwoma na te enwenọ ikpe udhone no, ọ ta nọ: “Jihova họ ọnọ ọ be kẹ omẹ ẹgba. O fiobọhọ kẹ omẹ si omovuọ no ẹro. U mu omẹ ẹro nọ Jihova ọ rẹ sae rehọ ohwo kpobi nọ o fievahọ iẹe ru iruo.”

14. Wọhọ epanọ o rrọ Ahwo Kọlọsi 1:29, eme ma re ru re Jihova ọ rehọ omai ru iruo?

¹⁴ No otọ avọ otọ ze Jihova ọ be rọ rehọ idibo riẹ ru iruo sa-sa. Eme ọ te rehọ owhẹ ru? Epanọ whọ rehọ oma kẹ iruo riẹ te, oye u ti dhesẹ oware nọ ọ te rehọ owhẹ ru. (Se Ahwo Kọlọsi 1:29.) Whọ tẹ fialoma via, Jihova ọ sai zihe owhẹ ruọ ọtausiwoma nọ o wo ọwhọ, emamọ owuhrẹ, ọnọ ọ rẹ sasa amọfa oma ziezi, oruiruo nọ o wo onaa, uvi ogbẹnyusu, hayo oware ofa kpobi nọ u re fiobọhọ ru ẹjiroro riẹ gba.

15. Wọhọ uthubro nọ o rrọ 1 Timoti 4:12, 15, eme inievo-emezae nọ e rrọ izoge a rẹ sae lẹ se Jihova kpahe?

¹⁵ Kọ ẹvẹ whai inievo-emezae nọ e gbẹ rrọ izoge? Ma gwọlọ inievo-emezae gaga enẹna nọ e rẹ sae jọ idibo iruiruo. Evaọ ikoko buobu, ekpako i bu vi idibo iruiruo. Kọ whai inievo-emezae nọ e rrọ izoge, wha sae fialoma via kẹ ewha-iruo efa evaọ ukoko na? Ẹsejọ inievo-emezae jọ a rẹ ta nọ, “Owhowho-uvie nọ mẹ rrọ na u te kẹ omẹ.” Otẹrọnọ ere o rrọ owhẹ oma, lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ owhẹ wo isiuru nọ who re ro te kẹ odibo oruiruo, re ọ jẹ kẹ owhẹ ẹgba nọ whọ rẹ rọ daoma ra kpobi evaọ egagọ riẹ. (Ọtausi. 12:1) Ma gwọlọ obufihọ ra gaga.​—Se 1 Timoti 4:12, 15.

16. Eme ma rẹ lẹ se Jihova kpahe, kọ fikieme?

¹⁶ Jihova ọ rẹ sai ru owhẹ zihe ruọ oware kpobi nọ o gwọlọ, re whọ sai ru oreva riẹ. Fikiere, lẹ sei re o fiobọhọ kẹ owhẹ wo isiuru nọ who re ro ru iruo riẹ, re ọ jẹ kẹ owhẹ ẹgba nọ who re ro ru ei. Te whọ rrọ ọmaha hayo ọkpako, rehọ oke ra, ẹgba ra, gbe oware kpobi nọ who wo rọ kẹ Jihova orro enẹna. (Ọtausi. 9:10) Who ku uvẹ nọ whọ rẹ rọ dawo ẹgba ra kpobi evaọ egagọ Jihova fiẹ hẹ fiki ozọ hayo iroro inọ who te kẹ iruo na ha. Uvẹ-ọghọ nọ ma wo o rro kẹhẹ inọ ma sai ru eware nọ e rẹ kẹ Ọsẹ oyoyou mai na orro nọ u fo rie!