1. Iroro vẹ e mai woma nọ ohwo ọ rẹ jẹ?

ẸSIBUOBU, oghẹrẹ iroro nọ esẹgbini a jẹ u re dhesẹ oghẹrẹ uzuazọ nọ emọ rai a ti yeri. Nọ ọsẹgboni a tẹ jiroro thọ, o rẹ sai si uye se emọ rai. Rekọ nọ a tẹ riẹ iroro jẹ, u re ru nọ emọ rai a rẹ rọ wereva evaọ uzuazọ. Ghele na, o gwọlọ nọ emọ na omarai a rẹ jẹ emamọ iroro. Ohwo kpobi nọ ọ jiroro inọ ọ rẹ gọ Jihova Ọsẹ oyoyou mai na, ọye ọ mae riẹ iroro jẹ kpaobọ.​—Ol. 73:28.

2. Eme ọ jọ Jesu avọ ọsẹgboni riẹ oja?

² O jọ Josẹf avọ Meri oja gaga inọ a re fiobọhọ kẹ emọ rai gọ Jihova. Yọ eware nọ a je ru u dhesẹ nọ oware nọ a rọ karo evaọ uzuazọ oye. (Luk 2:40, 41, 52) Eware nọ Jesu omariẹ ọ rọ karo evaọ uzuazọ i dhesẹ nọ oware nọ o mae jariẹ oja họ re o ru oware nọ o rẹ were Jihova. (Mat. 4:1-10) Nọ Jesu ọ kpako ze, ọ tẹ jọ ohwo nọ ọ rrọ wowou, nọ o wo udu, nọ o kru egagọ Ọghẹnẹ ga ziezi. Ọ jọ oghẹrẹ ọmọ nọ ọsẹgboni nọ a be gọ Ọghẹnẹ a sai ro seha.

3. Enọ vẹ ma te ta ẹme kpahe evaọ uzoẹme nana?

³ Ma te jọ uzoẹme nana ta kpahe enọ nana: Emamọ oware vẹ Jihova o ru nọ o je vi ọmọ riẹ ziọ otọakpọ? Eme esẹgbini nọ e rrọ ukoko na a rẹ sai wuhrẹ mi Josẹf avọ Meri? Kọ eme izoge nọ e rrọ ukoko na a rẹ sai wuhrẹ no oware nọ Jesu o ru ze?

4. Emamọ oware vẹ Jihova o ru nọ o je vi Ọmọ riẹ ziọ otọakpọ?

⁴ Jihova ọ salọ emamọ ọsẹgboni kẹ Jesu. (Mat. 1:18-23; Luk 1:26-38) Eme nọ Meri ọ ta nọ a kere fihọ Ebaibol na i  dhesẹ nọ o you Jihova no udu riẹ kpobi ze, Ikereakere na e tẹ jẹ were iẹe gaga. (Luk 1:46-55) Yọ oghẹrẹ nọ Josẹf o ro yoẹme kẹ Jihova u dhesẹ nọ Josẹf yọ ohwo nọ ọ jẹ dhozọ Ọghẹnẹ, ọ tẹ jẹ gwọlọ nọ o re ru oware nọ o rẹ were iẹe.​—Mat. 1:24.

5-6. Ebẹbẹ vẹ Jihova ọ kuvẹ nọ i te Ọmọ riẹ?

⁵ Muẹrohọ nọ Jihova ọ salọ edafe re a jọ ọsẹgboni Jesu hu. Oware nọ Josẹf avọ Meri a ro dhe idhe nọ a yẹ Jesu no u dhesẹ nọ iyogbe a jọ. (Luk 2:24) Ẹsejọhọ omoria jọ nọ Josẹf ọ tehe kẹle uwou riẹ evaọ obọ Nazarẹt ọ jẹ jọ ru iruo ekapenta riẹ. Akpọ ọ te nwane lọhọ kẹ ae tere he, nọ orọnọ a yẹ emọ efa uwhremu na. Keme o tẹ kawo, emọ rai a ti te imahrẹ.​—Mat. 13:55, 56.

⁶ Jihova ọ thọ Jesu no ebẹbẹ, dede na, orọnikọ ebẹbẹ kpobi ọ thọ riẹ no ho. (Mat. 2:13-15) Wọhọ oriruo, Jesu o wo imoni jọ nọ e jẹ gọ Ọghẹnẹ hẹ. Ma riẹ nọ o te kẹ Jesu uye gaga inọ ahwo uviuwou riẹ jọ a kake rọwo nọ ọye họ Mesaya na ha. (Mak 3:21; Jọn 7:5) O sae jẹ jọnọ Josẹf o whu evaọ oke nọ Jesu ọ gbẹ maha yọ onana o kẹ riẹ uye gaga. Nọ onana o via no, o sae jọnọ Jesu nọ ọ jọ ọmọ ọkpako na ọye o je ru iruo nọ ọsẹ riẹ o je ru vẹre re ọ sae rẹrote uviuwou na. (Mak 6:3) Nọ Jesu ọ kpako ze, o je ru iruo gaga re ọ rẹrote uviuwou na. Fikiere ọ riẹ epanọ oma o rẹ rrọ ohwo nọ o te no iruo ze.

7. (a) Enọ vẹ ahwo nọ a rọo no a rẹ nọ omarai? (b) Ẹvẹ Itẹ 2:1-6 o sai ro fiobọhọ kẹ esẹgbini wuhrẹ emọ rai?

⁷ Otẹrọnọ wha rọo no yọ wha gwọlọ yẹ emọ, wha nọ omarai onọ nana: ‘Kọ ma wo omaurokpotọ je kru egagọ Ọghẹnẹ ga te epanọ Jihova o re ro mu ọmọ họ omai obọ?’ (Ol. 127:3, 4) Whọ tẹ rrọ ọsẹ hayo oni, nọ omara nọ: ‘Kọ me bi wuhrẹ emọ mẹ inọ u wuzou gaga re a gobọ iruo?’ (Ọtausi. 3:12, 13) ‘Kọ me bi wuhrẹ emọ mẹ epanọ a rẹ rọ whaha eware nọ e rẹ wha ebẹbẹ se ai gbe ọfariẹ-ogbe nọ ọ da akpọ Setan fia nẹnẹ?’ (Itẹ 22:3) Uzẹme riẹ họ, whọ rẹ sae thọ emọ ra no ebẹbẹ kpobi nọ i ti te ai hi. Ọsẹgboni ọvuọvo ọ sai ru onana ha. Rekọ whọ sai wuhrẹ emọ ra oghẹrẹ nọ a re ro fi ehrẹ nọ e rrọ Ebaibol họ iruo nọ a tẹ nyaku ebẹbẹ evaọ obaro. (Se Itẹ 2:1-6.) Wọhọ  oriruo, nọ ohwo uviuwou na jọ o te kie no ukoko Ọghẹnẹ, rehọ Ebaibol na wuhrẹ emọ ra inọ u wuzou gaga re a ru oware nọ Jihova ọ gwọlọ evaọ oke utiona. (Ol. 31:23) Otẹrọnọ ohwo jọ evaọ uviuwou rai hayo ohwo jọ nọ ọ kẹle owhai gaga o whu, rehọ Ebaibol na wuhrẹ emọ ra epanọ Ẹme Ọghẹnẹ ọ sae rọ kẹ ohwo omosasọ je ru udu tei otọ evaọ oke utiona.​—2 Kọr. 1:3, 4; 2 Tim. 3:16.

8. Uzi vẹ o rrọ Iziewariẹ 6:6, 7 nọ Josẹf avọ Meri a koko?

⁸ Josẹf avọ Meri a rọ Ẹme Ọghẹnẹ wuhrẹ Jesu. Onana u fiobọhọ kẹe kruga evaọ egagọ Ọghẹnẹ nọ ọ jẹ rro ze. Oware nọ u fiobọhọ kẹ Josẹf avọ Meri ru onana họ, a lele oware nọ Jihova ọ ta nọ esẹgbini a re ru. (Se Iziewariẹ 6:6, 7.) Josẹf avọ Meri a you Jihova gaga, yọ oware nọ o jarai oja kpobi họ re a fiobọhọ kẹ emọ rai you Jihova epọvo na re.

9. Eware vẹ i wuzou gaga nọ Josẹf avọ Meri a jẹ hai ru ẹsikpobi?

⁹ Josẹf avọ Meri a jẹ romakẹ egagọ Ọghẹnẹ ẹsikpobi yọ emọ rai a jẹ hae jọ kugbe ai. Ababọ avro aikpobi a jẹ hai kpohọ isinagọgo nọ ọ jọ Nazarẹt koka koka nyai wuhrẹ ẹme Ọghẹnẹ, yọ a jẹ hai kpobọ Jerusalẹm kukpe kukpe nyai ru ehaa Ọnyavrẹ na. (Luk 2:41; 4:16) Ẹsejọhọ nọ a tẹ rrọ edhere bi kpobọ Jerusalẹm yọ a bi gbiku kẹ Jesu gbe emọ rai nọ i kiọkọ kpahe eware nọ e via kẹ idibo Jihova evaọ oke nọ u kpemu. Yọ o sae jọnọ a jẹ hae wẹriẹ eria jọ nọ a gbiku rai fihọ ikere na re a dhesẹ ai kẹ emọ na. Nọ emọ na i bi bu na, ma riẹ nọ re a hai ru eware nọ i kiekpahe egagọ Ọghẹnẹ ẹsikpobi o te lọhọ kẹ Josẹf avọ Meri tere he. Rekọ a ruabọhọ onana. Who rri irere nọ i no rie ze! Fikinọ a rọ egagọ Jihova karo evaọ uzuazọ, onana u ru nọ uviuwou na kpobi u ro wo usu okpekpe kugbe Jihova.

10. Eme esẹgbini nọ e rrọ ukoko na a rẹ sai wuhrẹ mi Josẹf avọ Meri?

¹⁰ Whai esẹgbini nọ e rrọ ukoko na, eme wha rẹ sai wuhrẹ mi Josẹf avọ Meri? Oware nọ o mai wuzou họ, nọ whọ tẹ be rọ ẹmeunu ra gbe uruemu ra dhesẹ nọ who  you Jihova ziezi. Kareghẹhọ nọ oware nọ o mai wuzou nọ who re ru kẹ emọ ra họ ewuhrẹ nọ who re wuhrẹ ai re a you Jihova. O roja gaga re whọ hai wuhrẹ emọ ra epanọ a re ro wuhrẹ Ebaibol kẹse kẹse, hae lẹ se Jihova, kpohọ iwuhrẹ, jẹ hai kpohọ usi uwoma. (1 Tim. 6:6) Ma riẹ nọ whọ rẹ kuọ emọ na. (1 Tim. 5:8) Rekọ kareghẹhọ nọ, orọnikọ efe nọ who re kokohọ kẹ emọ ra oye u ti siwi ai hi rekọ usu okpekpe nọ emọ ra a wo kugbe Jihova oye u ti ru ai zọ oke nọ Ọghẹnẹ ọ te raha uyero-akpọ omuomu nana. *​—Izik. 7:19; 1 Tim. 4:8.

11. (a) Eme ọ rrọ 1 Timoti 6:17-19 nọ u re fiobọhọ kẹ esẹgbini yọrọ emọ rai ziezi? (b) Eware vẹ uviuwou ra o rẹ sai ru, kọ irere vẹ i re noi ze? (Rri ẹkpẹti na, “ Eware Vẹ Wha rẹ Sai Ru?”)

¹¹ Eva e be were omai gaga inọ evaọ ukoko na, esẹgbini buobu a bi ru eware nọ i re fiobọhọ kẹ emọ rai jọ egbẹnyusu Jihova. Kẹse kẹse, a be hai kuomagbe gọ Jihova. A re kpohọ iwuhrẹ gbe ikokohọ. A re je kpohọ usi uwoma ẹsikpobi. Iviuwou jọ dede a re kpohọ eria nọ iwhowho-uvie e rrọ tere he nyae jọ ta usi uwoma evaọ omoke jọ. Efa i re kpohọ ugheriwo evaọ Ebẹtẹle, hayo nyai fiobọhọ evaọ ebabọ iwou ukoko na. Re iviuwou a sai kpohọ eria nana, ugho u re no ai obọ, yọ a sai je wo ebẹbẹ efa. Rekọ irere buobu i re noi ze. (Se 1 Timoti 6:17-19.) Emọ nọ i no iviuwou itieye ze a rẹ ruabọhọ eware ezi nana nọ a tẹ kpako no. Yọ eva e rẹ were ae inọ ọsẹgboni rai a rọ egagọ Ọghẹnẹ karo. *​—Itẹ 10:22.

12. Eme o gwọlọ nọ Jesu ọvo o re ru nọ ọ be kpako ze na?

¹² Jihova, Ọsẹ obọ odhiwu Jesu o re ru oware nọ u fo ẹsikpobi, yọ Josẹf avọ Meri nọ a jọ ọsẹgboni riẹ evaọ otọakpọ obonẹ a jẹ emamọ iroro re. Rekọ nọ Jesu ọ be kpako ze na, ọye ọvo ọ rẹ jiroro na sọ o re ru oware nọ u woma. (Gal. 6:5) Jihova ọ ma omai kpobi evaọ oghẹrẹ nọ ma sae rọ jiroro kẹ omobọ mai, yọ ere ọ ma Jesu re. Jesu ọ hai ti ru eware nọ e rẹ kẹ ọyomariẹ ọvo erere, rekọ o ru ere he. O ru eware nọ e rẹ were Jihova. (Jọn 8:29) Ẹvẹ izoge na a sae rọ rehọ aro kele iei nẹnẹ?

13. Eme u no Jesu eva ze nọ o re ru evaọ oke nọ ọ jọ ọmaha?

¹³ Oke nọ Jesu ọ jọ ọmaha, u no rie eva ze nọ o re yoẹme kẹ ọsẹgboni riẹ. Ọ wọso ọsẹgboni riẹ ẹdẹvo ho, o rri omariẹ nọ ọ riẹ vi ai hi. Ukpoye “ọ ruabọhọ jẹ romakpotọ kẹ ae.” (Luk 2:51) Jesu ọ jọ ọmọ ọkpako evaọ uwou na, yọ o ru iruo nọ i te  rie. O wuhrẹ iruo nọ Josẹf ọsẹ riẹ o je ru re ọ sae rehọ iẹe fiobọhọ kẹ uviuwou na, dede nọ iruo na e lọhọ họ.

14. Ẹvẹ ma rọ riẹ nọ Jesu ọ jẹ hai wuhrẹ Ẹme Ọghẹnẹ ziezi?

¹⁴ Ma riẹ nọ ọsẹgboni Jesu a te vuẹe kpahe edhere igbunu nọ a ro yẹe gbe eme nọ ikọ-odhiwu a ta kpahe iẹe. (Luk 2:8-19, 25-38) Rekọ Jesu ọ nwane ta nọ oyena ọvo nọ ọ riẹ na u te kẹe he. Ọye ọvo ọ romatotọ wuhrẹ Ikereakere na. Ẹvẹ ma rọ riẹ nọ Jesu ọ jẹ hae romatotọ wuhrẹ Ẹme Ọghẹnẹ ẹsikpobi? Ma riẹ ere keme oke nọ ọ jọ ọmaha “epanọ o wo otoriẹ te gbe iyo nọ ọ jẹ kẹ” i je gbe iwuhrẹ nọ e jọ obọ Jerusalẹm unu. (Luk 2:46, 47) U te no ere no, oke nọ Jesu ọ jọ ikpe ikpegbivẹ ọvo, yọ ọ riẹ no inọ Jihova họ Ọsẹ riẹ.​—Luk 2:42, 43, 49.

15. Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ nọ u no rie eva ze re o ru oreva Jihova?

¹⁵ Nọ Jesu ọ riẹ oware nọ Jihova ọ gwọlọ nọ o ru no, u no rie eva ze inọ o re ru ei. (Jọn 6:38) Ọ riẹ nọ ahwo buobu a ti mukpahe iẹe, yọ ọ riẹ nọ o te jọ lọlọhọ họ re o ru oware nọ Jihova ọ gwọlọ. Ghele na u no rie eva ze nọ o re yoẹme kẹ Jihova. Nọ Jesu ọ họ-ame no evaọ ukpe 29 C.E., oware nọ o mae jariẹ oja evaọ uzuazọ họ, epanọ o re ro ru oware nọ Jihova ọ gwọlọ nọ o ru. (Hib. 10:5-7) Makọ nọ a kare Jesu fihọ ure-oja, ọ gba riẹ mu nọ o re ru oreva Ọsẹ riẹ.​—Jọn 19:30.

16. Oware jọ vẹ emọ e rẹ sai wuhrẹ mi Jesu?

¹⁶ Yoẹme kẹ ọsẹgboni ra. Epanọ Josẹf avọ Meri a gba ha na, ere ọvona ọsẹgboni ra a gba ha re. Rekọ ọsẹgboni ra Jihova o fihọ inọ a thọ owhẹ, wuhrẹ owhẹ, jẹ kpọ owhẹ họ edhere. Who te bi lele ohrẹ rai jẹ kẹ ae adhẹẹ, eware i ti “woma kẹ owhẹ.”​—Ẹf. 6:1-4.

17. Wọhọ epanọ Joshua 24:15 o ta, eme u fo nọ izoge na a re ru?

¹⁷ Jọ u no owhẹ eva ze nọ Jihova whọ rẹ gọ. Daoma riẹ oghẹrẹ Ọghẹnẹ nọ Jihova ọ rrọ, gbe ẹjiroro riẹ, whọ vẹ jẹ riẹ oghẹrẹ nọ whọ sai ro ru oreva riẹ. (Rom 12:2) Enẹ whọ sae rọ jiroro nọ e mai wuzou evaọ uzuazọ ra, inọ Jihova ọvo whọ rẹ gọ. (Se Joshua 24:15; Ọtausi. 12:1) Whọ tẹ be romatotọ se Ebaibol na je roro didi kpahe iẹe ẹsikpobi, uyoyou nọ who wo kẹ  Jihova u ti dhe ẹgẹga, yọ ẹrọwọ ra ọ te ga ziezi re.

18. Eme u fo nọ izoge a rẹ rọ iroro eva rai ru, kọ erere vẹ o re noi ze?

¹⁸ Jọ u no owhẹ eva ze nọ oreva Jihova ọvo who re ru. Akpọ Setan o re ru owhẹ roro nọ whọ tẹ be rọ eriariẹ nọ who wo ru eware nọ e rẹ wha erere se omara ọvo, ẹsiẹe eva e te were owhẹ. Rekọ uzẹme riẹ họ, ahwo nọ a rẹ rọ oke rai kpobi le ugho a rẹ rehọ “eware edada buobu duwu omarai soso.” (1 Tim. 6:9, 10) Rekọ whọ tẹ gaviezọ kẹ Jihova je ru oware nọ ọ gwọlọ, eware e te riẹ nya kẹ owhẹ, “who ve ti je ru eware avọ areghẹ.”​—Jos. 1:8.

19. Eme esẹgbini a rẹ kareghẹhọ?

¹⁹ Whai esẹgbini, wha daoma rai kpobi re wha fiobọhọ kẹ emọ rai gọ Jihova. Wha fi eva rai kpobi họ Jihova, o ti fiobọhọ kẹ owhai ru oware nọ u fo. (Itẹ 3:5, 6) Wha kareghẹhọ nọ oware nọ wha bi ru, oye emọ rai a te rọ aro kele vi ẹme nọ wha be ta kẹ ae. Fikiere, wha ru eware nọ i re fiobọhọ kẹ emọ rai jọ egbẹnyusu Jihova.

20. Eghale vẹ i ti te izoge kpobi nọ e gba riẹ mu nọ a rẹ gọ Jihova?

²⁰ Whai izoge, wha riẹ nọ esẹgbini rai a sai fiobọhọ kẹ owhai ru oware nọ u fo evaọ uzuazọ. Rekọ whai ọvo wha rẹ jiroro na sọ wha ti ru oware nọ Jihova ọ gwọlọ. Fikiere, wha rọ aro kele Jesu re wha gbaemu nọ Ọsẹ obọ odhiwu rai wha rẹ gọ. Wha te ru ere, uzuazọ rai o te vọ avọ evawere, wha ti wo emamọ eware buobu nọ wha re ru kẹ Jihova, yọ wha ti yeri emamọ uzuazọ. (1 Tim. 4:16) Yọ evaọ obaro, evawere nọ wha ti wo, a rẹ ruẹ unu gbiku riẹ hẹ!