1. Ẹvẹ ahwo buobu a rri iruo?

ẸVẸ ahwo ẹkwotọ ra a rri iruo? Evaọ erẹwho buobu, ahwo a bi ru iruo gaga je ru iruo ehwa buobu enẹna vi epaọ anwẹdẹ. Ahwo nọ a bi ru iruo ga hrọ a be ruẹ oke ro serihọ họ, jọ kugbe uviuwou rai hi, hayo tubẹ ruẹ oke gọ Ọghẹnẹ ziezi hi. (Ọtausi. 2:23) Evaọ abọdekọ riẹ, ahwo jọ a rẹ gwọlọ ru iruo vievie he, a rẹ rọ edhere kpobi gu inoma re a siọ iruo ba eru.​—Itẹ 26:13, 14.

2-3. Didi oriruo Jihova avọ Jesu a fihotọ kpahe iruo?

² Joma ta kpahe oghẹrẹ nọ Jihova avọ Jesu a rri iruo, onọ u wo ohẹriẹ no oghẹrẹ nọ akpọ na o rri iruo nẹnẹ. Avro ọ riẹ hẹ, iruo e rẹ were Jihova. Jesu o dhesẹ oyena via nọ ọ ta nọ: “Ọsẹ mẹ o gbe bi ru iruo rite enẹna, yọ me gbe bi ru iruo re.” (Jọn 5:17) Dai roro kpahe epanọ Ọghẹnẹ o ru iruo te nọ ọ ma ikọ-odhiwu nọ a rẹ sai kele mu hu, gbe idadeghe orereghe na. Ma rẹ jẹ ruẹ eware iwoma buobu nọ Ọghẹnẹ ọ ma fihọ otọakpọ na. Agbẹta nọ ọso-ilezi na ọ rọ ta nọ: “Eware nọ who ru no i bu kẹhẹ, O Jihova! Areghẹ who ro ru ai kpobi. Eware nọ who ru e vọ otọakpọ na.”​—Ol. 104:24.

³ Iruo e rẹ were Jesu re wọhọ epanọ e rẹ were Ọsẹ riẹ na. Ọmọ na nọ a jọ ikere na se areghẹ na, o fiobọhọ kẹ Ọghẹnẹ evaọ “okenọ ọ ruẹrẹ idhiwu na họ.” Ọ jọ kugbe Jihova “wọhọ ọnọ o wo onaa iruo ziezi.” (Itẹ 8:27-31) Uwhremu na, nọ Jesu ọ ziọ otọakpọ o ru iruo ziezi re. Iruo nọ o je ru e jọ wọhọ emu kẹe, yọ eware kpobi nọ o  ru evaọ otọakpọ i dhesẹ nọ Ọghẹnẹ họ ọnọ o vi rie.​—Jọn 4:34; 5:36; 14:10.

4. Eme ma rẹ sai wuhrẹ mi Jihova avọ Jesu kpahe eriosehọ?

⁴ Kọ oriruo nọ Jihova avọ Jesu a fihotọ kpahe iruo na u dhesẹ nọ ma re du serihọ vievie he? O rrọ ere he. Oma o rẹ rrọ Jihova ẹdẹvo ho, fikiere u du gwọlọ nọ o re serihọ họ. Ebaibol na ọ ta nọ, nọ Jihova ọ ma idhiwu gbe otọakpọ na no, “o te serihọ, yọ eva e were riẹ.” (Ọny. 31:17) U muẹro nọ oria nana u bi dhesẹ nọ Jihova o s’obọ iruo họ kẹsena o te wo evawere no eware nọ ọ ma ze. Yọ dede nọ Jesu o je ru iruo gaga okenọ ọ jọ otọakpọ, o ru uvẹ nọ o re ro serihọ je kuomagbe egbẹnyusu riẹ re emamọ emu.​—Mat. 14:13; Luk 7:34.

5. Ẹbẹbẹ vẹ idibo Ọghẹnẹ buobu a wo?

⁵ Ebaibol na ọ tuduhọ idibo Ọghẹnẹ awọ nọ jọ a jọ ahwo nọ iruo e rẹ were. Idibo Ọghẹnẹ a rẹ g’obọ iruo, orọnikọ a rẹ moyẹlẹ hẹ. (Itẹ 15:19) Ẹsejọhọ who wo iruo nọ whọ be rọ rẹrote uviuwou ra. U te no ere no, ilele Jesu kpobi a rẹ ta usi uwoma na. O tẹ jẹ gwọlọ nọ who re serihọ ziezi. Kọ o be hae jọ bẹbẹ kẹ owhẹ ẹsejọ re who wo oke rọkẹ iruo ra, usi uwoma ota na, gbe eriosehọ? Ẹvẹ ma rẹ rọ riẹ epanọ u fo nọ ma re ru iruo je serihọ te?

6. Ẹvẹ Mak 6:30-34 u ro dhesẹ nọ Jesu ọ rehọ iruo gbe eriosehọ oghẹrẹ nọ u fo?

⁶ O roja nọ ma rẹ rehọ iruo oghẹrẹ nọ u fo. Solomọn ovie na ọ rọ ẹgba ẹzi Ọghẹnẹ kere nọ: “Oware kpobi u wo oke riẹ.” Kẹsena ọ tẹ fodẹ oke nọ a rẹ rọ kọ eware, bọ uwou, viẹ, hwẹ, gbile, je ru eware efa. (Ọtausi. 3:1-8) O rrọ vevẹ nọ eware ivẹ jọ nọ i wuzou gaga evaọ uzuazọ họ, iruo gbe eriosehọ. Jesu ọ rehọ iruo gbe eriosehọ oghẹrẹ nọ u fo. Ẹdẹjọ, ikọ riẹ a kpohọ eria sa-sa nyae ta usi uwoma. A ta te epanọ a gbe ro “wo uvumọ oke kẹ omarai hi makọ onọ a rẹ rọ re emu dede.” Nọ a zihe ze, Jesu ọ tẹ ta kẹ ae nọ: “Whai omarai, wha nyaze re ma kpohọ oria nọ u siomano re wha serihọ omojọ.” (Se Mak 6:30-34.) Dede nọ Jesu avọ ilele riẹ a je wo oke nọ a re ro serihọ te epanọ o gwọlọ họ, Jesu ọ riẹ nọ u fo nọ a re serihọ.

7. Ẹvẹ ọruẹrẹfihotọ Ẹdijala na nọ ma re wuhrẹ kpahe u ti ro fiobọhọ kẹ omai?

⁷ Ẹsejọ, u fo nọ ma re serihọ hayo ru oware ofa nọ u wo ohẹriẹ no onọ ma be hai ru kẹdẹ kẹdẹ. Ma rẹ sai vuhu onana mu nọ ma te roro kpahe ọruẹrẹfihotọ nọ Ọghẹnẹ o ru kẹ idibo riẹ evaọ oke anwae, oyehọ Ẹdijala nọ a jẹ hai koko koka koka na. Ma rrọ otọ Uzi Mosis hi, ghele na ma rẹ sai wo erere nọ ma te wuhrẹ kpahe ọruẹrẹfihotọ Ẹdijala na. Oware nọ ma ti wuhrẹ o sai fiobọhọ kẹ omai riẹ epanọ u fo nọ ma re rri iruo gbe eriosehọ.

8. Wọhọ epanọ o rrọ Ọnyano 31:12-15, eme a rẹ rọ Ẹdijala na ru?

⁸ Ikereakere na e ta nọ, nọ Ọghẹnẹ ọ rọ “edẹ” ezeza ma eware no, o te s’obọ iruo riẹ evaọ otọakpọ họ. (Emu. 2:2) Rekọ iruo e rẹ were Jihova, fikiere, dede nọ ọ gbẹ be ma eware he, “o gbe bi ru iruo.” (Jọn 5:17) Ọruẹrẹfihotọ Ẹdijala koka koka na ọ wọhọ ẹdẹ eriosehọ Jihova nọ a ta ẹme te evaọ obe Emuhọ na. Ọghẹnẹ ọ ta nọ Ẹdijala na yọ oka  evaọ udevie riẹ avọ ahwo Izrẹl. O jọ ẹdẹ “eriosehọ riẹriẹriẹ . . . , oware ọrẹri kẹ Jihova.” (Se Ọnyano 31:12-15.) Ọghẹnẹ ọ ta nọ ohwo ọvuọvo o re ru iruo ho, te emaha, erigbo, makọ erao uwou dede. (Ọny. 20:10) Ọruẹrẹfihotọ na ọ kẹ ahwo uvẹ nọ a rẹ rọ tẹrovi egagọ Ọghẹnẹ ziezi.

9. Okenọ Jesu ọ jọ otọakpọ, eriwo ọthọthọ vẹ ahwo jọ a wo kpahe Ẹdijala na?

⁹ Ọruẹrẹfihotọ Ẹdijala na o woma gaga kẹ idibo Ọghẹnẹ; rekọ evaọ oke Jesu, isu egagọ buobu a je si uzi na keke hrọ. A jẹ ta nọ o thọ re ohwo ọ kọrọ umutho eka hayo siwi ohwo nọ ọ be mọ evaọ Ẹdijala. (Mak 2:23-27; 3:2-5) Rekọ ere Ọghẹnẹ o rri ọruẹrẹfihotọ na vievie he, yọ Jesu o ru onana vẹ kẹ ahwo nọ a jẹ gaviezọ kẹe.

10. Wọhọ epanọ o rrọ Matiu 12:9-12, ẹvẹ Jesu o rri Ẹdijala?

¹⁰ Jesu avọ ilele riẹ nọ e jọ ahwo Ju a je ru Ẹdijala keme a jọ otọ Uzi Mosis na. * Rekọ Jesu ọ rọ ẹme riẹ gbe uruemu dhesẹ nọ o thọ họ re ohwo o ru eware ezi je fiobọhọ kẹ amọfa evaọ Ẹdijala. Ọ ta vevẹ nọ: “U fo re a ru oware ezi evaọ Ẹdijala.” (Se Matiu 12:9-12.) O roro vievie he inọ ohwo nọ o ru oware uwoma hayo fiobọhọ kẹ amọfa evaọ Ẹdijala ọ thuzi. Oghẹrẹ nọ Jesu o rri Ẹdijala na u dhesẹ obọdẹ ẹjiroro nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ta kẹ idibo riẹ nọ a serihọ evaọ ẹdẹ yena. Eriosehọ na u ti ru nọ a rẹ rọ tẹrovi egagọ Ọghẹnẹ. Evaọ  uviuwou nọ Jesu ọ jọ whẹro, a jẹ rọ Ẹdijala ru eware nọ i kiekpahe egagọ Ọghẹnẹ. Ma rẹ ruẹ onana vevẹ nọ ma te se oware nọ Jesu o ru nọ o kpohọ Nazarẹt, ẹwho riẹ. Ebaibol na ọ ta nọ: “Wọhọ epaọ uruemu [Jesu] evaọ ẹdẹ Ẹdijala, ọ tẹ ruọ isinagọgo, ọ tẹ kpama dikihẹ re o se no Ikereakere na ze.”​—Luk 4:15-19.

11. Emamọ oriruo vẹ Jesu o fihotọ kpahe iruo?

¹¹ Josẹf o rri iruo epanọ Ọghẹnẹ o rri rie, oyejabọ nọ o ro wuhrẹ Jesu iruo ekapenta. (Mat. 13:55, 56) Yọ ababọ avro Jesu o muẹrohọ epanọ Josẹf ọ jẹ hai ru iruo te kẹdẹ kẹdẹ re ọ sae kuọ uviuwou ulogbo riẹ. Agbẹta nọ Jesu ọ rọ vuẹ ilele riẹ uwhremu na nọ: “oruiruo o te ọnọ a rẹ hwosa iruo riẹ kẹ.” (Luk 10:7) Ẹhẹ, Jesu ọ riẹ epanọ a rẹ g’obọ iruo.

12. Eria ikere vẹ i dhesẹ oware nọ Ebaibol na ọ ta kpahe iruo egaga?

¹² Pọl ukọ na ọ g’obọ iruo re. Iruo nọ e mai wuzou kẹe họ, isẹri nọ o re se kpahe odẹ Jesu gbe eware nọ Jesu o wuhrẹ. Ghele na, Pọl o je ru iruo nọ ọ rẹ rọ rẹrote omariẹ. Iniẹvo obọ Tẹsalonika a riẹ kpahe “iruo egaga avọ omolahiẹ” nọ Pọl o je ru, o je ru iruo “te aso te uvo” re ọ gbẹ “wọ owha ogbẹgbẹdẹ” fihọ ohwo ọvo uzou hu. (2 Tẹs. 3:8; Iruẹru 20:34, 35) Ẹsejọhọ iruo iwou-udhu nọ o je ru ọ jọ etenẹ fodẹ na. Nọ ọ jọ Kọrint, ọ rria kugbe Akwila avọ Prisila, o te je “lele ai ru iruo keme enọ i re ru iwou-udhu a jọ.” Nọ Pọl ọ ta nọ o je ru iruo “te aso te uvo,” orọnikọ onana u dhesẹ hẹ inọ o je serihọ họ. O te ru iruo uwou-udhu na te oria, o ve serihọ evaọ edẹ jọ wọhọ Ẹdijala. Ẹdẹ yena ọ rẹ rọ ta usi uwoma kẹ ahwo Ju keme ae omarai a re ru iruo ho evaọ Ẹdijala.​—Iruẹru 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4.

13. Eme ma rẹ sai wuhrẹ no oriruo Pọl ze?

¹³ Pọl ukọ na o fi emamọ oriruo hotọ. O gba riẹ họ nọ o re ru iruo nọ ọ rẹ rọ ko omariẹ; ghele na ọ daoma kpobi re o “ru iruo ọrẹri orọ ewhowho usi uwoma Ọghẹnẹ” kẹse kẹse. (Rom 15:16; 2 Kọr. 11:23) Ọ tuduhọ amọfa awọ re a ru epọvo na. Oye u ru nọ Akwila avọ Prisila a rọ jọ “ibe iruiruo [riẹ] evaọ Kristi Jesu.” (Rom 12:11; 16:3) Pọl ọ tuduhọ inievo obọ Kọrint awọ nọ jọ a “wo eware buobu nọ [a] re ru ẹsikpobi evaọ iruo Olori na.” (1 Kọr. 15:58; 2 Kọr. 9:8) Jihova ọ tubẹ rọ ẹzi riẹ fiobọhọ kẹ Pọl ukọ na kere nọ: “Otẹrọnọ ohwo jọ ọ gwọlọ ru iruo ho, wha kẹe emu re gbe he.”​—2 Tẹs. 3:10.

14. Eme họ otọ ẹme Jesu nọ ọ rrọ Jọn 14:12 na?

¹⁴ Iruo nọ e mai wuzou evaọ edẹ urere nana họ, usi uwoma ota na gbe amọfa nọ ma re wuhrẹ re a zihe ruọ ilele. Jesu ọ tubẹ ruẹaro nọ ilele riẹ a ti ru iruo nọ e rro vi eriẹ. (Se Jọn 14:12.) Orọnikọ ọ be ta nọ ma ti ru iruo igbunu wọhọ ọyomariẹ hẹ. Ukpoye, ilele riẹ a te ta usi uwoma evaọ ekwotọ nọ i bu vi enọ ọ jọ ta usi uwoma, a te ta usi uwoma kẹ ahwo bu vi enọ ọyomariẹ ọ ta kẹ, jẹ ta usi uwoma na kri vrẹ ọyomariẹ.

15. Enọ vẹ ma rẹ nọ omamai, kọ fikieme?

¹⁵ Otẹrọnọ who wo iruo, nọ omara enọ nana: ‘Kọ a jọ oria iruo mẹ riẹ omẹ wọhọ ohwo nọ ọ g’obọ iruo? Kọ mẹ be hae rọ ẹgba mẹ kpobi ru iruo je ru ai re evaọ ẹruoke?’ Otẹrọnọ whọ sai yo nọ Ee, kiyọ ọga iruo ra o ti fievahọ owhẹ. U te no ere no, ahwo nọ wha gbẹ rrọ iruo a te gaviezọ kẹ usi uwoma na. Whọ sae jẹ nọ omara enọ nana kpahe usi uwoma ota na:  ‘Kọ a riẹ omẹ fihọ ohwo nọ o wo ajọwha usi uwoma ota? Kọ mẹ be hae ruẹrẹ oma kpahe kẹ usi uwoma nuwou ruọ uwou? Kọ mẹ bẹ hae kaki zihe bru ahwo nọ a dhesẹ isiuru? Kọ mẹ be hae romakẹ abọ sa-sa usi uwoma ota na kẹse kẹse?’ Otẹrọnọ whọ sai yo nọ Ee, kiyọ who ti wo evawere evaọ iruo na.

16. Ohẹriẹ vẹ o rrọ oghẹrẹ nọ Jesu avọ ikọ riẹ a rri eriosehọ gbe oghẹrẹ nọ ahwo buobu a rri rie?

¹⁶ Jesu ọ riẹ nọ u fo nọ ọyomariẹ avọ ikọ riẹ a re serihọ ẹsejọ. Rekọ ahwo buobu evaọ oke yena gbe oke mai na a wọhọ ọdafe nọ Jesu ọ fodẹ evaọ ọtadhesẹ riẹ. Ọzae na ọ ta kẹ omariẹ nọ: “Whọ gbẹ lahiẹ oma ha, re, da, reakpọ kuoma.” (Luk 12:19; 2 Tim. 3:4) O roro nọ eriosehọ gbe akpọriọ họ eware nọ e mai wuzou evaọ uzuazọ. Rekọ Jesu avọ ikọ riẹ a roro ẹdẹvo ho inọ omaweromẹ họ oware nọ a rẹ rọ karo.

17. Eme ma rẹ rọ oke ilivi mai ru?

¹⁷ Ma tẹ rrọ ilivi, ma rẹ rọ oke na kpobi serihọ họ, ukpoye ma rẹ daoma ta usi uwoma je kpohọ iwuhrẹ. Ma te bi ru ere yọ ma be rọ aro kele Jesu. Usi uwoma na avọ iwuhrẹ nọ ma rẹ nya i wuzou kẹ omai te epanọ ma rẹ rọ daoma romakẹ eware nana nọ e rrọ abọjọ egagọ mai na kẹse kẹse. (Hib. 10:24, 25) Ma tẹ make rrọ ilivi dede, ma re gbe kpohọ iwuhrẹ ẹsikpobi evaọ oria kpobi nọ ma rrọ, ma vẹ jẹ gwọlọ edhere kpobi nọ ma rẹ rọ ta usi uwoma kẹ ahwo nọ ma nyaku.​—2 Tim. 4:2.

18. Eme Jesu Kristi nọ ọ rrọ Ovie mai ọ gwọlọ nọ ma ru?

¹⁸ Eva e be were omai gaga inọ Jesu Kristi nọ ọ rrọ Ovie mai o re si izi keke hrọ họ, yọ o bi fiobọhọ kẹ omai riẹ oghẹrẹ nọ u fo nọ ma re rri iruo gbe eriosehọ. (Hib. 4:15) Ọ gwọlọ nọ ma re serihọ ziezi. Ọ tẹ jẹ gwọlọ nọ ma rẹ g’obọ iruo re ma sae kuọ omamai je fiobọhọ kẹ amọfa zihe ruọ ilele riẹ. Evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na, ma te ta kpahe oghẹrẹ nọ Jesu o ro si omai no igbo jọ nọ ma hae te jọ reoja gaga.