1-3. Eme o rẹ sae jọnọ o wha ẹbẹbẹ nọ ọ jọ udevie Yodia avọ Sintiki na ze, kọ ẹvẹ ma sae rọ whaha ebẹbẹ itieye? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

IDIBO Jihova a rri Ẹme Ọghẹnẹ, Ebaibol na ghaghae. Fikinọ ma gba ha, a rẹ kẹ omai uthubro no Ebaibol na ze ẹsejọ. Kọ eme ma ti ru? Roro kpahe Yodia avọ Sintiki, Ileleikristi jọ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ. Ẹbẹbẹ ologbo ọ romavia evaọ usu eyae ivẹ nana nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ẹzi wholo na. Didi ẹbẹbẹ? Ebaibol na ọ ta ha. Rekọ, joma rọ oriruo nana dhesẹ oware nọ o rẹ sae jọnọ o via.

² Ma rehọ iẹe nọ Yodia o zizie inievo jọ kpobọ uwou riẹ kẹ emuọriọ hayo omakugbe jọ. O zizie Sintiki hi, rekọ Sintiki o te yo kpahe iẹe gbe epanọ eva e were inievo na te. Sintiki ọ sai roro nọ: ‘U gbe omẹ unu gaga inọ Yodia o zizie omẹ hẹ! Me je roro nọ mai imava yọ egbẹnyusu ekpekpe.’ Onana u te ru nọ Sintiki ọ be rọ rehọ ekpehre ubiẹro rri Yodia, inọ Yodia yọ ọviẹwẹ. Fikiere Sintiki o te zizie inievo evona kẹ omakugbe re evaọ obọ uwou riẹ, rekọ o zizie Yodia ha wọhọ epanọ o ru ọyomariẹ. U muẹro inọ ẹbẹbẹ nọ ọ romavia evaọ  udevie Yodia avọ Sintiki oke yena o hae te wha ozighi fihọ ukoko na soso. Ebaibol na ọ vuẹ omai epanọ ẹme na o ro kuhọ họ, rekọ o wọhọ nọ inievo-emetẹ ivẹ nana a fi ohrẹ nọ Pọl ukọ na ọ kẹ rai họ iruo ziezi.—Fil. 4:2, 3.

³ Ọkpọ oware utioye o be hae wha ebẹbẹ fihọ udevie idibo Jihova ẹsejọ nẹnẹ re evaọ ukoko na. Ghele na, ma rẹ sai ku ebẹbẹ itieye họ hayo tubẹ whaha ae dede nọ ma te ru lele ọkpọvio nọ ọ rrọ Ẹme Ọghẹnẹ, Ebaibol na. Yọ ma te rri Ebaibol na ghaghae, ma te hai fi ithubro nọ ma be jariẹ wo hiruo ẹsikpobi.—Ol. 27:11.

4, 5. Ohrẹ vẹ Ebaibol na ọ kẹ omai kpahe ofu nọ ma rẹ kpọ?

⁴ O lọhọ tere he re ma hae kpọ ofu mai nọ ma te roro nọ a ru omai oware jọ thọ nọ o be kẹ omai uye. O rẹ sae da gaga nọ ahwo a te ru omai oware uyoma jọ fiki oria nọ ma noze, oghẹrẹ ovioma mai, hayo fikinọ oma mai o rọ oghẹrẹ ofa jọ wo ohẹriẹ. Yọ o rẹ mae tubẹ da nọ ohwo nọ o ru omai oware uyoma na ọ tẹ rrọ ibe Oleleikristi mai! Kọ ọkpọvio jọ ọ rrọ Ebaibol na nọ o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai nọ omọfa o te ru omai oware odada utiona?

⁵ No emuhọ ze, Jihova ọ riẹ epanọ o rẹ jọ nọ ahwo a tẹ rrọ kugbe. O re muẹrohọ iroro gbe owojẹ mai. Ọ riẹ nọ eva e tẹ dha omai, o rẹ sae lẹliẹ omai ta hayo ru oware nọ ma rẹ vioja riẹ uwhremu na. O rrọ oware areghẹ gaga re ma fi ohrẹ Ebaibol na hiruo, nọ o ta nọ ma kpọ ofu mai gbe inọ ma kaki mu ofu hu. (Se Itẹ 16:32; Ọtausiuwoma Na 7:9.) Avro ọ riẹ hẹ, o gwọlọ nọ mai kpobi ma rẹ daoma rri emeware jọ vo jẹ hae rọvrẹ ẹsikpobi. Jihova avọ Jesu a se ẹme erọvrẹ gboja gaga. (Mat. 6:14, 15) Kọ who rri nọ o be hae jọ bẹbẹ kẹ owhẹ re whọ rọvrẹ amọfa hayo re whọ kpọ ofu ra?

6. Fikieme ma rẹ rọ daoma whaha evedha?

⁶ Ahwo nọ a rẹ rọwo kpọ ofu rai hi, ẹsibuobu eva e rẹ were ae he. Fikiere amọfa a rẹ gwọlọ go kẹle ae he. Ohwo nọ eva e rẹ were he ọ rẹ wha ẹbẹbẹ fihọ ukoko na. Ọ sae gwọlọ ko evedha hayo ofu nọ o wo heva dhere, rekọ o maki kri kẹhẹ, evedha nọ e rrọ udu riẹ na e te va “via eva udevie ogbotu” hayo ukoko na ẹdẹjọ. (Itẹ 26:24-26) Ekpako na a rẹ sai fiobọhọ kẹ ohwo otiọye na ruẹ nọ evedha, ofu, gbe ẹgo nọ a re wo heva yọ iruemu nọ a rẹ jọ ukoko Ọghẹnẹ wo ho. Ẹme Ọghẹnẹ nọ ọ rrọ ghaghae na o ru onana vẹ. (Izerẹ 19:17, 18; Rom 3:11-18) Kọ whọ rọwo kugbe onana?

7, 8. (a) Ẹvẹ Jihova o bi ro su abọ ukoko riẹ nọ o rrọ otọakpọ? (b) Ithubro jọ vẹ Jihova ọ kẹ nọ e rrọ Ebaibol na, kọ fikieme ma re ro ru lele ai?

⁷ Jihova ọ be rọ “ọrigbo nọ a re fievahọ nọ o wo areghẹ na” su jẹ ko abọ ukoko riẹ nọ o rrọ otọakpọ, evaọ otọ ekpakpọ Kristi nọ “o wuzou ukoko na.” (Mat. 24:45-47; Ẹf. 5:23) Wọhọ utu ẹruorote ikpe-udhusoi ọsosuọ, ọrigbo nana ọ jẹ Ebaibol nọ a rọ ẹzi Ọghẹnẹ kere na rehọ, je rri rie ghaghae. (Se 1 Ahwo Tẹsalonika 2:13.) Ekpọvio hayo ithubro jọ vẹ e rrọ Ebaibol na nọ e rẹ kẹ omai erere?

⁸ Ebaibol na ọ ta nọ ma hai kpohọ iwuhrẹ ẹsikpobi. (Hib. 10:24, 25) Ọ tuduhọ omai awọ nọ ma hai wo iroro evo evaọ eware nọ ma bi wuhrẹ. (1 Kọr. 1:10) Ebaibol na ọ vuẹ omai nọ ma rọ Uvie Ọghẹnẹ karo evaọ uzuazọ. (Mat. 6:33) O tẹ jẹ ta kpahe owha-iruo gbe  uvẹ-ọghọ nọ ma rẹ rọ ta usiuwoma no uwou ruọ uwou, evaọ eria nọ i re zurie, gbe evaọ oke gheghe. (Mat. 28:19, 20; Iruẹru 5:42; 17:17; 20:20) Ọghẹnẹ ọ jọ Ebaibol na hrẹ ekpako ukoko inọ jọ a daoma ru ukoko riẹ fo. (1 Kọr. 5:1-5, 13; 1 Tim. 5:19-21) Jihova o te je juzi inọ ahwo nọ a rrọ ukoko riẹ kpobi a rẹ jọ fuafo evaọ abọ ugboma gbe egagọ.—2 Kọr. 7:1.

9. Edhere vẹ ọvo Ọghẹnẹ o bi ro fiobọhọ kẹ omai wo otoriẹ Ẹme riẹ?

⁹ Ahwo jọ a rẹ sai roro nọ ae ọvo a rẹ fotọ Ebaibol na kẹ omarai. Rekọ, Jesu ọ rehọ “ọrigbo nọ a re fievahọ” mu re ọ jọ edhere ọvuọvo nọ ma re ro wo otoriẹ iwuhrẹ Ọghẹnẹ. Anwọ ukpe 1919 ze, Jesu nọ a kẹ oruaro no na ọ be rọ rehọ ọrigbo nana fiobọhọ kẹ ilele riẹ wo otoriẹ Ẹme Ọghẹnẹ je ru lele ekpọvio nọ e rrọ eva riẹ. Ma te bi ru lele ithubro nọ e rrọ Ebaibol na, u re fiba ẹfuọ, udhedhẹ, gbe okugbe nọ ọ rrọ ukoko na. U fo nọ mai kpobi na ma rẹ nọ omamai nọ, ‘Kọ mẹ be romakpotọ kẹ ọrigbo nọ Jesu ọ be rọ ko ilele riẹ nẹnẹ na?’

10. Ẹvẹ a dhesẹ abọ ukoko Ọghẹnẹ nọ o rrọ obọ odhiwu evaọ obe Izikiẹl?

¹⁰ Ebaibol na o ru omai riẹ eware jọ kpahe abọ ukoko Ọghẹnẹ nọ o rrọ obọ odhiwu. Wọhọ oriruo, Izikiẹl ọruẹaro na ọ ruẹ eruẹaruẹ jọ nọ a jọ rehọ akẹkẹ jọ evaọ obọ odhiwu dhesẹ abọ ukoko Ọghẹnẹ nọ o rrọ obọ odhiwu. (Izik. 1:4-28) Jihova họ ọnọ ọ be dhẹ akẹkẹ nana, yọ obo kpobi nọ ẹzi Ọghẹnẹ ọ gwọlọ akẹkẹ nana o re kpohọ. Ere ọvona abọ ukoko Ọghẹnẹ nọ o rrọ obọ odhiwu o be kpọ abọ ukoko Ọghẹnẹ nọ o rrọ otọakpọ. Avro ọ riẹ hẹ, akẹkẹ na ọ be dhẹ haro! Roro kpahe inwene sa-sa nọ ukoko Ọghẹnẹ u ru no anwọ ikpe jọ ze na, kareghẹhọ re inọ obọ Jihova inwene nana i bi no ze. Nọ Kristi avọ ikọ-odhiwu na a be te raha akpọ omuomu nana kẹle na, akẹkẹ Jihova ọ be dhẹ vẹrẹ vẹrẹ enẹna re o ti ru omama kpobi riẹ nọ Jihova họ ọnọ o wo udu-esuo nọ o mai kpehru je ru odẹ riẹ fo!

11, 12. Eware jọ vẹ ukoko Jihova u bi ru nẹnẹ?

¹¹ Roro kpahe eware sa-sa nọ abọ ukoko Ọghẹnẹ nọ o rrọ otọakpọ u bi ru evaọ edẹ urere nana. Ebabọ. Ahwo buobu a je ru iruo gaga evaọ ebabọ oria okpokpọ nọ o be te jọ ehri ukoko Isẹri Jihova, onọ o rrọ Warwick evaọ New York, obọ America. Evaọ otọ ekpakpọ utu Ẹko-Iruo Ebabọ Akpọ-Soso, inievo buobu nọ e fialoma via a bi ru iruo gaga evaọ ebabọ Egwa Uvie gbe iwou ogha nọ a bi ru kẹre. Eva e be were omai inọ inievo buobu e be fialoma via je ru iruo gaga evaọ ebabọ itienana. Kareghẹhọ re inọ Jihova ọ be ghale iwhowho-uvie nọ e rrọ akpọ-soso, enọ e be rọ ugho unevaze rai wha iruo ebabọ itiena haro avọ omaurokpotọ.—Luk 21:1-4.

 ¹² Ewuhrẹ. Roro kpahe isukulu sa-sa nọ ukoko na u wo nẹnẹ nọ ma be jọ wuhrẹ kpahe Jihova. (Aiz. 2:2, 3) Ma wo Isukulu Ekobaro, Isukulu Rọkẹ Etausiuwoma Uvie Na, Isukulu Giliad, Isukulu Enọ I Kpohọ Ebẹtẹle Obọ, Isukulu Rọkẹ Esẹro Okogho avọ Eyae Rai, Isukulu Rọkẹ Ekpako Ukoko, Isukulu Odibọgba Uvie, gbe Isukulu Rọkẹ Inievo Ogbẹgwae Uwou Ogha avọ Eyae Rai. O rẹ ginẹ were Jihova gaga re o wuhrẹ idibo riẹ. Ma be jẹ rọ oria evuẹ Itanẹte mai nọ a re se jw.org wuhrẹ Ebaibol na. Whọ rẹ jọ etẹe ruẹ ebe gbe eware efa sa-sa evaọ evẹrẹ buobu. Oria evuẹ nana u wo abọ nọ a ruẹrẹhọ kẹ emaha, iviuwou, gbe iyẹrẹ sa-sa. Kọ whọ be hae rọ oria evuẹ jw.org na ruiruo evaọ usiuwoma ota gbe egagọ uviuwou ra?

13. Owha-iruo vẹ mai idibo Jihova ma wo?

¹³ Ukoko Jihova nọ ma rrọ na yọ uvẹ-ọghọ ulogbo! Fikinọ ma riẹ itee gbe izi riẹ, u ru omai wo owha-iruo jọ. O gwọlọ nọ ma rẹ daoma ru oware nọ o gba gbe onọ u dhesẹ nọ ma rrọ abọ esuo okpehru riẹ. Nọ akpọ nana o bi zue ruọ ọfariẹ-ogbe na, o gba omai họ nọ ma re “mukpahe eyoma” wọhọ Jihova omariẹ. (Ol. 97:10) Ma re kuomagbe ahwo akpọ nana vievie he, enọ i re “se eyoma ewoma, gbe ewoma eyoma.” (Aiz. 5:20) Fikinọ ma gwọlọ ru Ọghẹnẹ eva were, ma rẹ daoma jọ fuafo evaọ ugboma, uruemu, gbe evaọ egagọ riẹ. (1 Kọr. 6:9-11) Ma you Jihova, ma te je fievahọ iẹe; ma salọ nọ ma re koko izi riẹ nọ e rrọ Ebaibol na jẹ rọ ere dhesẹ nọ ma talamu usu mai kugbei. Yọ ma rẹ daoma kpobi koko izi riẹ evaọ oria kpobi, te obọ iwou mai, nọ ma tẹ rrọ obọ Ọgwa Uvie, oria iruo hayo obọ isukulu. (Itẹ 15:3) Roro kpahe idhere efa jọ nọ ma sai ro dhesẹ nọ ma talamu usu mai kugbe Ọghẹnẹ.

14. Ẹvẹ eyewọ nọ e rrọ Ileleikristi a sai ro dhesẹ nọ a talamu usu rai kugbe Ọghẹnẹ?

¹⁴ Ọmọ-Ọyọrọ. Esẹgbini nọ e rrọ Ileleikristi a rẹ rọ Ẹme Ọghẹnẹ wuhrẹ emọ rai jẹ rọ ere dhesẹ nọ a talamu usu rai kugbe Jihova. Esẹgbini nọ e rrọ Ileleikristi a re mu kie lele iruemu ẹwho ho evaọ oghẹrẹ nọ a rẹ rọ yọrọ emọ rai. Ileleikristi a rẹ kuvẹ kẹ ẹzi akpọ na evaọ uwou rai hi. (Ẹf. 2:2) Ọsẹ nọ ọ rrọ Oleleikristi nọ ọ họ-ame no evaọ ukoko na o re roro ho inọ, ‘Eva orẹwho nọ me no ze, eyae na họ enọ i re wuhrẹ emọ evaọ uwou.’ Ebaibol na ọ ta vevẹ kpahe ẹme nana nọ: “Whai esẹ, . . . wha rehọ ọwhọkuo gbe ehrẹ [ekpọvio] Jihova rọ yọrọ [emọ rai].” (Ẹf. 6:4; oruvẹ.) Eyewọ nọ i wo ozodhẹ Ọghẹnẹ a te gwọlọ nọ emọ rai e jọ wọhọ Samuẹle, keme Jihova ọ jọ kugbei evaọ okenọ ọ jẹ rro ze.—1 Sam. 3:19.

15. Ẹvẹ ma re ro dhesẹ nọ ma talamu Jihova nọ ma tẹ be jẹ iroro ilogbo?

¹⁵ Iroro-Ejẹ. Edhere jọ nọ ma re ro dhesẹ nọ ma talamu Jihova họ, obufihọ ukoko riẹ gbe Ẹme riẹ nọ ma rẹ gwọlọ nọ ma tẹ be jẹ iroro ilogbo evaọ uzuazọ. Re ma dhesẹ epanọ onana u wuzou te, joma ta kpahe ẹme jọ nọ o gwọlọ orimuo gaga nọ u bi kpomahọ esẹgbini buobu. O rrọ uruemu ahwo jọ nọ a rrọ ukane orẹwho ofa re a rehọ emọ eboba rai kẹ imoni rai yọrọ evaọ obọ uwou, ae omarai a vẹ ruẹsi wo uvẹ kọ okọ evaọ orẹwho okpokpọ nọ a kpohọ na. Ginọ uzẹme inọ onana yọ ẹme omobọ ohwo, rekọ u fo re ma kareghẹhọ inọ mai kpobi na ma ti gu ẹkẹ-unu mai kẹ Ọghẹnẹ kpahe iroro nọ ma jẹ. (Se Ahwo Rom  14:12.) Kọ o te jọ oware areghẹ re ma jiroro ilogbo kpahe uzuazọ uyero hayo uviuwou mai ababọ Ebaibol na nọ ma rẹ kake kiẹ rri tao? Vievie! Ma gwọlọ obufihọ Ọsẹ obọ odhiwu mai keme ma rẹ sae kpọ ithihi mai hi.—Jeri. 10:23.

16. Okenọ aye jọ o yẹ, iroro-ejẹ vẹ ọ rẹriẹ ovao dhe, kọ eme u fiobọhọ kẹe jẹ iroro nọ i fo?

¹⁶ Aye jọ o yẹ ọmọzae evaọ ukane orẹwho ofa nọ ọ jọ, ọ tẹ jẹ jiroro nọ o re vi ọmọ na kpo re ọsẹgboni ọzae riẹ a yọrọ iẹe. Evaọ okenọ o ro yẹ ọmọ na, Osẹri Jihova jọ o te mu Ebaibol họ ewuhrẹ kugbei. Aye na o je wo ẹnyaharo evaọ uwuhrẹ na, kẹsena o te wuhrẹ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ ọyomariẹ owha-iruo nọ o re ro wuhrẹ ọmọ riẹ re ọ gọ Jihova. (Ol. 127:3; Itẹ 22:6) Aye na ọ tẹ lẹ se Jihova kpahe ẹme na wọhọ epanọ Ikereakere na e ta nọ ma ru. (Ol. 62:7, 8) Ọ tẹ jẹ ta ẹme na kẹ oniọvo-ọmọtẹ nọ o je wuhrẹ Ebaibol kugbei na, gbe amọfa jọ evaọ ukoko na. Dede nọ imoni gbe egbẹnyusu riẹ a jẹ tuduhọ iẹe awọ inọ ọ rehọ ọmọ na se ọsẹgboni ọzae riẹ, aye na ọ gba riẹ mu nọ u fo re o ru ere he. Oghẹrẹ nọ ukoko na u ro fiobọhọ kẹ aye na avọ ọmọ na evaọ iroro-ejẹ nana u duobọte ọzae riẹ gaga. U ru nọ ọzae na ọ rọ rọwo nọ a wuhrẹ Ebaibol kugbei, kẹsena o te mu aye riẹ avọ ọmọ na họ elele kpohọ iwuhrẹ ukoko. Kọ who roro nọ aye nana ọ ruẹ nọ Jihova ọ kuyo olẹ riẹ na? Avro ọ riẹ hẹ, ọ ruẹ onana vevẹ.

17. Ekpọvio vẹ ukoko na o kẹ omai no kpahe ahwo nọ ma bi wuhrẹ Ebaibol kugbe?

¹⁷ Ekpọvio nọ ma re ru lele. Obọdẹ edhere jọ nọ ma re ro dhesẹ nọ ma talamu Jihova họ, ekpọvio nọ i bi no ukoko riẹ ze nọ ma re ru lele. Wọhọ oriruo, roro kpahe iroro-ejẹ nọ a kẹ omai kpahe ahwo nọ ma bi wuhrẹ Ebaibol kugbe. Ukoko na o ta nọ ma tẹ rọ obe na Eme Ebaibol na O Gine Wuhrẹ? mu uwuhrẹ Ebaibol họ kugbe ohwo no, ma hae rehọ omoke jọ si iroro ohwo na kpohọ ukoko na ẹsikpobi nọ ma te ku uwuhrẹ na họ no. Ma rẹ sae rọ ividio na, Eme A rẹ Jọ Ọgwa Uvie Ru? gbe ibroshọ na, Amono A bi Ru Oreva Jihova Nẹnẹ? ru onana. Ukoko o tẹ jẹ ta inọ okenọ ma te wuhrẹ obe Ebaibol Wuhrẹ na kpobi kugbe ọmọ-uwuhrẹ nọ o bi wo ẹnyaharo no, ma vẹ ruọ obe na, Daji Uyoyou Ọghẹnẹ o tẹ make rọnọ ọmọ-uwuhrẹ na ọ họ-ame no dede. Ukoko na o kẹ ọkpọvio nana re ahwo nọ a bi kurẹriẹ ze obọ a sai “Dikihẹ ga evaọ ẹrọwọ na.” (Kọl. 2:7) Kọ who bi ru lele ekpọvio itieye nọ i bi no ukoko Jihova ze?

18, 19. Ẹjiroro jọ vẹ ma wo nọ ma re ro yere Jihova?

¹⁸ U wo ẹjiroro buobu nọ ma re ro yere Jihova! Ọye o ru nọ ma rọ rrọ uzuazọ, ababọ riẹ ma rẹ sae rria hayo nya ha. (Iruẹru 17:27, 28) Ọ kẹ omai okẹ oghaghae, oyehọ Ebaibol na. Ma rehọ evawere jẹ okẹ nana rehọ inọ ginọ Ẹme Ọghẹnẹ, nwane wọhọ epanọ Ileleikristi obọ Tẹsalonika a jẹ Ẹme Ọghẹnẹ rehọ na.—1 Tẹs. 2:13.

¹⁹ Ebaibol nọ ma wo na u ru omai si kẹle Jihova no, je ru nọ ọyomariẹ o ro si kẹle omai no re. (Jem. 4:8) Ọsẹ obọ odhiwu mai ọ kẹ omai uvẹ-ọghọ ulogbo nọ ma rọ rrọ ukoko riẹ. Ma gine yere Jihova gaga rọkẹ eghale nana! Ọso-ilezi na ọ so nọ: “Wha kẹ ỌNOWO uyere, keme o re wowoma, keme uyoyou ulogbo riẹ o rẹ jọ bẹdẹ bẹdẹ.” (Ol. 136:1) Asia 26 a jọ Olezi avọ 136 wariẹ ẹme na, “uyoyou ulogbo riẹ o rẹ jọ bẹdẹ bẹdẹ.” Ma tẹ talamu Jihova gbe ukoko riẹ, ma te ruẹ orugba ẹme yena keme ma te rria bẹdẹ bẹdẹ!