1, 2. Eme ma wuhrẹ nọ ma mu ẹnyaharo họ ewo no evaọ usu mai kugbe Ọghẹnẹ? Kẹ oriruo.

OHWO jọ ọ kẹ ọmọboba jọ oware evaọ iraro ọsẹgboni riẹ. Ọsẹgboni na a tẹ ta kẹe nọ, “Yere iei.” Ọmọ na o te ru ere, dede nọ o jọ bẹbẹ kẹe re o yere ohwo na. Nọ ọ be kpako na, o te bi dhesẹ edẹro ziezi nọ amọfa a te ru oware kẹe jẹ ruẹ nọ emamọ oware ọsẹgboni riẹ a wuhrẹ i rie na. Enẹna ọ be hae rọ iroro obọriẹ yere amọfa ziezi nọ a te ru oware kẹe. Fikieme? Fikinọ onana u zihe ruọ iroro hayo ẹkẹ uruemu riẹ no.

² Epọvo na re, oke ọsosuọ nọ ma rọ riẹ kpahe uzẹme na, ma wuhrẹ nọ u wuzou gaga re ma ru lele izi Jihova. Rekọ nọ ma bi wo ẹnyaharo evaọ usu mai kugbe Ọghẹnẹ na, ma te wuhrẹ eware buobu kpahe iroro riẹ, koyehọ eware nọ e rẹ were iẹe, nọ e rẹ dhae eva, gbe oghẹrẹ nọ o re rri eware sa-sa. Ma tẹ be hai wo ọkpọ iroro evona jẹ kuvẹ re e kpọ iruẹru mai, u re dhesẹ nọ eriwo Jihova ma wo no na.

3. Fikieme o sae rọ jọ bẹbẹ re ma wo ọkpọ iroro Jihova?

³ Dede nọ o rrọ wowoma re ma wo ọkpọ iroro Jihova, onana o rẹ sae jọ bẹbẹ. Ẹsejọ o rẹ bẹ gaga re ma wo ọkpọ iroro Jihova fikinọ ma gba ha. Wọhọ oriruo, ma riẹ oghẹrẹ nọ  Jihova o rri ọfariẹ-ogbe, efe ole, usi uwoma ota, azẹ nọ a re ro ruiruo thọthọ gbe eware itieye na efa. Rekọ o rẹ sae jọ bẹbẹ kẹ omai re ma riẹ oghẹrẹ nọ o ro rri rai ere. Nọ o rrọ ere na, ẹvẹ ma sai ro wo iroro Jihova kpahe eware nana? Kọ ẹvẹ onana o sai ro fiobọhọ kẹ omai jẹ emamọ iroro enẹna gbe evaọ obaro?

4. Re ma sai ru lele ẹme Pọl nọ ọ ta nọ ‘wha nwene iroro rai,’ eme o gwọlọ?

⁴ Se Ahwo Rom 12:2. Pọl ukọ na ọ jọ etenẹ dhesẹ oware nọ o gwọlọ mi omai re ma sai wo ọkpọ iroro Jihova. Uzoẹme nọ o vrẹ na u fiobọhọ kẹ omai riẹ nọ ma gbẹ gwọlọ nọ “uyero-akpọ nana o kpọ [omai] hi,” ma rẹ gaviezọ kẹ iroro akpọ na ha. Rekọ Pọl ọ ta re inọ ‘ma re nwene iroro mai.’ Re onana o sae lọhọ, ma re se Ebaibol na, roro didi kpahe eware nọ ma se, daoma riẹ iroro Ọghẹnẹ, kẹsena ma vẹ kpọ iroro mai rọwokugbe iroro riẹ.

5. Dhesẹ ohẹriẹ nọ o rrọ obe-use gbe ewuhrẹ.

⁵ Orọnikọ ma te se obe ukoko na jọ hayo kpoka họ iyo enọ na no ọvo họ ewuhrẹ hẹ. Ma te bi wuhrẹ ẹme Ọghẹnẹ, ma re roro kpahe oware nọ uzoẹme na o be vuẹ omai kpahe Jihova, idhere riẹ, gbe iroro riẹ. Ma rẹ daoma wo otoriẹ oware nọ o soriẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ta nọ ma koko uzi jọ gbe oware nọ o ro mukpahe oware jọ. Ma re je roro kpahe inwene nọ o gwọlọ nọ ma re ru evaọ uzuazọ gbe iroro mai. Dede nọ ma te nwane ruẹ enana kpobi evaọ uzoẹme uwuhrẹ kpobi hi, ma ti wo erere nọ ma tẹ rehọ oke roro kpahe oware nọ ma bi se. O rẹ tubẹ gwọlọ nọ ma rehọ ubro oke nọ ma bi ro ru uwuhrẹ na roro didi kpahe eware nọ ma se.​—Ol. 119:97; 1 Tim. 4:15.

6. Eme ọ rẹ via nọ ma tẹ be hai roro didi kpahe ẹme Ọghẹnẹ?

⁶ Ma te bi roro didi kpahe ẹme Ọghẹnẹ ẹsikpobi, obọdẹ oware jọ o rẹ via kẹ omai. Ma re “wo imuẹro” inọ iroro Jihova e ginẹ gba kiete. Ma ve ti mu eware họ erri wọhọ epanọ o bi rri rai, jẹ rọwo kugbe eriwo riẹ. Onana u dhesẹ nọ ma ‘nwene iroro mai’ no, ma te wo iroro ekpokpọ. Ẹmẹrera na, ma ve ti wo ọkpọ iroro Jihova.

7, 8. (a) Ẹvẹ Jihova o rri ekwakwa efe? (Rri iwoho nọ e rrọ emuhọ uzoẹme na.) (b) Ma te wo ọkpọ eriwo yena, eme ma te rọ karo?

⁷ Ma du roro nọ udu mai eware nọ ma bi roro kpahe i re no kuhọ họ. Eware nọ ma bi roro kpahe avọ eware nọ ma re ru usu. (Mak 7:21-23; Jem. 2:17) Jọ ma rọ iriruo jọ dhesẹ onana. Evaọ ebe Usi Uwoma ene na, Jesu o dhesẹ oghẹrẹ iroro nọ Jihova o wo kpahe ekwakwa efe. Ọghẹnẹ ọvo ọ rọ obọ riẹ salọ ọzae avọ aye nọ a rẹ yọrọ Ọmọ riẹ, yọ imava nana a fe he. (Izerẹ 12:8; Luk 2:24) Nọ Meri o yẹ Jesu obọ, a wọ Jesu “kiẹzẹ etehe nọ a re fi emu họ kẹ erao keme a ruẹ uvumọ oria wohọ evaọ iwou nọ erara a re wohọ họ.” (Luk 2:7) O hae bẹ Jihova ha re ọ rehọ edhere jọ ru re a yẹ Ọmọ riẹ evaọ obọdẹ oria hayo uwou jọ. Oware nọ o mae jọ Jihova oja họ, uviuwou nọ u re wuhrẹ Jesu kpahe ọyomariẹ jẹ rẹrotei ziezi.

⁸ Ikuigbe Ebaibol kpahe eyẹ Jesu na e lẹliẹ omai riẹ oghẹrẹ nọ Jihova o rri ekwakwa efe. Esẹgbini jọ a rẹ gwọlọ nọ emọ rai a wo eware nọ e mai woma evaọ akpọ na, o tẹ make rọnọ onana u re fi usu emọ na kugbe Ọghẹnẹ họ ọza dede. Rekọ o rrọ vevẹ nọ Jihova o rri emamọ usu nọ ma re wo kugbei  wuzou vi eware efa kpobi. Kọ who wo ọkpọ iroro Jihova no evaọ ẹme nana? Eme uruemu ra u bi dhesẹ?​—Se Ahwo Hibru 13:5.

9, 10. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma wo ọkpọ iroro Jihova kpahe omọfa nọ a re ru zoruẹ?

⁹ Oriruo ọfa họ, oghẹrẹ nọ Jihova o rri omọfa nọ a re ru zoruẹ. Jesu ọ ta nọ: “Ohwo kpobi nọ o ru ọjọ evaọ usu esese nana nọ i wo ẹrọwọ na zoruẹ, o te mai woma kẹe otẹrọnọ a gba utho nọ a re ro wuhu eka fihọ iẹe ohọe a ve gbolo iei fihọ abade.” (Mak 9:42) Ẹme nana okolo ẹme he! Nọ orọnọ Jesu o wo ọkpọ iroro Ọsẹ riẹ na, o rẹ sai mu omai ẹro nọ epọvo na o rẹ jọ Jihova oma nọ ma tẹ rọ ekpehre uruemu mai ru olele Jesu jọ zoruẹ.​—Jọn 14:9.

¹⁰ Kọ ma rọwo kugbe eriwo nọ Jihova avọ Jesu a wo na? Kọ ma wo ọkpọ eriwo yena? Eme uruemu mai u bi dhesẹ? Wọhọ oriruo, o sae jọnọ oghẹrẹ ẹgọ hayo osẹ jọ o rẹ were omai gaga, yọ o be kẹ otujọ uye evaọ ukoko na, hayo lẹliẹ otujọ wo isiuru nọ i fo ho. Kọ uyoyou nọ ma wo kẹ inievo mai u ti ru omai kpairoro vrẹ ẹgọ nọ ọ be were omai na?​—1 Tim. 2:9, 10.

11, 12. Ẹvẹ ọkpọ iroro Jihova nọ ma re wo gbe oma-oriẹsuo o rẹ rọ thọ omai?

¹¹ Oriruo avọ esa ọna: Jihova o mukpahe umuomu. (Aiz. 61:8) Dede nọ ọ riẹ nọ ma re wo iroro ethọthọ ẹsejọ fiki sebaẹgba nọ ma reuku riẹ, ọ gwọlọ nọ ma rẹ daoma mukpahe umuomu wọhọ ọyomariẹ. (Se Olezi 97:10.) Ma te bi roro didi kpahe oware nọ Jihova o ro mukpahe eyoma, u ti fiobọhọ kẹ omai wo ọkpọ iroro riẹ, ma ve ti wo ẹgba nọ ma rẹ rọ siọ eyoma.

¹² Ma te wo ọkpọ iroro Jihova kpahe umuomu, u ti fiobọhọ kẹ omai vuhumu inọ oghẹrẹ iruemu jọ e thọ, dede nọ a nwane jọ Ebaibol na ta kpahe ae gbiae he. Wọhọ oriruo, oghẹrẹ ile-igbe nọ ohwo ọ rẹ jọ keria ikpekpawọ omọfa gbile o be were ahwo buobu nẹnẹ. Ahwo jọ a sae ta nọ onana o nwani yoma tere he, inọ orọnikọ u dhesẹ nọ imava na a wezẹ kugbe no ho. * Rekọ uruemu utioye na o ginẹ rọwo kugbe iroro Ọghẹnẹ, ọnọ o mukpahe oware uyoma kpobi na? Joma kẹnoma kẹ oware uyoma kpobi lelele, yọ ma sai ru onana nọ ma te wo oma-onyẹ je mukpahe oware nọ Jihova o mukpahe.​—Rom 12:9.

13. Fikieme u ro fo nọ ma roro kpahe oghẹrẹ nọ Jihova o rri oware jọ nọ ma rẹ sae rẹriẹ ovao dhe evaọ obaro?

¹³ Nọ ma te bi se Ebaibol hayo ebe ukoko na, u fo re ma hai roro kpahe oghẹrẹ nọ Jihova o rri eware nọ ma rẹ sae rẹriẹ ovao dhe evaọ obaro. Onana u re fiobọhọ kẹ omai riẹ onọ ma re ru nọ ma tẹ rẹriẹ ovao dhe iroro-ejẹ nọ ma rẹro rai hi evaọ obaro. (Itẹ 22:3) Joma ta kpahe iriruo jọ evaọ Ebaibol na.

14. Eme oware nọ Josẹf o ru nọ aye Pọtifa ọ jẹ lẹliẹe na u wuhrẹ omai?

¹⁴ Josẹf ọ se ẹsiẹsiẹ nọ aye Pọtifa ọ ta nọ jọ o lele iei wezẹ, onọ u dhesẹ nọ o roro didi kpahe oghẹrẹ nọ Jihova o rri ẹnwae-obro no vẹre taure ọ tẹ te rẹriẹ ovao dhe odawọ nana. (Se Emuhọ 39: 8, 9.) U te no ere no, ẹme nọ ọ kpahe kẹ aye Pọtifa inọ: “Kẹvẹ me je ru umuomu ulogbo utiona, re mẹ thọ uzi Ọghẹnẹ?” u dhesẹ nọ o wo ọkpọ iroro Ọghẹnẹ no anwẹdẹ. Kọ omai? Eme ma ti ru otẹrọnọ ibe oruiruo mai jọ o bi dhesẹ isiuru obẹlẹ kẹ omai? Kọ ohwo jọ o te vi eme hayo iwoho nọ i re ru ohwo wo isiuru owezẹ fihọ ifonu mai? * O te lọhọ re ma riẹ onọ ma re ru otẹrọnọ ma wo ọkpọ iroro Jihova no vẹre kpahe eware itieye na jẹ gbaemu nọ ma re ru oware nọ u kiehọ.

15. Wọhọ emoha Hibru na, ẹvẹ ma sai ro kru ẹrọwọ mai nọ ma tẹ rẹriẹ ovao dhe odawọ?

¹⁵ Joma ta kpahe oriruo ahwo Hibru esa nọ a re se Shedrak, Mishak, gbe Abẹdnigo. Oghẹrẹ nọ a rọ se thahe thahe nọ a rẹ gọ ẹmema igoru Nebukadneza ovie na ha, gbe ẹme nọ a ta kẹ ovie na, o kẹ imuẹro nọ a roro kpahotọ no oware nọ u dhesẹ re a kru ẹrọwọ rai. (Ọny. 20:4, 5; Dan. 3:4-6, 12, 16-18) Dae rehọ iẹe nọ ọga iruo ra ọ ta kẹ owhẹ nọ whọ zọhọ igho ze nọ a ti ro ru ehaa jọ nọ i wobọ kugbe egagọ erue. Eme who ti ru? Ukpenọ whọ rẹ hẹrẹ bẹsenọ oware utiona o rẹ via, jọ enẹna roro kpahe oghẹrẹ nọ Jihova o rri eware itieye na. Kẹsena oware utioye o jẹ via evaọ obaro, o vẹ jọ lọlọhọ kẹ owhẹ re whọ riẹ oware nọ u fo nọ who re ru gbe ẹme nọ whọ rẹ ta, wọhọ epanọ emoha Hibru a ru na.

16. Ẹvẹ ọkpọ iroro Jihova nọ ma re wo u re ro fiobọhọ kẹ omai ruẹrẹ oma kpahe kẹ usiwo idudhe?

¹⁶ Ma te roro kpahotọ inọ u gine wuzou re ma kru ẹrọwọ mai nọ ma tẹ rẹriẹ ovao dhe odawọ, u re je fiobọhọ kẹ omai nọ oware jọ o tẹ via idudhe nọ o jọ gwọlọ usiwo imu. Dede nọ ma gba riẹ mu nọ ma rẹ rehọ azẹ ọsoso hayo ekwakwa ene ọsosuọ nọ a hẹriẹ no azẹ ze na ha, u wo eware efa nọ a rẹ rọ azẹ ru nọ o jọ gwọlọ nọ mai ọvo ma rẹ rọ ehri-izi Ebaibol jẹ iroro nọ e rọwo kugbe eriwo Jihova. (Iruẹru 15:28, 29) Uzẹme riẹ họ, orọnikọ obọ ẹsipito a rẹ jọ jẹ iroro itiena ha, keme ohwo ọ sae jọ edada hayo o sae gwọlọ nọ ọ jiroro  na kpata kpata. Enẹna u fo nọ who re ru ekiakiẹ, kere eme fihọ ebe nọ i re dhesẹ oghẹrẹ usiwo nọ whọ gwọlọ, wọhọ obe azẹ na, je lele edọkita ra ta ẹme. *

17-19. Fikieme u ro fo re ma riẹ iroro Jihova kpahe uyero sa-sa enẹna? Kẹ oriruo jọ nọ o jọ gwọlọ nọ whọ rẹ ruẹrẹ oma kpahe.

¹⁷ Orọ urere, kareghẹhọ ẹme nọ Jesu ọ kpahe kẹ Pita ẹsiẹsiẹ nọ ọ kẹ Jesu ohrẹ nọ u fo ho, inọ: “Whọ rọ uye bẹ omara ha Olori.” O rrọ vevẹ nọ Jesu ọ romatotọ roro kpahe oware nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ o ru gbe eria Ikereakere nọ e ta kpahe uzuazọ gbe uwhu riẹ evaọ otọakpọ. Eriariẹ nana nọ o wo na i fiobọhọ kẹe gbaemu nọ o re kru ẹrọwọ riẹ te urere je whu fiki mai.​—Se Matiu 16:21-23.

¹⁸ Nẹnẹ, Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ idibo riẹ a re wo usu okpekpe kugbei jẹ ta usi uwoma na kẹse kẹse. (Mat. 6:33; 28:19, 20; Jem. 4:8) Wọhọ epanọ o via kẹ Jesu na, ahwo nọ a wo emamọ eva kpahe omai a sae gwọlọ whaha omai iruo na. Wọhọ oriruo, eme who re ru otẹrọnọ ọga iruo ra ọ gwọlọ fi owhẹ họ ọkwa ologbo je fihọ osa ra rekọ iruo na e te rehọ oke usi uwoma ota gbe ewuhrẹ? Hayo evaọ obọ isukulu, eme who re ru otẹrọnọ uvẹ u rovie nọ whọ rẹ rọ kwa kpohọ oria nọ u thabọ re whọ jọ obei kpohọ isukulu efa? Evaọ oke utioye na, kọ u gbe woma re whọ lẹ, ru ekiakiẹ, lele uviuwou ra gbe ekpako na ta ẹme, kẹsena whọ vẹ tẹ jiroro oware nọ who re ru? Kọ u gbe fo re whọ daoma riẹ iroro Jihova evaọ eware itieye na obọnana re who je wo ọkpọ iroro riẹ? Nọ whọ jẹ rẹriẹ ovao dhe eware itiena evaọ obaro, o gbẹ jọ ẹbẹbẹ kẹ owhẹ hẹ. Nọ whọ riẹ itee nọ who bi le no, jẹ ruẹrẹ udu ra kpahe no na, o te jọ lọlọhọ kẹ owhẹ re who ru oware nọ whọ jiroro riẹ kpahotọ no na.

¹⁹ Whọ sae daoma roro kpahe eware efa nọ e sae romavia idudhe. Evaọ uzẹme, ma sae ruẹrẹ oma kpahe kẹ oware kpobi nọ o te via evaọ obaro ho. Rekọ ma tẹ rọ oke uwuhrẹ omobọ mai roro didi kpahe oghẹrẹ nọ Jihova o re roro, o te lọhọ re ma kareghẹhọ eware nọ ma wuhrẹ je fi ai họ iruo evaọ odawọ kpobi nọ ma rẹriẹ ovao dhe. Fikiere, joma hai muẹrohọ iroro Jihova kpahe uyero sa-sa, daoma wo ọkpọ iroro riẹ, je roro kpahe oghẹrẹ nọ iroro riẹ e sai ro fiobọhọ kẹ omai jẹ emamọ iroro enẹna gbe evaọ obaro.

20, 21. (a) Fikieme ufuoma iroro-ejẹ o te rọ kẹ evawere evaọ akpọ ọkpokpọ na? (b) Ẹvẹ ma sai ro wo evawere itieye enẹna?

²⁰ Ma bi rẹro akpọ ọkpokpọ na. Mai ahwo buobu ma wo ẹruore uzuazọ ebẹdẹ evaọ aparadase otọakpọ. Nọ Uvie na o tẹ ze no, edada gbe uweri nọ e da akpọ fia nẹnẹ na e gbẹ te jọ họ. Rekọ, makọ evaọ oke yena, ahwo a ti wo uvẹ nọ a rẹ rọ jiroro kẹ omarai. Ohwo kpobi ọ te jẹ iroro kẹ omariẹ je ru eware nọ e were riẹ.

²¹ Rekọ uzẹme na họ, uvẹ iroro-ejẹ yena u wo umuo. Jihova ọvo họ ọnọ ọ rẹ vuẹ omai oware nọ u woma gbe onọ u yoma, yọ ahwo nọ a wo omaurokpotọ a ti ru lele izi Jihova evaọ iroro-ejẹ rai kpobi. Onana o te kẹ evawere gaga, yọ u ti ru omai wo udhedhẹ. (Ol. 37:11) Makọ enẹna, ma sai wo evawere nọ ma be daoma wo ọkpọ iroro Jihova na.