1. Wọhọ epanọ Matiu 7:13, 14 o ta, ẹvẹ ma sae rọ ta nọ ma rrọ edhere bi kpohọ erẹ?

MAI kpobi ma rrọ edhere bi kpohọ erẹ. Obonọ ma be nya na họ obọ akpọ ọkpokpọ na nọ Jihova ọ te jọ rehọ edhere oyoyou su omai. Ma be daoma kẹdẹ kẹdẹ re ma ru oware nọ u fo re ma sae daji edhere uzuazọ nọ ma be nya na. Rekọ Jesu ọ ta nọ edhere nana ọ rrọ kekeke. Fikiere ẹsejọ o rẹ lọhọ họ re ohwo ọ nyae. (Se Matiu 7:13, 14.) Fikinọ ma gba ha, o rrọ lọlọhọ re ma ghoro no edhere na.​—Gal. 6:1.

2. Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana? (Rri ẹkpẹti na, “ Omaurokpotọ U re Fiobọhọ kẹ Omai Nwene.”)

² Re ma sae daji edhere uzuazọ nọ ọ rrọ kekeke na o gwọlọ nọ u re no omai eva ze inọ ma re nwene iroro mai gbe uruemu mai. Pọl ukọ na ọ ta kẹ Ileleikristi nọ e jẹ rria Kọrint nọ a “hae kpọ iroro rai vi” ẹsikpobi. (2 Kọr. 13:11) U fo nọ mai omamai ma re lele ohrẹ yena re. Ma te jọ uzoẹme nana ta kpahe oghẹrẹ nọ Ebaibol na ọ sai ro fiobọhọ kẹ omai nwene iroro gbe uruemu mai, gbe oghẹrẹ nọ inievo nọ i kruga ziezi evaọ ukoko Jihova a sai ro fiobọhọ kẹ omai daji edhere uzuazọ na. Ma te jẹ ta kpahe oke nọ o sae rọ jọ bẹbẹ kẹ omai re ma ru oware nọ ukoko Jihova o ta nọ ma ru. Ma vẹ te jẹ ruẹ oghẹrẹ nọ omaurokpotọ o sai ro fiobọhọ kẹ omai nwene iroro gbe uruemu mai yọ ma gbẹ be wereva ghele evaọ egagọ Jihova.

3. Ẹvẹ Ẹme Ọghẹnẹ ọ sai ro fiobọhọ kẹ omai?

³ Nọ ma tẹ be kiẹ oma mai riwi, oware jọ o riẹ nọ o rẹ lẹliẹe jọ bẹbẹ kẹ omai re ma ruẹ oware nọ o be thọ evaọ iroro mai. Oye họ udu mai nọ u wo ẹghẹ gaga na. U re ru nọ ma gbẹ rọ riẹ hẹ nọ o tẹ maki bi su omai thọ. (Jeri. 17:9) O rrọ lọlọhọ gaga re ma viẹ omobọ mai họ, fiki “iroro ethọthọ” nọ  e rrọ udu mai. (Jem. 1:22) Oyejabọ u ro fo nọ ma rẹ rehọ Ẹme Ọghẹnẹ kiẹ oma mai riwi na. Ẹme Ọghẹnẹ ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai riẹ oghẹrẹ ohwo nọ ma ginẹ rrọ evaọ obeva. Ọ rẹ sae kiẹ “iroro gbe ẹjiroro” udu mai via. (Hib. 4:12, 13) Ẹme Ọghẹnẹ ọ wọhọ okwakwa nọ edọkita o re ro rri ohwo oma, keme u re fiobọhọ kẹ omai riẹ oware nọ o thọ evaọ oma mai. Re ma sai lele ohrẹ Ebaibol na gbe onọ ahwo nọ Ọghẹnẹ o bi ro wuhrẹ omai a be kẹ omai, o gwọlọ nọ ma re wo omaurokpotọ.

4. Eme u dhesẹ nọ Sọl ovie na o wo omorro uwhremu na?

⁴ Oware nọ o via kẹ Sọl ovie na yọ oriruo oware nọ o rẹ sae via kẹ omai nọ ma gbe wo omaurokpotọ họ. Fikinọ Sọl o wo omorro, ọ ruẹ oware ovo nọ u fo nọ o re nwene he evaọ oma riẹ. (Ol. 36:1, 2; Hab. 2:4) O dhesẹ uruemu nana evaọ oke nọ Jihova ọ ta kẹe nọ ọ nyai kpe ahwo Amalẹk kpobi no. Sọl o ru oware nọ Jihova ọ ta kẹe he. Yọ evaọ oke nọ Samuẹle ọ vuẹe nọ oware nọ o ru na u woma ha, Sọl ọ rọwo nọ o ru thọ họ. Ukpoye o te je gu inoma je gu ẹme na fihọ amọfa uzou. (1 Sam. 15:13-24) Sọl o dhesẹ uruemu nana no oke jọ. (1 Sam. 13:10-14) U yoma kẹhẹ inọ Sọl o zihe ruọ ohwo omorro. Ọ daoma kpọ iroro riẹ vi hi. Fikiere Jihova ọ tẹ whọku ei je si ei no ovie.

5. Eme ma rẹ sai wuhrẹ no oware nọ o via kẹ Sọl na ze?

⁵ Re ma sai wuhrẹ oware jọ no oware nọ o via kẹ Sọl na ze, o gwọlọ nọ ma rẹ nọ omamai nọ: ‘Me te se ku ohrẹ jọ evaọ Ẹme Ọghẹnẹ, kọ mẹ be hai rri rie nọ u du gwọlọ nọ me re lele ohrẹ na ha? Kọ me re roro nọ mẹ gbẹ maki lele ohrẹ na ha, o te jọ okpoware ovo ho? Kọ me te ru thọ, mẹ be hai gu iruthọ na fihọ amọfa uzou?’ Otẹrọnọ ma yo nọ Ee rọkẹ onọ jọ evaọ usu enọ yena, kiyọ o gwọlọ nọ ma rẹ ginẹ kpọ iroro mai vi. Ogbẹrọ ere he, ma ve ti zihe ruọ ahwo omorro. Jihova ọ vẹ te siọ omai, ma gbẹ te jọ egbẹnyusu riẹ hẹ.​—Jem. 4:6.

6. Oghẹrẹ vẹ Devidi ovie na o ro wo ohẹriẹ no Sọl?

⁶ Devidi ovie na nọ ọ rehọ ẹta Sọl o wo ohẹriẹ no Sọl gaga. Ọ jọ ohwo nọ o you “uzi Jihova.” (Ol. 1:1-3) Devidi ọ riẹ nọ Jihova o re siwi ahwo nọ a wo omaurokpotọ, rekọ o mukpahe ahwo nọ a re ru omorro. (2 Sam. 22:28) Fikiere Devidi ọ jẹ hai ru oware nọ uzi Ọghẹnẹ o ta viukpenọ o re ru onọ udu riẹ o ta kẹe. O kere nọ: “Me re jiri Jihova, nọ ọ kẹ omẹ ohrẹ. Makọ evaọ aso, iroro mẹ nọ e mai diwi e rẹ kpọ omẹ vi.”​—Ol. 16:7.

7. Ma te wo omaurokpotọ, eme ma ti ru?

⁷ Ma te wo omaurokpotọ, oke kpobi nọ iroro iyoma e ruọ omai udu, ma te daoma roro kpahe oware nọ Ẹme Ọghẹnẹ ọ ta re ma siọ oware uyoma ba eruo. Ebaibol na ọ te wọhọ urru nọ o be ta kẹ omai nọ: “Ọnana họ edhere na. Wha nya evaọ eva riẹ.” Ọ te vẹvẹ omai unu nọ ma te bi reghe no edhere uzuazọ na kpohọ obọze hayo ẹkpẹlobọ. (Aiz. 30:21) Ma te ru oware nọ Jihova ọ ta, ma re wo irere buobu. (Aiz. 48:17) Wọhọ oriruo, ma te ru oware nọ o thọ, ohwo jọ ọ sai se omai ta kẹ, onọ o rẹ wha omovuọ se omai, rekọ ma te ru oware nọ Jihova ọ ta, onana o rẹ gbẹ via kẹ omai hi. Yọ ma te daoma si kẹle Jihova gaga keme ma ruẹ nọ o bi wuhrẹ omai wọhọ epanọ ọsẹ oyoyou o re wuhrẹ emọ riẹ na.​—Hib. 12:7.

8. Wọhọ epanọ obe Jemis 1:22-25 o ta, ẹvẹ Ẹme Ọghẹnẹ ọ rọ wọhọ ughẹgbe?

⁸ Ẹme Ọghẹnẹ ọ wọhọ ughẹgbe nọ ma re ro rri oma mai. (Se Jemis 1:22-25.) Kohiohiẹ kohiohiẹ, mai ahwo buobu ma re rri ughẹgbe taure ma te ti no uwou. Onana o vẹ whae ze nọ ma rẹ rọ ruẹ oware nọ u fo  nọ ma rẹ ruẹrẹhọ taure amọfa a tẹ te ruẹ omai. Epọvo na re, ma te bi se Ebaibol kẹdẹ kẹdẹ, ma rẹ ruẹ iroro iyoma nọ u fo nọ ma re si no udu gbe iruemu ethọthọ nọ u fo nọ ma re siobọno. Ahwo buobu a ruẹ nọ o mai woma re a se isase okpẹdoke na kohiohiẹ kohiohiẹ taure a te ti no uwou. A ve roro didi kpahe oware nọ a se na. Kẹsena evaọ oware kpobi nọ a bi ru, yọ a be kareghẹhọ ẹme nọ a se na jẹ daoma ru ei. U te no isase okpẹdoke na no, u fo re ma hai se oria jọ evaọ Ebaibol na kẹdẹ kẹdẹ je roro kpahe iẹe. Ẹsejọhọ ma ti rri onana vo. Rekọ onana yọ oware jọ nọ u wuzou gaga nọ u re fiobọhọ kẹ omai, nọ ma gbe ro no edhere uzuazọ nọ ọ rrọ kekeke na ha.

9. Fikieme oniọvo ọ sae rọ kẹ omai ohrẹ?

⁹ Kọ oke jọ o jariẹ nọ who je ru oware jọ nọ o rẹ sae raha usu ra avọ Jihova? (Ol. 73:2, 3) Otẹrọnọ ogbẹnyusu ra jọ nọ o kruga ziezi evaọ ukoko na o se owhẹ ta ẹme kẹ, kọ whọ gaviezọ kẹe jẹ daoma lele ohrẹ na? O tẹ rrọ ere, kiyọ emamọ oware who ru na. Ababọ avro eva e were owhẹ gaga inọ oniọvo na o se owhẹ ta ẹme kẹ.​—Itẹ 1:5.

10. Eme u fo nọ who re ru nọ oniọvo jọ ọ tẹ kẹ owhẹ ohrẹ?

¹⁰ Ebaibol na ọ ta nọ: “Omonwa nọ ogbẹnyusu ọ wha ze yọ emamọ omonwa.” (Itẹ 27:6) Eme họ otọ ẹme yena? Dae rehọ iẹe nọ whọ gwọlọ fa edhere vrẹ. Imoto e be dhẹ edhere na gaga, rekiyọ whọ be nẹ ifonu. Whọ tẹ nwani muhọ ẹfavrẹ, who rri tao ho. Ẹsiẹvo na, ogbẹnyusu ra nọ wha gbẹ rrọ usu o te si owhẹ zihe ze. Ọ jẹ te kpare owhẹ obọ no fiki oghẹrẹ nọ o ro si owhẹ na, rekọ ọ rọ ere siwi uzuazọ ra. Dede nọ obọ na o da owhẹ edẹ buobu, kọ eva e te dha owhẹ inọ o si owhẹ keleme? Vievie! Eva e te were owhẹ inọ o ru nọ omoto ọ gbẹ jamu ra ha. Epọvo na re, otẹrọnọ oniọvo jọ ọ vuẹ owhẹ nọ ẹme jọ nọ whọ ta hayo oware jọ nọ who ru u woma tere he, uzẹme inọ eva e sae kake dha owhẹ. Rekọ whọ siọ ohrẹ na ha. Who mu ofu kẹe he. Keme who te mu ofu yọ oware ugheghẹ. (Ọtausi. 7:9) Ukpenọ who mu ofu kẹe, jọ eva e were owhẹ inọ oniọvo na ọ sae gbaudu kẹ owhẹ ohrẹ.

11. Eme o rẹ sae whae ze nọ ohwo ọ rẹ rọ siọ emamọ ohrẹ nọ ogbẹnyusu riẹ ọ kẹ riẹ?

¹¹ Eme o rẹ sae whae ze nọ ohwo ọ rẹ rọ siọ emamọ ohrẹ nọ ogbẹnyusu riẹ ọ kẹ riẹ? Omorro. Ahwo nọ a wo omorro a rẹ gwọlọ nọ “eware nọ e rẹ were ai ezọ” ọvo a rẹ ta kẹ ae. A rẹ “gaviezọ kẹ uzẹme na ha.” (2 Tim. 4:3, 4) A re roro nọ a riẹ vi ohwo kpobi je woma vi amọfa. Rekọ Pọl ukọ na o kere nọ: “Otẹrọnọ ohwo jọ o bi roro nọ ọyomariẹ yọ ohwo jọ kpakiyọ ọ rrọ oware ovo ho, ọ be viẹ omobọ riẹ họ.” (Gal. 6:3) Solomọn ovie na ọ gba ẹme na kpobi ekru nọ o kere nọ: “Ọmọ owareghẹ nọ o yogbe o woma vi ovie ogheghẹ nọ ọ kpako no, ọnọ o gbe wo areghẹ te epanọ ọ rẹ rọ gaviezọ kẹ unuovẹvẹ hẹ.”​—Ọtausi. 4:13.

12. Wọhọ epanọ o rrọ obe Ahwo Galesha 2:11-14, oriruo vẹ Pita ukọ na o fihotọ kẹ omai?

¹² Muẹrohọ emamọ uruemu nọ Pita ukọ na o dhesẹ oke nọ Pọl ọ whọku ei evaọ iraro ahwo kpobi. (Se Ahwo Galesha 2:11-14.) Eva e hae te dha Pita fiki oghẹrẹ nọ Pọl ọ rọ ta ẹme na kẹe gbe oria nọ ọ jọ tae. Rekọ Pita o ru oware nọ u dhesẹ areghẹ. Ọ jẹ ohrẹ na rehọ yọ o fi ẹgo họ eva ha. Uwhremu na o tube se Pọl “oniọvo oyoyou.”​—2 Pita 3:15.

13. Whọ tẹ gwọlọ kẹ ohwo ohrẹ, eme u fo nọ whọ rẹ kareghẹhọ?

¹³ Whọ tẹ gwọlọ kẹ ogbẹnyusu ra ohrẹ, eme u fo nọ whọ rẹ kareghẹhọ? Re whọ tẹ te nyabru ogbẹnyusu ra na, nọ omara nọ:  ‘Kọ fikinọ me “kiẹrẹe ga hrọ” me bi ro roro nọ o ru thọ na?’ (Ọtausi. 7:16) Ohwo nọ o kiẹrẹe ga hrọ o re gu amọfa ẹdhọ fikinọ a bi ru eware nọ e rẹ dhae eva, orọnikọ fikinọ a bi ru eware nọ e rẹ dha Jihova eva ha. Ohwo otiọye na ọ rẹ nwani wo ohrọ-oriọ tere he. Whọ tẹ kiẹ omara riwi ziezi no, ghele na whọ ruẹ nọ u fo re whọ gbẹ kẹ ogbẹnyusu ra ohrẹ, vuẹe oware nọ o ru thọ na vevẹ. Whọ vẹ jẹ nọe enọ nọ e rẹ lẹliẹe roro didi, nọ ọye ọvo o re ro vuhumu nọ oware na o ginẹ thọ. Jọ u mu owhẹ ẹro nọ oware nọ whọ be ta na u no Ikereakere na ze. Kareghẹhọ nọ Jihova họ ọnọ o ti bruoziẹ ogbẹnyusu ra orọnikọ owhẹ hẹ. (Rom 14:10) Whọ tẹ gwọlọ kẹ ohwo ohrẹ, rọ Ẹme Ọghẹnẹ kẹe ohrẹ na, re whọ jẹ rehọ ohrọ-oriọ kpọe vi wọhọ epanọ Jesu ọ jẹ hai ru. (Itẹ 3:5; Mat. 12:20) Fikieme onana u ro wuzou? Keme oghẹrẹ nọ ma ru amọfa Jihova o ti ru omai.​—Jem. 2:13.

14. Eme ukoko Jihova u bi ru kẹ omai nẹnẹ?

¹⁴ Jihova ọ be rehọ abọ ukoko riẹ nọ ọ rrọ obọ otọakpọ obonẹ su omai evaọ edhere uzuazọ na. Ukoko na o be rehọ ividio, ebe, gbe iwuhrẹ nọ ma rẹ nya na fiobọhọ kẹ omai riẹ oghẹrẹ nọ ma sai ro lele eme nọ e rrọ Ebaibol na. Ebaibol na a rehọ eware nọ ma bi wuhrẹ na no ze. Nọ inievo nọ e rrọ Utu Ẹruorote na a tẹ be jiroro edhere nọ ọ mai woma nọ a sai ro ru iruo usi uwoma ota na, a rẹ lẹ se Jihova re ọ rehọ ẹzi ọfuafo riẹ kpọ ae. O make rrọ ere na, Utu Ẹruorote na o rẹ wariẹ rri iroro nọ a jẹ no vẹre sọ u fo nọ a re nwene iei. Fikieme? Keme “uyero akpọ nana u bi nwene,” yọ o gwọlọ nọ ukoko Jihova u re nwene eware jọ lele oghẹrẹ nọ akpọ na o bi nwene rri.​—1 Kọr. 7:31.

15. Ẹbẹbẹ vẹ inievo jọ a wo?

¹⁵ Oke kpobi nọ ukoko u te wuhrẹ omai oware okpokpọ jọ evaọ Ebaibol na, hayo kareghẹhọ omai uruemu nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ ma wo, eva e rẹ were omai. Kinọ ukoko Ọghẹnẹ o tẹ vuẹ omai nọ ma ru oware jọ nọ u wo ohẹriẹ no onọ ma bi ru anwẹdẹ, eme ma re ru? Wọhọ oriruo, ma be ta ẹme na, ugho nọ a rẹ rọ bọ Egwa Uvie gbe Egwa Okokohọ jẹ rẹrote ai okolo ho. Fikiere Utu Ẹruorote na o tẹ ta nọ jọ ikoko buobu e hae jọ Ọgwa Uvie ọvo ru ewuhrẹ. O wha riẹ ze nọ a ro ku ikoko jọ kugbe jẹ zẹ Egwa Uvie jọ no. A tẹ rọ ugho nọ u no rai ze bọ Egwa Uvie fihọ eria efa nọ Egwa Uvie e rrọ họ. Nọ a te ku ukoko ra gbe ukoko ofa  hayo ta nọ whọ hai kpohọ ewuhrẹ evaọ Ọgwa Uvie ọfa, ẹsejọhọ o te nwane lọhọ kẹ owhẹ tere he. Obonọ a ta kẹ inievo jọ nọ a jọ kpohọ ewuhrẹ enẹna o rrọ thethabọ. O sai gbe inievo nọ e bọ Ọgwa Uvie otiọye gbe enọ e be rẹrotei anwẹdẹ unu inọ a be zẹe. A rẹ sai roro nọ oke nọ a rọ bọ Ọgwa Uvie na, te ugho nọ a raha fihọ iẹe, gbe uye nọ a rọ bọe kpobi uvrẹvru. Ghele na u no rai eva ze inọ a re kpohọ ewuhrẹ evaọ oria nọ ukoko o ta kẹ ae nọ a jọ nya na. Ma yere inievo nana gaga kẹ ẹmeoyo rai.

16. Ẹvẹ ma sai ro lele ohrẹ nọ o rrọ Ahwo Kọlọsi 3:23, 24 na, kọ ẹvẹ onana o sae rọ lẹliẹ omai wereva ẹsikpobi?

¹⁶ Eva e te hae were omai nọ ma tẹ kareghẹhọ nọ ma bi ru iruo kẹ Jihova, je ru oware nọ ukoko riẹ o ta. (Se Ahwo Kọlọsi 3:23, 24.) Devidi ovie na o ru emamọ oware jọ nọ u fo nọ ma rẹ rọ aro kele. Ọ rehọ igho buobu ze inọ a rọ bọ etẹmpol Jihova. Ọ ta nọ: “Mẹ yọ ono, kọ ahwo mẹ yọ amono nọ ma sae be rọ kẹ okẹ unevaze utiona? Keme obọ ra eware kpobi i no ze, yọ eware nọ i no obọ ra ze ma kẹ owhẹ na.” (1 Irv. 29:14) Ma tẹ kẹ okẹ unevaze, yọ eware nọ Jihova ọ kẹ omai ma bi zihe kẹe na. O make rrọ ere na, eva e rẹ were Jihova gaga inọ ma be rehọ oke mai, ẹgba mai, gbe eware nọ ma wo ru iruo riẹ.​—2 Kọr. 9:7.

17. Whọ tẹ jọ oma ra ruẹ oware jọ nọ u fo nọ who re nwene, fikieme o gbẹ rọ kẹ owhẹ uye he?

¹⁷ Re ma sae daji edhere uzuazọ na, mai kpobi ma re lele ithihi Jesu kpekpekpe. (1 Pita 2:21) Nọ whọ tẹ jọ oma ra ruẹ oware jọ nọ u fo nọ who re nwene, jọ o kẹ owhẹ uye he. Keme u re dhesẹ nọ whọ riẹ oware nọ Jihova ọ gwọlọ nọ who ru, whọ tẹ jẹ gwọlọ ru ei. Kareghẹhọ nọ Jihova ọ riẹ nọ ma gba ha. Fikiere o bi rẹro nọ ma te nwane rọ aro kele Jesu gbagba ha.

18. Eme ma re ru re ma sai te obonọ ma be nya na?

¹⁸ Ajọ mai kpobi ma hae tẹrovi obaro kiọkiọkiọ, re ma hae kpọ iroro mai vi je siobọno iruemu nọ i woma ha. (Itẹ 4:25; Luk 9:62) Joma gbẹ romakpotọ, “hae ghọghọ,” jẹ “hae kpọ iroro” mai vi. (2 Kọr. 13:11) Ma te ru ere, “Ọghẹnẹ uyoyou gbe ọrọ udhedhẹ na ọ te jọ kugbe” omai. O ti fiobọhọ kẹ omai ghọghọ ẹsikpobi evaọ edhere uzuazọ na bẹsenọ ma re te akpọ ọkpokpọ na.