1, 2. (a) Ẹvẹ akpọ omuomu nana ọ rọ wọhọ ogbulegbu nọ a bruoziẹ kpe no? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.) (b) Eme emama kpobi nọ e rrọ ehrugbakpọ a te ginẹ riẹ okenọ a tẹ raha akpọ omuomu nana no?

ẸDẸJỌ nọ a je su ogbulegbu jọ no uwou-odi nyai kpe, elakpa nọ i je su ei na a te je bo nọ: “Ohwo owhuowhu ọ be nya!” Fikieme a jẹ rọ ta ere? Orọnikọ ọzae na ọ be mọ họ, oma riẹ o gbẹ ga. Rekọ fikinọ elakpa na a je su ei kpohọ oria nọ a ti jo kpei no, o wọhọ ẹsenọ ogbulegbu na o whu no, keme a bruoziẹ uwhu kpei no. *

² Ma sae rọ uyero-akpọ nana dhesẹ ogbulegbu nọ a gwọlọ kpe na. U kri no nọ a ro bruoziẹ kpe akpọ nana, yọ ọraha riẹ ọ kẹle no. Ebaibol na ọ ta nọ: “Akpọ na ọ be vrẹ.” (1 Jọn 2:17) A te siọ akpọ na ba ẹraha ha. Rekọ ohẹriẹ ulogbo o rrọ ọraha akpọ nana avọ ogbulegbu ọyena. Taure a te ti kpe ogbulegbu na, ahwo jọ a rẹ sae ta nọ a du kpei hi, inọ a bruoziẹ na thọ, hayo inọ a gbẹ dina kẹe uvẹ omojọ re a te kpei. Rekọ kpahe akpọ nana, Jihova nọ ọ rrọ Osu  ehrugbakpọ na o bruoziẹ kpei, yọ oziẹ riẹ o kiẹrẹe. (Izie. 32:4) A te se iẹe ba ẹraha ha, yọ ohwo ọvo ọ rẹ sae ta nọ a bruoziẹ na thọ họ. Nọ a tẹ raha akpọ omuomu nana no, emama kpobi nọ e rrọ odhiwu gbe akpọ a te ginẹ ruẹ vuhumu nọ Jihova o bruoziẹ okiẹrẹe. A te ruẹ unu gbiku ufuoma nọ ma ti wo ho!

3. Eware ene vẹ ma te ta kpahe nọ Uvie Ọghẹnẹ u ti si no otọ?

³ Eme họ “akpọ na” nọ ọ te “vrẹ” na? Eware buobu nọ ahwo a bi rri nọ oware ovo o sae via kẹ hẹ evaọ akpọ na, e te vrẹ. Kiyọ oware nọ o rẹ kẹ omai uye? Dazigbe! Uzẹme riẹ họ, onana yọ abọjọ “usi uwoma Uvie na” nọ u wuzou gaga. (Mat. 24:14) Fikiere joma ta kpahe eware jọ nọ Uvie Ọghẹnẹ u ti si no otọ. Ma te ta kpahe eware ene jọ: ahwo omuomu, ikoko ogbekuo sa-sa nọ e rrọ akpọ na, iruemu etọtọ, gbe eware nọ i bi dhe eyeyoma. Ma te jọ ovuovo ta kpahe (1) oghẹrẹ nọ u bi ro kpomahọ omai, (2) oware nọ Jihova o ti ru kpahe iẹe, gbe (3) oghẹrẹ nọ Jihova ọ te rọ rehọ emamọ oware nwene iei.

4. Idhere jọ vẹ eware nọ ahwo omuomu a bi ru i bi ro kpomahọ omai?

⁴ Ẹvẹ eware nọ ahwo omuomu a bi ru i bi ro kpomahọ omai? Nọ Pọl ukọ na ọ ta nọ “oke obẹbẹ nọ o te bẹ eyeri” o te jọ evaọ oke mai na no, ọ tẹ ta haro nọ: “Ahwo omuomu gbe eviẹahwohọ a ti no onọ u yoma ruọ onọ o mai yoma.” (2 Tim. 3:​1-5, 13) Kọ whọ be ruẹ nọ eruẹaruẹ yena i bi rugba nẹnẹ? Ahwo omuomu wọhọ otu ugbarugba, egwọlọ-ẹme, gbe iji, a gbe ibi-iziwo họ omai ibuobu aro no. Ahwo omuomu jọ a rẹ kuọ umuomu rai dhere he, rekọ eviẹahwohọ a rẹ kuọ oware nọ a bi ru dhere, a vẹ jọ iraro ahwo ru wọhọ ẹsenọ a rrọ ahwo okiẹrẹe. O tẹ make rọnọ a ri ru ei kẹ omai dẹẹ hẹ, eware imuemu nọ a bi ru na i bi kpomahọ omai. O rẹ kẹ omai uye gaga nọ ma tẹ ruẹ eware iyoma nọ a bi ru. Oghẹrẹ nọ ahwo omuomu a bi ro gboja kẹ emaha, ahwo nọ a who no, gbe ahwo nọ a wo ohwo ho, o rẹ kẹ omai uye gaga. Ahwo omuomu a re ru wọhọ ahwo nọ uzou rai o gba ha, wọhọ erao hayo idhivẹri. (Jem. 3:15) U woma kẹhẹ inọ Jihova ọ te rehọ emamọ eware nwene ikpehre eware nana.

5. (a) Uvẹ vẹ u gbe rovie fihọ kẹ ahwo omuomu? (b) Eme ọ te via kẹ ahwo omuomu nọ a rọwo kurẹriẹ hẹ?

⁵ Eme Jihova o ti ru? Enẹna, Jihova ọ be kẹ ahwo omuomu uvẹ re a nwene. (Aiz. 55:7) Keme obọnana Jihova o ri bruoziẹ rai omomọvo no ho. Uyero-akpọ nana o bruoziẹ kpe no. Kẹvẹ kpahe ahwo nọ a rọwo nwene he, nọ a gbe bi kie lele akpọ nana bẹsenọ uye ulogbo na o te ze? Jihova ọ ya eyaa inọ o ti si ahwo omuomu no otọakpọ na bẹdẹ bẹdẹ. (Se Olezi 37:10.) Ahwo omuomu a sai roro nọ a te dhẹ vabọ no ẹdhoguo yena. Ibuobu e be hae kuọ eware iyoma nọ a bi ru dhere, yọ ẹsibuobu a rẹ vabọ no ẹdhoguo gbe uye nọ o hai ti no eyoma rai ze evaọ akpọ nana. (Job 21:​7, 9) Rekọ Ebaibol nọ ọ kareghẹhọ omai nọ Ọghẹnẹ “ọ be ruẹ ithihi [ohwo] kpobi. Otu ugbarugba a wo ebi ọvuọvo nọ a re dhere he.” (Job 34:​21, 22) A rẹ sai si oware ovo no Ọghẹnẹ hẹ. Ọviẹwẹ ọvuọvo ọ sae viẹ Ọghẹnẹ họ họ, ebi ọvuọvo o wo okpa te epanọ ibiaro Ọghẹnẹ e gbẹ sae rọ ruẹ oware nọ o be via evaọ eva riẹ hẹ hẹ. Nọ  Amagẹdọn o te fi vrẹ no, ma ti rri oria nọ irumuomu na a jọ, rekọ ma te ruẹ e rai hi. A ti si ai no otọ na bẹdẹ bẹdẹ.​—Ol. 37:​12-15.

6. Amono a ti nwene ẹta ahwo omuomu na, kọ fikieme onana o rọ rrọ emamọ usi?

⁶ Amono a ti nwene ẹta ahwo omuomu na? Jihova ọ ya eyaa kẹ omai nọ: “Enọ e rọ oma kpotọ, e rẹ te rọ otọ na reuku; oma o rẹ te were ae evaọ omofọwẹ.” Jihova ọ wariẹ jọ olezi ọvona ta nọ: “Ikiẹrẹe e rẹ te rehọ otọ na reuku, a vẹ jẹ ria ae bẹdẹ.” (Ol. 37:​11, 29) Kọ amono họ “enọ e rọ oma kpotọ” gbe “ikiẹrẹe” na? Enọ e romakpotọ na họ enọ e be jẹ iwuhrẹ gbe ekpọvio Jihova rehọ; yọ ikiẹrẹe na họ enọ o rẹ were re a ru oware uwoma evaọ aro Ọghẹnẹ. Evaọ akpọ inẹnẹ, ahwo omuomu a bu vi ahwo okiẹrẹe kpekufiẹ. Rekọ evaọ akpọ ọkpokpọ nọ ọ be tha na, orọnikọ enọ e romakpotọ gbe ikiẹrẹe a te mae kawo hayo bu hu, rekọ ae ọvo a te jọ akpọ na soso. Avro ọ riẹ hẹ, ae a ti ru akpọ na họ aparadase owowoma nọ ma bi rẹro riẹ na.

7. Ẹvẹ eware nọ ikoko ogbekuo sa-sa nọ e rrọ akpọ na a bi ru i bi ro kpomahọ omai?

⁷ Ẹvẹ eware nọ ikoko ogbekuo sa-sa akpọ na a bi ru i bi ro kpomahọ omai? Emuemu nọ ọ da akpọ na fia nẹnẹ na, yọ iruo abọ ikoko ogbekuo sa-sa, orọnikọ ahwo gheghe he. Wọhọ oriruo, dai roro kpahe oghẹrẹ nọ egagọ erue sa-sa a be rọ viẹ ahwo họ kpahe oghẹrẹ ohwo nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ, oware nọ Ebaibol na o wuhrẹ, oware nọ o te via kẹ akpọ na gbe ahwo-akpọ evaọ obaro, gbe eware itieye efa buobu. Je roro kpahe egọmeti nọ e be tha ẹmo gbe ozighi uke, nọ i bi kienyẹ iyogbe gbe enọ i wo ahwo ho, nọ i bi fru ahwo re, nọ e rẹ re-udi, je ru ewoma kẹ ahwo jọ siọ ahwo jọ ba. Kọ ẹvẹ kpahe ikoko akpọ sa-sa nọ e be nua ofou na, rọ uvou-uthe rehọ enwenọ eware eghaghae kpobi sa-sa nọ e rrọ otọ na, je koko eware nọ ahwo kpobi a hae reawere rai họ kẹ omarai re a sai fe, yọ uvuhu u bi kpe ahwo buobu no? Avro ọ riẹ hẹ, ikoko ogbekuo sa-sa nọ e rrọ akpọ na e be mae wha eyoma nọ ma be ruẹ nẹnẹ na ze.

8. Wọhọ epanọ Ebaibol na ọ ta, eme ọ te via kẹ ikoko akpọ sa-sa nọ ahwo a rri nọ e rrọ gaga nẹnẹ?

⁸ Eme Jihova o ti ru? Uye ulogbo na u ti muhọ nọ isu egọmeti a te rẹriẹ ovao ku egagọ eruẹ sa-sa nọ e rrọ akpọ na, enọ a ro dhesẹ ogberẹ nọ Ebaibol o se Babilọn Ologbo na. (Evia. 17:​1, 2, 16; 18:​1-4) A te raha egagọ erue kpobi no riẹriẹriẹ. Kọ ẹvẹ kpahe ikoko ogbekuo efa nọ e rrọ akpọ na? Ebaibol na ọ rehọ igbehru gbe ikoliko dhesẹ ikoko akpọ sa-sa nọ e rrọ gaga nẹnẹ na. (Se Eviavia 6:14.) Ebaibol na ọ ta nọ Ọghẹnẹ o ti dhesẹ akpọ kẹ egọmeti akpọ nana gbe ahwo nọ a be rẹroso ai kpobi. Oware nọ u ti ku uye ulogbo na họ họ, okenọ Ọghẹnẹ ọ te raha egọmeti akpọ nana nọ e be wọso Uvie riẹ no. (Jeri. 25:​31-33) Kẹsena ikoko ogbekuo e gbẹ te jọ ofa vievie he.

9. Ẹvẹ u ro mu omai ẹro nọ eware kpobi e te jọ kpatiẹ evaọ akpọ ọkpokpọ na?

⁹ Eme o ti nwene ẹta ikoko ogbekuo sa-sa nọ e rrọ akpọ na? Nọ Amagẹdọn o te fi vrẹ no, kọ ukoko jọ o te jọ otọakpọ na? Ebaibol na ọ vuẹ omai nọ: “Idhiwu ekpokpọ gbe otọakpọ ọkpokpọ e riẹ nọ ma be hẹrẹ wọhọ epaọ eyaa riẹ, yọ ẹrẹreokie ọ te jọ eva rai.” (2 Pita 3:13) Idhiwu anwae avọ akpọ anwae nana,  koyehọ egọmeti ogbekuo gbe ahwo nọ a rrọ otọ rai, a ti no otọ riẹriẹriẹ. Kọ eme a ti ro nwene ẹta rai? Ẹme na, “idhiwu ekpokpọ gbe otọakpọ ọkpokpọ,” u dhesẹ nọ egọmeti ọkpokpọ ọ te jariẹ nọ o ti su ahwo okiẹrẹe evaọ otọakpọ na. Okenọ Jesu o ti su Uvie na, o ti dhesẹ ọkpọ iruemu Ọghẹnẹ, ọnọ ọ rrọ kpatiẹ na. (1 Kọr. 14:33) Fikiere eware kpobi e te jọ kpatiẹ evaọ “otọakpọ ọkpokpọ” na. Emamọ ezae e te jariẹ nọ e te rẹrote eware. (Ol. 45:16) Jesu avọ ahwo idu udhuhrẹ gbe ene (144,000) na, a te vuẹ ae onọ a re ru. Dai roro kpahe okenọ ukoko ovuọvo nọ o kare ogbekuo, nọ okugbe ọ rrọ u ti ro nwene ẹta ikoko ogbekuo nọ e rrọ akpọ na soso.

10. Iruemu etọtọ vẹ i bi titi evaọ oria nọ whọ be rria, kọ ẹvẹ i bi ro kpomahọ owhẹ avọ uviuwou ra?

¹⁰ Ẹvẹ iruemu etọtọ i bi ro kpomahọ omai? Ma be rria akpọ nọ ọ vọ avọ iruemu iyoma. Ọfariẹ-ogbe, uruemu ababọ oruọzewọ, gbe ozighi, e da oria kpobi fia nẹnẹ. O rrọ bẹbẹ gaga kẹ esẹgbini re a thọ emọ rai no eyoma nọ ọ da otọ fia nẹnẹ na. A be jọ ifimu gbe itanẹte dhesẹ iruemu etọtọ wọhọ ẹsenọ i yoma ha, o tẹ be whae ze nọ ahwo a bi ro rri izi Ọghẹnẹ vo. (Aiz. 5:20) Ileleikristi uzẹme a re mukpahe iruemu yena. A rẹ daoma kru ẹgbakiete rai evaọ akpọ nana nọ eyoma gbe iruemu etọtọ e dafia na, nọ a jọ wo adhẹẹ kẹ izi Ọghẹnẹ hẹ na.

11. Eme ọraha Sọdọm avọ Gomora u wuhrẹ omai?

¹¹ Eme Jihova o ti ru kpahe iruemu etọtọ nọ e da akpọ na fia nẹnẹ na? Roro kpahe oware nọ o ru kpahe eware iyoma nọ i je titi evaọ Sọdọm avọ Gomora. (Se 2 Pita 2:​6-8.) Iruemu etọtọ nọ ahwo oke yena a je ru, e jẹ kẹ Lọt ọzae okiẹrẹe na avọ uviuwou riẹ idhọvẹ. Okenọ Jihova ọ raha ikpewho ivẹ yena, orọnikọ ọ rọ ere si iruemu etọtọ nọ e jariẹ no ọvo ho, rekọ ọ “rọ ere kẹ oriruo oware nọ o te via kẹ ahwo nọ a riẹ Ọghẹnẹ hẹ evaọ oke nọ o be tha.” Wọhọ epanọ Jihova o si ọfariẹ-ogbe kpobi no otọ evaọ oke yena, ere ọvona o ti si iruemu iyoma kpobi no otọ evaọ okenọ ọ te raha akpọ omuomu nana.

12. Iruo jọ vẹ who bi rẹro rai nọ who ti ru nọ a tẹ raha akpọ omuomu nana no?

¹² Eme o ti nwene ẹta iruemu etọtọ? Iruo iwoma e te da oria kpobi fia evaọ okenọ Aparadase ọ tẹ ze no. Roro kpahe iruo nọ ma ti ro zihe otọakpọ na kpobi ruọ aparadase, hayo nọ ma te rọ bọ iwou kẹ omamai gbe amọfa. Who je roro kpahe oghẹrẹ nọ ma ti ro dede ima ahwo buobu nọ a te kpare zihe ziọ uzuazọ rehọ, je wuhrẹ ae kpahe idhere Jihova gbe epanọ o ro yerikugbe ahwo-akpọ no umuo oke rai ze. (Aiz. 65:​21, 22; Iruẹru 24:15) Eware nọ e te kẹ omai evawere jẹ wha ujiro se Jihova ọvo ma ti ru evaọ oke yena.

13. Eware iyoma vẹ ọwọsuọ Setan, Adamu, gbe Ivi ọ wha ze?

¹³ Ẹvẹ eware nọ i bi dhe eyeyoma i bi ro kpomahọ omai nẹnẹ? Ahwo oyoma, ikoko ogbekuo, gbe iruemu etọtọ i bi ru nọ eware i bi ro dhe eyeyoma evaọ akpọ na. Ono ọ rẹ sae ta nọ ẹmo, uvuhu, gbe uruemu omagbẹre kẹ ahwo uyẹ ofa u ri kpomahọ iẹe he? Kọ ẹvẹ kpahe uwhu gbe ẹyao? Eware nana i re kpomahọ omai kpobi. Enana kpobi yọ eware nọ i no ọwọsuọ Setan, Adamu,  gbe Ivi ze. Mai ohwo ọvuọvo ọ rẹ sae vabọ no okpẹtu nọ ọwọsuọ rai ọ wha ze he.

14. Eme Jihova o ti ru kpahe eware nọ i bi dhe eyeyoma nẹnẹ na? Kẹ oriruo.

¹⁴ Eme Jihova o ti ru kpahe eware nọ i bi dhe eyeyoma nẹnẹ na? Roro kpahe ẹmo. Jihova ọ ya eyaa nọ o ti si ẹmo no otọ riẹriẹriẹ. (Se Olezi 46:​8, 9.) Kọ ẹvẹ kpahe ẹyao? Jihova o ti si ei no otọ re. (Aiz. 33:24) Kọ uwhu? Jihova ọ te lọe no bẹdẹ bẹdẹ! (Aiz. 25:8) O ti je si uvuhu no otọ re. (Ol. 72:​12-16) Yọ ere ọvona o ti ku eware iyoma efa kpobi nọ e lẹliẹ akpọ rrọ gaga nẹnẹ na họ. O ti tube si ekpehre “ofou” hayo ẹzi akpọ omuomu nana no, ẹzi nọ Setan avọ idhivẹri riẹ a be wha haro.​—Ẹf. 2:2.

15. Eware jọ vẹ i ti no otọ riẹriẹriẹ nọ ẹmo Amagẹdọn o te fi vrẹ no?

¹⁵ Ẹvẹ who roro nọ akpọ na ọ te jọ okenọ ẹmo, ẹyao, gbe uwhu i te no otọ no? Dai roro iei, isoja e gbẹ te jariẹ hẹ! Makọ ekwakwa ẹmo e gbẹ te jariẹ hẹ. Ẹsipito, edọkita, enọso, emọshuware, ahwo nọ a rẹ wọ ori, gbe eria nọ a re ki ahwo fihọ, e gbẹ te jariẹ hẹ! Nọ orọnọ emuemu ọ gbẹ te jariẹ hẹ na, iporisi e gbẹ te jariẹ hẹ, yọ ẹsejọhọ makọ ikeleku hayo isiavẹ dede e gbẹ te jariẹ gbe he! Dai roro epanọ o te jọ evaọ oke yena nọ oware ovuọvo o gbẹ te lẹliẹ omai ruawa ha!

16, 17. (a) Didi ufuoma ma ti wo nọ Amagẹdọn o te fi vrẹ no? Kẹ oriruo. (b) Ẹvẹ o sai ro mu omai ẹro nọ ma te zọ evaọ okenọ a te raha akpọ omuomu nana?

¹⁶ Ẹvẹ uzuazọ o te jọ nọ eware iyoma nọ e be via nẹnẹ i te no otọ no? A rẹ ruẹ unu gbiku riẹ hẹ! Ma rria akpọ nana kri te epanọ ma gbe bi ro muẹrohọ epanọ uye o be bẹ omai te he. Epọvo na re, ahwo nọ a be rria kẹle egareji a re gbe muẹrohọ sọ edo na ọ rrọ gaga ha, yọ ahwo nọ a be rria kẹle ezuzu a rẹ gbẹ riẹ sọ ore u bi gbo ho. Rekọ uzẹme riẹ họ, ma ti gine wo ududhomẹno nọ eware nana kpobi i te no otọ no!

¹⁷ Kọ eme o ti nwene ẹta uye nọ o be bẹ omai nẹnẹ na? Obe Olezi 37:11 o ta nọ: “Oma o rẹ te were ae evaọ omofọwẹ.” Kọ eme yena i gbe duobọte owhẹ udu? Oware nọ Jihova ọ gwọlọ nọ whọ reawere riẹ oye. Fikiere, dao ẹgba ra kpobi re whọ sae talamu Jihova gbe ukoko riẹ evaọ edẹ urere nana nọ e rrọ bẹbẹ na. Rri ẹruore ra na ghaghae, hai roro kpahe iẹe ẹsikpobi, daoma jọ iroro ra ruẹ omara evaọ akpọ ọkpokpọ na, jẹ vuẹ amọfa kpahe iẹe. (1 Tim. 4:​15, 16; 1 Pita 3:15) Who te ru ere, jọ u mu owhẹ ẹro nọ whọ te zọ evaọ okenọ a te raha akpọ omuomu nana, whọ vẹ te rria bẹdẹ bẹdẹ avọ evawere!