A YẸ omẹ evaọ ukpe 1926 evaọ iwhre esese Greece jọ nọ a re se Karítsa. Mẹ họ ọmọ avọ ihrẹ evaọ usu emọ eree nọ ọsẹgboni mẹ a yẹ. Ọsẹgboni mẹ a jọ ahwo nọ a g’obọ iruo gaga.

Evaọ ukpe 1925, ọsẹgboni mẹ a ruẹ ọzae jọ nọ a re se John Papparizos, Ọmọ-Uwuhrẹ Ebaibol jọ nọ ọ riẹ ẹme ẹta ziezi je wo ajọwha gaga. Fiki oghẹrẹ nọ John ọ rọ rehọ Ebaibol na lele ọsẹgboni mẹ ta ẹme, aimava na a te mu ewuhrẹ họ ẹnya evaọ iwhre mai na. Ẹrọwọ oni mẹ ọ ga wumuo ho, yọ dede nọ ọ riẹ obe he, ọ jẹ hae rọ uvẹ kpobi wuhrẹ amọfa eware nọ ọ riẹ no. Rekọ u yoma kẹhẹ inọ ọsẹ mẹ ọ jẹ tẹrovi ethobọ amọfa evaọ ukoko na, onọ u ru nọ ọ rọ rehọ ẹmẹrera siọ iwuhrẹ ba ẹnya.

Mẹ avọ inievo mẹ ma rri Ebaibol na ghaghae, rekọ isiuru uzoge i ru omai reghe siọ uzẹme na ba. Evaọ ukpe 1939, nọ Ẹmo Akpọ Avivẹ o du lahwe evaọ Europe, oware jọ o tẹ via evaọ iwhre nọ ma jọ na nọ u gbe omai unu gaga. Isoja Greek a mu omoni mẹ jọ nọ a re se Nicolas Psarras, yọ ọ nwane họ-ame obọ. Ikpe udhe ọvo Nicolas ọ jọ, rekọ ọ gbaudu ta kẹ isoja na nọ: “Me re fi ẹmo ho keme mẹ yọ osoja Kristi.” A tẹ wọe kpohọ ekọto je bruoziẹ kpei inọ ọ te rria uwou-odi ikpe 10 soso. Onana o tẹ lẹliẹ akpọ gbe omai unu gaga.

Rekọ evaọ emuhọ ukpe 1941, isoja erẹwho efa a tẹ nyaze te tha isoja Greece uke, onọ u ru nọ a ro siobọno Nicolas. Nicolas ọ tẹ wariẹ zihe ziọ iwhre Karítsa, kẹsena oniọvo mẹ ọkpako nọ a re se Ilias ọ tẹ jẹ nọe enọ Ebaibol buobu. Yọ mẹ be gaviezọ ziezi. Nọ oyena o vrẹ no, mẹ avọ Ilias gbe oniọvo ọmọtẹ ọmaha mẹ nọ a re se Efmorfia, ma te mu Ebaibol na họ ewuhrẹ, je mu iwuhrẹ Isẹri Jihova  họ ẹnya ẹsikpobi. Evaọ ukpe nọ u lele i rie, mai imasa ma tẹ rọ oma mudhe kẹ Jihova jẹ họ-ame. Uwhremu na, inievo ene efa mẹ, a tẹ họ-ame je zihe ruọ Isẹri Jihova re.

Evaọ ukpe 1942, mai izoge izii ma jọ ukoko Karítsa na, no umuo ikpe ikpegbisoi rite udhegbisoi. Mai kpobi ma riẹ nọ ukpokpoma o rrọ obaro be hẹrẹ omai, fikiere ma jẹ hai kuomagbe wuhrẹ Ebaibol na nọ o tẹ lọhọ, suile ukoko na, jẹ lẹ. Onana o ginẹ lẹliẹ ẹrọwọ mai ga ziezi.

Epanọ Ẹmo Akpọ Avivẹ o bi ro kuhọ na, utu jọ evaọ Greek o tẹ romavia nọ o jẹ wọso egọmeti Greek, onọ o lẹliẹ ẹmo omoma du lahwe. Utu nana o tẹ jẹ gba ahwo buobu họ evaọ iwhre sa-sa kuomagbe ae. Nọ a te iwhre mai, a te mu omẹ avọ Antonio Tsoukaris, gbe Ilias, yọ mai imasa na Isẹri Jihova. Ma tẹ jẹ lẹ ae nọ mai Ileleikristi yọ ma re fi ẹmo ho, ghele na, a tẹ gba omai họ rọ owotọ nya kpobọ ugbehru nọ a re se Mount Olympus, onọ o rọ euwa ikpegbivẹ thabọ no iwhre mai.

U kri hi, osu jọ evaọ utu na ọ tẹ jẹ gba omai họ inọ ma kuomagbe utu ofa jọ nọ o be họre wọso egọmeti. Nọ ma ta kẹe nọ Ileleikristi uzẹme a re wobọ evaọ ẹmo ho, eva e tẹ dhae gaga te epanọ ọ rọ rehọ omai kpobọ ọnọ o wuzou riẹ. Nọ ma ta ẹme ọvona kẹ ọnọ o wuzou riẹ na, ọ tẹ vuẹ omai nọ, o tẹ rrọ ere, “wha rehọ akẹkẹ wọ ahwo nọ a nwoma evaọ ẹmo na kpohọ ẹsipito.”

Ma tẹ nọe inọ: “Kọ otẹrọnọ isoja egọmeti a tẹ ruẹ omai? Kọ a gbe ti roro nọ ma rrọ usu utu nọ u bi lele egọmeti fi ẹmo na?” Ọ tẹ ta kẹ omai nọ: “O tẹ rrọ ere, wha rọ akẹkẹ na wọ ebrẹdi se ahwo nọ a bi fi ẹmo na.” Kẹsena ma tẹ vuẹe nọ: “Otẹrọnọ osoja jọ ọ ruẹ omai avọ akẹkẹ na, kọ ọ gbẹ te ta nọ ma rọ igbeke kpobọ aro ẹmo na?” Ọnọ o wuzou utu na o te dhizu je roro krẹkri. Uwhremu na ọ tẹ ta nọ: “Nọ o rrọ ere na, kọ wha nyae rẹrote igodẹ evaọ obọ ugbehru na.”

Fikiere, nọ ẹmo na o bi titi na, mai imasa ma te ku ei họ nọ obruoziẹ-iroro mai ọ kẹ omai uvẹ inọ ma sae rẹrote igodẹ. Ukpe nọ u lele i rie, a te siobọno Ilias, oniọvo mẹ ọkpako re ọ nyae rẹrote oni mẹ keme oke yena yọ ọsẹ mẹ o whu no. A te je siobọno Antonio keme ọ jẹ mọ. Mẹ ọvo me te kiọkọ.

Oke yena yọ isoja Greek a be bẹbẹ utu nọ o be wọso egọmeti na re a mu ai. Utu nọ u mu omẹ na o tẹ jẹ dhẹ kpobọ Albania nọ ọ kẹle oria nọ ma jọ na. Nọ ma kẹle uwhru Albania no, ma tẹ dhẹ ku isoja Greek. Ozọ u te mu utu nọ u kru omẹ na gaga, kẹsena a tẹ dhẹ. Rekọ me te dhere emu ure jọ nọ u kie, ere me ro kie ruọ abọ isoja nọ mẹ fodẹ evaọ obọ emuhọ na.

Nọ mẹ vuẹ isoja Greek na nọ emu utu nọ o be wọso egọmeti na a mu omẹ, a tẹ rọ omẹ kpohọ evuẹ rai nọ a fa kẹle ẹwho Véroia nyae kiẹriwi, ẹwho nana họ okpẹwho Beroea oke anwae nọ a fodẹ evaọ Ebaibol na. A tẹ jọ obei vuẹ omẹ nọ mẹ tọ egọdọ kẹ isoja nọ i bi fi ẹmo na. Nọ mẹ ta nọ mẹ  se, ọnọ o wuzou isoja na ọ tẹ ta nọ a mu omẹ kpohọ igbo evaọ ukoliko Makrónisos hayo Makronisi, yọ ozọ ukoliko nana u re mu ahwo gaga.

Ukoliko Makrónisos nọ o rrọ Attica na, o rehọ oware wọhọ emaele ọgba thabọ no Athens. Uthethei riẹ emaele eree, okẹkẹe riẹ kọ emaele ọvo gbe ubro. Ghele na, no ukpe 1947 rite 1958, a mu ahwo nọ a bu te idu udhusoi (100,000) kpohọ ega evaọ etẹe, yọ usu ahwo nana jọ họ utu nọ o jẹ wọso egọmeti Greek gbe enọ a viẹro ku, otu ugbarugba, gbe Isẹri Jihova buobu.

Nọ a mu omẹ te obei evaọ emuhọ ukpe 1949, mẹ tẹ ruẹ nọ a ghale ahwo nọ a mu kpobi fihọ ivuẹ sa-sa. A te fi omẹ avọ ezae jọ buobu họ evuẹ nọ a rẹ nwani rroro tere he. Mai ahwo udhuvẹ ma jẹ hae kiẹzẹ otọ gheghe evaọ uwou-udhu nọ a ru kẹ imakpe. Ame nọ o bi gbo a jẹ hae kẹ omai da, yọ ezaa gbe irovrẹ ma jẹ hae mae re. Ofou ọgaga gbe ovu oria na ọ jẹ hae kẹ omai uye gaga. Rekọ Ọghẹnẹ o ru nọ a gbẹ rọ kẹ omai itho ilogbo ghelie he, wọhọ epanọ a jẹ hai ru otujọ nọ a mu, onọ o lẹliẹ oma rai kpobi whọlọ.

Ẹdẹjọ nọ mẹ jẹ nya akotọ abade vrẹ, mẹ tẹ ruẹ Isẹri Jihova buobu evaọ ivuẹ efa. Eva e were omai gaga inọ ma ruẹ ohwohwo. Ma jẹ hai kuomagbe ẹsikpobi nọ o tẹ lọhọ, dede na ma jẹ hae yọroma gaga re a siọ omai ba ẹruẹ. Ma jẹ hae rọ areghẹ ta usiuwoma kẹ amọfa nọ a mu, yọ ejọ i zihe ruọ Isẹri Jihova uwhremu na. Omaukugbe utioye na gbe olẹ o bọ omai ga ziezi.

Nọ mẹ rria vrẹ emerae ikpe no evaọ etẹe, a tẹ ta nọ a rẹ kẹ omẹ ewu isoja kuhọ. Nọ mẹ se, a tẹ rehọ omẹ bru ọnọ o wuzou evuẹ mai na. Ma te obei, mẹ tẹ kẹe obe nọ me kere fihọ nọ: “Osoja Kristi mẹ gwọlọ jọ.” Nọ ọnọ o wuzou evuẹ na o se ozọ họ omẹ ẹro te oria jọ no, ọ tẹ rehọ omẹ kẹ ọnọ ọ rrọ otọ riẹ, ohwo Greek nọ ọ jọ olou-uk’Ọghẹnẹ ichọche Ọtọdọs, yọ ọ gọ ẹgọ olou-uk’Ọghẹnẹ. Nọ mẹ rọ Ebaibol na kẹ iyo enọ kpobi nọ ọ nọ omẹ, eva e tẹ dhae te epanọ o ro bo nọ: “Wha rehọ iẹe vrẹ. Ọ riẹ gahrọ!”

Okiokiọ riẹ, isoja na a tẹ wariẹ ta kẹ omẹ nọ me ku ewu isoja họ. Nọ mẹ se, a te mu omẹ họ ekpe jẹ be rọ umure iporisi fa omẹ. Kẹsena a tẹ rehọ omẹ kpohọ uwou-imu evuẹ na sọ a wiri enwa mẹ, nọ a ruẹ nọ onwa mẹ ovuọvo u wiri hi, a te si omẹ zihe kpobọ uwou-udhu mẹ. Yọ enẹ ọvo a jẹ hai kpe omẹ kẹdẹ kẹdẹ evaọ emerae ivẹ soso.

Rekọ nọ a ruẹ nọ mẹ se thahe thahe inọ me bi ku ewu isoja họ họ, a tẹ dao edhere ọfa sọ me ti nwene iroro. A tẹ gba abọ mẹ fihọ emu, a tẹ jẹ rọ ifi fa omẹ evawọ. Nọ mẹ jẹ riakọ avọ edada na, mẹ tẹ kareghẹhọ ẹme Jesu nọ ọ ta nọ: “Eva e were owhai nọ ahwo a tẹ la owhai eka je kpokpo owhai . . . Wha ghọghọ jẹ wereva gaga, keme osohwa rai o rrọ ruaro evaọ obọ odhiwu, keme ere a kpokpo eruẹaro nọ e kake rọ owhai jọ.” (Mat. 5:​11, 12) Fikiere nọ a fa omẹ te oria jọ, me te muhọ ewhuo.

Nọ me dhidhi aro vi no, mẹ tẹ ruẹ oma mẹ evaọ uwou-odi nọ o jọ dhedhẹ gaga, yọ emu, ame, hayo ohọ nọ a re ro wowo e riẹ hẹ. Dede na, udu u kie omẹ vi ghele. Wọhọ epanọ Ebaibol na ọ ta, “udhedhẹ Ọghẹnẹ” o jẹ ‘kpọ udu gbe iroro’ mẹ. (Fil. 4:7) Okiokiọ riẹ, osoja jọ ọ tẹ kẹ omẹ emu, ame, gbe ewu ekpahe. Osoja ọfa ọ tẹ rehọ emu nọ ọ hae te re kẹ omẹ. Mẹ jọ onana gbe idhere efa ruẹ oghẹrẹ nọ Jihova ọ rọ nabe rẹrote omẹ.

Isoja na a tẹ rehọ omẹ kpohọ ekọto isoja nọ o jọ obọ Athens fikinọ a sai ru omẹ nwene iroro ho. A te fi omẹ họ uwou-odi Yíaros hayo Gyaros nọ mẹ te rria ikpe esa soso, ukoliko na o rehọ oware wọhọ emaele ọgba thabọ no Makrónisos.

Uwou-odi Yíaros nọ a rọ ibriki ewawae bọ na o rro gaga, yọ a mu ahwo nọ a bu vi idu isoi (5,000) fihọ iẹe. Yọ mai Isẹri Jihova ihrẹ ma jọ usu rai fikinọ ma rọwo kuomagbe ẹmo ho. Dede nọ a rẹ gwọlọ rọ ezọ yoi vievie he, mai imahrẹ na ma jẹ hae lẹlẹ kuomagbe wuhrẹ Ebaibol na. Yọ a jẹ rọ areghẹ hwariẹ Uwou-Eroro Na se omai ẹsikpobi, enọ ma jẹ hae wariẹ rọ obọ kere re ma sae rehọ ai ru ewuhrẹ.

 Ẹdẹjọ nọ ma jẹ lẹlẹ ru ewuhrẹ, osoja jọ ọ tẹ ruọ omai ọza, je mi omai ebe nọ ma je ro ru ewuhrẹ na. Ọ tẹ rehọ omai bru ethabọ ọnọ o wuzou uwou-odi na, bi roro nọ o ti fiba ikpe nọ ma te rria uwou-odi na. Ukpoye, ethabọ ọnọ o wuzou uwou-odi na ọ tẹ ta kẹ omai nọ: “Ma riẹ oghẹrẹ ahwo nọ wha rrọ, yọ oghẹrẹ nọ wha ro dikihẹ kẹ oware nọ wha rọwo o were omai. Ma riẹ nọ ma rẹ sai fievahọ owhai. Wha zihe kpohọ iruo rai.” Ọ tubẹ kẹ omai otujọ iruo elọlọhọ dede. Onana o lẹliẹ eva were omai gaga. Makọ evaọ uwou-odi, ẹgbakiete mai ọ wha ujiro se Jihova.

Ẹgbakiete mai ọ wha emamọ iyẹrẹ efa ze re. Nọ profẹsọ jọ nọ a mu o muẹrohọ emamọ uruemu mai te oria jọ, ẹdẹjọ ọ tẹ nọ omai kpahe eware nọ ma rọwo. Okenọ a siobọno omai Isẹri Jihova evaọ emuhọ ukpe 1951, a siobọno ọzae na re. Uwhremu na, o te ti zihe ruọ Osẹri Jihova jẹ ruọ iruo odibọgba oke-kpobi na.

Nọ a siobọno omẹ no, me te zihe bru uviuwou mẹ evaọ obọ Karítsa. Uwhremu na, mẹ avọ ahwo orẹwho mẹ jọ ma tẹ kwa kpobọ Melbourne evaọ Australia. Kẹsena mẹ tẹ jọ obei ruẹ emamọ oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Janette, ma tẹ rọo. Ma te yẹ emọ ene, ọmọzae ọvo gbe emetẹ esa.

Dede nọ mẹ vrẹ ikpe udhone gbe ikpe no enẹna, mẹ gbẹ rrọ ọkpako ukoko. Fiki ukpe nọ a kpe omẹ no evaọ uzuazọ, ẹsejọ oma gbe evawọ mẹ e rẹ da omẹ gaga, maero nọ me te kpohọ usiuwoma. Ghele na, mẹ gba riẹ mu nọ mẹ rẹ jọ “osoja Kristi.”​—2 Tim. 2:3.