1-3. (a) Use-abọ vẹ izoge kpobi a rẹriẹ ovao dhe, kọ oriruo vẹ a sai ro dhesẹ onana? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.) (b) Ẹvẹ izoge Ileleikristi a sai ro fi use-abọ nana kparobọ?

DAE rehọ iẹe nọ whọ gwọlọ kpohọ erẹ ugbothabọ jọ rọkẹ oware jọ nọ u wuzou gaga, yọ omoto whọ te ro nya. Nọ who te oria nọ a rẹ jọ ruọ omoto, whọ tẹ ruẹ nọ imoto sa-sa gbe ahwo e da oria na fia. Rekọ u woma gaga inọ whọ riẹ oria nọ whọ be nya gbe omoto nọ whọ rẹ ro te obei. Whọ tẹ ro omoto kpobi nọ whọ ruẹ, who re te obonọ whọ be nya ha.

² Uzuazọ o wọhọ onya erẹ, yọ izoge a wọhọ ahwo nọ a rrọ oria nọ a rẹ jọ ro imoto kpohọ oria sa-sa nọ ma rọ kẹ oriruo na. Ẹsejọ, a rẹ sai reghe no fiki uvẹ sa-sa gbe iroro-ejẹ nọ a rẹriẹ ovao dhe. Nọ whai izoge wha tẹ riẹ obonọ wha bi kpohọ evaọ uzuazọ, u ti fiobọhọ kẹ owhai jẹ emamọ iroro. Onọ na họ, bovẹ u fo nọ wha re kpohọ?

³ Uzoẹme nana o te tuduhọ izoge awọ re a rọ uzuazọ rai gọ Jihova, jẹ rọ ere kuyo onọ yena. Onana u dhesẹ nọ a re ru lele ohrẹ Jihova evaọ kabọ kabọ uzuazọ, onọ u kugbe  isukulu, iruo, owha-iruo uviuwou, gbe eware efa. U te je dhesẹ nọ a re fi itee họ kẹ omarai evaọ egagọ Jihova. Izoge nọ e tẹrovi egagọ Jihova a ti wo eghale riẹ, onọ u ti ru ai yeri emamọ uzuazọ.​—Se Itẹ 16:3.

4. Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

⁴ U woma gaga re ohwo o fi itee họ evaọ egagọ Ọghẹnẹ nọ ọ gbẹ rrọ ọmaha. Fikieme? Ma te ta kpahe ẹjiroro esa. Ivẹ ọsosuọ na i dhesẹ nọ itee egagọ Ọghẹnẹ nọ ma re le o rẹ bọ usu mai kugbe Jihova ga; orọ avesa u dhesẹ irere efa nọ i re noi ze.

5. Eme họ ugogo ẹjiroro nọ ma re ro fi itee họ evaọ egagọ Jihova?

⁵ Ugogo ẹjiroro nọ ma re ro fi itee họ evaọ egagọ Ọghẹnẹ họ, re ma dhesẹ nọ uyoyou riẹ kẹ omai gbe eware nọ o ru kẹ omai no, e da omai ẹro fia. Ọso-ilezi na ọ ta nọ: “Uwoma re a rọ uyere kẹ ỌNOWO na . . . O whẹ, ỌNOWO, whọ rehọ iruo ra ru omẹ eva were, fiki iruo abọ ra mẹ rọ suile aghọghọ.” (Ol. 92:​1, 4) Whẹ uzoge, roro kpahe eware nọ Jihova ọ kẹ owhẹ no. Wọhọ oriruo, uzuazọ ra, ẹrọwọ ra, Ebaibol na, ukoko na, gbe ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ yọ eware nọ who wo no obọ Jihova ze. Fikiere, ma tẹ be rọ eware nọ i wobọ kugbe egagọ Jihova karo, yọ edhere nọ ma re ro dhesẹ nọ eghale riẹ e da omai ẹro fia. Onana u re ru omai sikẹle Jihova.

6. (a) Ẹvẹ itee nọ ma re fihọ evaọ egagọ Jihova u re ro kpomahọ usu mai kugbei? (b) Itee vẹ emaha a rẹ sai fihọ evaọ egagọ Ọghẹnẹ?

⁶ Ẹjiroro avivẹ nọ who re ro fi itee họ evaọ egagọ Jihova họ, o rẹ kẹ owhẹ uvẹ nọ who re ro ru iruo kẹe. Onana u re ru owhẹ sikẹle iẹe gaga re. Pọl ukọ na o kere nọ: “Keme Ọghẹnẹ ọ rrọ ohwo nọ o kiẹrẹe hẹ hẹ nọ iruo rai gbe uyoyou nọ wha dhesẹ kẹ odẹ riẹ e rẹ rọ thọrọ iẹe ẹro.” (Hib. 6:10) Who du roro nọ whọ maha vi ohwo nọ o re fi itee họ evaọ ukoko na ha. Ikpe ikpe ọvo Christine ọ jọ okenọ ọ gbaemu nọ o re se ikuigbe uzuazọ Isẹri Jihova nọ i kru ẹrọwọ rai. Okenọ Toby ọ jọ ikpe ikpegbivẹ o ro fi utee họ inọ re ọ tẹ te họ-ame, o ti se Ebaibol na soso re. Uzoge nọ a re se Maxim ọ jọ ikpe ikpegbọvo yọ oniọvo ọmọtẹ riẹ Noemi ọ jọ ikpe ikpe evaọ okenọ a rọ họ-ame. Nọ a nwane họ-ame no, a te fi utee Ebẹtẹle họ kẹ omarai. Re a sae tẹrovi utee na, a te mi efọmo Ebẹtẹle jẹ tae mu ugbẹhẹ evaọ uwou rai. Kọ whọ gbẹ salọ itee jọ evaọ egagọ Jihova jẹ ruẹ nọ who le rai tobọ?​—Se Ahwo Filipai 1:​10, 11.

7, 8. (a) Ẹvẹ itee nọ ma re fihọ o sai ro fiobọhọ kẹ omai jẹ emamọ iroro lọlọhọ? (b) Fikieme uzoge jọ ọ gbẹ rọwo kpohọ yunivasiti hi?

⁷ Ẹjiroro avesa nọ ohwo o re ro fi itee họ evaọ oke emaha họ, u re fiobọhọ kẹe jẹ emamọ iroro. O gwọlọ nọ izoge a rẹ jiroro kpahe isukulu nọ a ti kpohọ, iruo, gbe eware efa. Re ohwo ọ jiroro oware nọ ọ gwọlọ rọ uzuazọ riẹ ru, o wọhọ ẹsenọ ọ be salọ edhere nọ o fo evaọ oria nọ u wo eda buobu. Whọ tẹ riẹ obonọ who bi kpohọ, re whọ salọ edhere nọ o fo o rẹ bẹ hẹ. Epọvo na re, whọ tẹ riẹ utee ra, o rẹ bẹ hẹ re whọ jiroro nọ i fo. Itẹ 21:5 o ta nọ: “[Omaa] omamọ ohwo o rẹ rehọ ọruẹriọ tha.” Who te fi itee họ evaọ ẹruoke, u re fiobọhọ kẹ owhẹ kaki le ai tobọ. Okenọ Damaris ọ jọ uzoge, o vuhu onana mu.

⁸ Damaris ọ pase ziezi evaọ ẹdawọ nọ o ro nwrotọ no ekọleji. Ọ hae te sae rọ okẹ-ewuhrẹ-ọvọvẹ nọ a kẹ riẹ kpohọ yunivasiti, re ọ jọ ọriẹ-izi; rekọ ọ salọ nọ o re ru iruo ubroke. Fikieme? Damaris ọ ta nọ: “Okenọ mẹ gbẹ jọ ọmaha mẹ rọ  gbaemu nọ mẹ te jọ ọkobaro. Onọ u dhesẹ nọ me re ru iruo ubroke. O hae jọnọ me kpohọ yunivasiti je zihe ruọ ọriẹ-izi, mẹ hai ti wo ugho buobu, rekọ mẹ hae te ruẹ iruo ubroke he.” Anwọ ikpe udhe ena nọ Damaris ọ rọ rrọ ọkobaro na. Kọ o rri rie nọ emamọ utee o fihọ kẹ omariẹ evaọ okenọ ọ jọ uzoge na? Ọ ta nọ: “Eriẹ-izi sa-sa e rẹ nyaze oria nọ mẹ be jọ ru iruo na. O hae jọnọ me kpohọ yunivasiti, iruo nọ a bi ru na mẹ hai ti ru. Rekọ eva iruo na e be were ibuobu rai vievie he. Iroro nọ mẹ jẹ nọ mẹ rọ rrọ ọkobaro na, u fiobọhọ kẹ omẹ whaha idhọvẹ nọ i re no iruo obọ akpọ ze. U te je rovie uvẹ kẹ omẹ nọ mẹ rọ rrọ iruo Jihova nọ e be kẹ omẹ evawere anwọ ikpe buobu ze na.”

9. Fikieme u ro fo nọ ma jiri izoge nọ e rrọ ukoko na?

⁹ Izoge buobu wariẹ akpọ-soso họ a tẹrovi egagọ Jihova je bi le itee rai tobọ evaọ ukoko na, ma bi yere izoge nana kẹ iruo iwoma rai. A be reawere uzuazọ rai je bi lele ọkpọvio Jihova evaọ oware kpobi nọ a bi ru. A make rrọ obọ isukulu, oria iruo, hayo a rrọ kugbe uviuwou rai. Solomọn o kere nọ: “Rehọ ẹroọrọsuọ ra kpobi kpahe ỌNOWO na. . . . Eva idhere ra kpobi ọ thọrọ owhẹ ẹro ho, o ve ti ruọ idhere ra kpọvi.” (Itẹ 3:​5, 6) Jihova o rri izoge nọ e rrọ ukoko na ghaghae, yọ ọ gwọlọ thọ ae, kpọ ae, jẹ ghale ae fiki uyoyou nọ o wo kẹ ae.

10. (a) Fikieme ma rẹ rọ rehọ usiuwoma ota na karo? (b) Ẹvẹ ma sai gbe ro wo onaa ziezi evaọ usiuwoma ota na?

¹⁰ Uzoge kpobi nọ ọ gwọlọ ru Jihova eva were ọ rẹ roma kẹ iruo usiuwoma ota na ziezi. Jesu ọ ta nọ “a rẹ kake ta usi uwoma na tao.” (Mak 13:10) Fikinọ oke nọ u kiọkọ u gbe tulo ho, o gwọlọ nọ ma rẹ rọ iruo usiuwoma ota na karo. Kọ whọ sai fi utee họ re who gbe wobọ ziezi evaọ usiuwoma ota na? Kọ whọ sai ru iruo ọkobaro? Kọ ẹvẹ otẹrọnọ usiuwoma ota o rẹ were tere he? Ẹvẹ whọ sai gbe ro wo onaa ziezi evaọ usiuwoma ota na? Ugogo eware ivẹ jọ i ti fiobọhọ kẹ owhẹ: Orọ ọsosuọ, ruẹrẹ oma kpahe ziezi. Orọ avivẹ, whọ jọ usiuwoma ota o bẹ owhẹ hẹ. Evawere nọ onana o te kẹ owhẹ, u ti gbe owhẹ unu!

11, 12. (a) Ẹvẹ izoge a sae rọ ruẹrẹ oma kpahe re a ta usiuwoma? (b) Ẹvẹ uzoge jọ ọ rọ ta usiuwoma evaọ obọ isukulu nọ uvẹ na u rovie?

¹¹ Whọ rẹ sae ruẹrẹ uyo kpahe kẹ onọ nọ ibe emọ-isukulu a rẹ nọ gaga, wọhọ “Fikieme whọ rọ rọwo nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ?” Oria evuẹ jw.org mai na u wo izoẹme sa-sa nọ e rẹ sai fiobọhọ kẹ izoge kẹ uyo onọ yena. Rri oria ọ IWUHRẸ EBAIBOL > IZOGE. Whọ te jariẹ ruẹ ẹwẹ-obe nọ ohwo o re printi kẹ omariẹ je kere eme fihọ nọ uzoẹme riẹ o ta nọ, “Fikieme Mẹ Jẹ Rọwo nọ Ọghẹnẹ Ọ Rrọ?” Ẹwẹ-obe na o ti fiobọhọ kẹ owhẹ ruẹrẹ uyo obọra kpahe. U wo eria ikere esa nọ whọ sai ro ru ẹme na vẹ nọ omọfa ọ tẹ nọ owhẹ, eye họ: Ahwo Hibru 3:​4, Ahwo Rom 1:​20, gbe Olezi 139:14. Whọ rẹ sae rọ ewẹ-obe nana ruẹrẹ iyo enọ sa-sa kpahe unọjọ utọjọ.​—Se 1 Pita 3:15.

¹² Nọ uvẹ u te rovie, dhesẹ oria evuẹ jw.org na kẹ ibe emọ-isukulu ra jẹ ta kẹ ae nọ a hai rovie kpohọ iẹe. Ere uzoge jọ nọ a re se Luca o ru. Ẹdẹjọ nọ a je wuhrẹ kpahe egagọ sa-sa evaọ eklase, Luca o te muẹrohọ nọ eware jọ nọ a ta kpahe Isẹri Jihova evaọ obe nọ a je ro wuhrẹ na, e gba ha. Dede nọ ọ kaki fibo, o mi iticha na uvẹ re ọyomariẹ ọ vuẹ eklase na inọ eware nọ a ta kpahe Isẹri Jihova na e thọ, re ọ jẹ ta uzẹme na.  Iticha na ọ rọwo, kẹsena Luca ọ tẹ vuẹ eklase na soso oware nọ ọ rọwo, je dhesẹ oria evuẹ itanẹte mai kẹ ae. Iticha na ọ tẹ ta kẹ emọ-eklase na inọ a te t’uwou, jọ a rri ividio na, Kpe Ọgwọlọ-Ẹme Ababọ Obọ nọ Who re Dhe Tei. Eva e were Luca gaga inọ ọ sae ta usiuwoma ẹdẹ yena.

13. Fikieme ma gbẹ rọ kuvẹ re oma o rrọ omai hi nọ ma tẹ rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ?

¹³ Whọ tẹ make rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ nọ who bi le itee ra evaọ ukoko na, jọ udu u whrehe owhẹ hẹ. (2 Tim. 4:2) Ruabọhọ le itee ra. Okenọ oniọvo-ọmọtẹ nọ a re se Katharina ọ jọ ikpe ikpegbihre ọ rọ gbaemu nọ ọ rẹ ta usiuwoma kẹ ahwo iruo riẹ unọjọ utọjọ. Ohwo iruo riẹ jọ ọ la riẹ eka unuẹse buobu, rekọ Katharina ọ siọ usiuwoma ota na ba ha. Emamọ uruemu riẹ ghelọ ọwọsuọ, o were ohwo iruo riẹ jọ nọ a re se Hans gaga. Onana u ru nọ Hans o je ro se ebe ukoko na, rọwo nọ a wuhrẹ Ebaibol kugbei, jẹ họ-ame. Oke yena yọ Katharina ọ kwa kpohọ obọfa no, ọ riẹ onana kpobi hi. Nọ ikpe ikpegbesa e ruemu no, nọ Katharina avọ uviuwou riẹ a kpohọ ewuhrẹ ẹdẹjọ, a te whowho nọ a wo ọkovuẹ ọrara yọ Hans họ oniọvo na. Dai roro epanọ eva e were Katharina te, inọ ọ siọ usiuwoma ota ba oke yena ha!

14, 15. (a) Eme whọ rẹ kareghẹhọ nọ ehwa ra a tẹ be tẹzẹ owhẹ ru oware nọ u fo ho? (b) Ẹvẹ izoge a sae rọ whaha otunyẹ ọhwa?

¹⁴ Uzoẹme nana o tuduhọ owhẹ awọ no re whọ gbaemu inọ whọ rẹ tẹrovi egagọ Jihova. Onana u dhesẹ nọ who re fi itee họ evaọ egagọ Ọghẹnẹ. Izoge buobu nẹnẹ a be tẹrovi epanọ a rẹ rọ riakpọ kwoma, yọ ẹsejọ a sae ta nọ who kuomagbe ai. Kẹlena o te gwọlọ nọ who dhesẹvia nọ itee ra nọ who re le tobọ evaọ egagọ Ọghẹnẹ o mae rrọ owhẹ oja. Whọ kuvẹ re ehwa ra i ru owhẹ kpairoro vrẹ itee ra ha. Wariẹ roro kpahe oriruo omoto nọ ma ta kpahe evaọ emuhọ uzoẹme na. Kọ whọ te ro omoto nọ o bi kpohọ oria nọ whọ riẹ hẹ fikinọ o wọhọ nọ ahwo nọ a rrọ eva riẹ a be riakpọ kwoma?

 ¹⁵ Idhere sa-sa e riẹ nọ ma sai ro fi otunyẹ ọhwa kparobọ. Wọhọ oriruo, daoma whaha iyero nọ i re fi owhẹ họ odawọ. (Itẹ 22:3) U re je fiobọhọ nọ whọ tẹ be hae kareghẹhọ ebẹbẹ nọ i re noi ze nọ who te kuomagbe izoge nọ uruemu rai u fo ho. (Gal. 6:7) Ofariẹ, vuhumu nọ whọ gwọlọ emamọ ohrẹ amọfa. Omaurokpotọ u ti fiobọhọ kẹ owhẹ gaviezọ kẹ ohrẹ ọsẹgboni ra gbe inievo nọ i kruga ziezi evaọ ukoko na.​—Se 1 Pita 5:5, 6.

16. Kẹ oriruo nọ u dhesẹ epanọ omaurokpotọ o sai ro fiobọhọ kẹ omai.

¹⁶ Omaurokpotọ u fiobọhọ kẹ Christoph ru lele emamọ ohrẹ. Nọ ọ nwane họ-ame no, ọ tẹ jẹ hai kpohọ oria arozaha oma-uru-jaja. Izoge efa nọ i re kpohọ oria na re a tẹ jẹ vuẹe re o kuomagbe utu arozaha rai. Nọ Christoph ọ ta ẹme na kẹ ọkpako ukoko jọ, ọkpako na ọ tẹ vuẹe nọ jọ o roro kpahe ebẹbẹ nọ e rẹ sai noi ze, wọhọ ẹzi oma-uhrowo, taure ọ tẹ jiroro onọ o re ru. Christoph o kuomagbe utu na ghelọ ẹme nọ oniọvo na ọ ta kẹe. Rekọ o raha oke he, ọ tẹ ruẹ nọ erozaha na yọ erọ ozighi yọ o rẹ sae wha omonwa ze. Christoph ọ tẹ wariẹ ta ẹme na kẹ ekpako ukoko efa, yọ aikpobi na a rọ Ebaibol na kẹe ohrẹ. Christoph ọ ta nọ: “Jihova o vi emamọ ekohrẹ ze, yọ mẹ gaviezọ kẹe, dede nọ o rehọ omoke jọ.” Kọ whọ be hae gaviezọ kẹ emamọ ohrẹ, rọ ere dhesẹ nọ who wo omaurokpotọ?

17, 18. (a) Ẹvẹ Jihova ọ gwọlọ nọ uzuazọ izoge o rẹ jọ? (b) Eme otujọ ọ rẹ sae vioja riẹ nọ a tẹ kpako no, kọ ẹvẹ ma sae rọ whaha onana? Kẹ oriruo.

¹⁷ Ọtausiuwoma Na 11:9 o ta nọ: “Ghọghọ, O whẹ ọmoha na, evaọ oke upelẹ ra, jọ eva ra e vọ avọ oghọghọ evaọ edẹ upelẹ ra kpobi.” Avro ọ riẹ hẹ, Jihova ọ gwọlọ nọ izoge a wereva. Uzoẹme nana o ta kpahe edhere jọ nọ onana o sae rọ lọhọ no. Tẹrovi itee nọ who fihọ evaọ egagọ Jihova, je ru lele ọkpọvio riẹ evaọ kabọ kabọ uzuazọ. Who te fi itee họ evaọ oke nana nọ whọ gbẹ maha na, whọ te ruẹ epanọ Jihova ọ te rọ kpọ, thọ, jẹ ghale owhẹ. Roro kpahe emamọ ekpọvio nọ e rrọ Ebaibol na, jẹ kareghẹhọ ohrẹ nọ o ta nọ: “Kareghẹhọ ọnọ ọ ma owhẹ evaọ oke ọmoha ra.”​—Ọtausi. 12:1.

¹⁸ Uzoge o re kri ohwo ete he, yọ ohwo o re kri ẹwho ho. U yoma gaga inọ ahwo buobu nọ a te ahwo no, a be vioja fiki itee nọ i wuzou hu nọ a je le evaọ oke uzoge rai, hayo fikinọ a fi itee họ vievie he. Rekọ izoge nọ i fi itee egagọ Ọghẹnẹ họ nẹnẹ a re wo evawere makọ evaọ okenọ a kpako no dede. Wọhọ oriruo, Mirjana o wo onaa arozaha oma-uru-jaja gaga evaọ okenọ ọ gbẹ jọ uzoge. A tubẹ vuẹe nọ jọ o kpohọ arozaha akpọ-soso nọ a re se Winter Olympic Games dede, rekọ ọ salọ nọ o re ru iruo odibọgba oke-kpobi. Anwọ ikpe ọgba e ruemu no nọ Mirjana avọ ọzae riẹ a rọ rrọ iruo odibọgba oke-kpobi na. Ọ ta nọ: “Okpodẹ, orro, ogaga, gbe efe yọ eware ubroke gheghe, e tẹ jẹ rrọ itee nọ i wuzou tere he. Itee nọ ma re le evaọ egagọ Ọghẹnẹ gbe amọfa nọ ma re fiobọhọ kẹ wuhrẹ kpahe Jihova họ eware nọ e mai wuzou, nọ e rẹ tọ.”

19. Irere vẹ i re noi ze nọ ohwo o te fi itee egagọ Ọghẹnẹ họ evaọ okenọ ọ gbẹ rrọ uzoge?

¹⁹ Ma jiri izoge nọ e rrọ ukoko na gaga, enọ e gba riẹ mu nọ a rẹ tẹrovi egagọ Jihova ghelọ ebẹbẹ nọ a rẹriẹ ovao dhe kẹhẹ. A fi emamọ itee họ evaọ ukoko na, jẹ rọ iruo usiuwoma ota na karo. Ofariẹ, a gba riẹ mu nọ a re kielele akpọ nana ha. Jọ u mu ae ẹro nọ iruo rai e rrọ uvrẹvru hu. Inievo nọ e rrọ ukoko na a you rai gaga yọ a ti fiobọhọ kẹ ae. Fikiere jọ a ru lele ọkpọvio Jihova evaọ kabọ kabọ uzuazọ, a re ti wo obokparọ.