1-2. Eme ọ jẹ kẹ Jesu idhọvẹ?

ẸDẸ urere nọ Jesu ọ jọ otọakpọ, eware buobu e jẹ kẹe idhọvẹ. Ahwo omuomu a ti gboja kẹe, a ve ti kpei. Rekọ orọnọ uwhu riẹ nọ o kẹle no na ọvo o jẹ kẹe uye na ha. O you Ọsẹ riẹ gaga, yọ ọ gwọlọ ru ei eva were. Jesu ọ riẹ nọ o te kru ẹrọwọ riẹ evaọ etoke edawọ nana nọ ọ be te rẹriẹ ovao dhe na, ọ te rọ ere si afuẹwẹ no odẹ Jihova. Jesu o you ahwo-akpọ re, yọ ọ riẹ nọ ọ tẹ sai kru ẹrọwọ riẹ te urere, ẹsiẹe ahwo-akpọ a te sai ro wo ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.

² Dede nọ eware buobu e jẹ kẹ Jesu idhọvẹ, o wo udhedhẹ. Ọ vuẹ ikọ riẹ nọ: “Mẹ be kẹ owhai udhedhẹ mẹ.” (Jọn 14:27) O wo “udhedhẹ Ọghẹnẹ,” koyehọ udu nọ o rẹ jọ ohwo dhedhẹ rirẹ fiki obọdẹ usu nọ o wo kugbe Jihova. Udhedhẹ nana u ru udu te Jesu otọ.​—Fil. 4:6, 7. 

3. Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

³ Mai ọvuọvo nọ ọ te rẹriẹ ovao dhe ọkpọ ebẹbẹ nọ i te Jesu na ọ rrọ họ, dede na ilele Jesu kpobi a te rẹriẹ ovao dhe edawọ. (Mat. 16:24, 25; Jọn 15:20) Yọ wọhọ Jesu, ma te nyaku eware sa-sa nọ e te kẹ omai idhọvẹ. Eme ma rẹ sai ru nọ ma gbẹ rọ jọ awawa ha, nọ ma sai gbe ro wo udhedhẹ ghele? Joma ta kpahe eware esa jọ nọ Jesu o ru evaọ etoke odibọgba riẹ evaọ otọakpọ, re ma jẹ ruẹ epanọ ma sae rọ rehọ aro kele iei evaọ oke edawọ.

4. Wọhọ epanọ o rrọ 1 Ahwo Tẹsalonika 5:17, kẹ iriruo jọ nọ i dhesẹ nọ Jesu ọ lẹ unuẹse buobu evaọ ẹdẹ urere riẹ evaọ otọakpọ.

⁴ Se 1 Ahwo Tẹsalonika 5:17. Jesu ọ lẹ ẹsibuobu evaọ ẹdẹ urere nọ ọ jọ otọakpọ. Nọ ọ to emu owọwọ Olori na họ, ọ lẹ fihọ ebrẹdi gbe udi na. (1 Kọr. 11:23-25) Taure a te ti no oria nọ a jọ ru Ọnyavrẹ na, ọ lẹ kugbe ilele riẹ. (Jọn 17:1-26) Nọ Jesu avọ ilele riẹ a te Ugbehru Olivi evaọ aso yena, ọ lẹ unuẹse buobu. (Mat. 26:36-39, 42, 44) Yọ ẹme urere nọ Jesu ọ ta taure o te ti whu, olẹ ọ jọ tae. (Luk 23:46) Jesu ọ lẹ se Jihova kpahe oware kpobi nọ o via evaọ ẹdẹ oghẹrẹsa yena.

5. Fikieme udu ikọ na u ro whrehe?

⁵ Oware jọ nọ u ru nọ Jesu ọ sai ro thihakọ edawọ họ, ọ jẹ hae lẹ se Ọsẹ riẹ re o fiobọhọ kẹe. Rekọ ikọ riẹ a ruabọhọ olẹ hẹ evaọ aso yena. Onana u ru nọ udu u ro whrehe ai evaọ okenọ odawọ u te ai. (Mat. 26:40, 41, 43, 45, 56) Nọ edawọ i te te omai, ma te sai kru ẹrọwọ mai otẹrọnọ ma be “hae lẹ ẹsikpobi” wọhọ epanọ Jesu o ru. Eme ma rẹ sae yare evaọ olẹ mai?

6. Ẹvẹ ẹrọwọ o re ro fiobọhọ kẹ omai wo udhedhẹ?

⁶ Ma rẹ sae lẹ re Jihova ọ “tua ẹrọwọ mai.” (Luk 17:5; Jọn 14:1) Ma gwọlọ ẹrọwọ keme Setan ọ be dawo ilele Jesu kpobi. (Luk 22:31) Ẹvẹ ẹrọwọ ọ sai ro fiobọhọ kẹ omai wo udhedhẹ, o tẹ make rọnọ ebẹbẹ i bi te omai unọjọ utọjọ? Ma te ru oware kpobi nọ ma rẹ sai ru kpahe ẹdawọ nọ o te omai no, ẹrọwọ o re ru omai nyasiọ eware kpobi ba kẹ Jihova.  Fikinọ ma fievahọ iẹe inọ ọ riẹ oware nọ u fo eruo vi omai thethabọ, u re ru udu te omai otọ.​—1 Pita 5:6, 7.

7. Eme who wuhrẹ no ẹme Robert na ze?

⁷ Olẹ o re ru udu te omai otọ ghelọ edawọ nọ ma rẹriẹ ovao dhe kẹhẹ. Roro kpahe oriruo Robert, ọkpako ukoko nọ ọ kpako vrẹ ikpe udhone no. Ọ ta nọ: “Ohrẹ nọ o rrọ Ahwo Filipai 4:6, 7 na u fiobọhọ kẹ omẹ thihakọ edawọ buobu evaọ uzuazọ. U wo okejọ nọ ẹbẹbẹ ugho o jọ omẹ oma. Yọ a si omẹ no ọkpako ukoko evaọ omoke jọ.” Eme o fiobọhọ kẹ oniọvo nana nọ udu u ro tei otọ? Ọ ta nọ: “Ẹsikpobi nọ awaọruọ ọ tẹ ziọ omẹ udu, mẹ rẹ nwane lẹ. Mẹ riẹ nọ epanọ elẹ mẹ i no udu ze jẹ kpekpe te, ere udhedhẹ mẹ o rẹ rro te.”

8. Wọhọ epanọ o rrọ Jọn 8:29, eme ọfa o ru udu te Jesu otọ?

⁸ Se Jọn 8:29. Makọ evaọ okenọ a je kpokpo Jesu, udu u te rie otọ keme ọ riẹ nọ o bi ru eva were Ọsẹ riẹ. O gbe je yoẹme kẹ Ọghẹnẹ evaọ okenọ o jọ bẹbẹ kẹe. O you Ọsẹ riẹ jẹ rọ egagọ Jihova karo evaọ uzuazọ. Taure ọ tẹ te ziọ otọakpọ, ọ jọ “ọnọ o wo onaa iruo ziezi” evaọ abotọ Ọsẹ riẹ. (Itẹ 8:30) Nọ ọ jọ otọakpọ, ọ rọ ọwhọ wuhrẹ ahwo kpahe Ọsẹ riẹ. (Mat. 6:9; Jọn 5:17) Iruo yena e kẹ Jesu evawere gaga.​—Jọn 4:34-36.

9. Ẹvẹ usi uwoma nọ ma rẹ nya ẹsikpobi u re ro fiobọhọ kẹ omai wo udhedhẹ?

⁹ Ma rẹ sae rọ aro kele Jesu nọ ma te  bi yoẹme kẹ Jihova je “wo eware buobu nọ [ma] re ru ẹsikpobi evaọ iruo Olori na.” (1 Kọr. 15:58) Nọ ma tẹ be “rehọ oke [mai] kpobi” ta usi uwoma na, ma rẹ gbẹ ruawa ga hrọ họ kpahe ebẹbẹ mai. (Iruẹru 18:5) Wọhọ oriruo, ẹsibuobu ebẹbẹ ahwo nọ ma rẹ nyaku evaọ usi uwoma e rẹ rro vi emai. Ghele na, nọ a te wuhrẹ Ebaibol te epanọ a ro you Jihova je bi ru lele ehrẹ riẹ, uzuazọ rai u re woma ziezi, a ve je wo evawere vi epaọ ọsosuọ. Ẹsikpobi nọ o tẹ via ere, u re mu omai ẹro ziezi inọ Jihova ọ te rẹrote omai. Yọ imuẹro yena i re ru udu te omai otọ. Ere o jọ kẹ oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọ jọ ọkora nọ o je rri omariẹ nọ o fioka ha. Ọ ta nọ: “Ẹsikpobi nọ mẹ rrọ usi uwoma, udu u re te omẹ otọ yọ me re wo evawere. Me roro nọ oware nọ o be hae rọ jọ enẹ họ, usu mẹ kugbe Jihova o rẹ kpekpe gaga nọ mẹ tẹ rrọ usi uwoma.”

10. Eme who wuhrẹ no ẹme nọ Brenda ọ ta na ze?

¹⁰ Joma ta kpahe oniọvo-ọmọtẹ nọ a re se Brenda nọ avọ ọmọtẹ riẹ a wo ẹyao oyoma jọ. Akaba-ọmo Brenda ọ rẹ jọ ẹsikpobi, yọ o wo ẹgba tere he. Ẹsenọ oma u voro i rie ọ rẹ ta usi uwoma no uwou ruọ uwou, rekọ ileta ikere ọ rẹ mae rọ ta usi uwoma. Ọ ta nọ: “Nọ mẹ ruẹ vuhumu nọ ẹyao mẹ na ọ te sai kpo evaọ uyero-akpọ nana ha, mẹ tẹ tubẹ tẹrovi iruo odibọgba mẹ. Evaọ uzẹme, usi uwoma ota na u re ru omẹ kpairoro vrẹ awaọruọ mẹ. Ukpoye kọ epanọ me re ro fiobọhọ kẹ ahwo nọ mẹ nyaku evaọ ẹkwotọ usi uwoma ota mẹ me re roro kpahe. Yọ o rẹ kareghẹhọ omẹ ẹruore nọ me wo kpahe obaro ẹsikpobi.”

11-13. (a) Ẹvẹ ikọ na gbe amọfa a rọ jọ uvi egbẹnyusu kẹ Jesu? (b) Ẹvẹ egbẹnyusu Jesu a ro fiobọhọ kẹe?

¹¹ Evaọ etoke odibọgba Jesu na kpobi, ikọ riẹ a jọ uvi egbẹnyusu kẹe. Uruemu rai u dhesẹ nọ ẹme nọ ọ rrọ obe Itẹ na uzẹme, nọ o ta nọ: “U wo ogbẹnyusu jọ nọ ọ rẹ kẹle ohwo vi oniọvo.” (Itẹ 18:24) Egbẹnyusu nana a jọ ghaghae kẹ Jesu. Evaọ etoke odibọgba Jesu, oniọvo eva riẹ ọvuọvo o fi ẹrọwọ họ iẹe he. (Jọn 7:3-5) Oke jọ o tubẹ jariẹ nọ imoni Jesu a jẹ ta nọ iroro riẹ e gba ha. (Mak 3:21) Rekọ ikọ riẹ a fi ẹrọwọ họ iẹe, oyejabọ nọ Jesu ọ rọ ta kẹ ae evaọ aso urere taure o te ti whu nọ: “Whai họ enọ e talamu omẹ evaọ edawọ mẹ.”​—Luk 22:28.

¹² Ẹsejọ ikọ na a jẹ hai ru oware nọ o rẹ kẹ Jesu uye, rekọ ọ kpairoro vrẹ ethobọ rai je vuhumu nọ a fi ẹrọwọ họ iẹe. (Mat. 26:40; Mak 10:13, 14; Jọn 6:66-69) Evaọ aso urere nọ ọ jọ kugbe ezae nana nọ e talamu ei na, ọ ta kẹ ae nọ: “Me bi se owhai egbẹnyusu, keme mẹ ta eware kpobi nọ me yo mi Ọsẹ mẹ kẹ owhai no.” (Jọn 15:15) Usu nọ ikọ Jesu a wo kugbei na o jọ uduotahawọ kẹe gaga. Obọ nọ a fihọ kẹ Jesu evaọ odibọgba na u ru eva were iẹe gaga.​—Luk 10:17, 21.

¹³ U te no ikọ na no, Jesu o wo egbẹnyusu efa te ezae te eyae. Ahwo nana a fiobọhọ kẹe evaọ usi uwoma ota na gbe idhere efa re. Ejọ rai e jẹ hai ziezi Jesu ziọ uwou rai kẹ emuọriọ. (Luk 10:38-42; Jọn 12:1, 2) Efa e jẹ hai lele iei kpohọ erẹ usi uwoma ota jẹ kẹe eware ẹsejọ.  (Luk 8:3) Jesu o wo emamọ egbẹnyusu fikinọ ọyomariẹ ọ jọ emamọ ogbẹnyusu kẹ ae. Ọ jẹ hai ru eware iwoma kẹ ae, yọ ọ jẹ hai rẹro eware nọ egbẹnyusu riẹ a rẹ sai ru hu mi ai hi. Jesu ọ jọ gbagba, rekọ obufihọ egbẹnyusu riẹ nọ e gba ha na o jẹ hae were iẹe gaga. Yọ o rẹ sai mu omai ẹro nọ a fiobọhọ kẹe wo udhedhẹ.

14-15. Ẹvẹ ma sai ro wo emamọ egbẹnyusu, kọ ẹvẹ a sai ro fiobọhọ kẹ omai?

¹⁴ Emamọ egbẹnyusu a re fiobọhọ kẹ omai wo usu okpekpe kugbe Jihova. Yọ uvi edhere nọ ma re ro wo emamọ egbẹnyusu họ, nọ mai omamai ma tẹ rrọ emamọ ogbẹnyusu. (Mat. 7:12) Wọhọ oriruo, Ebaibol na ọ tuduhọ omai awọ nọ ma rọ oke gbe ẹgba mai kpobi fiobọhọ kẹ amọfa, maero kọ “ọnọ o wo ho.” (Ẹf. 4:28) Kọ whọ riẹ ohwo jọ evaọ ukoko ra nọ whọ rẹ sai fiobọhọ kẹ? Kọ oniọvo jọ nọ ọ be sai no uwou ze he, ọ sai vi owhẹ nyae dẹ eware? Kọ whọ sai there emu se uviuwou nọ eware e rrọ oma gaga? Otẹrọnọ whọ riẹ epanọ a re rovie kpohọ jw.org^® gbe JW Library^® app, kọ whọ sai fiobọhọ kẹ ahwo ukoko ra wo erere no eware eghaghae nọ e rrọ eria nana ze? Ma tẹ tẹrovi epanọ ma re ro fiobọhọ kẹ amọfa, u ti ru omai wo evawere.​—Iruẹru 20:35.

¹⁵ Egbẹnyusu mai a ti fiobọhọ kẹ omai thihakọ edawọ je ru omai wo udhedhẹ evaọ etoke edawọ. Wọhọ epanọ Elaihu ọ gaviezọ nọ Job ọ jẹ ta kpahe edawọ riẹ na, ere egbẹnyusu mai a rẹ romatotọ gaviezọ nọ ma tẹ be ta eware nọ e be  kẹ omai uye. (Job 32:4) Ma re rẹro nọ egbẹnyusu mai a te vuẹ omai oware nọ ma re ru hu, rekọ u re fiobọhọ gaga nọ ma tẹ be gaviezọ kẹ ohrẹ nọ a be kẹ omai no Ebaibol ze. (Itẹ 15:22) Yọ wọhọ epanọ omaurokpotọ u ru nọ Devidi ovie na ọ rọ kuvẹ re egbẹnyusu riẹ a fiobọhọ kẹe na, ma re du roro nọ ma kpehru vi ahwo nọ egbẹnyusu mai a re fiobọhọ kẹ hẹ nọ ma tẹ gwọlọ obufihọ. (2 Sam. 17:27-29) Egbẹnyusu itieye ginọ okẹ nọ u no obọ Jihova ze.​—Jem. 1:17.

16. Wọhọ epanọ o rrọ Ahwo Filipai 4:6, 7, edhere vẹ ọvo ma sai ro wo udhedhẹ? Ru ei vẹ.

¹⁶ Se Ahwo Filipai 4:6, 7. Fikieme Jihova ọ rọ vuẹ omai nọ “ẹkwoma Kristi Jesu” ma sai ro wo udhedhẹ nọ u re no obọ riẹ ze? Keme ma tẹ riẹ iruo nọ Jesu o wo re ẹjiroro Ọghẹnẹ ọ sai rugba je fi ẹrọwọ họ iẹe, ẹsiẹe ọvo ma sai ro wo udhedhẹ ẹsikpobi. Wọhọ oriruo, a te rọ izieraha mai kpobi vrẹ omai fiki idhe ẹtanigbo Jesu. (1 Jọn 2:12) Ma tẹ kareghẹhọ oyena, udu u re kie omai vi. Jesu nọ ọ rrọ Ovie ọrọ Uvie Ọghẹnẹ na o ti si ebẹbẹ kpobi nọ Setan avọ akpọ omuomu riẹ a wha se omai notọ. (Aiz. 65:17; 1 Jọn 3:8; Evia. 21:3, 4) Oyena yọ obọdẹ ẹruore! Yọ dede nọ iruo nọ Jesu ọ kẹ omai na e lọhọ tere he, ọ rrọ kugbe omai bi fiobọhọ kẹ omai evaọ edẹ urere nana kpobi. (Mat. 28:19, 20) Oyena o be ginẹ kẹ omai udu! Udu u te kie omai vi, ma te je wo ẹruore, ẹsiẹe ma re gine wo uvi udhedhẹ.

17. (a) Ẹvẹ Oleleikristi ọ sai ro wo udhedhẹ ẹsikpobi? (b) Wọhọ epanọ o rrọ Jọn 16:33, eme ma te sai ru wọhọ Jesu?

¹⁷ Kọ ẹvẹ whọ sai gbe ro wo udhedhẹ nọ ebẹbẹ ilogbo i te bi nuhu owhẹ? Whọ sai gbe wo udhedhẹ nọ who te ru eware nọ Jesu o ru. Orọ ọsosuọ, lẹ re whọ jẹ ruabọhọ olẹ. Orọ avọ ivẹ, yoẹme kẹ Jihova jẹ rọ ọwhọ ta usi uwoma na o tẹ make rrọ bẹbẹ. Orọ avọ esa, kuvẹ re egbẹnyusu ra a fiobọhọ kẹ owhẹ evaọ oke ebẹbẹ. Kẹsena udhedhẹ Ọghẹnẹ o vẹ te sẹro udu gbe iroro ra. Enẹ who ti ro fi odawọ kpobi kparobọ wọhọ Jesu.​—Se Jọn 16:33.