1. Eme Jihova ọ kẹ idibo riẹ omomọvo?

JIHOVA ọ kẹ odibo riẹ kpobi emamọ iruo nọ o bi ru evaọ ukoko na. Dede nọ eware nọ ma bi ru i wo ohẹriẹ, mai kpobi ma rrọ ghaghae yọ ma gwọlọ obufihọ ohwohwo. Pọl ukọ na o fiobọhọ kẹ omai riẹ onana. Evaọ oghẹrẹ vẹ?

2. Wọhọ epanọ o rrọ Ahwo Ẹfisọs 4:16, fikieme ma re ro rri ohwohwo ghaghae je ru eware kugbe?

² Pọl ọ jọ oria ikere nọ a rọ uzoẹme nana no ze dhesẹ vevẹ nọ, odibo Jihova ọvuọvo ọ rẹ sae ta kẹ ọfa ha inọ, “who wo iruo kẹ omẹ hẹ.” (1 Kọr. 12:21) Re udhedhẹ o jọ ukoko na, ma re rri ohwohwo ghaghae, je ru eware kugbe. (Se Ahwo Ẹfisọs 4:16.) Ma te wo okugbe, uyoyou o rẹ jọ ukoko na, yọ eware e rẹ riẹ nya.

3. Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

³ Eme ma re ru nọ u re dhesẹ nọ ma be kẹ ohwohwo adhẹẹ evaọ ukoko na? Ma te jọ uzoẹme nana ta kpahe epanọ ekpako ukoko a sae rọ kẹ ohwohwo adhẹẹ. Kẹsena ma vẹ te ta kpahe epanọ mai kpobi ma sae rọ kẹ inievo mai nọ e re rọo ho adhẹẹ. U je no ere no, ma vẹ te ta kpahe epanọ ma sai ro dhesẹ nọ ma wo adhẹẹ kẹ inievo nọ e be sae jẹ ẹvẹrẹ mai ziezi hi.

4. Ohrẹ vẹ Pọl ọ kẹ evaọ obe Ahwo Rom 12:10 nọ u fo nọ ekpako a re lele?

⁴ Ẹzi Jihova a rọ rehọ ekpako ukoko na kpobi mu. Ghele na, ọkpako kpobi o wo ọvuọ okẹ riẹ. (1 Kọr. 12:17, 18) O sae jọ nọ u ri kri hi nọ a rọ rehọ ejọ mu ekpako, yọ a wo eriariẹ te ekpako nọ i kiọkọ họ. O sae jẹ jọ nọ ekpako jọ e gbẹ be riẹ ru te ekpako efa ha fiki owho hayo ẹyao. O tẹ make rrọ ere, ajọ ọkpako ọvo o rri ọkpako ibe riẹ vo ho, wọhọ ẹsenọ ọ be ta nọ “who wo iruo kẹ omẹ hẹ.” Ukpoye, u wuzou gaga re ọkpako kpobi o lele ohrẹ Pọl nọ o rrọ Ahwo Rom 12:10.​—Sei.

5. Eme o re dhesẹ nọ ọkpako ukoko ọ be rọ adhẹẹ kẹ ekpako ibe riẹ, kọ fikieme onana u ro wuzou?

⁵ Nọ ekpako a tẹ be hae romatotọ gaviezọ nọ ọkpako ibe rai ọ tẹ be ta ẹme, yọ a be rọ adhẹẹ kẹe. Onana u wuzou gaga nọ ekpako ukoko a te kokohọ kẹ okpẹme jọ. Fikieme? Uwou-Eroro Akpe 1, 1988 (ọrọ Oyibo) o ta nọ: “Ekpako ukoko a riẹ nọ Kristi ọ sae rọ ẹzi ọfuafo na kpọ ọkpako kpobi re ọ ta ẹme jọ no Ebaibol ze nọ o rẹ sai fiobọhọ kẹ ekpako na jẹ emamọ iroro kpahe ẹme nọ ọ rrọ otọ. (Iruẹru 15:6-15) Ẹzi ọfuafo o re fiobọhọ kẹ ọkpako ukoko kpobi, orọnikọ omọvo ho.”

6. Ẹvẹ ekpako a sai ro wo okugbe, kọ ẹvẹ onana u re ro fiobọhọ kẹ ukoko na?

⁶ Ọkpako nọ ọ be kẹ ekpako ibe riẹ adhẹẹ ọ rẹ gwọlọ nọ ọye ọ rẹ kake kpahe fihọ ẹme ẹsikpobi hi nọ a tẹ rrọ ẹgwae ekpako. Orọnikọ ẹme kpobi ọ rẹ kpahe fihọ họ, yọ o re roro nọ oriẹ ọvo o rẹ ro ẹsikpobi hi. Ukpoye ọ rẹ ta eva riẹ avọ omaurokpotọ jẹ kareghẹhọ nọ ohwo ọvo nọ ọ riẹ re ọ rrọ họ. Ọ rẹ gaviezọ ziezi kẹ ẹme nọ ekpako efa a be ta. U te no ere no, ọ rẹ rehọ ẹme riẹ no Ebaibol ze jẹ gaviezọ nọ ọkpako ọfa ọ tẹ be ta oware nọ “ọrigbo nọ a re fievahọ nọ o wo areghẹ na” ọ ta kpahe ẹme nọ ọ  rrọ otọ. (Mat. 24:45-47) Nọ ekpako a tẹ be ta ẹme kẹ ohwohwo avọ adhẹẹ gbe uyoyou, ẹzi Ọghẹnẹ ọ rẹ jọ udevie rai, je fiobọhọ kẹ ae jẹ emamọ iroro nọ e rẹ wha erere se ukoko na kpobi.​—Jem. 3:17, 18.

7. Ẹvẹ Jesu o rri ahwo nọ a rọo ho?

⁷ Inievo nọ e rọo no avọ emọ rai a rrọ ukoko na. Inievo emetẹ gbe emezae buobu nọ e re rọo ho e tẹ jẹ riẹ re. Ubiẹro vẹ u fo nọ ma re ro rri inievo nana? Joma ta kpahe oghẹrẹ nọ Jesu o rri otu nọ ọ rọo ho. Jesu o wo aye he. Okenọ ọ jọ otọakpọ, ọ tẹrovi iruo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ riẹ. Jesu o wuhrẹ ẹdẹvo ho inọ ohwo ọ rẹ rọo hayo seba ẹrọo re ọ tẹ jọ Oleleikristi. Rekọ ọ ta nọ Ileleikristi jọ a te rọ iroro obọrai ta nọ a be rọo ho. (Mat. 19:11, 12) Jesu o rri ahwo nọ a rọo ho ghaghae. O rri rai wọhọ ahwo nọ oware jọ o kare he.

8. Wọhọ epanọ o rrọ 1 Ahwo Kọrint 7:7-9, eme Pọl ọ ta kẹ Ileleikristi nọ a ru otẹrọnọ o rẹ lọhọ?

⁸ Epanọ Jesu ọ jọ na, ere Pọl ukọ na ọ jọ re, ọ rọo ho. Pọl o wuhrẹ ahwo ẹdẹvo ho inọ o thọ re Oleleikristi ọ rọo. Ọ riẹ nọ ohwo kpobi ọ rẹ jiroro yena kẹ omobọ riẹ. Ghele na, ọ kẹ Ileleikristi ohrẹ inọ otẹrọnọ o rẹ lọhọ, jọ a kpairoro vrẹ orọo re a tẹrovi egagọ Jihova. (Se 1 Ahwo Kọrint 7:7-9.) Onana u dhesẹ nọ Pọl ọ jẹ rọ ekpehre ubiẹro rri Ileleikristi nọ e rọo ho vievie he. Ọ tubẹ kẹ Timoti nọ ọ re rọo ho obọdẹ iruo evaọ egagọ Ọghẹnẹ. * (Fil. 2:19-22) Fikiere u fo ho re a roro nọ oniọvo jọ o te ohwo nọ a rẹ kẹ iruo jọ họ evaọ ukoko na fikinọ ọ re rọo ho, inọ enọ e rọo no ọvo a rẹ sae kẹ iruo itieye.​—1 Kọr. 7:32-35, 38.

9. Ẹvẹ u fo nọ ma re rri ahwo nọ a rọo gbe enọ e re rọo ho evaọ ukoko na?

⁹ Jesu hayo Pọl o wuhrẹ ahwo ẹdẹvo ho inọ o gba Oleleikristi họ nọ ọ rẹ rọo hayo ọ rẹ rọo ho. Nọ o rrọ ere na, oghẹrẹ vẹ u fo nọ ma re rri enọ e rọo gbe enọ e rọo ho? Uwou-Eroro Akpe 1, 2012 (ọrọ Oyibo) o riẹ ẹme na fihọ ziezi, inọ: “Uzẹme riẹ họ, ma sae ta nọ re ohwo ọ rọo hayo ọ jọ ere ọvo ababọ orọo yọ okẹ nọ u no obọ Ọghẹnẹ ze. . . . Jihova ọ  gwọlọ nọ ohwo o re rri omariẹ kuẹku hu fikinọ ọ rọo ho.” Fikiere u fo nọ ma rẹ kẹ inievo emetẹ gbe emezae nọ e re rọo ho adhẹẹ.

10. Ẹvẹ ma re ro dhesẹ nọ ma be kẹ inievo nọ e re rọo ho adhẹẹ?

¹⁰ Ẹvẹ ma re ro dhesẹ nọ ma be kẹ inievo nọ e re rọo ho adhẹẹ? U fo re ma kareghẹhọ nọ Ileleikristi jọ a jiroro nọ a rẹ rọo ho. Efa a gwọlọ rọo rekọ a re ruẹ ohwo nọ o kiehọ ae oma ha. U te je wo inievo efa nọ ọzae hayo aye rai o whu no. Nọ o rrọ ere na, kọ u fo re inievo ukoko na a nọ ohwo nọ ọ re rọo ho inọ fikieme ọ gbẹ be rọo ho, hayo ta kẹe inọ a ti lele iei gwọlọ ohwo? Uzẹme inọ inievo-emetẹ jọ nọ e gwọlọ rọo, gbe inievo-emezae jọ nọ e be gwọlọ aye a rẹ ta kẹ inievo efa inọ a lele ai gwọlọ. Rekọ oniọvo jọ ọ gbẹ ta ere kẹ omai hi, kọ ẹvẹ who roro nọ o te jariẹ oma nọ ma tẹ ta kẹe nọ ma ruẹ ohwo jọ kẹe no? (1 Tẹs. 4:11; 1 Tim. 5:13) Joma rri ẹme nọ inievo jọ nọ e re rọo ho nọ i kru egagọ Jihova ga ziezi a ta.

11-12. Eme ma rẹ sai ru nọ o rẹ kẹ enọ e re rọo ho uye?

¹¹ Ọsẹro okogho jọ nọ ọ re rọo ho nọ o bi ru iruo riẹ ziezi ọ ta nọ irere buobu i re te ohwo nọ ọ re rọo ho. Rekọ ọ ta nọ o rẹ kẹe uye nọ inievo jọ a tẹ be hae nọe nọ: “Fikieme whọ gbẹ re rọo ho?” Oniọvo-ọmọzae jọ nọ ọ re rọo ho nọ ọ rrọ Ebẹtẹle ru iruo ọ ta nọ: “Ẹsejọ, oghẹrẹ nọ inievo jọ a re ru o rẹ wọhọ nọ ohwo nọ ọ re rọo ho yọ ohwo ọvo ho. Onana o rẹ sae lẹliẹ ohwo roro nọ ọ gbẹ rọo ho yọ ẹbẹbẹ ologbo orọnikọ okẹ hẹ.”

¹² Oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọ re rọo ho nọ ọ rrọ Ebẹtẹle ru iruo ọ ta nọ: “Inievo jọ a re roro nọ ohwo kpobi nọ ọ re rọo ho ọ be gwọlọ ohwo. A re je roro nọ ohwo nọ ọ re rọo ho o te kpohọ epati kiyọ ọzae hayo aye ọ gwọlọ nya. U wo oke jọ nọ me kpohọ iruo ukoko evaọ ofẹ jọ orẹwho na. Me te oria na evaọ owọwọ nọ a re kpohọ ewuhrẹ. Oniọvo-ọmọtẹ nọ me wohọ uwou riẹ na ọ tẹ vuẹ omẹ nọ u wo inievo-emezae ivẹ jọ evaọ ukoko riẹ nọ e rrọ edhe mẹ. Ọ ta kẹ omẹ nọ udu u bru omẹ hẹ, inọ orọnikọ ọ be gwọlọ ọzae kẹ omẹ hẹ. Rekọ nọ ma nwane ruọ Ọgwa Uvie na no, o te si omẹ bru inievo-emezae ivẹ na. Mai imasa na ma te je rri ohwohwo gede gede.”

13. Oriruo amono ọ were oniọvo-ọmọtẹ jọ?

¹³ Oniọvo-ọmọtẹ ọfa nọ ọ re rọo ho nọ ọ rrọ Ebẹtẹle ru iruo ọ ta nọ: “Mẹ riẹ ekobaro jọ nọ e re rọo ho nọ e dina kpako no, nọ a romakẹ iruo rai ziezi, nọ a kruga ziezi, bi fiobọhọ kẹ amọfa, be wereva ziezi je bi fiobọhọ kẹ ukoko nọ a rrọ ziezi. A bi rri omarai kuẹku hu fikinọ a rọo ho, yọ a bi rri omarai nọ a woma vi ahwo nọ a rọo no ho.” U woma kẹhẹ nọ ohwo ọ tẹ rrọ ukoko nọ a bi jo rri ohwohwo ghaghae jẹ kẹ ohwo kpobi adhẹẹ enẹ. Te ohwo ọ rọo hayo ọ rọo ho a re weri kẹe hayo riẹe ihri hi, yọ a re rri rie vo hayo bru ọghọ họ iẹe oma vrẹta ha. Whọ tẹ rrọ ukoko utioye whọ rẹ riẹ nọ a rri owhẹ ghaghae, a rẹ vuẹ owhẹ tao ho.

14. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma be kẹ inievo nọ e re rọo ho adhẹẹ?

¹⁴ Eva e rẹ were inievo mai nọ e re rọo ho nọ ma te bi rri rai ghaghae fiki emamọ uruemu nọ a wo, ukpenọ ma rẹ rọ oghẹrẹ ubiẹro jọ rri rai fikinọ a re rọo  ho. Ma re rri rai ghaghae fiki ẹrọwọ rai, orọnikọ ohrọ rai o rẹ re omai hi. Ma te bi rri inievo mai nọ e re rọo ho ere, ma te whaha oware nọ o rẹ kẹ ae uye, nọ o rẹ wọhọ ẹsenọ ma be ta kẹ ae nọ: “Who wo iruo kẹ omẹ hẹ.” (1 Kọr. 12:21) Ukpoye, a te riẹ nọ ma be kẹ ae adhẹẹ je rri rai ghaghae evaọ ukoko na.

15. Eme inievo jọ a ru re a sae ta usi uwoma na ziezi?

¹⁵ Evaọ imikpe jọ ze na, iwhowho-uvie buobu a be daoma wuhrẹ ẹvẹrẹ ọkpokpọ re a sae rehọ iẹe ta usi uwoma. Re a sai ru onana, inievo jọ i kpohọ ukoko nọ a be jọ jẹ ẹvẹrẹ nọ a bi wuhrẹ na. A ruẹ nọ a jọ ikoko itieye na gwọlọ iwhowho-uvie gaga. (Iruẹru 16:9) Inievo nana ọvo ae a jiroro na re a sae ta usi uwoma na vi epanọ a bi ru anwẹdẹ. Dede nọ o sai lehie re a tẹ riẹ ẹvẹrẹ na ziezi, a bi fiobọhọ kẹ ukoko rai gaga. Emamọ uruemu gbe eriariẹ nọ a wo u bi fiobọhọ kẹ ukoko nọ a rrọ na. Inievo itiena e rrọ ghaghae kẹ omai gaga!

16. Eme u re dhesẹ sọ oniọvo jọ o te ọkpako ukoko hayo odibo oruiruo?

¹⁶ U fo ho re ekpako ukoko a ta nọ oniọvo-ọmọzae jọ o te ohwo nọ a re ro mu ọkpako hayo odibo oruiruo ho fikinọ ọ be sae jẹ ẹvẹrẹ nọ a bi ro ru ewuhrẹ rai ziezi hi. Nọ ekpako ukoko a tẹ be jiroro ohwo nọ o te ọkpako hayo odibo oruiruo, orọnikọ epanọ oniọvo jọ ọ riẹ ẹvẹrẹ nọ a bi ro ru ewuhrẹ ẹta te a re rri hi, rekọ sọ oniọvo na o bi ru eware nọ Ebaibol ọ ta nọ ohwo nọ a bi ro mu o re ru.​—1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tait. 1:5-9.

17. Nọ uviuwou o tẹ kwa kpohọ orẹwho ofa, enọ vẹ a re roro kpahe?

¹⁷ Iviuwou jọ evaọ ukoko na a kwa kpohọ orẹwho ofa fiki iruo nọ a be gwọlọ hayo fiki ebẹbẹ nọ e rrọ orẹwho rai. Nọ o tẹ via ere, ẹvẹrẹ orẹwho nọ a kwa kpohọ na oye a ti ro wuhrẹ emọ na evaọ obọ isukulu. Ẹsejọhọ o te gwọlọ nọ esẹgbini na omarai a re wuhrẹ ẹvẹrẹ na re a sae ruẹ iruo. Kọ otẹrọnọ ukoko ẹvẹrẹ rai o rrọ obei, eme a re ru? Ukoko vẹ uviuwou na o rẹ jọ, orọ ẹvẹrẹ nọ a be jẹ evaọ ẹkwotọ na manikọ orọ ẹvẹrẹ rai?

18. Wọhọ epanọ o rrọ Ahwo Galesha 6:5, ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma bi dhunu họ ẹme uviuwou amọfa ha?

¹⁸ Ọnọ o wuzou uwou na ọye ọ rẹ jiroro ukoko nọ uviuwou na o rẹ jọ. Ọye o re roro kpahe onọ o te mai kiehọ kẹ uviuwou na. (Se Ahwo Galesha 6:5.) Onana yọ ẹme obọriẹ, ma re dhunu họ iẹe he. Onọ ohwo nọ o wuzou uwou na ọ jiroro riẹ kpobi ma rẹ rehọ. Ma re dede  uviuwou utioye rehọ ziezi nọ a te kuomagbe ukoko mai.​—Rom 15:7.

19. Eme u fo nọ enọ i wuzou uviuwou a rẹ lẹ kpahe je roro kpahe ziezi?

¹⁹ O sae jọ nọ iviuwou jọ e rrọ ukoko nọ a be jọ jẹ ẹvẹrẹ ọsẹgboni na, rekọ emọ rai a riẹ ẹvẹrẹ na tere he. Otẹrọnọ ukoko nana o rrọ oria nọ a be jọ jẹ ẹvẹrẹ nọ a bi ro wuhrẹ emọ na evaọ obọ isukulu, o sae jọ bẹbẹ kẹ emọ na re a nyaharo evaọ ukoko na keme a bi wo otoriẹ ẹme nọ a be jọ obọ ewuhrẹ ta tere he. Fikieme o rọ rrọ ere? Keme orọnọ ẹvẹrẹ ọsẹgboni na a bi ro wuhrẹ ai evaọ obọ isukulu hu. U fo nọ ọnọ o wuzou uviuwou na ọ rẹ lẹ kpahe onana je roro kpahe oware nọ o re ru re emọ na a sai si kẹle Jihova gbe inievo ukoko na. O te gwọlọ nọ ọsẹgboni na a re fiobọhọ kẹ emọ na riẹ ẹvẹrẹ rai ziezi hayo kpohọ ukoko nọ a be jọ rehọ ẹvẹrẹ nọ emọ na a riẹ ziezi ro ru ewuhrẹ. Nọ ọnọ o wuzou uwou na ọ tẹ salọ ukoko nọ a rẹ jọ no, o gwọlọ nọ ukoko yena u re rri rai ghaghae jẹ kẹ ae adhẹẹ.

20. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma wo adhẹẹ kẹ inievo nọ i bi wuhrẹ ẹvẹrẹ ọkpokpọ?

²⁰ Evaọ ikoko buobu, inievo jọ i bi wuhrẹ ẹvẹrẹ nọ ukoko na u bi ro ru ewuhrẹ fiki eware nọ ma ta kpahe no na. O sae jọ bẹbẹ kẹ ae re a rọ ẹvẹrẹ ọkpokpọ na ta ẹme. Rekọ onana o rẹ kẹ omai uye he keme inievo nana a you Jihova jẹ gwọlọ nọ a rẹ gọe. Ma tẹ jọ omarai ruẹ onana, u re ru omai rri rai ghaghae jẹ kẹ ae adhẹẹ. Ma rẹ rọ unu hayo uruemu mai ta kẹ ọvuọvo ho inọ, “Who wo iruo kẹ omẹ hẹ” fikinọ ọ be jẹ ẹvẹrẹ mai ziezi hi.

21-22. Ẹvẹ Jihova o ro bru ọghọ họ omai kpobi oma?

²¹ Jihova o bru ọghọ họ omai kpobi oma evaọ ukoko na, fikioye ọ rọ kẹ omai uvẹ re ma gọe. Ma make rrọ ezae hayo eyae, ma rọo no hayo ma re rọo ho, ma rrọ emaha hayo ekpako, ma be jẹ ẹvẹrẹ jọ ziezi hayo ma be jẹe ziezi hi, ma rrọ ghaghae kẹ Jihova jẹ rrọ ghaghae kẹ ohwohwo.​—Rom 12:4, 5; Kọl. 3:10, 11.

²² Jọ mai kpobi ma hai roro kpahe eware nọ ma wuhrẹ no oriruo nọ Pọl uko na ọ kẹ na ze, nọ ọ ta nọ ahwo nọ a rrọ ukoko na a wọhọ ekwakwa sa-sa nọ e rrọ ugboma na. Joma fi eware nọ ma wuhrẹ na họ iruo. Ma te ru ere, ma ti rri omamai gbe inievo kpobi nọ e rrọ ukoko Jihova ghaghae.