1. Eme o gwọlọ nọ esẹgbini Ileleikristi a re fiobọhọ kẹ emọ rai riẹ taure a tẹ te họ-ame?

ONIỌVO jọ nọ a re se Blossom Brandt ọ ta kpahe oware nọ o via evaọ okenọ ọ gbaemu nọ ọ rẹ họ-ame. Ọ ta nọ: “Emerae buobu mẹ jẹ hae ta kẹ ọsẹgboni mẹ nọ mẹ gwọlọ họ-ame, yọ ẹsibuobu a jẹ hae ta kpahe onana kẹ omẹ re. A gwọlọ fiobọhọ kẹ omẹ riẹ nọ ame-ọhọ yọ oware evere he. Kẹsena evaọ Akpegbivẹ 31, 1934 mẹ tẹ họ-ame.” O gwọlọ nọ esẹgbini a re fiobọhọ kẹ emọ rai jẹ emamọ iroro nẹnẹ re. Nọ ohwo ọ tẹ be hai mu go oke ame-ọhọ ọmọ haro, o rẹ sai kpomahọ usu nọ ọmọ otiọye o wo kugbe Ọghẹnẹ yoyoma. (Jem. 4:17) Dede na, o rrọ oware areghẹ re esẹgbini a ruẹ nọ emọ rai a te epanọ a sae rọ wọ owha-iruo Oleleikristi taure a tẹ te họ-ame.

2. (a) Oware jọ vẹ esẹro ọnyawariẹ a muẹrohọ no? (b) Kọ eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

² Esẹro ọnyawariẹ jọ a muẹrohọ oware jọ nọ o be kẹ ai uye evaọ ikoko sa-sa nọ a weze kpohọ no. A be ruẹ izoge nọ e  joma kpako te ikpe udhe no hayo nọ e vrẹ ikpe udhe no obọ evaọ iviuwou Ileleikristi rekinọ e re te họ-ame he. Izoge nana buobu a be hai kpohọ iwuhrẹ ukoko na gbe usiuwoma ota noke toke. A rri omarai nọ ae yọ Isẹri Jihova. Rekọ fiki ẹjiroro jọ nọ ma riẹ hẹ, a be rọwo rọ uzuazọ rai mudhe kẹ Jihova jẹ họ-ame he. Eme o rẹ sae jọnọ o be wha onana ze? Rọkẹ ejọ, esẹgbini rai a be hae ta kẹ ae nọ jọ a gbẹ hẹrẹ omojọ re a tẹ họ-ame. Evaọ uzoẹme nana, ma te ta kpahe eware ene nọ esẹgbini jọ a rẹ ruawa rai, nọ u re ru nọ a gbe ro fiobọhọ kẹ emọ rai te kẹ ame-ọhọ vẹrẹ hẹ.

3. Eme ọsẹgboni Blossom a jẹ ruawa riẹ?

³ Ọsẹgboni Blossom nọ ma ta kpahe evaọ edhe-ẹme ọsosuọ na a jẹ dina ruawa sọ ọmọ rai ọ kpako te epanọ ọ rọ riẹ nọ ame-ọhọ yọ oware nọ u wuzou gaga, nọ a re rri jeve jeve he. Awaọruọ otiọna ọ nwane thọ họ. Dede na, kọ ẹvẹ esẹgbini a sae rọ riẹ nọ ọmọ o te epanọ ọ sae ginẹ rọ roma mudhe no?

4. Ẹvẹ ẹme Jesu nọ ọ rrọ Matiu 28:​19, 20 ọ sai ro fiobọhọ kẹ esẹgbini nọ e be daoma re emọ rai i te kẹ ame-ọhọ?

⁴ Se Matiu 28:19, 20. Wọhọ epanọ ma wuhrẹ evaọ uzoẹme nọ u kpemu na, Ebaibol na ọ fodẹ unuikpe nọ ohwo ọ rẹ kpako te he re ọ tẹ họ-ame. Dede na, u fo re esẹgbini a roro kpahe oware nọ u dhesẹ re a wuhrẹ ohwo zihe ruọ olele. Otofa ẹme Griki nọ a jọ obe Matiu 28:19 fa “zihe ruọ ilele” na, u dhesẹ epanọ a rẹ romatotọ wuhrẹ ohwo avọ ẹjiroro inọ ọmọ-uwuhrẹ na o ti zihe ruọ olele. Olele yọ ohwo nọ o wo otoriẹ iwuhrẹ Jesu ziezi jẹ gbaemu nọ o re ru lele ae. Fikiere esẹgbini Ileleikristi kpobi a re wuhrẹ emọ rai no emaha ze re a ruẹse jọ ilele Jesu nọ e họ-ame no. Ginọ uzẹme inọ ọmọboba nọ a yẹ ze obọ o ri te ohwo nọ a rẹ họ-ame he. O make rrọ ere na, Ebaibol na o dhesẹ nọ emọ nọ e gbẹ maha gaga dede a rẹ sai wo otoriẹ iwuhrẹ Ebaibol je rri rai ghaghae.

5, 6. (a) Eme oghẹrẹ nọ Ebaibol na o dhesẹ Timoti u ru omai riẹ kpahe ame-ọhọ riẹ? (b) Ẹvẹ esẹgbini nọ i wo orimuo a sai ro fiobọhọ kẹ emọ rai?

⁵ Timoti ọ jọ olele nọ o wuhrẹ uzẹme na evaọ okenọ ọ gbẹ jọ ọmaha. Pọl ukọ na ọ ta nọ Timoti ọ riẹ Ikereakere na no emaha ze. Dede nọ ọsẹ Timoti ọ jọ Oleleikristi hi, oni gbe oni-odẹ riẹ nọ a jọ ahwo Ju a fiobọhọ kẹe riẹ Ikereakere na wọhọ ahwo Ju. Onọ u ru nọ ẹrọwọ riẹ ọ rọ jọ gaga. (2 Tim. 1:5; 3:​14, 15) Nọ Timoti ọ joma te ikpe udhe no hayo vrẹ ere no obọ, ọ jọ Oleleikristi nọ o wo ẹnyaharo te epanọ ọ sai ro wo uvẹ ewha-iruo sa-sa evaọ ukoko na.​—Iruẹru 16:1-3.

⁶ Dede na, emọ i wo ohẹriẹ no ohwohwo. Orọnikọ oke ovona hayo oghẹrẹ ovona emọ kpobi e rẹ rọ kpako evaọ otoriẹ rai hi. Ejọ e rẹ sae kpako ziezi evaọ iroro gbe otoriẹ rai nọ a make gbẹ rrọ emaha, jẹ jiroro nọ a gwọlọ họ-ame. Efa e rẹ sae ruẹrẹ oma kpahe kẹ ame-ọhọ họ bẹsenọ a rẹ kpako no omojọ. Fikiere, esẹgbini nọ i wo orimuo a rẹ gba emọ rai họ re a họ-ame he. Ukpoye a re fiobọhọ kẹ emọ na ọvuọvo wo ẹnyaharo wọhọ epanọ otoriẹ rai u te. Eva e rẹ were esẹgbini nọ emọ rai a tẹ be hai wo ẹme nọ ọ rrọ Itẹ 27:11 họ iroro ẹsikpobi. (Sei.) Dede na, ajọ utee rai o thọrọ ae ẹro ho, inọ a gwọlọ fiobọhọ kẹ emọ rai zihe ruọ Ileleikristi. Fikiere o gwọlọ nọ esẹgbini a re roro kpahe onọ nana, ‘Kọ ọmọ mẹ o wo eriariẹ te epanọ  ọ rẹ rọ rehọ oma mudhe kẹ Jihova jẹ họ-ame no?’

7. Kọ o gwọlọ nọ ohwo o re wo eriariẹ Ebaibol kpobi totọ taure ọ tẹ te họ ame? Ru ei vẹ.

⁷ Uzẹme o rrọ, nọ esẹgbini a rrọ iwuhrẹ evaọ iviuwou rai na, a rẹ gwọlọ nọ emọ rai a wo eriariẹ ziezi te epanọ a rẹ rọ roma mudhe kẹ Jihova. O make rrọ ere na, orọnikọ ohwo ọ rẹ riẹ oware kpobi kpahe iwuhrẹ Ebaibol taure ọ tẹ te họ-ame he. Oleleikristi kpobi nọ ọ họ-ame no ọ rẹ ruabọhọ ewuhrẹ re ọ sai gbe wo eriariẹ ziezi. (Se Ahwo Kọlọsi 1:9, 10.) O tẹ rrọ ere, kọ ẹvẹ u fo nọ eriariẹ ohwo i re te tao?

8, 9. Eme ikuigbe amọ Pọl avọ oriekarọ na e rẹ sai wuhrẹ omai?

⁸ Oware nọ o via kẹ uviuwou jọ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ o rẹ sai fiobọhọ kẹ esẹgbini. (Iruẹru 16:25-33) Evaọ oware wọhọ 50 C.E nọ Pọl o je kpohọ erẹ usiuwoma ota avivẹ riẹ, o weze kpohọ ẹwho Filipai. Kẹsena a tẹ jọ obei mu ei avọ Saelas nọ ọ jọ ogbẹnya riẹ fihọ uwou-odi ekueku. Evaọ udevie aso, otọ u te nyuhu je ru nọ ethẹ uwou-odi na kpobi i ro rovie fihọ. Ọnọ ọ jẹ rẹrote uwou-odi na ọ ruẹ oware no o via, ozọ u te mu ei gaga inọ ahwo nọ a mu fihọ uwou-odi na a te vabọ no. Ọ tẹ jẹ gwọlọ nọ o re kpe omariẹ no, kẹsena Pọl ọ tẹ kpare urru sei. Pọl avọ Saelas a tẹ ta usiuwoma kẹ ọzae nọ ọ jẹ rẹrote uwou-odi na avọ uviuwou riẹ soso. Eme oware nọ a wuhrẹ kpahe Jesu o wọ rai ru? A họ-ame ababọ oke oraha. Eme ma rẹ sai wuhrẹ no ikuigbe nana ze?

⁹ Wọhọ epanọ o jọ uruemu ahwo oke yena, ohwo nọ o no iruo isoja no a re fihọ oriekarọ hayo ọnọ ọ rẹ rẹrote uwou-odi. Fikiere, ọ jọ ohwo nọ ọ riẹ Ikereakere na ha. Re ọ sai wo eriariẹ Ikereakere na ziezi, o gwọlọ nọ o re wuhrẹ kpahe igogo iwuhrẹ Ebaibol na jọ. U dhesẹ nọ ọ rẹ riẹ oware nọ u dhesẹ re ohwo ọ jọ odibo Ọghẹnẹ jẹ gbaemu nọ o re ru lele iwuhrẹ Jesu. Eware nọ o wuhrẹ evaọ umutho oke nọ ọ rọ jọ kugbe Pọl avọ Saelas na, i te epanọ ọ rọ ta nọ ọ gwọlọ họ-ame. Avro ọ riẹ hẹ, o gbe je wuhrẹ haro nọ ọ make họ-ame no. Avọ otoriẹ nana nọ who wo na, eme whọ rẹ sai ru nọ ọmọ ra ọ tẹ riẹ igogo iwuhrẹ Ebaibol na no, gbe oware nọ u dhesẹ re a roma mudhe kẹ Jihova jẹ họ-ame, gbe epanọ owojẹ nana u wuzou te? Whọ rẹ sae vuẹ ọmọ ra nọ jọ ọ nyae ta kẹ ekpako na inọ ọ gwọlọ họ-ame, re a riẹ sọ o te ohwo nọ ọ rẹ họ-ame no. * Wọhọ Ileleikristi efa nọ e ho-ame no, ọ te ruabọhọ wuhrẹ kpahe ẹjiroro Jihova evaọ edẹ uzuazọ riẹ kpobi, makọ no ebẹdẹ rite ebẹdẹ.​—Rom 11:33, 34.

10, 11. (a) Iroro vẹ esẹgbini jọ a jẹ no? (b) Kọ eme u re gine fiobọhọ kẹ ọmọ wo uvi evawere?

¹⁰ Esẹgbini jọ a jiroro nọ o te mai woma kẹ emọ rai re a gbẹ hẹrẹ omojọ bẹsenọ a re kpohọ isukulu ilogbo jọ, je kru emamọ iruo jọ dhobọ no taure a tẹ te họ-ame. O sae jọnọ emamọ eva a be rọ jiroro nana, dede na, kọ onana u ti gine fiobọhọ kẹ emọ na wo uvi ẹnyaharo evaọ uzuazọ? Maero na, kọ owojẹ utiona o rọwokugbe Ikereakere na? Eme Ikereakere na e tuduhọ izoge awọ nọ a ru?​—Se Ọtausiuwoma Na 12:1.

¹¹ U fo nọ ma rẹ kareghẹhọ nọ akpọ  nana avọ iruẹru riẹ kpobi e wọso oreva Jihova. (Jem. 4:​7, 8; 1 Jọn 2:​15-17; 5:19) Ọmọ o te wo usu okpekpe kugbe Jihova, o rẹ thọe no obọ Setan, akpọ riẹ, gbe iroro akpọ na. Nọ ọyewọ ọ tẹ be ta nọ jọ ọmọ riẹ ọ rọ utee akpọ jọ karo, ọmọ na ọ rẹ sai reghe no, ọ rẹ gbẹ riẹ oware nọ u gine fo nọ a rẹ rọ karo ho. Kọ ọyewọ Oleleikristi nọ ọ ginẹ rrọ yoyou, ọ te gwọlọ nọ akpọ na ọ kpọ iroro ọmọ riẹ kpahe oware nọ o roro nọ o rẹ sae kẹe evawere? Uzẹme na họ, ma tẹ rọ oreva Jihova karo evaọ uzuazọ mai, ma re ro wo uvi evawere gbe ẹnyaharo.​—Se Olezi 1:2, 3.

12. Fikieme esẹgbini jọ a rẹ rọ gwọlọ nọ emọ rai a du họ-ame tao ho?

¹² Oniọvo-ọmọtẹ jọ ọ ta oware nọ ọ gbẹ rọ gwọlọ nọ ọmọtẹ riẹ ọ họ-ame tao ho inọ, “Oma o be vuọ omẹ re mẹ ta nọ ọruẹrẹfihotọ nọ a re ro si ohwo no ukoko na họ ugogo oware nọ mẹ rọ ta nọ ọmọtẹ mẹ o du họ-ame tao ho.” Wọhọ oni yena, esẹgbini jọ a rẹ ta nọ emọ rai a siọ ame-ọhọ ba tao, bẹsenọ a rẹ kpako vi iroro ọmaha nọ e rẹ lẹliẹ ai ru ugberuo no. (Emu. 8:21; Itẹ 22:15) A rẹ sae jọ udu rai ta nọ, ‘Nọ orọnọ ọmọ mẹ ọ re te họ-ame he na, a rẹ sai si ei no ukoko ho.’ Fikieme o rọ rrọ iroro eviẹhọ?​—Jem. 1:22.

13. Kọ ohwo ọ gbẹ be họ-ame he, u re dhesẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rẹ nọe unu hu? Ru ei vẹ.

¹³ Ginọ uzẹme, esẹgbini a te gwọlọ nọ emọ rai a họ-ame he ajokpanọ a riẹ oware nọ omauromudhe o ginẹ rrọ. Dede na, o rẹ jọ orithọ gaga nọ esẹgbini a te roro nọ ohwo ọ gbẹ họ-ame he, Jihova ọ rẹ nọe unu hu nọ ọ tẹ maki ru oware thọ. Fikieme onana o rọ rrọ orithọ? Orọnikọ ame-ọhọ o rẹ lẹliẹ Jihova nọ ohwo unu hu nọ o te ru oware thọ. Ukpoye, Jihova ọ rẹ nọ ohwo unu nọ ohwo na ọ tẹ kpako te epanọ ọ rọ riẹ oware nọ Ọghẹnẹ ọ ta nọ u woma hayo u yoma no. (Se Jemis 4:17.) Fikiere, ukpenọ a rẹ whaha ọmọ ame-ọhọ, esẹgbini nọ i wo orimuo a rẹ daoma fi emamọ oriruo hotọ kẹ emọ rai. A rẹ daoma ru emọ rai you izi Ọghẹnẹ no emaha ze. (Luk 6:40) Onana họ oware nọ o rẹ mae thọ emọ kpaobọ, keme u re ru nọ emọ e rẹ rọ rehọ evawere koko izi Jihova ẹsikpobi.​—Aiz. 35:8.

14. Ẹvẹ ekpako ukoko e sai ro fiobọhọ kẹ esẹgbini nọ e be daoma epanọ emọ rai i re ro te kẹ ame-ọhọ?

¹⁴ Ekpako ukoko e rẹ sai fiobọhọ kẹ esẹgbini nọ a tẹ be hai lele izoge ta kpahe epanọ u woma te re a fi itee họ evaọ ukoko na. Oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ o ru iruo ọkobaro vrẹ ikpe udhosa gbikpe no o ru omai riẹ nọ ẹme nọ Brọda Charles T. Russell o lele i rie ta evaọ okenọ ọ jọ ikpe ezeza, o kẹ riẹ ajọwha. Ọ ta nọ: “Ọ rọ iminiti ikpegbisoi lele omẹ ta ẹme kpahe itee nọ me fihọ evaọ ukoko na.” Avro ọ riẹ hẹ, eme uduotahawọ e rẹ sai kpomahọ uzuazọ ohwo wowoma. (Itẹ 25:11) Ekpako ukoko e rẹ sai je ru ọruẹrẹfihotọ nọ esẹgbini avọ emọ rai a re ro wobọ evaọ iruo Ọgwa Uvie, kẹ emọ na iruo wọhọ epanọ ẹgba rai o mu.

15. Idhere jọ vẹ inievo ukoko na a sae rọ tuduhọ izoge na awọ?

¹⁵ Inievo ukoko na e rẹ sai fiobọhọ re nọ a tẹ be hai wo isiuru kpahe emọ nọ e rrọ ukoko na. Onana o kẹre te ẹro nọ a re muhọ otọ, te epanọ a rẹ rọ riẹ nọ ọmọ jọ ọ tẹ be riẹ ru ziezi evaọ ukoko na. Kọ uzoge jọ ọ rọ eme obọriẹ kuyo nọ ọ ruẹrẹ kpahe ziezi, hayo ru ẹme nọ a kẹ riẹ  ziezi evaọ ewuhrẹ? Kọ uzoge jọ o fi odawọ jọ nọ u te rie kparobọ hayo rọ uvẹ jọ nọ u rovie fihọ ta usiuwoma ziezi evaọ obọ isukulu? Hai jiri emọ na ziezi nọ a te ru oware nọ u fo. Kọ u gbe fo re who ru uvẹ fihọ nọ who re ro lele uzoge ta ẹme taure ewuhrẹ o te ti muhọ hayo nọ ewuhrẹ ọ tẹ fa no? A rẹ sae rọ idhere nọ ma ta kpahe na hayo idhere efa jọ ru izoge riẹ nọ a rrọ “udevie ogbotu” ukoko Ọghẹnẹ nẹnẹ.​—Ol. 35:18.

16, 17. (a) Ẹvẹ ame-ọhọ u ro wobọ kugbe esiwo mai evaọ obaro? (b) Oghẹrẹ evawere vẹ esẹgbini a rẹ sai wo? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

¹⁶ Re a rehọ “ọwhọkuo gbe ehrẹ Jihova” yọrọ ọmọ yọ uvẹ-ọghọ ulogbo jọ nọ esẹgbini a wo. (Ẹf. 6:4; Ol. 127:3) Evaọ Izrẹl oke anwae, a tẹ nwani yẹ ọmọ yọ ọ roma mudhe kẹ Ọghẹnẹ no. Rekọ o rrọ ere kọ emọ Ileleikristi nẹnẹ hẹ. Ofariẹ, a rẹ reuku uyoyou nọ ohwo o re wo kẹ Ọghẹnẹ hẹ. Nọ ọsẹgboni a tẹ nwani yẹ ọmọ no, ẹsiẹe a rẹ rọ gbaemu nọ a re wuhrẹ ọmọ na re ọ roma mudhe kẹ Jihova jẹ họ-ame. A rẹ ruẹ oware ofa nọ u wuzou vi enẹ hẹ! Ohwo ọ tẹ roma mudhe kẹ Jihova, họ-ame, jẹ ruabọhọ egagọ Jihova, ẹsiẹe ọ sai ro wo oka esiwo nọ o te thọe evaọ etoke uye ulogbo nọ o rrọ obaro tha na.​—Mat. 24:13.

¹⁷ Nọ Blossom Brandt ọ ta nọ ọ gwọlọ họ-ame, ọsẹgboni riẹ nọ a wo ozodhẹ Ọghẹnẹ a jẹ gwọlọ riẹ sọ ọmọtẹ rai na ọ ginẹ ruẹrẹ oma kpahe no ziezi kẹ ame-ọhọ. Nọ a ruẹ nọ ọ ginẹ ruẹrẹ oma kpahe no, a te fiobọhọ kẹe nyate utee na. Evaọ aso taure ẹdẹ ame-ọhọ na o te ti te, ọsẹ riẹ o te ru obọdẹ oware jọ. Blossom ọ ta nọ: “Ọsẹ mẹ ọ tẹ ta kẹ omai kpobi nọ ma kiguẹ, kẹsena ọ tẹ lẹ. Ọ jọ olẹ na ta kẹ Jihova nọ, eva e were riẹ gaga inọ ọmọtẹ riẹ ọ gwọlọ roma mudhe kẹe.” Dede nọ ikpe udhosa gbọ e ruemu no, Blossom ọ ta nọ: “O rẹ sai mu owhẹ ẹro nọ, nọ ikpe e be make nyaharo na, oware nọ ọsẹ mẹ o ru aso ẹdẹ yena o rẹ thọrọ omẹ ero ho!” Ajọ whai esẹgbini wha fiobọhọ kẹ emọ rai re a sae roma mudhe kẹ Jihova jẹ họ-ame, onana u ti ru owhai wo oghọghọ gbe evevọwẹ.