Kpohọ eme nọ e riẹ eva

Kpohọ oria eware nọ e riẹe eva

U Wuzou Gaga re Ma Hai Dede Amọfa Rehọ!

U Wuzou Gaga re Ma Hai Dede Amọfa Rehọ!

“Wha hai dede ohwohwo rehọ ababọ ẹgo.”​—1 PITA 4:9.

ILE: 100, 87

1. Ebẹbẹ vẹ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ a rẹriẹ ovao dhe?

EVAỌ udevie ukpe 62 avọ 64 C.E., Pita ukọ na o kere ovuẹ jọ se “enọ e be rria ubroke nọ e vaha ruọ eria sa-sa evaọ Pọntọs, Galesha, Kapadosia, Esia, gbe Bithinia.” (1 Pita 1:1) Inievo nana nọ e jọ ikoko sa-sa evaọ Esia Minor na, nọ i wo ọvuọ iruemu ẹwho rai na, a gwọlọ uduotahawọ gbe ọkpọvio. A jẹ rẹriẹ ovao dhe ukpokpoma yọ ahwo a jẹ ta eme iyoma kpahe ae. “Edawọ nọ e wọhọ erae” i je te ae. Yọ a jẹ rria etoke obẹbẹ. Pita ukọ na o kere nọ: “Urere eware kpobi o kẹle no.” U gbe ti te ikpe ikpe he taure Ọghẹnẹ ọ tẹ te raha ahwo Ju nọ a je ru umuemu evaọ oke yena. Eme o ti fiobọhọ kẹ Ileleikristi nọ e rrọ oria avọ oria evaọ etoke obẹbẹ yena?​—1 Pita 4:4, 7, 12.

2, 3. Fikieme Pita ọ rọ hrẹ ibe Ileleikristi riẹ nọ a hai dede ohwohwo rehọ? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

2 Ohrẹ jọ nọ Pita ọ kẹ ibe Ileleikristi riẹ họ: “Wha hai dede ohwohwo rehọ.” (1 Pita 4:9) Ẹme Griki nọ a fa “ọrara-odederehọ” na u dhesẹ “uyoyou nọ a re dhesẹ hayo ewoma nọ a re ru kẹ erara.” Rekọ muẹrohọ nọ Pita ọ ta kẹ ibe Ileleikristi riẹ nọ a hai dede “ohwohwo” rehọ, koyehọ inievo rai nọ a riẹ jẹ be hai kuomagbe no vẹre. Ẹvẹ u ti ro fiobọhọ kẹ ae nọ a tẹ be hai dede ohwohwo rehọ?

3 U ti ru ai sikẹle ohwohwo ziezi. Roro kpahe onana. Kọ ohwo jọ o zizie owhẹ kpohọ uwou riẹ no ẹdẹjọ? Kọ oke nọ wha raha kugbe ẹdẹ yena, u gbe ru eva were owhẹ? Kọ ẹdẹ nọ who zizie inievo jọ evaọ ukoko ra, onana u gbe ru usu rai kpekpe vi epaọ anwẹdẹ? Ma tẹ be hai zizie inievo na ziọ uwou mai, o te kẹ omai uvẹ nọ ma te rọ riẹ ae vi epaọ anwẹdẹ. O gwọlọ nọ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ na a re si kẹle ohwohwo ziezi nọ eware i je dhe eyeyoma na. Epọvo na o gwọlọ nọ Ileleikristi a re ru re evaọ “edẹ urere” nana.​—2 Tim. 3:1.

4. Enọ vẹ ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

4 Uvẹ sa-sa vẹ ma wo nọ ma re ro “dede ohwohwo rehọ”? Ẹvẹ ma sae rọ daoma dede ohwohwo rehọ ghelọ epanọ o bẹ te kẹhẹ? Eme ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai dhesẹ emamọ uruemu nọ amọfa a te zizie omai ziọ uwou rai?

UVẸ SA-SA NỌ MA RE RO DEDE OHWOHWO REHỌ

5. Ẹvẹ ma sai ro dede amọfa rehọ evaọ obọ ewuhrẹ?

5 Evaọ obọ ewuhrẹ: Ma re dede ohwohwo rehọ nọ ma te kpohọ ewuhrẹ. Jihova avọ ukoko riẹ a zizie omai kpobi kpohọ uwou egagọ riẹ. (Rom 15:7) Nọ ahwo ọkpokpọ a tẹ ziọ ewuhrẹ mai, ma re dede ae rehọ keme Jihova o zizie i rai re. Yọ ma re ru onana ghelọ epanọ osẹ rai o rrọ kẹhẹ. (Jem. 2:1-4) Otẹrọnọ who muẹrohọ ohwo ọkpokpọ jọ nọ ọ ziọ ewuhrẹ, whọ sae ta kẹe nọ ọ nyaze te keria kẹle owhẹ. O te were iẹe nọ ohwo jọ o te bi fiobọhọ kẹe lele eme nọ a bi ru na je rovie oria ikere nọ a bi se. Onana yọ obọdẹ edhere nọ ma re ro dhesẹ “uruemu ọrara-odederehọ.”​—Rom 12:13.

6. Ono ma rẹ kaki roro kpahe nọ ma tẹ gwọlọ zizie ahwo ziọ uwou mai?

6 Rọkẹ omosasọ hayo emuọriọ: Evaọ oke ahwo nọ a gbiku rai fihọ Ebaibol na, ahwo a jẹ hai ziezi amọfa kpohọ uwou kẹ emuọriọ. (Emu. 18:1-8; Ibr. 13:15; Luk 24:28-30) Who te ziezi ohwo re wha gbẹ re emu kugbe evaọ oke yena, o wọhọ ẹsenọ whọ be ta nọ wha jọ egbẹnyusu jẹ rria kugbe ohwohwo dhedhẹ. Ono ma rẹ kaki roro kpahe nọ ma tẹ gwọlọ zizie ohwo? Ahwo nọ ma re gbe ru eware kugbe ẹsikpobi, koyehọ inievo nọ ma gbẹ rrọ ukoko. Nọ ẹbẹbẹ ọ tẹ romavia, kọ ma gbẹ te gwọlọ obufihọ mi ohwohwo? Mai kpobi na ma gwọlọ egbẹnyusu nọ e rẹ dhẹ siọ ohwo ba ha, yọ ma gwọlọ yerikugbe ai kpobi dhedhẹ. U woma gaga inọ evaọ ukpe 2011, Utu Ẹruorote Na u nwene okenọ Uviuwou Ebẹtẹle United States u re ro ru uwuhrẹ Uwou-Eroro rai no 6:45 p.m. kpohọ 6:15 p.m. Fikieme a ro ru enwene nana? A jọ owhowhovia nọ a ru ta nọ, onana u ti ru nọ ahwo uviuwou Ebẹtẹle a ti ro wo uvẹ kẹ ohwohwo ziezi, tube weze bru ohwohwo nọ ewuhrẹ na o te kuhọ no. Iwou ogha efa i te ti ru lele enwene nana re. Ọruẹrẹfihotọ nana u ru nọ inievo uviuwou Ebẹtẹle a ro si kẹle ohwohwo vi epaọ anwẹdẹ no.

7, 8. Eme ma rẹ sai ru nọ inievo sa-sa a tẹ ziọ ukoko mai ti ru ẹme?

7 O rẹ were omai gaga nọ oniọvo nọ o no ukoko ofa ze, ọsẹro okogho, hayo oniọvo nọ uwou ogha u vi ze ọ tẹ kẹ ovuẹ evaọ ukoko mai. Onana yọ uvẹ nọ ma re ro zizie inievo nana ziọ uwou mai. (Se 3 Jọn 5-8.) Ma sai zizie ae kẹ ẹkeriotọ omosasọ hayo emuọriọ. Kọ whọ gbẹ sai ru onana?

8 Oniọvo-ọmọtẹ jọ evaọ obọ America ọ ta nọ: “Anwọ ikpe buobu ze na, mẹ avọ ọzae mẹ ma be hai zizie inievo sa-sa avọ eyae rai ziọ uwou mai, enọ e ziọ ukoko mai te kẹ ovuẹ. O rẹ kẹ omai evawere ẹsikpobi nọ ma ru onana, yọ ma re wo uduotahawọ noi ze gaga. Ma ri ti bruenu ẹdẹvo fiki uruemu nana ha.”

9, 10. (a) Amono a rẹ sae gwọlọ oria nọ a rẹ rria? (b) Kọ ahwo nọ a wo ikpiwou hu a rẹ sae kuvẹ re amọfa a rria uwou rai? Kẹ oriruo.

9 Erara nọ i bi lele omai rria: Evaọ oke anwae, ahwo a jẹ hae kuvẹ re erara e rria uwou rai etoke jọ. (Job 31:32; Filim. 22) Evaọ oke mai na re, ẹsejọ o rẹ gwọlọ nọ ma kuvẹ re erara e rria uwou mai. Ẹsibuobu, ukoko nọ esẹro ọnyawariẹ a kpahe a rẹ gwọlọ oria fihọ nọ esẹro ọnyawariẹ na a rẹ rria. Inievo nọ i kpohọ isukulu ukoko a rẹ sae gwọlọ oria nọ a rẹ rria, wọhọ epanọ o rẹ jọ kẹ inievo nọ e rẹ bọ Egwa Uvie na. Inievo nọ owhe, ofou-owhre, hayo eware itieye efa e raha iwou rai a rẹ gwọlọ oria nọ a rẹ rria bẹsenọ utu ogbodhẹ u re fiobọhọ ruẹrẹ iwou rai. Ma du roro nọ ahwo nọ a wo emamọ iwou ọvo a rẹ sai fiobọhọ evaọ oke utiona ha, o sae jọnọ ahwo nana a fiobọhọ kẹ ahwo unuẹse buobu no. Kọ whọ sae kuvẹ re inievo nọ eware okpẹtu e via kẹ a ziọ uwou ra te rria o tẹ make rọnọ uwou ra u tulo ho?

10 Oniọvo-ọmọzae jọ evaọ obọ South Korea ọ kareghẹhọ okenọ o zizie inievo nọ i kpohọ isukulu Uvie na jọ ziọ uwou riẹ te rria. O kere nọ: “O jẹ kake ruọ omẹ oma tere he, keme oke yena me wo aye obọ yọ uwou mai o jọ kakao. Rekọ o jọ oware evawere kẹ omai gaga evaọ etoke nọ inievo na a je ro lele omai rria. Fikinọ oke yena me wo aye obọ, ma ruẹ epanọ ọzae-avọ-aye a rẹ were eva te nọ a te bi le itee evona evaọ egagọ Jihova.”

11. Fikieme u ro fo re mai hai zizie inievo nọ e kwa ziọ ukoko mai obọ ziọ uwou mai?

11 Ahwo nọ a ziọ ukoko mai obọ: Inievo jọ e rẹ sae kwa ziọ ẹkwotọ rai. O sae jọnọ inievo nọ e kwa ze ti fiobọhọ evaọ iruo usiuwoma ota na a rrọ usu enana. A jẹ sai vi ekobaro oke-kpobi ze inọ a nya ze ti fiobọhọ evaọ ukoko rai. Aikpobi na a nyasiọ oria nọ o reria e rai oma no ba ziọ okegbe gbe ukoko okpokpọ, yọ ẹsejọ o rẹ sae jọ ẹvẹrẹ gbe uruemu ẹwho ọkpokpọ. Ma te bi zizie ae ziọ uwou mai kẹ omakugbe, hayo kẹ emuọriọ hayo tube kpohọ oria kugbe, u ti fiobọhọ kẹ ae wo egbẹnyusu ekpokpọ, yọ u ti je ru nọ oria na te rọ kake reria ae oma.

12. Oriruo vẹ u dhesẹ nọ u du gwọlọ nọ ma wo eware buobu taure ma te dede amọfa rehọ họ?

12 Orọnikọ ma re wo eware buobu taure ma te zizie ohwo ziọ uwou mai hi. (Se Luk 10:41, 42.) Nọ oniọvo jọ ọ kareghẹhọ okenọ avọ aye riẹ a ro mu iruo imishọnare họ obọ, ọ ta nọ: “Ma gbẹ maha gaga oke yena, yọ ma jọ igbori, u te no ere no, urru obọ uwou o jẹ hai si omai. Evaọ owọwọ ẹdẹjọ, aye mẹ ọ jọ ọkọkora fiki ẹro ahwo uviuwou riẹ nọ o je voi, mẹ daoma bẹ re ọ sasa ovao rekọ u fiobọhọ họ. Kẹsena evaọ oware wọhọ ighọjọ ihrẹ gbabọ owọwọ yena, ohwo jọ o te kporo ẹthẹ mai. Nọ ma rovie ẹthẹ, ma tẹ ruẹ nọ ohwo nọ a bi wuhrẹ Ebaibol kugbe, ọ wha itiowo esa se omai. Anọ ọ nyaze ti dede imishọnare ekpokpọ na rehọ. Ma tẹ vuẹe nọ jọ ọ ruọ uwou, kẹsena ma tẹ jẹ ame kẹe da. Ma te je gbe iti eroro kẹe. Ma re te riẹ ẹvẹrẹ Swahili hi, yọ ọyomariẹ ọ riẹ Oyibo ẹta ha. Rekọ iweze yena u ru nọ ma ro mu usu họ emu kugbe inievo ẹkwotọ na avọ evawere.”

JỌ OWARE OVO O WHAHA OWHẸ AMỌFA ODEDEREHỌ HỌ

13. Erere vẹ ma rẹ sai wo nọ ma te bi dede amọfa rehọ?

13 Kọ oware jọ o whaha owhẹ amọfa odederehọ no vẹre? O tẹ rrọ ere, ẹsejọhọ kiyọ uvẹ nọ whọ hae rọ reawere omakugbe je mu usu kugbe amọfa u vru mi owhẹ na. Amọfa nọ who re dede rehọ yọ ugogo oware jọ nọ u re ru nọ oma o gbẹ rọ jọ owhẹ goli hi. Rekọ whọ sai roro nọ, ‘Eme o re tube ru nọ ohwo o gbe ro dede amọfa rehọ họ?’ Joma ta kpahe eware jọ.

14. Eme ma rẹ sai ru nọ ma gbe bi wo uvẹ gbe ẹgba nọ ma re ro weze bru hayo zizie ahwo ziọ uwou mai hi?

14 Oke gbe ẹgba mai: Idibo Jihova a wo eware hayo iruo sa-sa nọ e vọ rai abọ. Ejọ e rẹ sai roro nọ a wo oke hayo ẹgba nọ a re ro zizie ahwo ziọ uwou rai hi. Otẹrọnọ ere o rrọ kẹ owhẹ, kiyọ o te gwọlọ nọ whọ kiẹ omaa ra riwi. Kọ whọ sai ru inwene jọ re who wo uvẹ gbe ẹgba nọ who re ro weze bru amọfa hayo zizie ae ziọ uwou ra? Ebaibol na ọ tuduhọ Ileleikristi awọ nọ a hai dede erara rehọ. (Hib. 13:2) O thọ họ re ma ru uvẹ kẹ onana, oware nọ u fo eruo oye. Rekọ re whọ sai ru ere, o gwọlọ nọ who si no oke nọ who re ro ru eware nọ i wuzou tere he.

15. Eme ahwo jọ a rẹ ruawa kpahe nọ a tẹ gwọlọ zizie amọfa ziọ uwou rai?

15 Oghẹrẹ nọ who rri omara: Kọ u wo ẹdẹjọ nọ who je ti zizie ahwo ziọ uwou ra rekọ who te roro nọ whọ rẹ sai ru ei hi? Ahwo jọ a rẹ dhomovuọ hayo dhozọ inọ a te sai ru oma sasa ahwo nọ a zizie he. Amọfa a wo ugho tere he, fikiere a re roro nọ a te sae rẹrote ahwo nọ a zizie na wọhọ epanọ inievo efa evaọ ukoko na a re ru hu. Rekọ kareghẹhọ nọ, orọnikọ ikpeware nọ e rrọ uwou họ oware nọ o mai wuzou hu, ukpoye nọ uwou ra o tẹ rrọ fuafo jẹ rrọ kpatiẹ, u re ru eva were ahwo nọ who zizie.

16, 17. Eme who re ru nọ whọ tẹ be ruawa kpahe epanọ who re ro zizie ahwo ziọ uwou ra?

16 Otẹrọnọ o rẹ kẹ owhẹ awaọruọ nọ whọ tẹ gwọlọ zizie ahwo ziọ uwou ra, riẹ nọ whẹ ọvo o rrọ ere kẹ hẹ. Ọkpako ukoko jọ evaọ obọ Britain ọ ta nọ: “Ohwo ọ rẹ sae ruawa nọ ọ tẹ be ruẹrẹ oma kpahe kẹ erara. Rekọ wọhọ epanọ o rẹ jọ evaọ iruẹru efa nọ i wobọ kugbe egagọ Ọghẹnẹ na, irere gbe evawere nọ ma re wo u vi awaruọ mai kpekufiẹ. Mẹ reawere ẹkeriotọ kugbe erara jọ gaga dede nọ iti ma da yọ iku ọvo ma je gbe.” Kareghẹhọ nọ who te wo ewoma ahwo nọ who zizie họ iroro, u re fiobọhọ gaga. (Fil. 2:4) O rẹ were enwene ohwo kpobi re o gbiku eware nọ ọ rọ ẹro ruẹ no evaọ uzuazọ. O sae jọ nọ omakugbe utiona ọvo amọfa a re ro wo uvẹ nọ a rẹ rọ nọ omai re ma gbiku uzuazọ mai kẹ ae. Ọkpako ukoko ọfa o kere nọ: “Me te zizie inievo ukoko na ziọ uwou mẹ, u re fiobọhọ kẹ omẹ riẹ oghẹrẹ ohwo nọ a rrọ ziezi, maero kọ epanọ a ro kurẹriẹ ziọ ukoko na.” Ma te wo ewoma amọfa họ iroro, o rẹ wha evawere fihọ omakugbe kpobi nọ ma rrọ.

17 Oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọ rrọ ọkobaro ọ rẹ kuvẹ re inievo nọ e ziọ isukulu ukoko na sa-sa a rria uwou riẹ. Ọ ta nọ: “Oke ọsosuọ mẹ jẹ ruawa keme uwou mẹ u tulo ho, yọ egbara gbe eware anwae me wo. Aye oniọvo jọ nọ o bi wuhrẹ evaọ isukulu na ọ liẹliẹ udu te omẹ otọ gaga. Ọ ta nọ, anwẹnọ avọ ọzae riẹ a rrọ iruo ọsẹro okogho na, eva e rẹ were ae gaga oka kpobi nọ a rria kugbe oniọvo nọ ọ rehọ egagọ Jihova karo wọhọ ae omarai, o tẹ make rọnọ o wo emamọ oware ovo ho. Onana o kareghẹhọ omẹ ẹme nọ oni mẹ ọ jẹ hae ta kẹ omai evaọ okenọ ma gbẹ jọ emaha inọ: ‘Ukodo nọ a rehọ ẹbe there nọ uyoyou o rrọ u woma vi okpemu.’” (Itẹ 15:17) Oware nọ o mai wuzou họ uyoyou nọ who re dhesẹ kẹ ahwo nọ who zizie ziọ uwou ra, fikiere u du gwọlọ nọ whọ ruawa ha.

18, 19. Ẹvẹ amọfa nọ ma re zizie ziọ uwou mai u re ro fiobọhọ nwene ekpehre eriwo nọ ma wo kpahe ae?

18 Oghẹrẹ nọ who rri amọfa: Kọ u wo ohwo jọ evaọ ukoko ra nọ eva riẹ e rẹ were owhẹ tere he? Whọ gbẹ daoma whaha eriwo utiona ha, o rẹ sae wha egrẹ ze nọ o rẹ jotọ ribri. Ohwo ọ gbẹ were owhẹ hẹ, whọ te gwọlọ zizie ei ziọ uwou ra ha. Hayo o sae jọnọ oniọvo jọ o ru owhẹ eva dha evaọ okenọ u kpemu, yọ o rrọ bẹbẹ kẹ owhẹ re whọ rọvrẹ riẹ.

19 Re ma sai wo emamọ usu kugbe amọfa, te makọ ewegrẹ mai, Ebaibol na ọ ta nọ ma hai dede ai rehọ. (Se Itẹ 25:21, 22.) Ma te zizie ohwo ziọ uwou mai, o rẹ sai ru nọ ẹbẹbẹ nọ ma wo kugbei o re ro kpotọ, nọ ma re ro yerikugbe ziezi. O rẹ sai ru nọ ma re ro muẹrohọ emamọ iruemu ohwo na ziezi, oghẹrẹ iruemu nọ Jihova ọ jọ oma riẹ ruẹ nọ o ro si rie ziọ ukoko riẹ. (Jọn 6:44) Nọ uyoyou o tẹ wọ omai zizie ohwo nọ o rẹro riẹ hẹ ziọ uwou mai, o rẹ sai ru uvẹ fihọ nọ ma re ro zihe ruọ obọdẹ egbẹnyusu. Ẹvẹ whọ sae rọ ruẹ nọ uyoyou o be wọ owhẹ zizie omọfa ziọ uwou ra? Edhere jọ họ, who te lele ohrẹ nọ o rrọ Ahwo Filipai 2:3 nọ o ta nọ: “Avọ omaurokpotọ wha rri amọfa inọ a rro vi owhai.” Ma tẹ be hae daoma rri gwọlọ idhere nọ inievo mai a rọ rro vi omai, wọhọ oriruo evaọ ẹrọwọ rai, ithihakọ, udu nọ a wo, hayo emamọ iruemu efa jọ, u ti ru nọ uyoyou mai rọkẹ ae o te rọ ga viere, yọ ma te gwọlọ zizie ae ziọ uwou mai.

DHESẸ EMAMỌ URUEMU NỌ A TE ZIZIE OWHẸ

Ahwo nọ a zizie amọfa a rẹ ruẹrẹ oma kpahe kẹ erara rai ziezi (Rri edhe-ẹme avọ 20)

20. Fikieme ma re ro ru ẹme mai gba nọ ma tẹ rọwo fihọ uzizie no, kọ ẹvẹ ma sai ro ru onana?

20 Devidi ọso-ilezi na ọ nọ inọ: “O ỌNOWO, ono ọ rẹ te ria evaọ uwoudhu-egagọ ra?” (Ol. 15:1) Kẹsena Devidi ọ tẹ ta kpahe emamọ iruemu sa-sa nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ ahwo nọ a be ziọ uwou egagọ riẹ a re wo. Uruemu jọ nọ ọ fodẹ họ, ẹme mai nọ ma re rugba. Ọ ta nọ ohwo otiọye ọ rẹ jọ “ọnọ ọ yeya kẹ ọrivẹ riẹ nọ ọ rẹ rẹriẹ hẹ, o tẹ make yayẹ e dede.” (Ol. 15:4) Ma tẹ rọwo kẹ ohwo nọ ma ti kpohọ oria riẹ no, ajọ ma du mu rẹriẹ unu hu. O sae jọ nọ ohwo nọ o zizie omai na ọ ruẹrẹ eware kpahe no, fikiere iruo riẹ e rẹ jọ uvrẹvru nọ ma gbẹ nya ha. (Mat. 5:37) Ahwo jọ a rẹ rẹriẹ unu kpahe uzizie ọsosuọ nọ omọfa o te zizie ae kpohọ oria ofa nọ a roro nọ o mai woma. Kọ oyena u dhesẹ uyoyou gbe adhẹẹ? Ijo. Ma tẹ rọwo fihọ uzizie no, u fo nọ ma re dhesẹ edẹro kẹ oware kpobi nọ ohwo nọ o zizie omai na ọ kẹ omai. (Luk 10:7) Yọ otẹrọnọ oware jọ nọ ma rẹ sai ru oware ovo kpahe he o te whaha omai, u ti woma gaga re ma kake vuẹ ohwo nọ o zizie omai na.

21. Ẹvẹ adhẹẹ nọ ma rẹ rọkẹ iruemu ẹwho u re ro dhesẹ nọ ma wo emamọ uruemu nọ a te zizie omai?

21 U wuzou gaga re ma rọ adhẹẹ kẹ iruemu ewho sa-sa. Evaọ ewho jọ, ohwo ọ rẹ sai weze bru omọfa ababọ ẹvuẹ nọ ọ vuẹ riẹ kpahotọ; rekọ evaọ eria efa, a rẹ nabi ru ọruẹrẹfihotọ na tao. Evaọ eria jọ, oware nọ o mai woma a rẹ rọ ghọ ọrara, kẹsena ahwo uviuwou na a vẹ tẹ rehọ; rekọ evaọ eria efa, a rẹ ghale eware na kpobi ẹrẹrẹ. Evaọ ekwotọ jọ, ahwo nọ a zizie a rẹ wha oware lele oma ziọ oria ohwo nọ o zizie i rai, wọhọ oware nọ a rẹ re; rekọ evaọ ekwotọ efa, eva e rẹ mai were ohwo nọ o zizie owhẹ nọ whọ gbẹ wha oware ovo lele oma ha. Yọ evaọ ewho jọ, ohwo ọ rẹ se ẹsiẹvo hayo isiava nọ a te zizie ei; rekọ evaọ eria efa, a re rri oware utiona wọhọ ọjẹfiẹ. Joma daoma kpobi ruẹ nọ ma ru eva were ohwo nọ o zizie omai.

22. Fikieme u ro wuzou re ma hai “dede ohwohwo rehọ”?

22 Pita ukọ na o kere nọ: “Urere eware kpobi o kẹlino.” (1 Pita 4:7) Uye ulogbo nọ a re te ruẹ obọ riẹ hẹ o be tha. Nọ akpọ na o bi dhe eyeyoma na, o gwọlọ ma ru uyoyou nọ ma wo kẹ ibe Ileleikristi mai ga. Enẹna o mae gwọlọ nọ ma ru lele ohrẹ nọ Pita ọ kẹ omai inọ: “Wha hai dede ohwohwo rehọ.” (1 Pita 4:9) Onana yọ obọdẹ uruemu nọ u ti serihọ họ.