Otofa ẹme nọ a fa “ami” na họ “ere o rẹ jọ,” hayo “ginọ ere.” U no ẹme Hibru ze nọ otofa riẹ o rrọ, “jọ ohwo uzẹme,” “jọ ohwo nọ a re fievahọ.” Ẹsejọ, a jẹ hae ta ẹme nana nọ ahwo a te bi guẹdhọ evaọ ekọto. Nọ ohwo o te duwu iyei no, o ve bo nọ “ami” ro dhesẹ nọ ẹme nọ ọ ta na uzẹme, gbe nọ ọ rọwo inọ ọ rẹ rọ uzou riẹ wha oware kpobi nọ u no ẹme na ze. (Ik. 5:22) O te bo “ami” evaọ ogbotu, oyena u re ru ei tubẹ mae gbaemu nọ o re ru ẹme riẹ na gba.​—Neh. 5:13.

Obe Iziewariẹ uzou avọ 27 o ta kpahe obọdẹ oriruo jọ orọ ahwo nọ a bo “ami.” Nọ ahwo Izrẹl a ruọ Ẹkwotọ Eyaa na no, a te kokohọ udevie Ugbehru Ebal avọ Ugbehru Gẹrizim re a yo Uzi na nọ a bi ti se do via. Orọnikọ a nyaze te gaviezọ ọvo ho, rekọ a rẹ jẹ rọ unu rai whowho via inọ a rọwo nọ a ti koko Uzi na. A je bo nọ “Ami!” nọ a je se kpahe uye nọ u re noi ze nọ a tẹ ghẹmeeyo kẹ izi Jihova. (Izie. 27:15-26) Dai roro epanọ edo na ọ ga te okenọ ezae, eyae, gbe emaha nọ i bu te idu buobu a ku unu gbe bi bo nọ “Ami!” (Jos. 8:30-35) Ababọ avro, eme nọ a ta evaọ ẹdẹ yena e rẹ thọrọ ae ẹro vievie he. Yọ ahwo Izrẹl a ru ẹme rai na gba, keme Ebaibol na ọ ta nọ: “Ahwo Izrẹl a ruabọhọ jẹ gọ Jihova evaọ oke Joshua kpobi gbe evaọ oke ekpako kpobi nọ e gbẹ jọ uzuazọ okenọ Joshua o whu no, enọ e riẹ kpahe eware kpobi nọ Jihova o ru kẹ ahwo Izrẹl.”​—Jos. 24:31.

Jesu ọ jẹ hai bo “ami” re ro dhesẹ nọ ẹme nọ ọ jẹ ta uzẹme, rekọ o ru ere evaọ  edhere oghẹrẹsa. Ọ jẹ hai bo “ami” (onọ a fa “uzẹme” evaọ Isoko) evaọ emuhọ ẹme nọ ọ be te ta, ro dhesẹ nọ ẹme na uzẹme, orọnikọ o je bo “ami” evaọ ekuhọ ẹme nọ ohwo jọ ọ ta ha. Ẹsejọ Jesu ọ rẹ wariẹ ẹme na, inọ “ami, ami,” (onọ a fa “uzẹme kpobi” evaọ Isoko). (Mat. 5:18; Jọn 1:51) Ọ rọ ere kẹ ahwo nọ a jẹ gaviezọ kẹe imuẹro inọ ẹme kpobi nọ ọ be ta ginọ uzẹme. Jesu o te ohwo nọ ọ rẹ kẹ imuẹro itieye keme ọye Jihova ọ kẹ udu nọ o re ro ru eyaa Ọghẹnẹ kpobi gba.​—2 Kọr. 1:20; Evia. 3:14.

Ahwo Izrẹl a jẹ hai bo nọ “ami” nọ a te bi jiri Jihova jẹ lẹ sei. (Neh. 8:6; Ol. 41:13) Nọ ahwo a te bo nọ “ami” evaọ ekuhọ olẹ, oyena u dhesẹ nọ a rọwo fihọ ẹme nọ a jọ olẹ na ta na. Onana u re ru nọ ahwo kpobi nọ a rrọ etẹe a rẹ rọ kpahe fihọ olẹ na, yọ onana o rẹ kẹ ae evawere evaọ egagọ Jihova. Ere o via evaọ okenọ Devidi ovie na ọ rehọ etehe ọvọ Jihova ziọ Jerusalẹm. Nọ a je ru ehaa fiki onana, Devidi ọ tẹ lẹ obọdẹ olẹ jọ nọ ọ so fihọ ole, onọ o rrọ obe 1 Iruẹru-Ivie 16:8-36. Ẹme nọ ọ jọ olẹ na ta u duobọte ahwo nọ a jọ etẹe te epanọ “ahwo na kpobi a [ro] kuenu nọ, ‘Ami!’ a te jiri Jihova.” Ẹhẹ, unu nọ a kugbe ro bo nọ “Ami” na u ru nọ a rọ ghọghọ gaga evaọ ẹdẹ yena.

Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ a jẹ hai bo nọ “ami” re nọ a te bi jiri Jihova. Ahwo nọ a kere Ebaibol a fi ẹme na ba ileta nọ a kere se ikoko sa-sa. (Rom 1:25; 16:27; 1 Pita 4:11) Obe Eviavia o tubẹ ta kpahe ikọ-odhiwu nọ i je jiri Jihova evaọ obọ odhiwu, bi bo nọ: “Ami! Wha jiri Jah!” (Evia. 19:1, 4) Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ a jẹ hai bo “ami” re evaọ ekuhọ olẹ, okenọ a te kokohọ kẹ egagọ. (1 Kọr. 14:16) Rekọ, orọnikọ a jẹ hai dhe ẹme yena ẹwẹwariẹ ababọ erorokpahe he.

Nọ ma ruẹ epanọ idibo Jihova a rọ rehọ “ami” ruiruo no na, ababọ avro, whọ ruẹ no inọ “Ami” ginọ obọdẹ ẹme nọ a rẹ ta ro ku olẹ  họ. Nọ ma te bo “ami” evaọ ekuhọ olẹ mai, u re dhesẹ nọ olẹ na u no omai eva ze. Epọvo na re, nọ ma te bo “ami” evaọ ekuhọ olẹ ogbotu, o tẹ make rọnọ ma tae họ eva, u re dhesẹ nọ ma rọwo fihọ olẹ nọ a lẹ na. Joma ta kpahe eware efa nọ “ami” nọ ma re bo o rọ roja.

Onana yọ abọjọ egagọ mai. Olẹ yọ edhere jọ nọ ma rẹ rọ gọ Jihova, yọ orọnikọ ẹme nọ ma ta evaọ olẹ na ọvo o roja ha, rekọ te oghẹrẹ nọ ma ru evaọ olẹ na. Ma tẹ gbaemu nọ ma ti bo “ami” evaọ ekuhọ olẹ, onana u re fiobọhọ kẹ omai jọ kpatiẹ jẹ gaviezọ ziezi evaọ etoke olẹ na.

U re ru omai wo okugbe. Nọ a tẹ be lẹ evaọ ogbotu, oware ovona mai kpobi evaọ ukoko na ma be gaviezọ kẹ. (Iruẹru 1:14; 12:5) Mai kpobi ma te ku unu gbe bo “Ami,” u re ru omai wo okugbe ziezi. Nọ mai kpobi ma tẹ rọ unu ovo bo “Ami,” o tẹ make rọnọ ma bo rie do via hayo tae họ eva, olẹ mai na o sae lẹliẹ Jihova ru oware nọ ma yare na.

Ma rẹ rọ ere jiri Jihova. Jihova o re muẹrohọ omoware kpobi nọ ma bi ru rọ gọe. (Luk 21:2, 3) Ọ rẹ ruẹ oware nọ o rrọ udu mai gbe ẹjiroro nọ ma bi ro ru oware kpobi. O tẹ make rọnọ obọ uwou ma be jọ rehọ ifonu gaviezọ kẹ ewuhrẹ ukoko, jọ u mu omai ẹro nọ Jihova o bi muẹrohọ “ami” nọ ma be romakpotọ bo na. Ma te ru ere, yọ ma bi ku unu gbe inievo nọ e rrọ obọ Ọgwa Uvie jiri Jihova.

O rẹ sae wọhọ nọ “ami” nọ ma bi bo u te oware ovo ho, rekọ o rrọ ere vievie he. Obe jọ nọ o rẹ fotọ eme Ebaibol o ta nọ, idibo Ọghẹnẹ a te bo “ami,” “a rẹ rọ ẹkwoma ẹme ọvo nana dhesẹ evaifihọ, ọrọwokugbe, gbe ẹruore nọ o rrọ udu rai.” Ajọ “ami” kpobi nọ ma bo o were Jihova.​—Ol. 19:14.