MAI kpobi ma gwọlọ nọ a re rri omai wọhọ ahwo owoma. Dede na, o lọhọ tere he re a ru ewoma evaọ akpọ nana. Ahwo buobu a “you oware uwoma ha.” (2 Tim. 3:3) A rẹ gwọlọ jiroro kẹ omarai kpahe oware nọ u woma gbe onọ u yoma. O wọhọ ẹsenọ a be ta nọ “ewoma yọ eyoma jẹ ta nọ eyoma yọ ewoma.” (Aiz. 5:20) U te no ere no, oghẹrẹ nọ a rọ yọrọ omai gbe sebaẹgba mai u re je ru ei bẹbẹ kẹ omai re ma ru ewoma. Fikiere, o rẹ sae jọ omai oma wọhọ epanọ o rrọ kẹ oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Anne. * Dede nọ oniọvo nana ọ gọ Jihova kri no, ọ ta nọ: “O rrọ bẹbẹ kẹ omẹ re mẹ rọwo nọ mẹ sae jọ emamọ ohwo.”

O rrọ oware evawere gaga inọ mai kpobi ma rẹ sai ru ewoma! Ewoma yọ abọjọ uruemu nọ ẹzi ọfuafo na o re fiobọhọ kẹ ohwo wo, yọ ẹzi Ọghẹnẹ o wo ogaga vi eware kpobi nọ i re ru ei bẹbẹ kẹ omai re ma ru ewoma. Joma romatotọ ta kpahe oware nọ ewoma ọ rrọ, jẹ riẹ oghẹrẹ nọ ma sai ro dhesẹ uruemu nana ziezi.

Re a tae lọlọhọ, ewoma yọ uruemu ezi, hayo oware uwoma uruo, onọ o kare eyoma. Ohwo owoma ọ rẹ gwọlọ idhere nọ o re ro fiobọhọ kẹ amọfa, yọ o re ru eware iwoma kẹ amọfa.

Ababọ avro, whọ be hae ruẹ ahwo nọ a re ru eware iwoma kẹ ahwo uviuwou rai gbe egbẹnyusu rai. Kọ etẹe ewoma ọ jọ kuhọ? Uzẹme na họ, mai ahwo-akpọ ma sai ru ewoma ẹsikpobi hi, keme Ebaibol na ọ ta nọ “ohwo okiẹrẹe ọvuọvo ọ rrọ otọakpọ na ha nọ o re ru oware uwoma ẹsikpobi nọ ọ rẹ raha uzi vievie he.” (Ọtausi. 7:20) Pọl ukọ na ọ ta eva riẹ, inọ: “Mẹ riẹ nọ oware uwoma ovo o rrọ eva mẹ hẹ, koyehọ evaọ uwo mẹ.” (Rom 7:18) Fikiere, ma tẹ gwọlọ ru ewoma, oware nọ u fo nọ ma re ru họ, ma rẹ nyabru Jihova nọ ọ rrọ Ehri ewoma na.

Jihova Ọghẹnẹ họ ọnọ o wo udu nọ ọ rẹ rọ vuẹ omai oware nọ u woma. Ebaibol na ọ ta kpahe iẹe nọ: “Who woma, yọ iruo ra i woma. Wuhrẹ omẹ ijaje ra.” (Ol. 119:68) Joma ta kpahe abava ewoma Jihova nọ a jọ oria nana fodẹ na.

Jihova o woma. Ewoma ọ da Jihova oma fia. Roro kpahe oware nọ o via nọ Jihova ọ ta kẹ Mosis nọ: “Me ti ru ewoma mẹ kpobi nya aro ra vrẹ.” Nọ oruaro Jihova, onọ u kugbe ewoma riẹ, o jẹ nyavrẹ, Mosis o te yo eme nana: “Jihova, Jihova, Ọghẹnẹ nọ o wo ohrọ-oriọ gbe ọdawẹ, nọ ọ rẹ kaki mu ofu hu yọ ọ vọ avọ uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ gbe uzẹme, nọ o re dhesẹ uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ kẹ idu ahwo, ọnọ ọ rẹ rehọ oruthọ gbe uzioraha gbe umuomu rọvrẹ, rekọ ọ rẹ siọ enọ e reabe uye ba ẹkẹ hẹ.” (Ọny. 33:19; 34:6, 7) Onana u dhesẹ vevẹ nọ Jihova ọ vọ avọ ewoma. Dede nọ Jesu họ ohwo-akpọ nọ ọ mai ru ewoma kpaobọ, ọ ta nọ: “Ohwo ọvo o woma ha ajokpaọ omọvo, Ọghẹnẹ.”​—Luk 18:19.

 Iruo Jihova i woma. Ewoma o re dhesẹ oma via evaọ oware kpobi nọ Jihova o bi ru. “Jihova o re ru ewoma kẹ ohwo kpobi, yọ a rẹ jọ evaọ iruo riẹ kpobi ruẹ ohrọ riẹ.” (Ol. 145:9) Jihova o wo ọriẹwẹ hẹ nọ o te bi dhesẹ ewoma, ọye ọ kẹ omai uzuazọ gbe eware kpobi nọ ma rẹ rọ kuọ oma. (Iruẹru 14:17) Ewoma riẹ o re dhesẹ oma via nọ ọ tẹ rọvrẹ omai. Ọso-ilezi na o kere nọ: “Who woma, O Jihova, yọ whọ ruẹrẹ oma kpahe re whọ rọvrẹ.” (Ol. 86:5) O rẹ sai mu omai ẹro nọ “Jihova ọ rẹ siọ oware uwoma ba eru hu rọ kẹ enọ e be nya evaọ ẹgbakiete.”​—Ol. 84:11.

Ọghẹnẹ ọ ma omai evaọ uwoho riẹ, fikiere ma rẹ sae jọ ahwo owoma je ru oware uwoma wọhọ ọyomariẹ. (Emu. 1:27) Dede na, Ebaibol na ọ kẹ idibo Ọghẹnẹ ohrẹ inọ jọ a “wuhrẹ epanọ a re ru oware uwoma.” (Aiz. 1:17) Rekọ, ẹvẹ ma sai ro wo emamọ uruemu nana? Joma ta kpahe idhere esa jọ.

Orọ ọsosuọ, ma rẹ sae lẹ kẹ ẹzi ọfuafo na, onọ ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ Ileleikristi ru ewoma wọhọ epanọ Jihova ọ gwọlọ. (Gal. 5:22) Ẹhẹ, ẹzi Ọghẹnẹ ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai you oware nọ u woma jẹ siọ oware nọ u yoma. (Rom 12:9) Evaọ uzẹme, Ebaibol na ọ ta nọ Jihova ọ sai ru omai “ga re [ma] sai ru oware uwoma kpobi jẹ ta eme iwoma kpobi.”​—2 Tẹs. 2:16, 17.

Orọ avọ ivẹ, u fo nọ ma re se Ẹme Ọghẹnẹ nọ ọ rọ ẹzi riẹ kere na. Ma te bi ru ere, Jihova o ti wuhrẹ omai “oware uwoma kpobi” jẹ ruẹrẹ omai kpahe “kẹ iruo iwoma kpobi.” (Itẹ 2:9; 2 Tim. 3:17) Ma te bi se Ebaibol na je roro didi kpahe eware nọ ma se, eware iwoma e rẹ vọ omai udu kpahe Ọghẹnẹ gbe oreva riẹ. Eware iwoma nana nọ ma kokohọ udu mai na i ve ti fiobọhọ kẹ omai evaọ oke ofa.​—Luk 6:45; Ẹf. 5:9.

Orọ avọ esa, ma rẹ daoma mai kpobi re ma “rọ aro kele oware uwoma.” (3 Jọn 11) Ma rẹ jọ Ebaibol na ruẹ iriruo ahwo nọ ma rẹ rọ aro kele. Oriruo Jihova avọ Jesu họ onọ o mai woma. Rekọ, amọfa a riẹ nọ i ru ewoma ziezi nọ ma rẹ sae rọ aro kele re. Imava jọ nọ ma rẹ sai roro kpahe họ Tabita avọ Banabas. (Iruẹru 9:36; 11:22-24) Whọ sai wo erere nọ whọ tẹ romatotọ se kpahe ae evaọ Ebaibol na, je muẹrohọ oware nọ a ru ro fiobọhọ kẹ amọfa. Roro kpahe eware nọ whọ rẹ sai ru ro fiobọhọ kẹ ahwo jọ evaọ uviuwou ra gbe ukoko na. Je muẹrohọ irere nọ i te aimava na fikinọ a je ru ewoma kẹ amọfa. Irere itieye e sai te owhẹ re.

 Ma sai je roro kpahe ahwo jọ evaọ oke mai na nọ a be hai ru ewoma. Wọhọ oriruo, roro kpahe ekpako ukoko na nọ i “you ewoma,” enọ e be hai ru iruo taso tuvo. Amọfa jọ nọ ma re roro kpahe họ, inievo-emetẹ mai nọ e be gọ Jihova anwọ ikpe buobu ze na, enọ e be rọ ẹme gbe oriruo rai “wuhrẹ oware nọ u woma.” (Tait. 1:8; 2:3) Oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Roslyn ọ ta nọ: “Ogbẹnyusu mẹ ọ be hae daoma fiobọhọ kẹ inievo na jẹ tuduhọ ae awọ evaọ ukoko na. Ọ be hai roro kpahe oghẹrẹ nọ eware e rrọ kẹ ae, yọ ẹsibuobu ọ rẹ kẹ ae omoware jẹ rọ idhere efa fiobọhọ kẹ ae. Me rri oniọvo nana fihọ emamọ ohwo.”

Jihova ọ tuduhọ idibo riẹ awọ nọ a hae “gwọlọ oware uwoma.” (Emọs 5:14) Ma te ru enẹ, o te kẹ omai ọwhọ ru ewoma je wo evawere kpahe izi Jihova.

Ma du roro ho inọ re ma sai ru ewoma o gwọlọ nọ ma rẹ rọ edhere ologbo fiobọhọ kẹ ohwo hayo ru okpọghọ jọ tao. Wọhọ oriruo, ohwo nọ ọ rẹ drọ iwoho, orọnikọ usi ovo hayo ivẹ jọ ọvo o re ro ru uwoho na wowoma ha. Ukpoye, isi buobu i re ru onana. Epọvo na re, emeware esese buobu nọ ma re ro fiobọhọ kẹ amọfa i re ru omai jọ ahwo owoma.

Ebaibol na ọ tuduhọ omai awọ nọ ma jọ ahwo nọ a “ruẹrẹhọ” hayo “ruẹrẹ oma kpahe” kẹ iruo iwoma. (2 Tim. 2:21; Tait. 3:1) Ma tẹ be hai muẹrohọ eware nọ e be via kẹ amọfa, ma te ruẹ idhere nọ ma re ro ru eva were ọrivẹ mai, “onọ o rẹ kẹe erere, [jẹ] bọe ga.” (Rom 15:2) Onana o sae gwọlọ nọ ma kẹ ae omoware nọ ma wo. (Itẹ 3:27) Ma sai zizie ohwo ziọ uwou mai kẹ emuọriọ, hayo omakugbe nọ ma rẹ jọ tuduhọ ohwohwo awọ. Ma tẹ riẹ nọ ohwo jọ ọ be mọ, ma sai there ememu sei, weze bru ei, hayo rọ ifonu sei. Avro ọ riẹ hẹ, ma rẹ sae ruẹ uvẹ sa-sa nọ ma rẹ rọ ta “ẹme owoma nọ ọ rẹ bọ amọfa ga . . . re o wha erere se enọ i bi yoi.”​—Ẹf. 4:29.

Ma rẹ daoma rọ aro kele Jihova ru ewoma kẹ ahwo kpobi. Fikiere, ma re dhesẹ ọriẹwẹ hẹ. Obọdẹ edhere jọ nọ ma re ro ru onana họ, usi uwoma Uvie Ọghẹnẹ nọ ma rẹ ta kẹ ahwo kpobi. Wọhọ epanọ Jesu ọ ta, ma rẹ daoma ru ewoma kẹ ahwo nọ a be maki mukpahe omai. (Luk 6:27) O rẹ thọ vievie he nọ ma tẹ rrọ wowou je bi ru ewoma kẹ amọfa, keme “uzi ovo o wọso eware itieye na ha.” (Gal. 5:22, 23) Ma tẹ be hai dhesẹ uruemu uwoma dede nọ a bi kpokpo omai, o rẹ sai si ahwo ziọ egagọ Ọghẹnẹ jẹ wha orro sei.​—1 Pita 3:16, 17.

“Emamọ ohwo o re wo osohwa iruẹru riẹ.” (Itẹ 14:14) Irere jọ vẹ i re no ewoma oruo ze? Ma tẹ be hai ru ewoma kẹ amọfa, a te riẹ omai ru ziezi re. (Itẹ 14:22) Amọfa a gbẹ be make riẹ omai ru hu, ma tẹ be hai ru ewoma ghele, o rẹ sai ru udu rai lọhọ jẹ ghra evega rai no.​—Rom 12:​20, ẹme-obotọ.

Ahwo buobu a rẹ sai gbiku irere nọ a wo fikinọ a siobọno eyoma je bi ru oware nọ u woma. Wọhọ oriruo, Nancy ọ ta nọ: “Nọ mẹ jẹ whẹro ze, mẹ jẹ hai mu ru, gbe-ọfariẹ, yọ me wo adhẹẹ kẹ ohwo ho. Rekọ nọ me wuhrẹ kpahe izi Ọghẹnẹ je mu ai họ ekoko no, me te mu evawere họ ewo. Enẹna, me bi mu ọghọ kẹ omamẹ.”

Ẹjiroro nọ ma rẹ mai ro ru ewoma họ, u re ru eva were Jihova. O tẹ make rọnọ ahwo buobu a be ruẹ ewoma nọ ma bi ru hu, Jihova ọ be ruẹ. O bi muẹrohọ iroro iwoma mai gbe eware iwoma kpobi nọ ma bi ru. (Ẹf. 6:7, 8) Eme o bi no onana ze? “Emamọ ohwo o re wo ọjẹrehọ Jihova.” (Itẹ 12:2) Fikiere, joma hai ru ewoma ẹsikpobi. Jihova ọ ya eyaa nọ “oruaro gbe ọghọ gbe udhedhẹ i ti te ohwo kpobi nọ o bi ru oware uwoma.”​—Rom 2:10.