Jack avọ Marie-Line a kuomagbe bi ru iruo odibọgba oke-kpobi na anwọ 1988. Oria okpokpọ o rẹ kake reria ae oma gaga, yọ a jọ eria sa-sa ru iruo Uvie na no evaọ Guadeloupe gbe French Guiana. Uwou ogha France o be rẹrote iruo Uvie na evaọ ekwotọ nana enẹna. Joma nọ Jack avọ Marie-Line enọ jọ.

Eme ọ lẹliẹ owhai mu iruo odibọgba oke-kpobi na họ?

Marie-Line: Nọ mẹ jọ ọmaha evaọ Guadeloupe, mẹ jẹ hai lele oni mẹ kpohọ usi uwoma ota kẹse kẹse. Oni mẹ o wo ajọwha gaga kẹ iruo usi uwoma ota na. Me you amọfa gaga, fikiere nọ mẹ nwani nwrotọ no isukulu evaọ 1985, me te mu iruo ọkobaro họ.

Jack: Nọ mẹ gbẹ jọ uzoge, me mu usu kugbe inievo nọ i wo ajọwha usi uwoma ota nọ e jọ iruo odibọgba oke-kpobi. Mẹ jẹ hai ru ọkobaro obufihọ evaọ oke ehọlide. Ẹsejọ ma jẹ hae ruọ omoto evaọ Ẹdẹ-Ọmaha gbe Ẹdoka nyai kuomagbe ekobaro na evaọ ẹkwotọ rai. Ma rẹ ta usi uwoma no ohiohiẹ rite owọwọ kẹsena ma ve kpohọ unueri jọ nyai serihọ. Usi uwoma o jẹ hae were kẹhẹ evaọ oke yena!

Nọ mẹ avọ Marie-Line ma ruọ orọo no evaọ 1988, u kri hi, mẹ tẹ jọ udu mẹ ta nọ, ‘Enẹna nọ ma wo uvẹ no na, ma sai wobọ ziezi evaọ iruo Uvie na.’ Fikiere me te mu iruo ọkobaro họ re. Nọ ukpe ovo o vrẹ no, ma te kpohọ Isukulu Ekobaro, kẹsena a tẹ rọ omai mu ekobaro obọdẹ. A vi omai kpohọ eria sa-sa evaọ Guadeloupe, yọ ma wo evawere gaga evaọ iruo na. Uwhremu na a te vi omai kpohọ French Guiana.

Anwọ ikpe buobu ze na, a nwene iruo rai unuẹse buobu no evaọ ukoko na. Eme o bi fiobọhọ kẹ owhai nọ oria okpokpọ o be hae rọ kake reria owhai oma?

Marie-Line: Inievo nọ e rrọ uwou ogha French Guiana a riẹ nọ obe Aizaya 6:8 họ oria Ebaibol nọ o rẹ mae were omai. Fikiere ẹsikpobi nọ a tẹ rọ ifonu se omai a rẹ rọ emiehwẹ ta kẹ omai nọ, “Kọ wha kareghẹhọ oria Ebaibol nọ o rẹ mae were owhai na?” Nọ a tẹ nwane nọ omai ere, ma vẹ riẹ nọ a bi ti nwene iruo mai. Ma vẹ ta kẹ ae nọ, “Mai na! Vi omai!”

 Ma rẹ rọ oria nọ ma rrọ wawo oria nọ ma jọ vẹre he keme onana o sai ru nọ ma gbe ro wo evawere evaọ iruo mai hi. Yọ oria kpobi nọ a vi omai nya, ma rẹ daoma riẹ inievo na.

Jack: Evaọ okenọ u kpemu, inievo jọ nọ i you omai a rẹ gwọlọ nọ ma kpohọ eria efa nọ a vi omai nya ha keme a gwọlọ nọ ma kwa siọ ae ba ha. Rekọ nọ ma kwa no obọ Guadeloupe no, oniọvo-ọmọzae jọ ọ kareghẹhọ omai ẹme Jesu nọ ọ rrọ Matiu 13:38, inọ: “Udhu na họ akpọ na.” Fikiere nọ a te vi omai kpohọ oria okpokpọ, ma rẹ kareghẹhọ omamai inọ iruo Uvie na ma gbe bi ru na ghelọ oria kpobi nọ ma rrọ evaọ akpọ na kẹhẹ. Oware nọ o mai wuzou họ ẹkwotọ usi uwoma ota na gbe ahwo nọ a rrọ eva riẹ!

Nọ ma te te ẹkwotọ ọkpokpọ, ma rẹ ruẹ nọ ahwo a be sae rria oria na avọ evawere. Fikiere ma rẹ daoma yeri uzuazọ epanọ ahwo ẹkwotọ na a bi yeri. Dede nọ emu rai o wo ohẹriẹ, ma rẹ re oware kpobi nọ a be re jẹ da oghẹrẹ ame kpobi nọ a be da, rekọ ma rẹ ruẹ nọ ma ru rai fuafo tao. Ma rẹ daoma ta ẹme ezi oria kpobi nọ ma kpohọ.

Marie-Line: Ma wuhrẹ eware buobu mi inievo nọ e rrọ ẹkwotọ na. Mẹ kareghẹhọ oware jọ nọ o via nọ ma kaki te French Guiana. Oso ọ jẹ rrọ gaga ẹdẹjọ, fikiere ma te je roro nọ oso na ọ te ka no taure ma te ti kpohọ usi uwoma. Rekọ oniọvo-ọmọtẹ jọ ọ tẹ nọ omẹ nọ, “Ẹvẹ, ma nyavrẹ?” Onọ na u gbe omẹ unu, mẹ tẹ nọe nọ, “Evaọ oso nana?” Ọ tẹ vuẹ omẹ nọ, “Tọlọ asasa ra re ma ruọ ẹdhighere mai re ma dhẹ vrẹ.” Ere me ro wuhrẹ epanọ a re kru asasa họ obọ rọ dhẹ ẹdhighere. Me gbe wuhrẹ onana ha, mẹ hae sai kpohọ usi uwoma ha evaọ ezi iso!

A vi owhai kpohọ eria sa-sa nọ i bu te ikpegbisoi no. Kọ wha wo ẹme jọ nọ wha rẹ sae ta ro fiobọhọ kẹ amọfa nọ a gwọlọ kwa?

Marie-Line: Re a kwa no oria ruọ oria, okolo iruo ho. Ghele na o roja gaga inọ whọ rẹ haya uwou nọ u kiehọ owhẹ oma, nọ whọ sae jọ somahọ nọ who te no usi uwoma kpozi.

Jack: Mẹ rẹ rọ ọda ralọ obeva uwou kpobi nọ ma kwa kpohọ. Nọ inievo nọ e rrọ uwou ogha a tẹ ruẹ nọ ma te jọ oria jọ kri hi, a rẹ rọ emiehwẹ ta kẹ omẹ nọ, “Jack, whọ lahiẹ oma rọ ọda ralọ ọnana ha!”

Marie-Line ọ riẹ epanọ a rẹ kwa no oria ruọ oria gaga. O re fi eware họ itehe sa-sa, o ve kere fihọ ae nọ “uwou ẹhọ,” “obọ ukpẹ,” “ikichini” gbe eware itieye na efa. Fikiere nọ ma  tẹ kwa kpohọ oria okpokpọ, o rẹ jọ lọlọhọ re ma kwa eware na fihọ oria rai. O re kere eware nọ e rrọ etehe ọvuọvo fihọ obe re ma sae ruẹ oware nọ ma be gwọlọ lọlọhọ.

Marie-Line: Fikinọ ma rẹ ruẹrẹ eware mai họ kpatiẹ, ma rẹ raha oke he re ma te mu usi uwoma ota họ.

Omaa vẹ wha wo nọ u bi fiobọhọ kẹ owhai “ru iruo odibọgba [rai] gba ziezi”?​—2 Tim. 4:5.

Marie-Line: Ẹdọvo-Oka kpobi, ma re serihọ jẹ ruẹrẹ oma kpahe kẹ iwuhrẹ. No umuo Edivẹ-Oka vrẹ ma re ro kpohọ usi uwoma.

Jack: Dede nọ u wo unu euwa nọ a fihọ kẹ ekobaro obọdẹ, orọnikọ euwa na ọvo ma bi le he. Usi uwoma ota na họ oware nọ o mai wuzou kẹ omai. No oke nọ ma re ro no uwou rite oke nọ ma re ro zihe kpozi, ma rẹ daoma ta usi uwoma kẹ ohwo kpobi nọ ma ruẹ.

Marie-Line: Wọhọ oriruo, ma te bi kpohọ arozaha omawere evaọ oria jọ, mẹ rẹ wha emebe-evẹvẹ lele oma. Ahwo jọ a rẹ nyabru omai ze inọ ma kẹ ae ebe, dede nọ ma vuẹ rai nọ mai Isẹri Jihova ha. Fikiere, ma rẹ yọroma ẹsikpobi kpahe ẹgọ gbe uruemu mai. Ahwo a re muẹrohọ eware itieye na.

Jack: Ma jẹ rọ emamọ uruemu mai evaọ ighẹ mai ta usi uwoma re. Mẹ rẹ tọlọ erara, ku ezuzu kufiẹ, je koko ebe ire nọ e rrọ ighẹ mai họ. Ahwo nọ ma gbẹ rrọ ighẹ a bi muẹrohọ onana yọ ẹsejọ a rẹ nọ omai nọ, “Kọ wha wo Ebaibol jọ nọ wha rẹ sae kẹ omẹ?”

Ẹsibuobu wha rẹ ta usi uwoma evaọ ekwotọ nọ i siomano. Kọ u wo oware jọ nọ o rẹ thọrọ owhai ẹro ho nọ wha gwọlọ ta kpahe?

Jack: Evaọ obọ Guiana, u wo ekwotọ jọ nọ idhere rai e jọ yoyoma gaga. Yọ ẹsibuobu ma rẹ dhẹ emaele egba esa gbe udhosa-gbikpe (370) evaọ idhere nana, erẹ na ọ rẹ rehọ omai ẹkpoka. Okejọ nọ ma ro kpohọ St. Élie nọ o rrọ owhawho Amazon o rẹ thọrọ omai ẹro vievie he. Euwa buobu ma jọ omoto ọgaga nọ a rẹ rọ dhẹ ikpehre idhere, kẹsena ma tẹ ruọ okọ ẹjini. Ahwo buobu nọ a rrọ oria na a rẹ tọ gwọlọ igoru. Ahwo jọ a rehọ ehẹhẹ igoru ru unevaze nọ ma kẹ ae ebe mai. Evaọ owọwọ, ma dhesẹ ividio ukoko na jọ, yọ ahwo buobu a nyaze.

Marie-Line: Kẹle na, a ta kẹ Jack nọ ọ kẹ ovuẹ Ekareghẹhọ evaọ Camopi. Re ma sai te oria na, ma ruọ okọ ẹjini nọ o dhẹ euwa ene soso evaọ Ethẹ Oyapock. Onya na o were oma kẹhẹ!

Jack: Evaọ eria nọ ame ethẹ na ọ jọ bu tere he, ẹkẹre riẹ ọ rẹ jọ gaga maero nọ itho e tẹ rrọ eria itieye. Uzẹme riẹ họ, oma o rẹ were owhẹ nọ whọ tẹ kparo ruẹ eria itienana. Re okọ o sae nya eria itiena vrẹ, o gwọlọ nọ ọdhokọ na o re wo onaa ziezi. Erẹ na ọ were omai gaga. Dede nọ Isẹri Jihova ezeza ọvo e jọ obei, ahwo nọ a ziọ Ekareghẹhọ na a joma bu te udhuvẹ-gbikpe, yọ emotọ America jọ a jariẹ re.

Marie-Line: Uzuazọ owewere nana o rrọ kẹ uzoge kpobi nọ ọ gwọlọ gbẹ daoma ziezi evaọ iruo Uvie na. Whọ rẹ nyaku eware nọ i re ru owhẹ fievahọ Jihova, onọ u re ru ẹrọwọ ra ga ziezi. Ẹsibuobu ma rẹ ruẹ oghẹrẹ nọ Jihova o ro fiobọhọ kẹ omai.

Wha yo evẹrẹ buobu. Kọ onana yọ oghẹrẹ okẹ jọ nọ wha wo?

Jack: Vievie. Okuba u ru nọ me ro wuhrẹ evẹrẹ nana. Mẹ tubẹ rọ ẹvẹrẹ Sranantongo * ru Uwuhrẹ Uwou-Eroro no taure mẹ tẹ te rehọ iẹe ru isase Ebaibol. Mẹ nọ oniọvo-ọmọzae jọ re ọ vuẹ omẹ epanọ ewuhrẹ nọ me ru na ọ jọ. Ọ ta nọ, “Ma je wo otoriẹ eme jọ nọ whọ ta ha, rekọ o jọ ziezi.” Emaha na a fiobọhọ kẹ omẹ gaga. Nọ mẹ tẹ ta ẹme thọ a rẹ vuẹ omẹ, rekọ inievo nọ e kpako no na a rẹ kake ta ha. Me wuhrẹ eware buobu mi emaha na.

Marie-Line: Evaọ ẹkwotọ jọ, me wo emọ-uwuhrẹ Ebaibol nọ e rẹ ta ẹvẹrẹ French, erọ Portuguese, gbe Sranantongo. Oniọvo-ọmọtẹ jọ ọ tẹ ta kẹ omẹ nọ mẹ hae kaki wuhrẹ kugbe ọmọ-uwuhrẹ nọ ọ be ta ẹvẹrẹ nọ ọ mae ga kẹ omẹ, mẹ vẹ rọ ẹvẹrẹ nọ mẹ mae riẹ ro kuhọ. U kri hi, mẹ tẹ ruẹ areghẹ nọ ọ rrọ ẹme riẹ na.

 Ẹdẹjọ, mẹ kaki wuhrẹ kugbe ọmọ-uwuhrẹ mẹ nọ ọ be ta ẹvẹrẹ Sranantongo, kẹsena me te wuhrẹ kugbe ọrọ ẹvẹrẹ Portuguese. Nọ me mu uwuhrẹ avọ ivẹ na họ, oniọvo-ọmọtẹ nọ ma gbẹ rrọ usu ọ tẹ vuẹ omẹ nọ, “Marie-Line, o wọhọ nọ oware jọ o be thọ!” Mẹ tẹ ruẹ nọ ẹvẹrẹ Sranantongo mẹ be ta kẹ aye Brazil na viukpọ Portuguese!

Inievo nọ e rrọ eria nọ a vi owhai kpohọ kpobi a you owhai. Ẹvẹ wha sai ro si kẹle inievo na te ere?

Jack: Itẹ 11:25 o ta nọ: “Ohwo nọ o re ru ọghọ, eware i ti woma kẹe.” Ma re siuke kpemu vievie he evaọ obọ nọ ma re fihọ kẹ amọfa. Nọ ma tẹ rrọ iruo evaọ obọ Ọgwa Uvie, inievo jọ a rẹ ta kẹ omẹ nọ: “Nyasiọ oyena ba kẹ iwhowho-uvie na.” Mẹ vẹ ta kẹ ae nọ: “Whaọ mẹ yọ owhowho-uvie re. Fikiere otẹrọnọ iruo e riẹ, me re ru re.” Oniọvo jọ ọ tẹ gwọlọ obufihọ mai evaọ okenọ ma rọ gwọlọ serihọ, ma rẹ kareghẹhọ omamai nọ eriosehọ o rẹ whaha omai obọ nọ ma re fihọ kẹ amọfa ha.

Marie-Line: Ma rẹ daoma whẹtiẹ inievo na họ oma. Onana u re ru omai riẹ okenọ oniọvo jọ ọ rọ gwọlọ ohwo nọ ọ rẹ jọ kugbe emọ riẹ hayo rehọ ae no isukulu ze. Ma ve nwene omaa mai re ma sai fiobọhọ. Enẹ ma ro wo usu okpekpe kugbe ahwo buobu, keme ma rẹ jariẹ ẹsikpobi nọ a gwọlọ obufihọ mai.

Eghale vẹ wha wo no anwẹnọ wha be hai ro kpohọ eria nọ a mae jọ gwọlọ iwhowho-uvie na?

Jack: Iruo odibọgba oke-kpobi na e wha eghale buobu se omai no. O lẹliẹ omai ruẹ emama Jihova buobu no. Dede nọ ma nyaku ebẹbẹ jọ, udu u te omai otọ keme ma riẹ nọ idibo Ọghẹnẹ a rrọ oria kpobi nọ ma kpohọ, yọ a ti fiobọhọ kẹ omai.

Nọ mẹ jọ uzoge, a fi omẹ họ uwou-odi evaọ French Guiana fikinọ mẹ rọwo kuomagbe utu isoja ha. Me roro ẹdẹvo ho inọ me ti zihe kpohọ obei ẹdẹjọ nyai ru iruo imishọnare jẹ tubẹ ta usi uwoma evaọ iwou-odi. Evaọ uzẹme, Jihova ọ ghale omai gaga no.

Marie-Line: Oware nọ o be mae kẹ omẹ evawere họ, obọ nọ me bi fihọ kẹ amọfa. Eva e be were omai inọ ma bi ru iruo kẹ Jihova. Yọ onana o lẹliẹ omẹ avọ ọzae mẹ kpekpe gaga no. Ẹsejọ ọzae mẹ ọ rẹ nọ omẹ sọ ma sai zizie ọzae-avọ-aye jọ nọ a gwọlọ uduotahawọ ziọ uwou mai kẹ emuọriọ. Ẹsibuobu mẹ rẹ ta kẹe nọ, “Oware ovona o rrọ omẹ iroro re!” Iroro mai e rẹ nya kugbe gaga evaọ onana.

Jack: Kẹle na, edọkita ọ vuẹ omẹ nọ me wo ẹyao ọta. Mẹ rẹ vuẹ aye mẹ ẹme jọ nọ ọ rẹ were iẹe he, inọ: “Oyoyou mẹ, otẹrọnọ me whu odẹnotha, kiyọ mẹ ‘who gaga’ me te ti whu hu. Rekọ mẹ riẹ nọ mẹ rọ uzuazọ mẹ ru iruo kẹ Jihova, yọ onana o be kẹ omẹ evawere.”​—Emu. 25:8.

Marie-Line: Jihova ọ kẹ omai iruo sa-sa nọ ma rẹro rai hi, je fiobọhọ kẹ omai ru eware nọ ma roro nọ ma sai ru ẹdẹvo ho. Uzẹme riẹ họ, eware iwoma buobu i te omai obọ no evaọ uzuazọ. Ma fi eva mai kpobi họ Ọghẹnẹ, fikiere oria kpobi nọ ukoko riẹ u vi omai kpohọ, obei ma rẹ nya.