1. Re Isẹri Jihova a te ti wuhrẹ Ebaibol kugbe owhẹ, ẹvẹ uzuazọ ra o jọ?

 TAURE Isẹri Jihova a te ti mu owhẹ Ebaibol na họ ewuhrẹ, ẹvẹ uzuazọ ra o jọ? Mai otujọ ma re bo, nọ ma te roro te oghẹrẹ uzuazọ nọ ma je yeri. Ẹsejọhọ oghẹrẹ nọ ahwo nọ a riẹ Ọghẹnẹ hẹ a bi yeri uzuazọ rai ma je yeri uzuazọ mai re. Oware nọ ahwo otiọye na a rri nọ u woma a re ru, a be daezọ onọ Ọghẹnẹ ọ ta nọ u woma hayo u yoma ha. O tẹ ginẹ rọnọ ere uzuazọ mai o jọ, kiyọ oke yena, ma “wo ẹruore he, yọ [ma] riẹ Ọghẹnẹ hẹ.” (Ẹf. 2:12) Rekọ Ebaibol nọ ma wuhrẹ o lẹliẹ omai nwene no.

2. Eme who wuhrẹ evaọ Ebaibol na?

² Nọ who gbe je wuhrẹ Ebaibol na, whọ tẹ te riẹ nọ Jihova yọ Ọsẹ obọ odhiwu ra, gbe nọ o you owhẹ gaga. Whọ tẹ jẹ ruẹ nọ re whọ sai ru oware nọ o rẹ were iẹe, jẹ jọ omọvo idibo riẹ, who re nwene eware buobu evaọ uzuazọ ra, te uruemu ra, gbe oghẹrẹ nọ who bi rri eware. Whọ tẹ jẹ ruẹ nọ whọ rẹ daoma koko izi riẹ, je yeri uzuazọ ra oghẹrẹ nọ ọ gwọlọ.—Ẹf. 5:3-5.

3. Wọhọ epanọ o rrọ obe Ahwo Kọlọsi 3:9, 10, eme Jihova ọ gwọlọ nọ ma ru, kọ eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

³ Nọ orọnọ Jihova ọ ma omai ọ tẹ jẹ rrọ Ọsẹ mai na, o wo udu nọ ọ rẹ rọ vuẹ omai oghẹrẹ nọ u fo nọ ma re yeri uzuazọ mai keme mai yọ ahwo uviuwou riẹ. Yọ ọ gwọlọ nọ taure ohwo ọ tẹ te họ-ame, ọ rẹ “ba uruemu anwae na avọ iruẹru riẹ no oma no.” * (Se Ahwo Kọlọsi 3:9, 10.) Uzoẹme nana u ti fiobọhọ kẹ ahwo nọ a gwọlọ họ-ame kẹ uyo  enọ esa nana: (1) Eme họ “uruemu anwae na”? (2) Fikieme Jihova ọ rọ gwọlọ nọ ma bae no oma? (3) Ẹvẹ ma sai ro ru ere? Uzoẹme nana u ti je fiobọhọ kẹ omai ahwo nọ a họ-ame no ru oware nọ u fo, re ma gbe zihe kpohọ iruemu anwae nọ ma ba no oma no ho.

4. Ẹvẹ ohwo nọ o wo “uruemu anwae na” ọ rẹ jọ?

⁴ Ohwo nọ o wo “uruemu anwae na,” eware nọ e rẹ were Ọghẹnẹ hẹ eye o re roro kpahe je ru. Ewoma obọriẹ ọvo ọ rẹ gwọlọ, ofu o re kri rie emu hu, ọ riẹ epanọ a re yere ohwo ho nọ a te ru oware uwoma kẹe, yọ o re fu uke. Ẹsejọ dede, ifoto-ẹbẹba e rẹ were iẹe, gbe ighe nọ a bi jo gbe-ọfariẹ hayo ru ozighi. Dede na orọnikọ ọ rẹ nwani yoma re he. Yọ ẹsejọ dede nọ o te ru ekpehre oware hayo ta ẹme jọ nọ o fo ho, udu riẹ u re brukpei. Rekọ ọ rẹ daoma re o nwene he.—Gal. 5:19-21; 2 Tim. 3:2-5.

5. Eme u fo nọ ma rẹ kareghẹhọ nọ ma be daoma ba uruemu anwae na no oma na? (Iruẹru Ikọ 3:19)

⁵ Ma riẹ nọ ma gba ha, fikiere ekpehre iroro e rẹ sae ruọ omai udu ẹsejọ. Ma sae ta ẹme hayo ru oware jọ nọ o te da omai ẹsiẹfa. (Jeri. 17:9; Jem. 3:2) Rekọ nọ ma tẹ ba uruemu anwae na no oma no, ma te siọ iroro iyoma gbe ekpehre uruemu ba, e gbẹ te jọ oware nọ a rẹ rọ riẹ omai hi.—Aiz. 55:7; se Iruẹru Ikọ 3:19.

6. Fikieme Jihova ọ rọ ta nọ ma si ekpehre iroro no udu je siobọno iruemu nọ i fo ho?

⁶ Jihova o you omai gaga, yọ ọ gwọlọ nọ eva e rẹ were omai. Oyejabọ nọ ọ rọ ta nọ ma si ekpehre iroro no udu, ma ve je siobọno uruemu nọ u fo ho. (Aiz. 48:17, 18) Ọ riẹ nọ ohwo o gbe bi si ekpehre iroro no udu hu, o re si uye se omobọ riẹ gbe amọfa. Yọ o rẹ da Jihova gaga nọ ma te si uye se omamai gbe amọfa.

7. Wọhọ epanọ o rrọ obe Ahwo Rom 12:1, 2, eware ivẹ vẹ e rrọ otọ kẹ omai nọ ma re jo ru ojọ?

⁷ Nọ egbẹnyusu gbe imoni mai jọ a tẹ ruẹ nọ ma bi siobọno eware jọ nọ ma ruẹ nọ i fo ho nọ ma je kuomagbe ai ru vẹre, a sae kaki se omai ẹkoko. (1 Pita 4:3, 4) Ẹsejọhọ a te vuẹ owhẹ nọ who wo udu nọ who re ro ru oware kpobi nọ u je owhẹ, orọnikọ ohwo jọ ọ rẹ vuẹ owhẹ oware nọ  who re ru hu. Rekọ nọ ohwo o gbe bi koko izi Jihova ha fikinọ ọ gwọlọ nọ ohwo ọvo ọ vuẹe oware nọ o re ru hu, ufuoma oye he. Keme akpọ Ẹdhọ ọ be kuvẹ re o su ei na. (Se Ahwo Rom 12:1, 2.) Eware ivẹ e rrọ otọ kẹ omai na, yọ ma re ru ojọ. O tẹ were omai, ma sae ruabọhọ uzioraha nọ ma reuku riẹ gbe eware nọ akpọ Setan ọ gwọlọ nọ ma ru, hayo ma rẹ kuvẹ re Jihova o wuhrẹ omai re ma jọ emamọ ohwo nọ u gine fo nọ ma rẹ jọ.—Aiz. 64:8.

8. Eme ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ owhẹ whaha ekpehre iroro gbe uruemu nọ u fo ho?

⁸ Jihova ọ riẹ nọ re ma sae whaha ekpehre iroro je siobọno uruemu uyoma, o rrọ oware asohẹrioke he, yọ ma rẹ daoma fihọ iẹe gaga. (Ol. 103:13, 14) Rekọ Jihova ọ be rọ Ebaibol na, ẹzi riẹ, gbe ukoko riẹ fiobọhọ kẹ omai wo areghẹ gbe ẹgba nọ ma sai ro nwene. Yọ o gine fiobọhọ kẹ owhẹ siobọno eware jọ nọ i fo ho no. Joma ta kpahe eware jọ nọ who re ru nọ whọ be daoma siobọno uruemu anwae re whọ sae họ-ame na.

9. Ẹvẹ Ebaibol ọ sai ro fiobọhọ kẹ owhẹ?

⁹ Hae rọ Ebaibol kiẹ omara riwi ziezi. Ebaibol na ọ wọhọ ughẹgbe. O sai fiobọhọ kẹ owhẹ riẹ sọ eme nọ whọ be hae ta, uruemu ra gbe eware nọ who bi roro, i woma hayo i yoma. (Jem. 1:22-25) Oniọvo nọ o bi wuhrẹ owhẹ Ebaibol gbe inievo efa nọ i kruga ziezi evaọ ukoko na a sae kẹ owhẹ ohrẹ nọ u re fiobọhọ re. A sai dhesẹ oria jọ kẹ owhẹ evaọ Ebaibol na nọ u re fiobọhọ kẹ owhẹ riẹ eware jọ nọ whọ be riẹ ru gbe enọ whọ be riẹ ru tere he. A sai je fiobọhọ kẹ owhẹ riẹ epanọ whọ rẹ rọ ruẹ ehrẹ Ebaibol nọ i re fiobọhọ kẹ owhẹ siobọno ekpehre uruemu. Yọ Jihova omariẹ ọ gwọlọ nọ o re fiobọhọ kẹ owhẹ ẹsikpobi. Ọye ọ mae riẹ oware nọ u ti fiobọhọ kẹ owhẹ keme ọ riẹ iroro nọ e rrọ owhẹ eva. (Itẹ 14:10; 15:11) Fikiere hae lẹ sei ẹsikpobi re whọ hai je se Ebaibol kẹdẹ kẹdẹ.

10. Eme ma wuhrẹ no oware nọ o via kẹ Elie na ze?

¹⁰ Whọ vro vievie he inọ izi Jihova e rrọ rọkẹ ewoma ra. Ma te bi ru oware kpobi nọ Jihova ọ ta nọ ma ru, erere o re te omai. Ohwo o te bi koko izi Ọghẹnẹ, ahwo a rẹ kẹe adhẹẹ, uzuazọ riẹ o rẹ jọ kpatiẹ, yọ eva e rẹ ginẹ were iẹe. (Ol. 19:7-11) Rekọ ahwo nọ a bi koko izi Ọghẹnẹ hẹ a re si uye se omarai fiki eware iyoma nọ a bi duwu abọ họ. Ọzae jọ nọ a re se Elie ọ ta oware nọ o rẹ sae via nọ ohwo o gbe bi koko izi Ọghẹnẹ hẹ. Ukoko Jihova ọsẹgboni riẹ a jo yẹe. Rekọ evaọ oke nọ ọ jọ uzoge, ọ tẹ jẹ nya ekpehre usu. Usu nọ ọ jẹ nya na u ru nọ ọ jẹ rọ rehọ imu egaga, gbe-ọfariẹ je tho uji dede. Ọ ta nọ, nọ oke o be nyaharo na, eva i gbe je kri rie ẹdha ha, yọ ozighi ọ jẹ hae were iẹe gaga. Ọ tẹ jẹ ta nọ: “Eware nọ a wuhrẹ omẹ inọ Oleleikristi o re ru hu ọvo mẹ jẹ hai ru.” Rekọ nọ Elie ọ make jọ ere na, eware nọ o wuhrẹ no emaha ze e thọrọ e riẹ ẹro ho. Nọ oke o be nyaharo na, ọ tẹ wariẹ mu Ebaibol họ ewuhrẹ. Ọ tẹ te daoma siobọno ekpehre iruemu nọ o wo na kpobi. Kẹsena evaọ ukpe 2000, ọ tẹ họ-ame. Kọ ẹvẹ izi Jihova nọ ọ wariẹ muhọ ekoko uwhremu na u ro fiobọhọ kẹe? Ọ ta nọ: “Obọnana oma o fọ omẹ, yọ udu u gbe bi brukpe omẹ hẹ.” * Wọhọ epanọ ma ruẹ evaọ iku oniọvo na, nọ ohwo o gbe bi  koko izi Jihova ha, o re si uye se omobọ riẹ. O make rrọ ere na, o ruọ Jihova inọ o re fiobọhọ kẹ ohwo otiọye na re o nwene.

11. Eware jọ vẹ Jihova o mukpahe?

¹¹ Daoma mukpahe oware nọ Jihova o mukpahe. (Ol. 97:10) Ebaibol ọ ta nọ Jihova o mukpahe “ibiaro oheri, ẹrọo ọrue, abọ nọ o re kpe azẹ ekueku.” (Itẹ 6:16, 17) “Ahwo ozighi gbe ahwo eviẹhọ a re tu Jihova oma” re. (Ol. 5:6) Jihova o mukpahe ahwo nọ a wo oghẹrẹ iruemu nana te epanọ ọ rọ raha ahwo otiọna kpobi no evaọ oke Noa keme a wha ozighi fihọ otọakpọ na. (Emu. 6:13) U te no ere no, Jihova ọ rọ Malakae ọruẹaro na ta nọ o mukpahe ohwo kpobi nọ o re ru ẹghẹ re ọ ruẹse siọ ọzae hayo aye riẹ. Jihova o re kiukeku ahwo otiọye na nọ a tẹ be make gọe, yọ ọ te rehọ ae guẹdhọ.—Mal. 2:13-16; Hib. 13:4.

12. Eme u dhesẹ re ma “wo utuoma kẹ oware uyoma”?

¹² Jihova ọ gwọlọ nọ ma “wo utuoma kẹ oware uyoma.” (Rom 12:9) A tẹ ta nọ ohwo o “wo utuoma” kẹ oware, u dhesẹ nọ ohwo na o mukpahe oware na gaga, yọ oware na o be tọtọ iẹe oma. Wọhọ oriruo, a tẹ ta kẹ owhẹ nọ whọ re emu nọ ọ ke, nọ o mu itutu no, ezọ nọ who ro yo ẹme yena ọvo o te lẹliẹ oma tọtọ owhẹ. Ere ọvona re, u fo nọ oware nọ Jihova o mukpahe o rẹ tọtọ omai oma, ma rẹ tubẹ gwọlọ roro kpahe iẹe dede he.

13. Fikieme ma gbẹ rọ kuvẹ re ekpehre iroro e jọ omai udu hu?

¹³ Whọ kuvẹ re ekpehre iroro e jọ owhẹ udu hu. Eware nọ ma bi roro eye ma rẹ gwọlọ ru. Oyejabọ nọ Jesu ọ rọ ta nọ, ma whaha oghẹrẹ iroro kpobi nọ e rẹ lẹliẹ omai ru oware nọ Jihova o mukpahe. (Mat. 5:21, 22, 28, 29) Mai kpobi ma gwọlọ nọ eva mai e were Jihova Ọsẹ obọ odhiwu mai na, o gbẹ rrọ ere? Nọ o rrọ ere na, ekpehre iroro e tẹ ruọ omai udu, joma jọ okioke yena si ei no udu.

14. Eme ẹmeunu mai o rẹ lẹliẹ ahwo riẹ, kọ enọ vẹ u fo nọ ma rẹ nọ omamai?

¹⁴ Hae ma ẹme ra te. Jesu ọ ta nọ: “Eware kpobi nọ i bi no unu na ze, obọ udu na i bi no ze.” (Mat. 15:18) Uzẹme riẹ họ, ẹme nọ ma be ta u re ru nọ a rẹ rọ riẹ oware nọ o rrọ omai eva. Fikiere nọ omara nọ: ‘Kọ mẹ be hae ta uzẹme, o tẹ make  rọnọ uzẹme na o te wha uye se omẹ? Mẹ nọ o wo aye hayo ọzae no, kọ mẹ be hae whaha ẹme hayo uruemu nọ u re dhesẹ nọ mẹ be rọ oma lẹliẹ omọfa? Kọ mẹ be hae kẹnoma kẹ eme ọfariẹ lelele? Ohwo ọ tẹ ta ẹme nọ ọ dha omẹ eva, kọ mẹ be hae rọ unu kpotọ ta ẹme kẹe?’ Whọ tẹ rọ enọ nana kiẹ omara riwi ziezi, u ti fiobọhọ kẹ owhẹ. Wọhọ oriruo, a te si ilulu nọ a ro ko ewu no, ewu na ọ rẹ raha no. Epọvo na re, whọ tẹ siọ ikpehre eme wọhọ ekela, ọrue-ọta, gbe eme ọfariẹ ba, o te gbẹ bẹ owhẹ hẹ re whọ ba uruemu anwae na no oma.

15. A tẹ ta nọ ohwo ọ tehe uruemu anwae na fihọ ure, eme u dhesẹ?

¹⁵ Gbaemu nọ who re siobọno uruemu nọ Jihova o mukpahe. Pọl ukọ na ọ kẹ oriruo jọ ro dhesẹ nọ o roja gaga re ma siobọno uruemu nọ u fo ho. O kere nọ ma rẹ daoma “tehe uruemu anwae mai fihọ ure.” (Rom 6:6) Ẹme nọ ọ be ta na họ, Jesu ọ rọwo nọ a kare iẹe fihọ ure-oja re ọ ruẹsi ru eva were Ọghẹnẹ. Yọ ma gwọlọ ru epanọ Jesu o ru na. Fikiere iroro gbe uruemu kpobi nọ Jihova o mukpahe, ma re kpei no oma mai no riẹriẹriẹ keme ma gwọlọ nọ eva mai e were Jihova. Ma te ru ere, ẹsiẹe ọvo udu u gbe ti ro brukpe omai hi, ma ve ti je wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. (Jọn 17:3; 1 Pita 3:21) Ma rẹ kareghẹhọ nọ Jihova o ti nwene izi riẹ hẹ re e sai kiehọ omai oma. Mai họ ahwo nọ a re nwene, ma vẹ daoma koko izi riẹ.—Aiz. 1:16-18; 55:9.

16. Fikieme who gbe ro ru eware iyoma nọ who bi roro kpahe he?

¹⁶ Gbẹ hae whaha ekpehre isiuru. Whọ tẹ make họ-ame no, ekpehre isiuru e rẹ ruọ owhẹ udu ẹsejọ, yọ u fo nọ whọ rẹ whaha ae. Joma ta kpahe oniọvo jọ nọ a re se Maurício. Nọ ọ gbẹ jọ uzoge, ọ jẹ hai lele emezae ibe riẹ wezẹ. Rekọ nọ oke o be nyaharo na, Isẹri Jihova a tẹ ta usi uwoma kẹe, a te mu ei Ebaibol họ ewuhrẹ. Nọ o siobọno ekpehre iruemu nọ o wo no, ọ tẹ họ-ame evaọ 2002. Maurício ọ rrọ ukoko na te ikpe buobu no. Ghele na, ọ ta nọ: “Uzẹme riẹ họ, ekpehre isiuru e rẹ ruọ omẹ udu ẹsejọ, yọ mẹ rẹ daoma si ai no udu.” Ọ be kuvẹ re udu u whrehe iei hi fiki ekpehre iroro nọ e be hae ziọ ẹe udu. Ukpoye ọ ta nọ: “Oware nọ o be lẹliẹ omẹ daoma họ, mẹ riẹ nọ, iroro iyoma e tẹ rrọ omẹ udu, me gbe ru  oware nọ me bi roro na ha, eva mẹ e rẹ were Jihova.” *

17. Eme who wuhrẹ evaọ iku Nabiha na?

¹⁷ Lẹ se Jihova re ọ rọ ẹzi riẹ fiobọhọ kẹ owhẹ, whọ rẹroso ẹgba obọra ha. (Gal. 5:22; Fil. 4:6) Re ma sae ba uruemu anwae na no oma jẹ siọ ẹe ba ezihe kpohọ, ma re fi oma hotọ họ. Joma ta kpahe aye jọ nọ a re se Nabiha. Ọsẹ riẹ ọ dhẹ siọ ae ba nọ ọ jọ ikpe ezeza. Ọ ta nọ: “O da omẹ te ẹzi.” Nọ Nabiha ọ be rro ze na, ofu o gbe je kri rie emu hu. O te ti mu imu egaga họ ẹzẹ. Kẹsena ipolisi a te mu ei, a te fi ei họ uwou-odi imikpe jọ. Isẹri Jihova nọ e nyae ta usi uwoma evaọ uwou-odi na a te mu ei Ebaibol họ ewuhrẹ. Ẹmẹrera na, o te muhọ enwene. Ọ ta nọ: “Iruemu iyoma mẹ jọ e bẹ omẹ esiobọno tere he, rekọ isigareti ivovo họ ethube na.” U te ẹgbukpe soso nọ Nabiha ọ jẹ daoma siọ isigareti ba evovo. Uwhremu na, ọ tẹ te seba. Ẹvẹ ọ sai ro ru ei? Ọ ta nọ: “Oware nọ o mai fiobọhọ kẹ omẹ họ, olẹ nọ mẹ jẹ lẹ se Jihova ẹsikpobi.” Enẹna, ọ rẹ vuẹ ahwo nọ: “Otẹrọnọ mẹ sai nwene re me ru Jihova eva were, kiyọ ohwo ọvo nọ ọ sai nwene he ọ rrọ họ.” *

18. Wọhọ epanọ o rrọ obe 1 Ahwo Kọrint 6:9-11, eme idibo Ọghẹnẹ buobu a ru?

¹⁸ Evaọ oke ikọ na, u wo ezae gbe eyae buobu nọ i wo ekpehre uruemu vẹre. Rekọ a nwene, Jihova ọ tẹ salọ ae re a jọ usu ahwo nọ a ti lele Jesu su. Wọhọ oriruo, ejọ e jọ igberẹ, ezae nọ i re lele ezae wezẹ, gbe iji. Rekọ Ọghẹnẹ ọ rọ ẹzi riẹ fiobọhọ kẹ ae, a te siobọno ekpehre iruemu nana. (Se 1 Ahwo Kọrint 6:9-11.) Nẹnẹ na, Ebaibol o fiobọhọ kẹ ahwo buobu siobọno ekpehre iruemu nọ a wo vẹre. * A siobọno iruemu iyoma jọ nọ e tubẹ reria ae obọ no. Onana u dhesẹ nọ whẹ omara whọ sai nwene re. Whọ sai siobọno ekpehre iruemu re who te epanọ whọ rẹ rọ họ-ame.

19. Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nọ ma ti te na?

¹⁹ U te no uruemu anwae na nọ ohwo nọ ọ gwọlọ họ-ame ọ rẹ ba no oma no, ọ rẹ jẹ whẹ uruemu okpokpọ na họ oma. Uzoẹme nọ ma ti te na u ti fiobọhọ kẹ omai riẹ epanọ ma sai ro ru ere gbe epanọ amọfa a sai ro fiobọhọ kẹ omai re.