1, 2. Nọ ilele Jesu a jọ iyei ikpe asohẹrioke no, eme ọ via kẹ Pita?

ILELE ihrẹ Jesu a jọ Abade Galili asohẹrioke jẹ gwọlọ iyei kpe, rekọ a kpe emeri ọvuọvo ho. Jesu nọ ọ kparoma no uwhu ze no, ọ jọ okpa je rri ilele na. Kẹsena ọ tẹ ta kẹ ae nọ: “ ‘Wha fi ẹriri rai họ obọze okọ na wha ti kpe iyei jọ.’ A te fi ẹriri na họ, rekọ a gbẹ jẹ sai si ei fihọ okọ họ fikinọ iyei na e jọ buobu.”​—Jọn 21:​1-6.

² Nọ Jesu ọ kẹ ae emu re no, ọ tẹ rẹriẹ ovao ku Saemọn Pita jẹ nọe nọ: “Saemọn ọmọ Jọn, kọ who you omẹ vi eware nana?” Eme Jesu ọ jẹ ta kpahe na? Iyei ikpe e jẹ hae were Pita gaga. Fikiere, o wọhọ nọ Jesu ọ jẹ nọe oware nọ o mae rrọ iẹe oja. Kọ okọ iyei ikpe na o you vi Jesu gbe eware nọ Jesu o je wuhrẹ? Pita ọ kẹ Jesu uyo nọ: “Ee, Olori, whọ riẹ nọ me you owhẹ gaga.” (Jọn 21:15) Pita o gine ru lele ẹme nọ ọ ta kẹ Jesu na. No umuo oke yena vrẹ, ọ roma kẹ iruo usiuwoma ota na je fiobọhọ kẹ ahwo zihe ruọ ilele Jesu, o wo owha-iruo ulogbo evaọ ukoko Ileleikristi ikpe-udhusoi  ọsosuọ jẹ rọ enẹ dhesẹ nọ o gine you Jesu gaga.

3. Oware enwoma vẹ o gwọlọ nọ Ileleikristi a rẹ yọroma kẹ?

³ Eme ma rẹ sai wuhrẹ no ẹme nọ Jesu ọ ta kẹ Pita na ze? O gwọlọ nọ ma rẹ yọroma re uyoyou mai kẹ Jesu o seba ekiekpo, re oware ofa jọ u gbe si iroro mai no iruo Uvie na ha. Jesu ọ riẹ epanọ awaọruọ uyerakpọ omuomu nana o rẹ sae kẹ ohwo uye te. Evaọ ọtadhesẹ riẹ ọrọ ọkibi na, Jesu ọ ta nọ ahwo jọ a te jẹ “ovuẹ Uvie na” rehọ je wo ẹnyaharo, rekọ “awaọruọ uyero-akpọ nana gbe ogaga eviẹhọ efe” o vẹ te “lẹliẹ ẹme na ko.” (Mat. 13:​19-22; Mak 4:19) Uzẹme na họ, ma gbẹ yọroma ha, iruẹru uzuazọ ikẹdẹ kẹdẹ e rẹ sae rehọ iroro mai te epanọ ma gbẹ rọ nyaharo evaọ egagọ Ọghẹnẹ hẹ. Fikiere, Jesu ọ vẹvẹ ilele riẹ unu nọ: “Wha yọroma re udu rai o seba ewhrehe fiki emuọriọ obuobu gbe udi-oda ubuobu gbe awaọruọ uzuazọ.”​—Luk 21:34.

4. Eme o ti fiobọhọ kẹ omai riẹ epanọ ma gine you Jesu te? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

⁴ Wọhọ epanọ Pita o ru nọ tei te Jesu nọ a kpare no uwhu ze a ta ẹme no, ma rẹ daoma rọ iruo nọ Jesu ọ kẹ omai karo, jẹ rọ ere dhesẹ nọ ma you rie gaga. Ẹvẹ ma sae rọ ruabọhọ ru onana? Noke toke, o gwọlọ nọ ma rẹ nọ omamai nọ: ‘Eme mẹ ginẹ mai you? Kọ okenọ me te bi ru eware efa gheghe, eva e rẹ mae were omẹ, manikọ okenọ me te bi ru eware nọ i wobọ kugbe egagọ Ọghẹnẹ?’ Fikiere, joma ta kpahe eware esa jọ evaọ uzuazọ nọ e rẹ sae lẹliẹ uyoyou nọ ma wo kẹ Jesu gbe iruo Uvie na kiekpo, nọ ma gbe wo eriwo nọ o fo kpahe ae he. Eyehọ, iruo, eriosehọ hayo ẹkeriotọ omawere, gbe ekwakwa eyero akpọ.

5. Wọhọ epanọ o rrọ Ikereakere na, owha-iruo vẹ ahwo nọ a wuzou iviuwou a wo?

⁵ Orọnikọ iyei ikpe e jẹ hae were Pita ọvo ho, rekọ okọ nọ ọ jẹ rọ ko uviuwou riẹ ye. Ahwo nọ a wuzou iviuwou nẹnẹ a wo owha-iruo nọ a rẹ rọ ko uviuwou rai wọhọ epanọ o rrọ Ikereakere na. (1 Tim. 5:8) O gba rai họ nọ a re ru iruo ziezi re a sai ru onana. Rekọ evaọ edẹ urere nana, iruo e be lẹliẹ ahwo ruawa gaga.

6. Ẹbẹbẹ vẹ ọ be romavia evaọ eria iruo nẹnẹ?

⁶ Fikinọ iruo e riẹ tere he, ahwo nọ a rọ udugaga ruẹ iruo a be daoma epanọ a gbe ro si ai no iruo na ha, tube ru vrẹ oke nọ o tẹ gwọlọ ere, yọ ẹsejọ dede ugho nọ a rẹ hwa ae u re te oware ovo ho. Ofariẹ, umutho ahwo nọ a bi ro ru iruo buobu, u ru nọ oma o be rọ rrọ iruiruo gaga, yọ onana u bi je kpomahọ iroro gbe evawere rai yoyoma. Nọ ohwo ọ gbẹ rọwo nọ o re ru onana ha, a rẹ sai si ei no iruo.

7, 8. (a) Ono ma rẹ kaki yoẹme kẹ? (b) Eme oniọvo-ọmọzae jọ evaọ obọ Thailand o muẹrohọ kpahe iruo riẹ?

⁷ Jihova Ọghẹnẹ họ ọnọ mai Ileleikristi ma rẹ kaki yoẹme kẹ, orọnikọ ohwo nọ ọ rehọ omai iruo ho. (Luk 10:27) Orọnikọ fiki iruo ma rọ rrọ uzuazọ họ, ukpoye iruo i re fiobọhọ kẹ omai ruẹ ugho nọ ma rẹ rọ rẹrote omamai jẹ tha usiuwoma ota na uke. Rekọ ma gbẹ yọroma ha, iruo mai e rẹ sai ru nọ ma gbe ro se egagọ Jihova gboja ha. Wọhọ oriruo, oniọvo-ọmọzae jọ evaọ obọ Thailand ọ ta nọ: “Ekọmputa mẹ jẹ hae ruẹrẹ, yọ iruo na e were omẹ ziezi, rekọ e jẹ hae rehọ oke mẹ gaga. U ru nọ o rọ jọ bẹbẹ kẹ omẹ re me wo oke kẹ iruẹru ukoko na. Me te ti vuhumu nọ otẹrọnọ mẹ rẹ rọ iruo Uvie na karo, kiyọ me re ru iruo efa.” Kọ eme oniọvo na o ru?

 ⁸ Oniọvo na ọ ta nọ: “Nọ mẹ ma omaa na te ẹgbukpe no, mẹ tẹ tubẹ jiroro nọ me re ru askrimu zẹ evaọ iyẹrẹ. Nọ me mu eki na họ obọ, o je ti no omẹ oma keme ugho o jariẹ tere he. Nọ mẹ ruẹ ibe iruiruo mẹ nọ ma gbẹ jẹ ruẹrẹ ekọmputa vẹre, a tẹ jẹ hwẹ omẹ jẹ nọ omẹ sọ me roro nọ askrimu nọ mẹ be zẹ na o woma vi ekọmputa nọ mẹ jẹ ruẹrẹ evaọ otọ ẹkọdishọno. Mẹ tẹ lẹ se Jihova nọ jọ o fiobọhọ kẹ omẹ thihakọ re mẹ sai wo oke nọ me re ro wobọ ziezi evaọ iruẹru ukoko na wọhọ epanọ mẹ ma omaa riẹ. U kri hi, eware i te muhọ ewoma. Mẹ tẹ te riẹ oghẹrẹ askrimu nọ ọ rẹ were ehreki mẹ, jẹ riẹ oghẹrẹ nọ a re ru ei ziezi. Mẹ tẹ jẹ hae zẹ enọ me ru kpobi re evaọ okpẹdoke. Whaọ oke yena mẹ jẹ mai wo ugho vi okenọ mẹ jẹ rọ ruẹrẹ ekọmputa. Eva e jẹ were omẹ ziezi keme me gbe je wo ebẹbẹ gbe awaọruọ nọ ọ jẹ kẹ omẹ uye evaọ iruo ọsosuọ mẹ hẹ. Yọ maero, enẹna usu mẹ kugbe Jihova o mae kpekpe.”​—Se Matiu 5:​3, 6.

9. Ẹvẹ ma sai ro wo eriwo nọ o fo kpahe iruo mai?

⁹ Re ohwo o kru obọ ga evaọ iruo yọ obọdẹ uruemu, yọ iruo egaga e rẹ kẹ ohwo erere. (Itẹ 12:14) Ghele na, wọhọ epanọ oniọvo nọ ma fodẹ evaọ obehru na o muẹrohọ, o gwọlọ nọ ma re wo eriwo nọ o fo kpahe iruo. Jesu ọ ta nọ: “Wha hae kake gwọlọ Uvie na gbe ẹrẹreokie Ọghẹnẹ ẹsikpobi, a ve ti fi eware efa nana kpobi [eware nọ e ginẹ roja] ba kẹ owhai.” (Mat. 6:33) Re ma sae riẹ sọ ma wo eriwo nọ o fo kpahe iruo mai gbe iruẹru ukoko na, u fo re ma nọ omamai nọ: ‘Kọ mẹ be hai ru iruo mẹ sasasa avọ evawere, rekọ u te te erọ ukoko o vẹ be hae jọ oware thakpinọ-me-ru?’ Ma te roro didi kpahe oghẹrẹ nọ iruo mai gbe iruo ukoko na e rrọ omai oma, o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai riẹ oware nọ o mae were omai evaọ uzuazọ.

10. Obọdẹ oware vẹ Jesu o wuhrẹ kpahe oware nọ u fo nọ ma rẹ rọ karo?

¹⁰ Jesu o wo eriwo nọ o fo kpahe iruẹru efa gheghe gbe enọ i wobọ kugbe egagọ Ọghẹnẹ, ọ tẹ rọ enẹ fi emamọ oriruo hotọ kẹ omai. U wo ẹdẹjọ nọ Jesu o weze kpohọ uwou amọ Meri avọ Mata. Mata ọ tẹ jẹ dhogbo epanọ ọ rẹ rọ ruẹrẹ emu kpahe, rekọ Meri ọ keria kẹle Jesu be gaviezọ kẹe. Nọ Mata ọ ta nọ Meri ọ be nyaze ti fiobọhọ kẹe he, Jesu ọ tẹ ta kẹ Mata nọ: “Meri ọ salọ abọ owoma, yọ a te rehọ iẹe mi ei hi.” (Luk 10:​38-42) Jesu o je wuhrẹ Mata obọdẹ oware jọ. Re eware efa gheghe e siọ iroro mai ba ẹrehọ, re ma je dhesẹ uyoyou mai kẹ Jesu, o gbahọ nọ ma re fi eware nọ i wobọ kugbe egagọ Ọghẹnẹ họ oria ọsosuọ jẹ rọ ere “salọ abọ owoma” ẹsikpobi.

11. Eme Ebaibol na ọ ta kpahe eriosehọ gbe omawere?

¹¹ O gwọlọ nọ ma re wo oke jọ nọ ma re ro serihọ no iruo mai gbe ogbohrẹ uzuazọ ikẹdẹ kẹdẹ. Ebaibol na ọ ta nọ: “Oware ofa nọ uwoma kẹ ohwo o rọhọ ajokpa nọ ọ rẹ re ọ vẹ da, ọ vẹ re awere iruo riẹ.” (Ọtausi. 2:24) Jesu ọ riẹ nọ u gine fo re a somahọ ẹsejọ. Ẹdẹjọ nọ a ta usiuwoma gaga no, ọ ta kẹ ilele riẹ nọ: “Wha nyaze re ma kpohọ oria nọ u siomano re wha serihọ omojọ.”​—Mak 6:​31, 32.

12. Eme o gwọlọ nọ ma rẹ yọroma kẹ kpahe eriosehọ gbe omawere? Kẹ oriruo.

¹² Uzẹme na họ, u wuzou re ma hai serihọ je wo omawere ẹsejọ. Rekọ ma gbẹ yọroma ha, ma rẹ sae rọ eware omawere karo evaọ uzuazọ. Evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ, ahwo jọ a wo uruemu “Joma re  jẹ da, keme odẹnotha ma ti whu.” (1 Kọr. 15:32) Ahwo buobu a wo uruemu yena re nẹnẹ. Wọhọ oriruo, ikpe jọ nọ i kpemu, ọzae jọ evaọ ofẹ jọ Europe o je kpohọ iwuhrẹ ukoko na. Rekọ isiuru nọ o wo kẹ eware ẹkeriotọ gbe omawere e ga te epanọ ọ rọ siọ iwuhrẹ ba ẹnya. Dede na, nọ oke o be nyaharo na, ọ ruẹ vuhumu nọ ebẹbẹ gbe idhọvẹ ọvo eware nana e be wha sei. Fikiere ọ tẹ wariẹ mu uwuhrẹ Ebaibol họ, kẹsena o te wo ẹnyaharo te epanọ o ro zihe ruọ owhowho-uvie. Nọ ọ họ-ame no, ọ ta nọ: “Oware nọ mẹ vioja riẹ kpobi họ, mẹ raha oke buobu kufiẹ taure me te ti vuhumu nọ egagọ Jihova e rẹ mae kẹ evawere, orọnikọ eware ẹkeriotọ omawere he.”

13. (a) Kẹ oriruo ro dhesẹ enwoma nọ e rẹ sai no eriosehọ gbe eware ẹkeriotọ omawere ze. (b) Eme o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai wo eriwo nọ o fo kpahe eriosehọ gbe eware ẹkeriotọ?

¹³ Ẹjiroro nọ ma re ro serihọ je wo omawere họ, re ma wo omakpokpọ hayo re oma mai o ruẹse sa-sa. Rekọ ẹvẹ u fo nọ ma rẹ raha oke fihọ onana te? Roro kpahe oriruo nana: Enuawere e rẹ were omai otujọ gaga, rekọ ma riẹ nọ ma tẹ be hae re eware ememere wọhọ ikeki gbe iswiti ẹsikpobi o rẹ sae kẹ omai ẹyao. Fikiere, ma te hae daoma re emamọ emu nọ ọ rẹ kẹ omai erri. Epọvo na re, ma tẹ be hai serihọ jẹ roma kẹ eware ẹkeriotọ vrẹta u re kpomahọ usu mai kugbe Jihova yoyoma. Re ma sae whaha oware utioye, o gwọlọ nọ ma rẹ hai wobọ evaọ iruẹru Uvie na. Ẹvẹ ma sae rọ riẹ sọ ma wo eriwo nọ o fo kpahe eriosehọ gbe omawere? Ma rẹ sae salọ ẹkpoka jọ, ma ve kere unu euwa nọ ma ro wobọ evaọ iruẹru ukoko na fihotọ oka yena, wọhọ iwuhrẹ enya, usiuwoma ota, ewuhrẹ omobọ ohwo, gbe egagọ uviuwou. Kẹsena ma vẹ rehọ oke nana wawo unu euwa nọ ma be raha evaọ eware eriosehọ gbe omawere evaọ oka ovona, wọhọ erozaha oma-uru-jaja, etẹlẹvishọno iriwo, hayo igemu efa. Kọ eme ọkiẹriwi nana o dhesẹ? Kọ o sae jọnọ o gwọlọ nọ ma sino oke nọ ma be raha fihọ eriosehọ gbe eware ẹkeriotọ?​—Se Ahwo Ẹfisọs 5:​15, 16.

14. Eme u fo nọ o rẹ kpọ omai nọ ma tẹ be salọ eware ẹkeriotọ omawere?

¹⁴ Ahwo nọ a wuzou iviuwou gbe otu nọ ọ rrọ orọ obọrai a wo uvẹ nọ a rẹ rọ salọ eware ẹkeriotọ nọ a rẹ reawere rai, sidhe nọ e wọso izi Jihova ha. * “Okẹ Ọghẹnẹ” o rrọ re ohwo o wo omawere jẹ wereva. (Ọtausi. 3:​12, 13) Ginọ uzẹme inọ eware ẹkeriotọ nọ e rẹ were ọjọ e rẹ were ọjọ họ. (Gal. 6:​4, 5) Oghẹrẹ ọnọ ma salọ kpobi kẹhẹ, u fo nọ ma re wo eriwo nọ o fo kpahe iẹe. Jesu ọ ta nọ: “Oria nọ efe ra ọ rrọ, etẹe udu ra o rẹ jọ re.” (Mat. 6:21) Fikiere, uyoyou nọ ma wo kẹ Jesu Kristi o rẹ wọ omai tẹrovi iruo Uvie na evaọ iroro, ẹmeunu, gbe iruẹru mai, orọnikọ eware ikẹdẹ kẹdẹ uzuazọ họ.​—Fil. 1:​9, 10.

15, 16. (a) Ẹvẹ ilale ekwakwa eyerakpọ o sae rọ jọ agbefẹ kẹ Oleleikristi? (b) Obọdẹ ohrẹ vẹ Jesu ọ kẹ kpahe ekwakwa eyerakpọ?

¹⁵ Ahwo buobu nẹnẹ a re roro kpahe eware ekpokpọ nọ i kieze kpobi noke toke, wọhọ iwu, ifonu hayo ekọmputa esese, gbe eware itieye efa. Fikiere o gwọlọ nọ mai Ileleikristi ma rẹ hae kiẹ omamai rri ẹsikpobi kpahe oware nọ o rrọ isiuru mai. Ma sae nọ omamai enọ wọhọ: ‘Kọ ekwakwa eyerakpọ i wuzou kẹ omẹ te epanọ mẹ be mae rọ raha oke kiẹ gwọlọ je roro kpahe imoto hayo  emuosẹ nọ o kieze vi okenọ mẹ rẹ rọ ruẹrẹ oma kpahe kẹ iwuhrẹ ukoko? Kọ iruẹru uzuazọ ikẹdẹ e be rehọ oke mẹ te epanọ mẹ be sae rọ raha oke fihọ olẹ je se Ebaibol na ha?’ Ma tẹ ruẹ nọ uyoyou kẹ ekwakwa akpọ u bi ru uyoyou nọ ma wo kẹ Jesu kiekpo, u fo nọ ma re roro kpahe ẹme Jesu nọ ọ ta nọ: “Yọroma kẹ oghẹrẹ uvou-uthei kpobi.” (Luk 12:15) Fikieme Jesu ọ rọ kẹ unuovẹvẹ ogaga utioye?

¹⁶ Jesu ọ ta nọ “ohwo ọvo ọ rẹ sae gbodibo kẹ ilori ivẹ hẹ.” O te je fibae nọ: “Wha sae gbodibo kẹ Ọghẹnẹ gbe efe he.” O rrọ ere keme, “ilori” ivẹ na e te gwọlọ nọ a rẹ rọ eva kpobi gbodibo kẹ ae. Jesu ọ ta nọ, ma re “mukpahe ọjọ [je] you ọdekọ,” hayo “talamu ọjọ [jẹ] siọ ọdekọ.” (Mat. 6:24) Fikinọ ma gba ha, o gwọlọ nọ mai kpobi na rẹ ruabọhọ họre wọso “isiuru uwo mai,” onọ o kẹre te ekwakwa efe.​—Ẹf. 2:3.

17. (a) Fikieme o rọ rrọ bẹbẹ kẹ ahwo nọ a wo emamọ usu kugbe Ọghẹnẹ hẹ re a wo eriwo nọ o fo kẹ ekwakwa eyerakpọ? (b) Eme o re fiobọhọ kẹ omai whaha isiuru kẹ ekwakwa eyerakpọ?

¹⁷ O rrọ bẹbẹ gaga kẹ ohwo nọ o wo usu okpekpe kugbe Ọghẹnẹ hẹ re o wo eriwo nọ o fo kpahe ekwakwa eyerakpọ. Fikieme? Fikinọ o kru ga evaọ egagọ Ọghẹnẹ hẹ. (Se 1 Ahwo Kọrint 2:14.) Fikinọ ekwakwa eyerakpọ e rehọ ẹgba iroro rai no, o be hae jọ bẹbẹ kẹ ae re a sae hẹriẹ oware nọ u woma no uyoma. (Hib. 5:​11-14) Onana u ru nọ otujọ ọ gbẹ be sae kpọ isiuru nọ a wo kẹ ekwakwa eyerakpọ họ, yọ ahwo nọ a wo isiuru nana a re wo edẹro vievie he. (Ọtausi. 5:10) Rekọ u woma gaga nọ oware jọ o riẹ nọ o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai whaha isiuru itieye na, oyehọ Ebaibol na nọ ma re se noke toke. (1 Pita 2:2) Jesu ọ jẹ hai roro didi kpahe uzẹme nọ o rrọ Ebaibol na yọ onana u fiobọhọ kẹe fi edawọ kparobọ. Epọvo na re, ma tẹ be hai fi ehri izi Ebaibol hiruo, u ti fiobọhọ kẹ omai whaha isiuru egaga kẹ ekwakwa eyerakpọ. (Mat. 4:​8-10) Ma tẹ be hai ru enẹ, yọ ma bi dhesẹ kẹ Jesu nọ ma you rie vi ekwakwa eyerakpọ.

18. Eme whọ gba riẹ mu nọ who re ru?

¹⁸ Okenọ Jesu ọ nọ Pita nọ: “Kọ who you omẹ vi eware nana?” ọ jẹ kareghẹhọ Pita nọ o gwọlọ nọ ọ rẹ rọ eware nọ i wobọ kugbe egagọ Ọghẹnẹ karo evaọ uzuazọ. Pita nọ otofa odẹ riẹ o rrọ “Utho” na o ru lele otofa odẹ na, keme o dikihẹ kothi wọhọ utho evaọ iruemu ezi nọ o dhesẹ. (Iruẹru 4:​5-20) O rrọ ọtamuo mai nẹnẹ re inọ ma re wo eriwo nọ o fo kpahe iruo, eriosehọ, gbe ekwakwa eyerakpọ, rọ ere dhesẹ nọ uyoyou mai kẹ Kristi o rrọ gaga. Ajọ eware nọ ma rẹ rọ karo evaọ uzuazọ i dhesẹ nọ ma wo ọkpọ eriwo Pita, nọ ọ ta kẹ Jesu nọ: “Olori, whọ riẹ nọ me you owhẹ gaga.”