Ọmọtẹ jọ nọ a re se Sara * ọ ta nọ, “Oma o rẹ vuọ omẹ gaga, yọ me wo udu tere he. Fikiere oma o rẹ riẹ omẹ ru hu nọ mẹ tẹ rrọ kugbe ahwo nọ a gudu yọ a re dhuaro. Rekọ udu u re te omẹ otọ nọ mẹ tẹ rrọ kugbe ohwo nọ ọ rrọ wowolẹ je wo omaurokpotọ. Mẹ rẹ sae vuẹ ohwo otiọye na oware kpobi nọ o be kẹ omẹ uye. Ahwo otiọye na họ egbẹnyusu ekpekpe mẹ.”

Ẹme Sara na o dhesẹ nọ ma tẹ rrọ wowolẹ, ahwo a re si kẹle omai. Ẹwolẹ ọ rẹ were Jihova re. Ọ jọ Ebaibol na tuduhọ omai awọ nọ: “Wha whẹ eware nana họ oma . . . , ẹwolẹ.” (Kọl. 3:12) Eme họ ẹwolẹ? Eme Jesu o ru nọ u dhesẹ nọ ọ rrọ wowolẹ? Kọ ẹvẹ uruemu nana u re ro ru omai wereva vi epaọ anwẹdẹ?

Ohwo nọ ọ rrọ wowolẹ ọ rẹ jọ dhedhẹ, ọ rẹ gwọlọ ẹme he. Ọ rẹ jọ wowou kugbe amọfa, yọ ọ rẹ nyẹ omariẹ nọ a te ru ei oware nọ o rẹ sae dha ohwo eva.

Ohwo nọ ọ rrọ wolẹ yọ ọyẹlẹ hẹ, o wo ẹgba ologbo. Ẹme Griki nọ a fa “ẹwolẹ” na, a rẹ rehọ iẹe dhesẹ anyenya nọ ọ re reria vẹre he rekinọ a wuhrẹ no. Anyenya na o gbe wo ẹgba ọvona, rekọ ọ gbẹ be rehọ iẹe ru ugberuo ho fikinọ a romatotọ wuhrẹ iẹe no. Epọvo na re, ma tẹ rrọ wolẹ, ma rẹ nyẹ omamai je yerikugbe amọfa dhedhẹ.

Whọ sae jọ udu ra ta nọ, ‘Mẹ rrọ ohwo owowolẹ hẹ, notọ avọ otọ ze.’ Akpọ nọ ma rrọ ọ ginẹ vọ avọ ahwo nọ a re dhuaro nọ a wo ithihakọ họ, fikiere o sae jọ bẹbẹ kẹ omai re ma jọ wowolẹ. (Rom 7:19) O gwọlọ omodawọ mi omai re ma sae jọ wolẹ, yọ Jihova ọ te rọ ẹzi ọfuafo riẹ fiobọhọ kẹ omai nọ ma be daoma wo uruemu nana. (Gal. 5:22, 23) Fikieme ma rẹ rọ daoma kpobi re ma jọ wolẹ?

Ẹwolẹ yọ uruemu nọ u re si ahwo kẹle omai. Wọhọ epanọ Sara nọ ma fodẹ evaọ obehru ọ ta na, udu u re te omai otọ nọ ma tẹ rrọ kugbe ohwo nọ ọ rrọ wowolẹ. Jesu yọ obọdẹ oriruo ohwo nọ ọ rrọ wolẹ jẹ rrọ wowou. (2 Kọr. 10:1) Makọ emaha nọ e riẹ Jesu hu a jẹ gwọlọ jọ kugbei.​—Mak 10:13-16.

Ẹwolẹ ọ rẹ thọ omai gbe ahwo nọ a kẹle omai. Ma tẹ rrọ wolẹ, ma rẹ jọ ahwo nọ eva i re  kri ẹdha ha ha hayo nọ uzou u re mu dhe. (Itẹ 16:32) Onana u re ru nọ ma gbe ro ru ohwo jọ oware nọ ma rẹ vioja riẹ oke ofa ha, maero kọ ohwo nọ ma you. Yọ ma tẹ rrọ wolẹ, u re ru nọ ma gbe ro ru ahwo nọ a kẹle omai oware odada ha fikinọ ma sae nyẹ omamai hi.

Dede nọ iruo nọ Jesu o je ru e jọ ruaro, yọ eware nọ e jariẹ uzou e jọ buobu, o je yerikugbe ohwo kpobi wowolẹ. Evaọ okenọ ọ jọ otọakpọ, ahwo buobu a wọ ewha egbẹgbẹdẹ, akpọ ọ lọhọ kẹ ae vievie he, onọ u ru nọ a rọ gwọlọ omosasọ. Ababọ avro, udu u te rai otọ nọ Jesu ọ ta kẹ ae nọ: “Wha nyabru omẹ ze, . . . keme mẹ rrọ wowolẹ je wo omaurokpotọ.”​—Mat. 11:28, 29.

Ẹvẹ ma sae rọ jọ wolẹ wọhọ Jesu? Ma re wuhrẹ Ebaibol na re ma riẹ oghẹrẹ nọ Jesu o je ro yerikugbe ahwo gbe oware nọ o ru okenọ a ru ei thọ. Kẹsena nọ ma tẹ nyaku ebẹbẹ nọ e rẹ sai ru ohwo dhuaro hayo va notọ ze, ma vẹ rọ aro kele Jesu. (1 Pita 2:21) Joma ta kpahe eware esa jọ nọ i fiobọhọ kẹ Jesu jọ wolẹ.

Jesu o wo uvi omaurokpotọ. Jesu ọ ta nọ ọ rrọ “wowolẹ je wo omaurokpotọ.” (Mat. 11:29) A jọ Ebaibol na fodẹ iruemu ivẹ nana kugbe keme e jẹhọ ohwohwo. (Ẹf. 4:1-3) Ẹvẹ o rọ rrọ ere?

Omaurokpotọ u re ru nọ ma gbẹ rọ rehọ omoware kpobi dha eva ha. Eme Jesu o ru okenọ ahwo a jẹ fuọ ẹe gheghe gheghe inọ ọyomariẹ yọ “ọgba-ore gbe ọgba-udi”? Ọ kuvẹ re emamọ uruemu riẹ o fare unu ahwo na, kẹsena ọ tẹ rọ unu uwowolẹ ta nọ “iruo nọ areghẹ o ru a rẹ rọ riẹ nọ o kiẹrẹe.”​—Mat. 11:19.

Otẹrọnọ ohwo jọ ọ ta ẹme oyoma kpahe owhẹ fikinọ whẹ yọ ọzae hayo aye, hayo fiki ovioma hayo ẹwho ra, kọ o gbẹ te mai woma re whọ rọ unu uwowolẹ ta ẹme kẹ ohwo na. Ọkpako ukoko jọ evaọ obọ South Africa nọ a re se Peter ọ ta nọ: “Ohwo jọ ọ tẹ ta ẹme nọ ọ kẹ omẹ uye, mẹ rẹ nọ omamẹ nọ, ‘Eme Jesu ọ hai ti ru?’” O te fibae nọ: “Mẹ be daoma kpobi re mẹ siọ eva ba ẹdha evaọ omoware kpobi nọ a ta kẹ omẹ.”

Jesu ọ riẹ nọ ahwo-akpọ a gba ha. Ilele Jesu a jẹ hae gwọlọ ru oware uwoma, rekọ ẹsejọ o rẹ jọ bẹbẹ kẹ ae fikinọ a gba ha. Wọhọ oriruo, aso urere taure Jesu o te ti whu, ọ ta kẹ Pita, Jemis, avọ Jọn inọ jọ a jaja aro vi je lele iei ruabọhọ erou, rekọ a ru ere he. Ghele na Jesu ọ ta nọ: “O ginẹ ruọ ẹzi na rekọ uwo na o ga ha.” (Mat. 26:40, 41) Fikinọ o vuhu onana mu, ọ dha eva kẹ ikọ riẹ hẹ.

Mandy yọ oniọvo-ọmọtẹ nọ eva e jẹ hai kri ẹdha ha, rekọ enẹna ọ be daoma gaga re ọ jọ wolẹ wọhọ Jesu. Ọ ta nọ, “Mẹ be hae daoma kareghẹhọ nọ ahwo-akpọ a gba ha, mẹ vẹ jẹ tẹrovi abọ owoma ahwo, onọ Jihova ọ be tẹrovi.” Whọ tẹ be hai dhesẹ ọdawẹ kẹ ahwo wọhọ epanọ Jesu o ru, u gbe ti fiobọhọ kẹ owhẹ jọ wolẹ?

Jesu o vu eware kpobi wa kẹ Ọghẹnẹ. Okenọ Jesu ọ jọ otọakpọ, o thihakọ okienyẹ. Ahwo a jẹ wọ eku họ iẹe uzou, rehọ iẹe jijehwẹ, jẹ lahiẹe. Ghele na, ọ gbẹ jọ wolẹ keme o “mu omariẹ họ obọ Ọnọ o re bruoziẹ okiẹrẹe na.” (1 Pita 2:23) Jesu ọ riẹ nọ Ọsẹ obọ odhiwu riẹ o ti fiobọhọ kẹe jẹ kioja kẹe evaọ oke nọ u fo.

Mai ọvo ma tẹ be daoma kioja kẹ omamai fiki oware jọ nọ a ru omai thọ, ma sai mu ofu thomawa, onana u ve ru nọ eware i re ro yoma vi epaọ ọsosuọ. Oyejabọ nọ Ikereakere na e rọ kareghẹhọ omai nọ: “Ofu ohwo-akpọ u re ru ei ru oware nọ u kiẹrẹe evaọ aro Ọghẹnẹ hẹ.” (Jem. 1:20) O tẹ make rọnọ oware nọ a ru omai na u te onọ ohwo ọ rẹ rọ dha eva, ma sae rọ ofu ru oware nọ o thọ fikinọ ma gba ha.

Oniọvo-ọmọtẹ jọ evaọ obọ Germany nọ a re se Cathy ọ jẹ hai roro nọ, ‘Mẹ gbẹ kioja kẹ omobọ mẹ hẹ, ohwo ọvo ọ te kioja na kẹ omẹ hẹ.’ Rekọ nọ ọ rẹroso Jihova, uruemu riẹ u te nwene. Ọ ta nọ: “Mẹ gbẹ be kioja kẹ omamẹ hẹ. Mẹ rrọ wolẹ enẹna keme mẹ riẹ nọ eware kpobi e rrọ Jihova obọ.” Otẹrọnọ a bi kienyẹ owhẹ, rẹroso Ọghẹnẹ wọhọ epanọ Jesu o ru. Onana u ti fiobọhọ kẹ owhẹ jọ wolẹ ẹsikpobi.

Jesu ọ ta nọ ma tẹ gwọlọ wo evawere, ma rẹ jọ wowolẹ. Ọ ta nọ: “Eva e were enọ e rrọ wowolẹ.” (Mat. 5:5) Muẹrohọ oghẹrẹ nọ ẹwolẹ o re ro fiobọhọ evaọ eware nọ ma be te ta kpahe na.

Ẹwolẹ o re hrẹ ofu kpotọ evaọ orọo. Oniọvo-ọmọzae jọ evaọ obọ Australia nọ a re se Robert ọ ta nọ: “Mẹ rọ ethobọ ta eme edada buobu kẹ aye mẹ. Rekọ ẹme ọdada nọ a rọ evedha ta, a rẹ sae rehọ iẹe zihe he. Nọ mẹ ruẹ epanọ eme na e da riẹ te, o kẹ omẹ uye gaga.”

Ebaibol na ọ ta nọ: “Mai kpobi ma re zoruẹ unuẹse buobu.” (Jem. 3:2) Onana u dhesẹ nọ ma rẹ sae ta ẹme thọ, onọ o rẹ sae wha ẹbẹbẹ fihọ orọo mai. Nọ ọzae hayo aye ra ọ tẹ ta ẹme nọ ọ da owhẹ, ẹwolẹ o re fiobọhọ kẹ owhẹ rọ udu kpotọ jẹ kpọ ẹrọo ra.​—Itẹ 17:27.

Brọda Robert ọ daoma gaga re ọ jọ wowolẹ jẹ nyẹ omariẹ. Eme o no rie ze? Ọ ta nọ: “Enẹna, ẹmẹwhọ jọ ọ tẹ rotọ, mẹ rẹ daoma kpobi re mẹ gaviezọ kẹ aye mẹ ziezi, mẹ vẹ jẹ ta ẹme owowolẹ jẹ whaha evedha. Mẹ avọ aye mẹ ma be riẹ yeri ziezi enẹna.”

Ẹwolẹ o re fiobọhọ kẹ omai yerikugbe amọfa ziezi. Ahwo nọ a re kri ofu emu hu a re wo egbẹnyusu tere he. Rekọ ẹwolẹ o re fiobọhọ kẹ omai “yọrọ . . . udhedhẹ nọ o be gba [omai] kugbe na.” (Ẹf. 4:2, 3) Cathy nọ ma ta kpahe ẹsiẹ na ọ ta nọ, “Ẹwolẹ o bi fiobọhọ kẹ omẹ yerikugbe ohwo kpobi ziezi, dede nọ u wo ahwo jọ nọ a rẹ bẹ eyerikugbe.”

Ẹwolẹ ọ rẹ lẹliẹ udu ohwo totọ ẹsikpobi. Ebaibol na o dhesẹ nọ “areghẹ nọ o no obọ ehru ze” avọ ẹwolẹ gbe udhedhẹ e jẹhọ ohwohwo. (Jem. 3:13, 17) Ohwo nọ ọ rrọ wowolẹ o re wo “udu odhedhẹ.” (Itẹ 14:30) Oniọvo-ọmọzae jọ nọ a re se Martin nọ ọ daoma gaga no re ọ ruẹse jọ wolẹ ọ ta nọ, “Enẹna me gbe bi dhuaro hayo suobọhọ ta nọ omẹ ọvo o gba ha, yọ onana o be lẹliẹ udu te omẹ otọ jẹ kẹ omẹ evawere.”

Uzẹme riẹ họ, o gwọlọ omodawọ gaga mi omai otu jọ re ma jọ wowolẹ. Oniọvo-ọmọzae jọ ọ ta nọ, “Re a ta uzẹme, makọ rite inẹnẹ, ofu ọ rẹ jọ omẹ eva họrọ ẹsejọ.” Rekọ Jihova nọ ọ ta nọ ma daoma jọ wowolẹ na o ti fiobọhọ kẹ omai dhesẹ uruemu nana, o tẹ make rrọ bẹbẹ kẹ omai. (Aiz. 41:10; 1 Tim. 6:11) Jihova ọ sai ‘wuhrẹ omai totọ’; ọ sai ‘ru omai ga.’ (1 Pita 5:10) Nọ oke o be nyaharo na, ma ve ti wo “ẹwolẹ gbe uwowou Kristi” wọhọ epanọ Pọl ukọ na o wo.​—2 Kọr. 10:1.