1. Eme Jesu ọ ta kpahe efe obọ odhiwu?

ORỌNIKỌ eware kpobi nọ e rrọ ghaghae kẹ omai ma rẹ sae ruẹ hẹ. Uzẹme riẹ họ, enọ ma rẹ ruẹ hẹ na eye e mae ghare kpaobọ. Jesu ọ jọ ovuẹ nọ ọ kẹ evaọ ehru ugbehru na fodẹ efe nọ ọ rrọ obọ odhiwu, onọ u woma thethabọ vi efe otọakpọ. Kẹsena ọ tẹ ta ẹme nana nọ a rẹ vro vievie he na, inọ: “Oria nọ efe ra ọ rrọ, etẹe udu ra o rẹ jọ re.” (Mat. 6:19-21) Oware nọ o rrọ ghaghae kẹ omai, oye ma rẹ gwọlọ wo. Ma tẹ be daoma wo emamọ odẹ evaọ aro Ọghẹnẹ yọ ma bi “koko efe họ obọ odhiwu.” Jesu ọ ta nọ efe nana ọ rẹ raha ha, yọ iji e rẹ sai thoi hi.

2. (a) Wọhọ epanọ o rrọ 2 Ahwo Kọrint 4:17, 18, eme Pọl ọ hrẹ omai nọ ma tẹrovi? (b) Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

² Pọl ukọ na ọ kẹ omai ohrẹ inọ ma “tẹrovi . . . eware nọ a rẹ ruẹ hẹ.” (Se 2 Ahwo Kọrint 4:17, 18, ẹme-obotọ.) Eware nana jọ họ, eghale nọ Ọghẹnẹ ọ te kẹ omai evaọ akpọ ọkpokpọ na. Ma te jọ uzoẹme nana ta kpahe ekẹ eghaghae ene nọ a rẹ ruẹ hẹ nọ ma rẹ sai wo obọnana, eyehọ (1) usu okpekpe kugbe Ọghẹnẹ, (2) olẹ, (3) obufihọ ẹzi ọfuafo na, gbe (4) obọ nọ Jihova, Jesu, gbe ikọ-odhiwu a bi fihọ kẹ omai evaọ iruo usi uwoma ota na. Ma te jẹ ta kpahe oware nọ ma re ru ro dhesẹ nọ ekẹ eghaghae nana nọ a rẹ ruẹ hẹ na e da omai ẹro fia.

3 Okẹ vẹ o mae ghare nọ ma rẹ ruẹ hẹ, kọ ẹvẹ ma sai ro woi?

³ Usu nọ ohwo o re wo kugbe Jihova Ọghẹnẹ họ okẹ nọ a rẹ ruẹ hẹ nọ o mae ghare. (Ol. 25:14) Ẹvẹ Ọghẹnẹ ọ rẹ gbẹ  sae rọ jọ ọrẹri nọ o te mu usu kugbe omai ahwo-akpọ nọ a vọ avọ uzioraha? Ọ sae gbẹ jọ ọrẹri fiki idhe ẹtanigbo Jesu nọ o “be wha uzioraha akpọ na vrẹ.” (Jọn 1:29) Oke krẹkri taure Jesu o te ti whu, Jihova ọ riẹ nọ ọ te rọ ọmọ riẹ nana siwi ahwo-akpọ no igbo uzioraha, yọ onana o te seba erugba ha. Oyejabọ nọ Ọghẹnẹ o ro mu usu kugbe ahwo jọ taure Jesu o te ti whu.​—Rom 3:25.

4. Kẹ oriruo ezae jọ nọ e jọ egbẹnyusu Ọghẹnẹ taure Jesu o te ti whu kẹ omai.

⁴ U wo ahwo jọ nọ a jọ egbẹnyusu Ọghẹnẹ taure Jesu o te ti whu kẹ omai. Abraham ọ jọ ohwo nọ o wo ẹrọwọ ọgaga. Nọ Abraham o whu no, nọ ikpe nọ e vrẹ odu ọvo (1,000) e make ruọ emu no, Jihova o se rie “ogbẹnyusu mẹ.” (Aiz. 41:8) Onana u dhesẹ nọ makọ uwhu o rẹ hẹriẹ usu nọ Jihova o wo kugbe egbẹnyusu riẹ hẹ. Jihova ọ gbẹ be kareghẹhọ Abraham ẹsikpobi. (Luk 20:37, 38) Omọfa jọ họ Job. Jihova ọ jọ iraro ikọ-odhiwu ta emamọ ẹme Job. Jihova o se rie, “ohwo okiẹrẹe nọ ọ gbakiete, nọ ọ be dhozọ Ọghẹnẹ jẹ be kẹnoma kẹ oware uyoma.” (Job 1:6-8) Kọ ẹvẹ Jihova o rri Daniẹl nọ ọ gọ riẹ te oware wọhọ ikpe udhone evaọ orẹwho egedhọ? Isiasa soso ikọ-odhiwu e ta kẹ Daniẹl nọ ọ kpako gaga no na inọ “ọ rrọ ghaghae gaga” kẹ Ọghẹnẹ. (Dan. 9:23; 10:11, 19) U mu omai ẹro nọ Jihova ọ be rọ ọwhọ hẹrẹ oke nọ ọ te kpare egbẹnyusu iyoyou riẹ nọ i whu no ze.​—Job 14:15.

5. Eme ma re ru re ma sae jọ egbẹnyusu ekpekpe Jihova?

⁵ Bro ahwo-akpọ nọ e gba ha nẹnẹ a rrọ egbẹnyusu Jihova? A bu te ima buobu. Ma riẹ onana keme te ezae, te eyae, gbe emọ buobu wariẹ akpọ na họ a be rọ uruemu rai dhesẹ nọ a gwọlọ jọ egbẹnyusu Ọghẹnẹ. Jihova “o wo usu okpekpe kugbe enọ i kiete.” (Itẹ 3:32) Ẹrọwọ nọ a fihọ idhe ẹtanigbo Jesu oye u ru onana lọhọ. Onana u re ru nọ ma sae rọ rehọ oma mudhe kẹ Jihova jẹ họ-ame. Ma te ru eware nana nọ i wuzou gaga na, ma te jọ usu Ileleikristi buobu nọ e roma mudhe jẹ họ-ame no, nọ i wo “usu okpekpe” kugbe Jihova, Ọghẹnẹ Erumeru na!

6. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma rri usu mai kugbe Ọghẹnẹ ghaghae?

⁶ Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma rri usu mai kugbe Ọghẹnẹ ghaghae? Ma tẹ make gọ Ọghẹnẹ te ikpe buobu no evaọ akpọ omuomu nana, ma rẹ daoma rọ aro kele Abraham gbe Job nọ a gọ Ọghẹnẹ ikpe buobu evaọ oke rai. Daniẹl o rri usu nọ o wo kugbe Ọghẹnẹ ghare vi uzuazọ riẹ, yọ ere o gwọlọ nọ ma re ru nẹnẹ re. (Dan. 6:7, 10, 16, 22.) Jihova o ti fiobọhọ kẹ omai thihakọ edawọ kpobi nọ i bi te omai, re ma ruẹse gbẹ jọ egbẹnyusu ekpekpe riẹ.​—Fil. 4:13.

7. (a) Wọhọ epanọ Itẹ 15:8 o ta, ẹvẹ elẹ mai e rrọ Jihova oma? (b) Oghẹrẹ vẹ Jihova ọ rẹ rọ kuyo elẹ mai?

⁷ Okẹ ofa jọ nọ ma rẹ ruẹ hẹ họ, uvẹ-ọghọ nọ ma be rọ lẹ se Ọghẹnẹ. Egbẹnyusu ekpekpe a rẹ gwọlọ gbiku jẹ ta eva kẹ ohwohwo. Ere u fo nọ usu mai kugbe Jihova o rẹ jọ. Jihova ọ be rọ Ebaibol na ta ẹme kẹ omai, yọ ma rẹ jariẹ riẹ iroro nọ e rrọ Jihova eva. Ma rẹ ta ẹme kẹ Jihova evaọ olẹ, yọ ma rẹ sae ta oware kpobi nọ o rrọ omai eva kẹe. O rẹ were Jihova gaga nọ ma tẹ be lẹ sei. (Se Itẹ 15:8.) Jihova ogbẹnyusu ezi mai na o re ru eware nọ ma yare riẹ, orọnikọ ọ rẹ  gaviezọ kẹ elẹ mai ọvo ho. Ẹsejọ ọ rẹ kuyo olẹ mai ababọ oke oraha. Rekọ ẹsejọ, o rẹ gwọlọ nọ ma lẹ kpahe oware nọ ma gwọlọ na unuẹse buobu. Ghele na, ma wo imuẹro inọ ọ te kuyo evaọ ẹruoke, gbe evaọ edhere nọ ọ mai woma. Ma tẹ jẹ riẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rẹ sae kuyo olẹ mai evaọ edhere nọ ma roro ho. Wọhọ oriruo, ẹsejọ, ukpenọ o si odawọ nọ u bi te omai na no, ọ rẹ kẹ omai areghẹ gbe ẹgba nọ ma re ro “thihakọ riẹ.”​—1 Kọr. 10:13.

8. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma rri olẹ ghaghae?

⁸ Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma rri olẹ ghaghae? Edhere jọ họ, nọ ma tẹ be hae “lẹ kẹse kẹse” wọhọ epanọ Ọghẹnẹ ọ ta nọ ma ru. (1 Tẹs. 5:17) Jihova ọ rẹ gba omai họ lẹ hẹ. Ọ gwọlọ nọ u re no omai eva ze re ma lẹ sei, ọ tẹ jẹ tuduhọ omai awọ nọ ma “ruabọhọ olẹ.” (Rom 12:12) Fikiere, ma tẹ be hae lẹ unuẹse buobu evaọ okpẹdẹ, u re dhesẹ nọ ma rri olẹ ghaghae. Ma rẹ jẹ jọ olẹ mai yere Jihova je jiri ei.​—Ol. 145:2, 3.

9. Eme oniọvo-ọmọzae jọ ọ ta kpahe olẹ, kọ ẹvẹ whẹ omara who rri olẹ?

⁹ Otẹrọnọ ma gọ Jihova kri no, kiyọ ma ti muẹrohọ idhere buobu nọ ọ rọ kuyo elẹ mai no yọ onana u ti ru omai rri olẹ ghaghae gaga. Joma ta kpahe oniọvo-ọmọzae jọ nọ a re se Chris nọ ọ rrọ iruo odibọgba oke-kpobi na te ikpe udhuvẹ-gbihrẹ no. Ọ ta nọ: “U re woma kẹhẹ nọ ohwo ọ tẹ kake kpama re ọ raha oke ziezi rọ lẹ se Jihova evaọ ohiohiẹ. Udu u re kie ohwo vi gaga nọ ọ tẹ be ta eva riẹ kpobi kẹ Jihova evaọ ohiohiẹ nọ oke u bi rrie ze na! Me re yere iei kẹ eware kpobi nọ i bi no obọ riẹ ze, kugbe uvẹ-ọghọ nọ mẹ be ro lẹ sei na. Mẹ vẹ jẹ lẹ sei taure me te ti kiẹzẹ, onana o rẹ whae ze nọ mẹ rẹ rọ wezẹ dhedhẹ avọ eva efuafo.”

10. Fikieme ẹzi ọfuafo na ọ rọ rrọ ghaghae kẹ omai?

¹⁰ Ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ yọ okẹ oghaghae ofa nọ ma rẹ ruẹ hẹ. Jesu ọ ta nọ ma hae  lẹ se Ọghẹnẹ re ọ kẹ omai ẹzi ọfuafo na. (Luk 11:9, 13) Jihova ọ rẹ rọ ẹzi ọfuafo na kẹ omai “ogaga nọ u vi ogaga.” (2 Kọr. 4:7; Iruẹru 1:8) Ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ ọ sai fiobọhọ kẹ omai thihakọ edawọ kpobi nọ i bi te omai.

11. Edhere vẹ ẹzi ọfuafo na ọ sai ro fiobọhọ kẹ omai?

¹¹ Ẹzi ọfuafo na ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai ru iruo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omai evaọ egagọ riẹ. Ẹzi na ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai wo onaa vi epanọ ma wo vẹre. Uzẹme riẹ họ, o gbẹ rrọ obufihọ ẹzi Ọghẹnẹ hẹ ma sai ru eware iwoma nọ ma bi ru evaọ egagọ Ọghẹnẹ nẹnẹ na ha.

12. Wọhọ epanọ o rrọ Olezi 139:23, 24, eme ma rẹ sae lẹ nọ ẹzi ọfuafo na o fiobọhọ kẹ omai ru?

¹² Edhere jọ nọ ma re ro dhesẹ nọ ma rri ẹzi ọfuafo na ghaghae họ, nọ ma tẹ be hae lẹ se Ọghẹnẹ re ọ rehọ iẹe fiobọhọ kẹ omai riẹ ekpehre iroro nọ e rrọ omai udu. (Se Olezi 139:23, 24.) Ma tẹ lẹ olẹ utioye, Jihova ọ sae rọ ẹzi ọfuafo na fiobọhọ kẹ omai vuhu iroro ethọthọ itieye na mu. Nọ ma te vuhu iroro ethọthọ itieye na mu no, ma vẹ jẹ lẹ se Ọghẹnẹ re ọ rọ ẹzi riẹ ọvona kẹ omai ẹgba nọ ma sae rọ whaha ae. Enẹ ma re ro dhesẹ nọ ma gba riẹ mu inọ ma rẹ whaha oware kpobi nọ o rẹ sai ru nọ Jihova ọ gbẹ rọ rehọ ẹzi riẹ fiobọhọ kẹ omai hi.​—Ẹf. 4:30.

13. Ẹvẹ ma sai ro rri ẹzi ọfuafo na ghaghae?

¹³ Ma ti rri ẹzi ọfuafo na ghaghae re nọ ma te roro kpahe eware nọ Ọghẹnẹ ọ rehọ e riẹ ru no evaọ oke mai na. Taure Jesu o te ti muvrẹ kpobọ odhiwu, ọ ta kẹ ilele riẹ nọ: “Wha ti wo ogaga nọ ẹzi ọfuafo na o te bru owhai ze no, wha ve ti se isẹri kpahe omẹ . . . rite oria nọ o mai thabọ evaọ otọakpọ na.” (Iruẹru 1:8) Ẹme nana o bi rugba nẹnẹ na. Ẹzi ọfuafo na o ru nọ ahwo nọ a bu te ima eree gbe ubro a ro no eghagha avọ eghagha akpọ na ze be gọ Jihova evaọ okugbe. U no etẹe kuhọ họ, ma bi yerikugbe  ohwohwo dhedhẹ keme ẹzi Ọghẹnẹ o bi fiobọhọ kẹ omai wo obọdẹ iruemu wọhọ uyoyou, oghọghọ, udhedhẹ, odiri, uwowou, ewoma, ẹrọwọ, ẹwolẹ, gbe oma-onyẹ. Iruemu nana họ “ubi ẹzi na.” (Gal. 5:22, 23) Ẹzi ọfuafo na ginọ obọdẹ okẹ!

14. Amono ma rẹ ruẹ hẹ nọ a bi fiobọhọ kẹ omai evaọ usi uwoma ota na?

¹⁴ Uvẹ nọ ma bi ro lele Jihova gbe abọ ukoko riẹ nọ o rrọ obọ odhiwu “ru iruo” na yọ obọdẹ okẹ ofa jọ nọ a rẹ ruẹ hẹ. (2 Kọr. 6:1) Oke kpobi nọ ma rrọ usi uwoma yọ ma bi lele ai ru iruo. Pọl ukọ na ọ ta kpahe ọyomariẹ gbe amọfa nọ a gbẹ rrọ iruo nana inọ: “Mai yọ ibe iruiruo Ọghẹnẹ.” (1 Kọr. 3:9) Ma tẹ be ta usi uwoma na, yọ ma bi lele Jesu ru iruo re. Kareghẹhọ nọ okenọ Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ a nyai “ru ahwo zihe ruọ ilele evaọ udevie ahwo erẹwho na kpobi,” o fibae nọ: “Mẹ rrọ kugbe owhai.” (Mat. 28:19, 20) Kọ ikọ-odhiwu na omarai? Ma bi yere Ọghẹnẹ gaga inọ ikọ-odhiwu na a be kpọ omai nọ ma bi whowho “usi uwoma ebẹdẹ bẹdẹ kẹ enọ e be rria otọakpọ na.”​—Evia. 14:6.

15. Kẹ oriruo Ebaibol jọ nọ u dhesẹ obọdẹ oware nọ Jihova o bi ru evaọ iruo usi uwoma ota na.

¹⁵ Nọ Jihova avọ Jesu gbe ikọ-odhiwu na a bi fiobọhọ kẹ omai evaọ iruo usi uwoma ota na, eme o bi noi ze? Nọ ma be kọ ibi Uvie na, ibi jọ i bi kie fihọ emamọ udu jẹ rro. (Mat. 13:18, 23) Ono o bi ru ibi yena rro ze jẹ mọ? Jesu ọ ta nọ ohwo ọvo ọ rẹ sae jọ olele riẹ hẹ ajokpanọ “Ọsẹ na, . . . o si rie.” (Jọn 6:44) A jọ Ebaibol na fodẹ ohwo jọ nọ ẹme nana ọ jọ oma riẹ rugba. Kareghẹhọ oware nọ o via nọ Pọl ọ jẹ ta usi uwoma kẹ eyae jọ nọ i kokohọ otafe ẹwho nọ a re se Filipai. Ebaibol ọ ta kpahe omọvo rai jọ nọ a re se Lidia inọ: “Jihova o te rovie udu riẹ ziezi re ọ nabe kezọ ziezi kẹ eme nọ Pọl ọ jẹ ta.” (Iruẹru 16:13-15) Epọvo na re nẹnẹ, Jihova o si ima ahwo buobu ziọ ukoko riẹ no.

16. Ono ma re jiri rọkẹ ẹvi nọ ọ rrọ iruo usi uwoma ota mai na?

¹⁶ Ono ma rẹ sae ginẹ ta nọ o bi ru ahwo nọ ma be ta usi uwoma kẹ kurẹriẹ? Pọl ọ kuyo onọ nana evaọ ileta nọ o kere se ukoko obọ Kọrint inọ: “Ẹkọ mẹ kọ, Apọlọs o te ku ame ku, rekọ Ọghẹnẹ o te bi ru ei rro, fikiere ọnọ ọ kọ hayo ọnọ o ku ame ku a rrọ oware ovo ho, rekọ Ọghẹnẹ nọ o bi ru ei rro.” (1 Kọr. 3:6, 7) Jihova họ ọnọ ma re jiri rọkẹ ẹvi nọ ọ rrọ iruo usi uwoma ota mai na nwane wọhọ epanọ Pọl o ru na.

17. Ẹvẹ ma re ro dhesẹ nọ uvẹ nọ ma bi ro “ru iruo” kugbe Ọghẹnẹ, Jesu, gbe ikọ-odhiwu na o da omai ẹro fia?

¹⁷ Ẹvẹ ma re ro dhesẹ nọ uvẹ nọ ma bi ro “ru iruo” kugbe Ọghẹnẹ, Jesu, gbe ikọ-odhiwu na o da omai ẹro fia? Ma re wo ọwhọ usi uwoma ota jẹ gwọlọ uvẹ kpobi nọ ma rẹ rọ ta usi uwoma na. Idhere buobu e riẹ nọ ma sai ro ru onana. Wọhọ oriruo, ma rẹ sae ta usi uwoma evaọ “ẹgbede je no uwou ruọ uwou.” (Iruẹru 20:20) Inievo buobu a rẹ jẹ ta usi uwoma na evaọ oke gheghe. Nọ a tẹ nyaku ọrara, a re yere iei wọhọ ẹsenọ ọ rrọ ogbẹnyusu rai kẹsena a vẹ daoma mu ẹme họ kugbei. Nọ ohwo na ọ tẹ gaviezọ, a vẹ rọ areghẹ ta usi uwoma kẹe.

18-19. (a) Ẹvẹ ma re ro ku ame ku ibi uzẹme nọ ma kọ? (b) Kẹ oriruo epanọ Jihova o ro fiobọhọ kẹ ọmọ-uwuhrẹ Ebaibol jọ.

 ¹⁸ Orọnikọ ẹkọ ọvo mai “ibe iruiruo Ọghẹnẹ” ma rẹ kọ ibi uzẹme na ha, ma re je ku ame ku ai. Nọ ohwo ọ tẹ gaviezọ kẹ omai, ma rẹ daoma zihe bru ei hayo ru re omọfa o zihe nya, re a sai mu obe-uwuhrẹ họ kugbei. Nọ a bi wuhrẹ Ebaibol kugbei na, eva e rẹ were omai nọ ma tẹ ruẹ nọ Jihova o bi fiobọhọ kẹe nwene.

¹⁹ Oriruo ohwo otiọye jọ họ, ọbo-ẹva nọ a re se Raphalalani evaọ obọ South Africa. Eware nọ ọ jẹ jọ Ebaibol wuhrẹ e were riẹ gaga. Rekọ o kẹ riẹ uye gaga nọ o wuhrẹ nọ o rẹ were Ọghẹnẹ vievie he nọ ma tẹ be gwọlọ lele esemọ nọ i whu no ta ẹme. (Izie. 18:10-12) Rekọ ẹmẹrera na, iroro riẹ i te ti nwene fiki eware nọ o bi wuhrẹ na. O te ti siobọno iruo ọbo-ẹva na dede nọ iruo nana ọ jẹ rọ rẹrote omariẹ. Ikpe udhosa Raphalalani ọ rrọ enẹna, ọ ta nọ: “Isẹri Jihova a fiobọhọ kẹ omẹ evaọ idhere buobu. Ojọ rai họ, emamọ iruo nọ a fiobọhọ kẹ omẹ wo. Maero na, me yere Jihova gaga nọ o ro fiobọhọ kẹ omẹ siobọno ikpehre iruemu mẹ, nọ mẹ sae rọ họ-ame jẹ be ta usi uwoma kẹ amọfa enẹna.”

20. Eme whọ gba riẹ mu nọ who re ru?

²⁰ Ma jọ uzoẹme nana ta kpahe eware eghaghae ene jọ nọ ma rẹ ruẹ hẹ. Onọ o mae jọ usu rai rro họ, uvẹ nọ ma rọ rrọ ogbẹnyusu ọkpekpe Jihova. Onana u bi fiobọhọ kẹ omai wo eware eghaghae esa nọ i kiọkọ nọ a rẹ ruẹ hẹ na, eyehọ olẹ, obufihọ ẹzi ọfuafo na, obọ nọ Jihova, Jesu, gbe ikọ-odhiwu a bi fihọ kẹ omai evaọ iruo usi uwoma ota na. Ajọ ma gbẹ hai rri ekẹ nana ghaghae, jẹ hai yere Jihova ẹsikpobi keme a rẹ ruẹ ogbẹnyusu nọ o woma tei hi.