1. Ẹvẹ ohwo Sameria jọ nọ Jesu o siwi o ro dhesẹ edẹro?

OWARE jọ o be kẹ ezae ikpe jọ uye gaga. A be mọ oti, yọ a wo ẹruore ọvuọvo nọ ẹyao rai na o ti kpo ho. Rekọ ẹdẹjọ a tẹ ruẹ Jesu, Owuhrẹ Ologbo na evaọ ugbo. A yo kpahe Jesu no inọ o bi siwi oghẹrẹ eyao sa-sa, yọ u mu rai ẹro nọ ọ sai siwi ai re. Fikiere a te bo nọ: “Jesu, Owuhrẹ, jọ ohrọ mai o re owhẹ!” Kẹsena o te siwi ẹyao ezae ikpe na. Avro ọ riẹ hẹ, emamọ oware nana nọ Jesu o ru kẹ ae na o da rai ẹro fia. Rekọ ọvo jọ evaọ usu rai o dhesẹ via nọ oware nọ Jesu o ru na o da riẹ ẹro, orọnikọ o wo edẹro * ọvo ho. Usiwo na u duobọte ọzae nana nọ ọ rrọ ohwo Sameria na te epanọ ọ jẹ rọ rehọ “urru oruarua” jiri Ọghẹnẹ.​—Luk 17:12-19.

2-3. (a) Fikieme o rẹ rọ thọrọ omai ẹro ẹsejọ re ma dhesẹ edẹro? (b) Eme ma ti wuhrẹ evaọ uzoẹme nana?

² Wọhọ ohwo Sameria na, o gwọlọ nọ ma re dhesẹ edẹro kẹ ahwo nọ a ru emamọ oware kẹ omai. Rekọ evaọ ẹsejọ, o rẹ thọrọ omai ẹro re ma dhesẹ edẹro.

³ Ma te jọ uzoẹme nana ta kpahe oware nọ u ro wuzou re ma rọ ẹmeunu gbe iruẹru mai dhesẹ edẹro. Ma ti wuhrẹ kpahe ahwo jọ nọ a fodẹ evaọ Ebaibol na nọ i dhesẹ edẹro gbe enọ i dhesẹ edẹro ho. Kẹsena ma vẹ ta kpahe igogo idhere jọ nọ ma re ro dhesẹ edẹro.

4-5. Fikieme ma re ro dhesẹ edẹro?

⁴ Jihova o fi oriruo hotọ kẹ omai kpahe edẹro nọ a re dhesẹ. Edhere jọ nọ o bi ro ru onana họ, ọ rẹ ghale ahwo nọ a ru eware nọ e were riẹ. (2 Sam. 22:21; Ol. 13:6; Mat. 10:40, 41) Yọ Ikereakere na e tuduhọ omai awọ nọ ma hae “rọ aro kele Ọghẹnẹ, wọhọ emọ iyoyou.” (Ẹf. 5:1) Fikiere, ugogo oware jọ nọ u re ru omai dhesẹ edẹro họ, ma gwọlọ rọ aro kele Jihova.

⁵ Joma ta kpahe ẹjiroro ọfa nọ ma re ro dhesẹ edẹro. Edẹro nọ a re dhesẹ ọ wọhọ emamọ emu; nọ ahwo a te kuomagbe re iẹe ẹsiẹe ọ rẹ mae were. Nọ amọfa a te dhesẹ edẹro kẹ omai, eva e rẹ were omai. Epọvo na re, nọ ma te dhesẹ edẹro, u re ru eva were amọfa. Ohwo nọ ma yere ọ rẹ riẹ nọ emamọ oware nọ o ru kẹ omai hayo oware nọ ọ kẹ omai na o da omai ẹro. Onana u re ru nọ usu mai kugbe ohwo na o rẹ rọ ga vi epaọ anwẹdẹ.

6. Ẹvẹ ẹme nọ ma ta ro yere amọfa ọ rọ wọhọ apo nọ a rọ igoru ru?

⁶ Ẹme nọ ma ta ro yere ohwo o rẹ were iẹe gaga. Ebaibol na ọ ta nọ: “Ẹme nọ a ta kiehọ ọ wọhọ ibi igoru nọ a fihọ udevie isiliva.” (Itẹ 25:11) Dai roro epanọ apo igoru nọ a fihọ oware nọ a rọ isiliva ru o re wo erru te! O re gine woma kẹhẹ! Ẹvẹ o rẹ jọ owhẹ oma nọ ohwo jọ ọ tẹ kẹ owhẹ okẹ otiọye? Whaọ emamọ ẹme nọ whọ ta ro yere omọfa o re woma gaga, o rẹ jọ ghaghae kẹe wọhọ okẹ otiọye na. Roro kpahe onana: Apo nọ a rọ igoru ru ọ rẹ jọ ribri. Epọvo na re, emamọ ẹme nọ ma ta ro yere amọfa o rẹ were ae, yọ a rẹ kareghẹhọ iẹe ri fihọ.

7. Wọhọ epanọ o rrọ Olezi 27:4, ẹvẹ Devidi gbe amọfa nọ a kere ilezi a ro dhesẹ edẹro?

⁷ Evaọ oke nọ u kpemu, idibo Ọghẹnẹ buobu a dhesẹ edẹro. Devidi yọ omọvo rai jọ. (Se Olezi 27:4.) Egagọ uzẹme e were riẹ gaga yọ o ru oware nọ u dhesẹ onana via. Ọ rehọ ekwakwa eyero riẹ buobu ze re a kugbe rọ bọ etẹmpol na. Emọ Asaf a kere ilezi hayo ile ujiro ro dhesẹ edẹro rai. A jọ ile jọ jiri Ọghẹnẹ jẹ ta nọ “iruo igbunu” Jihova e were rai gaga. (Ol. 75:1) O rrọ vevẹ nọ Devidi avọ emọ Asaf a ginẹ gwọlọ dhesẹ nọ eghale nọ a wo no obọ Jihova ze e da rai ẹro. Kọ whọ sai roro ku idhere jọ nọ whọ sae rọ rehọ aro kele eso-ilezi nana?

8-9. Ẹvẹ Pọl ukọ na o ro dhesẹ nọ o wo edẹro kẹ inievo ukoko na, kọ eme o rẹ sae jọnọ u no onana ze?

⁸ Pọl ukọ na o rri ibe Ileleikristi riẹ ghaghae yọ o dhesẹ onana via evaọ oghẹrẹ nọ ọ rọ ta ẹme kpahe ae. Ọ jẹ hai yere Ọghẹnẹ kẹse kẹse evaọ olẹ fiki inievo na. O te je dhesẹ nọ o rri rai ghaghae evaọ ileta nọ o kere. Pọl ọ jọ obe Ahwo Rom uzou 16 owọ 1 rite 15 fodẹ edẹ inievo ukoko na nọ i bu te udhegbihrẹ. Pọl ọ jọ etẹe ta nọ Priska avọ Akwila a “fi uzuazọ rai họ ọza” fiki riẹ, ọ tẹ jẹ ta nọ Fibi “ọ tha ibuobu uke,” yọ Pọl omariẹ ọ jọ usu rai. O yere inievo eghaghae nana nọ e jọ egba-iruo evaọ ukoko na.​—Rom 16:1-15.

⁹ Pọl ọ riẹ nọ inievo na a gba ha, rekọ evaọ ubrobọ ekuhọ ileta nọ o kere se ahwo Rom na, ọ tẹrovi emamọ iruemu rai. Dai roro epanọ eme Pọl na e kẹ inievo nana uduotahawọ te nọ a je se ileta na evaọ ukoko rai! Ababọ avro, eme riẹ na i ru nọ usu rai kugbe Pọl o rọ kpekpe gaga. Kọ whọ be hai yere inievo ukoko ra kẹ emamọ ẹme rai hayo oware ezi jọ nọ a ru?

10. Eme ma rẹ sai wuhrẹ evaọ oghẹrẹ nọ Jesu o ro dhesẹ edẹro kẹ ilele riẹ?

¹⁰ Evaọ ovuẹ riẹ ro se ikoko obọ Esia Minor jọ, Jesu o yere ilele riẹ fiki eware nọ a ru. Wọhọ oriruo, ọ jọ emuhọ ovuẹ nọ o kere se ukoko obọ Thiatira ta nọ: “Mẹ riẹ eware nọ who bi ru, uyoyou gbe ẹrọwọ gbe iruo ra evaọ egagọ Ọghẹnẹ gbe ithihakọ ra, yọ eware nọ who bi ru enẹna i vi enọ who ru evaọ ọsosuọ.” (Evia. 2:19) Orọnikọ Jesu ọ fodẹ ẹnyaharo nọ a wo evaọ iruo rai ọvo ho, rekọ o yere i rai rọkẹ emamọ iruemu rai nọ e wha ẹnyaharo nana ze. Dede nọ o gwọlọ nọ Jesu ọ rẹ kẹ otujọ ohrẹ evaọ Thiatira, ọ rehọ eme uduotahawọ mu ovuẹ riẹ họ je ro ku ovuẹ na họ. (Evia. 2:25-28) Ọghẹnẹ ọ kẹ Jesu udu re ọ jọ ọnọ o wuzou ikoko na kpobi. O gba riẹ họ nọ o re yere omai hi rọkẹ iruo nọ ma bi ru kẹe. Ghele na, ọ be hai dhesẹ edẹro. Oriruo nọ o fihotọ o woma kẹhẹ! U fo nọ ekpako ukoko a rẹ rọ aro kele iei.

11. Wọhọ epanọ o rrọ Ahwo Hibru 12:16, ẹvẹ Esọ o rri eware nọ e rrọ ọrẹri?

¹¹ U yoma kẹhẹ inọ ahwo jọ nọ a gbiku rai fihọ Ebaibol na a dhesẹ edẹro ho. Wọhọ oriruo, Esọ o wo ọsẹgboni nọ a you Jihova jẹ be rọ adhẹẹ kẹe, rekọ ọyomariẹ o wo edẹro kẹ eware nọ e rrọ ọrẹri hi. (Se Ahwo Hibru 12:16.) Ẹvẹ o ro dhesẹ via nọ o wo edẹro ho? Esọ ọ rehọ okpakpa zẹ ọkwa ọkpako riẹ kẹ Jekọp oniọvo ọmaha riẹ, re ọ kẹe izuwo ewawae. (Emu. 25:30-34) Uwhremu na, Esọ ọ vioja fiki oware nọ o ru na. Rekọ o se  ọkwa ọkpako nọ o wo gboja ha evaọ oke yena, fikiere o wo ẹjiroro ọvo nọ ọ rẹ rọ vioja ha.

12-13. Ẹvẹ ahwo Izrẹl a ro dhesẹ nọ a wo edẹro ho, kọ eme o no rie ze?

¹² Jihova o ru eware buobu kẹ ahwo Izrẹl nọ o hai ti ru nọ a re ro dhesẹ edẹro. Jihova o si rai no igbo nọ ọ rọ iye ikpe kẹ ahwo Ijipti. Kẹsena Ọghẹnẹ o te siwi ai no okpẹtu nọ ọ hai ti te ai okenọ o kpe egbaẹmo ahwo Ijipti kpobi evaọ Abade Ọwawae na. Eva e were ahwo Izrẹl te epanọ a rọ so ile obokparọ ro jiri Jihova. Kọ a dhesẹ edẹro na ribri?

¹³ Nọ ebẹbẹ efa i te ahwo Izrẹl, emamọ eware kpobi nọ Jihova o ru kẹ ae no e tẹ thọrọ ae ẹro. A te dhesẹ via nọ a gbe wo edẹro ho. (Ol. 106:7) Evaọ oghẹrẹ vẹ? Ebaibol na ọ ta nọ “ogbotu ahwo Izrẹl na kpobi a tẹ go kpahọ Mosis avọ Erọn,” yọ evaọ uzẹme, Jihova họ ọnọ a jẹ go kpahe na. (Ọny. 16:2, 8) Uruemu nana nọ idibo riẹ a dhesẹ na o were riẹ vievie he. Uwhremu na ọ tẹ ta nọ oge ahwo Izrẹl yena soso a ti whu evaọ udhude na, u te no Joshua avọ Kelẹb no. (Ik. 14:​22-24; 26:65) Joma ta kpahe epanọ ma sae rọ whaha ekpehre uruemu ahwo nana jẹ rọ aro kele emamọ iriruo na.

14-15. (a) Ẹvẹ ọzae-avọ-aye a re ro dhesẹ via nọ a wo edẹro kẹ ohwohwo? (b) Ẹvẹ esẹgbini a sai ro wuhrẹ emọ rai epanọ a re dhesẹ edẹro?

¹⁴ Evaọ uviuwou. Ahwo uviuwou na soso a re wo erere nọ omomọvo ọ tẹ be hai dhesẹ edẹro. Epanọ ahwo nọ a rọo no a dhesẹ edẹro kẹ ohwohwo te ere uyoyou rai kẹ ohwohwo o rẹ ga te. Yọ onana u re ru nọ a rẹ rọ rehọ iruthọ vrẹ ohwohwo lọlọhọ. Nọ ọzae o te wo edẹro kẹ aye riẹ, orọnikọ o re muẹrohọ emamọ eware nọ aye riẹ o bi ru gbe emamọ eme riẹ ọvo ho, o re je “jiri iei.” (Itẹ 31:10, 28) Yọ aye nọ o wo areghẹ ọ rẹ fodẹ emamọ eware nọ ọzae riẹ o bi ru je jiri ei.

¹⁵ Whai esẹgbini, ẹvẹ wha sai ro wuhrẹ emọ rai re a hai dhesẹ edẹro? Kareghẹhọ nọ emọ ra a te rọ aro kele ẹme gbe uruemu ra. Fikiere, hai yere emọ ra nọ a te ru oware jọ kẹ owhẹ, re whọ rọ ere fi emamọ oriruo hotọ kẹ ae. Ofariẹ, wuhrẹ emọ ra re a hai yere ahwo nọ a ru oware kẹ ae. Fiobọhọ kẹ emọ ra vuhumu nọ uyere u re no udu ze gbe inọ uyere rai o  rẹ sai ru eva were amọfa. Wọhọ oriruo, uvovo aye jọ nọ a re se Clary ọ ta nọ: “Nọ oni mẹ ọ jọ ikpe ọgbagbivẹ, oware jọ o via nọ u ru nọ ọye ọvo ọ rọ yọrọ omai emọ esa nọ e jariẹ obọ. Nọ mẹ kpako te ikpe ọgbagbivẹ no, me te je roro kpahe epanọ o bẹ riẹ te re ọ rẹrote omai evaọ okenọ ọ jọ ọhwa mẹ. Me te yere iei kẹ eware kpobi nọ o ru nọ ọ sae rọ yọrọ omai emọ esa na. Kẹle na ọ vuẹ omẹ nọ ẹme nọ mẹ ta kẹe na o kẹ riẹ uduotahawọ gaga, inọ ẹsikpobi o re roro kpahe ẹme na yọ u re ru eva were iẹe gaga.”

16. Kẹ oriruo epanọ edẹro nọ a re dhesẹ o sae rọ jọ uduotahawọ kẹ omọfa.

¹⁶ Evaọ ukoko na. Ma tẹ be hai yere ibe Ileleikristi mai kẹ eware nọ a bi ru, o rẹ kẹ ae uduotahawọ. Wọhọ oriruo, ọkpako ukoko nọ a re se Jorge nọ ọ rrọ ikpe udhegberee o kie ẹyao. Ọ sae kpohọ ewuhrẹ evaọ amara soso ho. Nọ ọ wariẹ mu iwuhrẹ họ no, ọ jẹ sai ru ẹme he evaọ etoke jọ soso. Jorge ọ ta nọ: “O jọ omẹ oma nọ me gbe fioka ha, fiki ẹyao mẹ na gbe inọ mẹ be sai ru oware ovo evaọ ukoko na enẹna ha. Rekọ ẹdẹjọ nọ ewuhrẹ o kuhọ no, oniọvo-ọmọzae jọ ọ tẹ vuẹ omẹ nọ: ‘Me yere owhẹ gaga kẹ emamọ oriruo nọ who fihotọ kẹ uviuwou mẹ. Evuẹ nọ whọ jọ ukoko na kẹ anwọ ikpe jọ nọ i kpemu na e were omai gaga. I fiobọhọ bọ ẹrọwọ mai ga.’ Oviẹ o tẹ gba omẹ udu, irui-oviẹ i te bi no omẹ aro ze fiki epanọ ẹme riẹ o duobọte omẹ te. Eme riẹ na e kẹ omẹ uduotahawọ gaga.”

17. Wọhọ epanọ o rrọ Ahwo Kọlọsi 3:15, ẹvẹ ma sai ro dhesẹ edẹro mai kẹ Jihova?

¹⁷ Edẹro kẹ Ọghẹnẹ mai nọ o re ru ọghọ gaga na. Jihova ọ be rọ Ebaibol na wuhrẹ omai eware buobu. Wọhọ oriruo, ma be hae jọ obọ iwuhrẹ mai, ebe mai, gbe oria evuẹ jw.org mai wo ithubro sa-sa nọ i re fiobọhọ kẹ omai yeri uzuazọ. Kọ whọ gaviezọ kẹ ovuẹ ogbotu no, se uzoẹme jọ no hayo rri jw broadcast jọ nọ whọ jẹ ta nọ, ‘Onana o rrọ obọdẹ uduotahawọ kẹ omẹ’? Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ kẹ Jihova nọ eware nana e da omai ẹro fia? (Se Ahwo Kọlọsi 3:15.) Edhere jọ họ, ma re yere iei evaọ olẹ mai kẹdẹ kẹdẹ.​—Jem. 1:17.

18. Idhere vẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma wo edẹro kẹ Ọgwa Uvie mai?

¹⁸ Ma re je dhesẹ edẹro mai kẹ Jihova nọ ma tẹ be hai ru oria egagọ mai jọ fuafo.  Ma re kuomagbe ibe Ileleikristi mai ru Ọgwa Uvie na fo, jẹ ruẹrẹ eware nọ e raha. Yọ inievo nọ e rrọ ofẹ ikporakporo a rẹ romatotọ rọ ekwakwa na ruiruo re e gbẹ kake raha ha. Nọ ma tẹ rẹrote Ọgwa Uvie mai ziezi, ọ rẹ tọ yọ eware nọ a te jariẹ ruẹrẹ i re tulo ho. Enẹ ma te rọ ruẹ ugho bọ jẹ ruẹrẹ Egwa Uvie efa eva eria sa-sa akpọ na.

19. Eme who wuhrẹ no oware nọ o via kẹ ọsẹro okogho jọ avọ aye riẹ ze?

¹⁹ Edẹro kẹ inievo nọ i bi ru iruo gaga fiki mai. Ma tẹ be hai yere amọfa kẹ iruo nọ a bi ru, o rẹ sai ru nọ a re ro thihakọ ebẹbẹ nọ a be hae rẹriẹ ovao dhe evaọ iruo na. Joma ta kpahe ọsẹro okogho jọ avọ aye riẹ. Oma o rrọ rai gaga ẹdẹjọ nọ a no usi uwoma ota te uwou evaọ ezi ekpahe. Ekpahe na e jọ gaga, te epanọ aye na o ro ku ewu ekpahe riẹ họ kiẹzẹ. Nọ oke o ke no, ọ tẹ ta kẹ ọzae riẹ nọ ọ te gbẹ sai lele iei ru iruo ọsẹro okogho na ha. Nọ oke uvo o be joma te no evaọ ẹdẹ yena, a tẹ ruẹ ileta jọ nọ uwou ogha u kere se aye na. A jọ ileta na jiri aye na ziezi kẹ iruo usi uwoma ota na gbe akothiho riẹ. A ta kpahe epanọ o rẹ bẹ te re ohwo ọ hae kwa no oria ruọ oria koka koka. Ọsẹro okogho na ọ ta nọ: “Ujiro na u duobọte aye mẹ gaga te epanọ ọ gbẹ rọ wariẹ ta ẹdẹvo ho inọ ọ te gbẹ sai ru iruo ọsẹro okogho na ha. Ọ tubẹ tuduhọ omẹ awọ unuẹse buobu nọ o jọ omẹ iroro nọ me re no iruo na.” Ọzae-avọ-aye nana a ru iruo ọsẹro okogho na enwenọ ikpe udhuvẹ.

20. Eme ma rẹ daoma ru kẹdẹ kẹdẹ, kọ fikieme?

²⁰ Joma hae rọ ẹmeunu gbe iruẹru mai dhesẹ edẹro kẹdẹ kẹdẹ. O sai duobọte ohwo jọ udu nọ o re gbe ro thihakọ evaọ akpọ inẹnẹ nọ ebẹbẹ e vọ na, nọ ahwo a be jọ dhesẹ edẹro ho na. Ofariẹ, ma tẹ be hai dhesẹ edẹro, u ti ru omai wo uvi egbẹnyusu yọ usu nọ ma wo kugbe ai o rẹ jọ bẹdẹ bẹdẹ. Maero na, onana u re dhesẹ nọ ma be rọ aro kele Jihova, Ọsẹ obọ odhiwu mai nọ o re ru ọghọ je dhesẹ edẹro gaga na.