1, 2. Ẹvẹ Jihova ọ rẹ rọ kẹ omai omosasọ nọ ma te wo ebẹbẹ, kọ imuẹro vẹ ma wo no Ẹme riẹ ze?

U WO oniọvo-ọmọzae jọ nọ ọ re te rọo ho nọ ma ti se Eduardo. Oniọvo nana ọ ta oware nọ o jẹ kẹe uye kẹ Stephen, ọkpako ukoko nọ o wo aye no. Eduardo ọ be hai roro kpahe ẹme nọ ọ rrọ 1 Ahwo Kọrint 7:28 nọ o ta nọ, “Enọ e rọo a re wo uye evaọ oma rai.” Ọ nọ ọkpako ukoko na nọ: “Eme họ ‘uye’ nọ a jọ etenẹ fodẹ na, kọ ẹvẹ mẹ te sai ro thihakọ riẹ nọ mẹ tẹ rọo no?” Taure ọkpako ukoko na ọ tẹ te kuyo onọ na, ọ ta kẹ Eduardo nọ o roro kpahe oware ofa nọ Pọl ukọ na ọ ta, inọ Jihova yọ “Ọghẹnẹ nọ ọ rẹ kẹ omosasọ evaọ oghẹrẹ uyero kpobi, ọnọ ọ rẹ sasa omai oma evaọ uye [“ukpokpoma,” ẹme-obotọ] kpobi nọ ma rrọ.”—2 Kọr. 1:3, 4.

² Jihova ginọ Ọsẹ oyoyou, yọ ọ rẹ kẹ omai omosasọ nọ ma te wo ẹbẹbẹ. O sae jọnọ whọ rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ jọ evaọ okenọ u kpemu nọ Jihova ọ jọ rehọ Ẹme riẹ kpọ je fiobọhọ kẹ owhẹ. O rẹ sai mu omai ẹro inọ oware nọ o mai woma  Jihova ọ gwọlọ kẹ omai wọhọ epanọ o ru kẹ idibo riẹ evaọ okenọ u kpemu.—Se Jerimaya 29:11, 12.

3. Enọ vẹ ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

³ Uzẹme na họ, nọ ma tẹ riẹ oware nọ o be wha ebẹbẹ hayo edawọ mai ze ma jẹ sai ro thihakọ rai hayo fi ai kparobọ. Yọ ere ebẹbẹ nọ e rẹ romavia evaọ orọo hayo uviuwou e rrọ. Nọ o rrọ ere na, eware jọ vẹ e rẹ sae wha “uye evaọ oma” nọ Pọl ọ ta kpahe na ze? Iriruo vẹ evaọ Ebaibol na gbe oke mai na e rẹ sai fiobọhọ kẹ omai wo omosasọ nọ ma te wo ẹbẹbẹ? Ma tẹ riẹ uyo enọ nana, o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai thihakọ hayo fi ebẹbẹ mai kparobọ.

4, 5. Eware jọ vẹ e rẹ sae wha “uye evaọ oma” ze?

⁴ Evaọ emuhọ ikuigbe ohwo-akpọ, Ọghẹnẹ ọ ta nọ: “Ọzae ọ rẹ se ọsẹ gbe oni riẹ ba, ọ vẹ gbalọ aye riẹ, a vẹ jọ uwo ovo.” (Emu. 2:24) Jihova ọ ta ẹme yena okenọ ọ rọ Ivi kẹ Adamu re ọ jọ aye riẹ. Rekọ fikinọ ma gba ha, ebẹbẹ e rẹ romavia nọ ma tẹ rọo je mu uzuazọ uviuwou okpokpọ họ eyeri no. (Rom 3:23) Nọ aye ọ tẹ rọo no, o gbẹ rrọ nọ otọ ọsẹgboni riẹ ọ rẹ jọ họ, ukpoye kọ ọzae riẹ họ ọnọ o re wuzou riẹ. Ọghẹnẹ ọ kẹ ọzae udu nana. (1 Kọr. 11:3) Enwene nana ọ rẹ dina jọ bẹbẹ kẹ ezae avọ eyae jọ nọ e ruọ orọo obọ. Wọhọ epanọ o rrọ Ebaibol na, aye ọ rẹ rọwo nọ ọzae riẹ họ ọnọ ọ te hae kpọe enẹna orọnikọ ọsẹgboni riẹ hẹ. Ebẹbẹ e rẹ sae romavia evaọ usu ọzae-avọ-aye nọ a rọo obọ na kugbe egọ avọ inieyae rai.

⁵ Nọ aye ọ tẹ vuẹ ọzae riẹ nọ o dihọ no, o rẹ sae wha awa-ọruọ ọfa ze. Dede nọ eva e rẹ were ọzae-avọ-aye nọ a tẹ riẹ nọ a bi ti yẹ ọmọ, a rẹ dina ruawa kpahe usiwo-imu nọ aye avọ ọmọ na a te gwọlọ evaọ etoke udihọ na hayo nọ o te yẹ no. A rẹ sai je roro kpahe ugho nọ a te raha oke yena gbe evaọ obaro. Inwene efa e rẹ jẹ romavia nọ a te yẹ ọmọ na no. Ọmọ na oni na ọ te mae tẹrovi jẹ raha oke rẹrote. Ezae buobu a re roro nọ aye rai ọ be daezọ rai hi keme ẹruorote ọmọ na ọ be rehọ oke aye na kpobi no. Evaọ abọdekọ riẹ, ọsẹ na o wo ewha-iruo ekpokpọ nọ ọ te rẹrote no. Ewha-iruo nana i re bu vi epaọ anwẹdẹ keme omọfa o kuomagbe uviuwou na no nọ o gwọlọ nọ a rẹ ko jẹ rẹrote.

6-8. Nọ ọzae-avọ-aye a gbe bi yẹ hẹ, ẹvẹ onana o sae rọ jọ ẹbẹbẹ kẹ ae?

⁶ U wo oghẹrẹ uye ofa jọ nọ o rẹ sai te ezae-avọ-eyae jọ. O sae jọnọ a ginẹ gwọlọ ọmọ, rekọ a bi yẹ hẹ. Nọ aye na o gbe bi dihọ họ, o rẹ sae kẹe uye gaga. Uzẹme na họ, orọnikọ ohwo ọ tẹ nwane rọo hayo yẹ emọ yọ ẹbẹbẹ riẹ o re no ho, dede na nọ ọzae-avọ-aye nọ a gwọlọ ọmọ a gbe bi yẹ hẹ, o rẹ kẹ “uye” gaga. (Itẹ 13:12) Evaọ oke Ebaibol, oware omovuọ ulogbo o jọ nọ aye ọ tẹ rrọ ọga. Reshẹl aye Jekọp, o dhesẹ epanọ o jẹ dae te nọ ọ ruẹ nọ oniọvo riẹ o bi yẹ rekọ ọyomariẹ ọ be sai yẹ hẹ. (Emu. 30:1, 2) Ẹsibuobu a rẹ nọ inievo nọ e rrọ iruo imishọnare evaọ ekwotọ nọ ahwo a rẹ jọ yẹ emọ buobu oware nọ a gbe ri ti ro yẹ emọ họ. Ghele epanọ a daoma ru onana vẹ kẹ ahwo na te kẹhẹ, ẹme nọ a rẹ kpahe kẹ inievo nana họ, “O, ma te lẹ roro owhai!”

⁷ Roro kpahe oniọvo-ọmọtẹ jọ evaọ obọ England nọ ọ ginẹ gwọlọ nọ o re yẹ rekọ o bi dihọ họ. Kẹsena ọ tẹ vrẹ ikpe nọ aye ọ sai ro yẹ no. Oniọvo na ọ ta nọ akpọ ọ vẹso iẹe, keme ọ riẹ nọ ọ te gbẹ sai yẹ ọmọ evaọ uyerakpọ nana ha. Tei te  ọzae riẹ a tẹ tubẹ nyae rehọ ọmọ evaọ obọ egọmeti. Ghele na oniọvo na ọ ta nọ: “Mẹ rẹ gbẹ viẹ ẹsejọ. Mẹ riẹ nọ ọmọ nọ a rẹ rehọ evaọ obọ egọmeti jẹ yọrọ rehọ o rẹ sae jọ wọhọ ọmọ nọ me di eva riẹ họ họ.”

⁸ Uzẹme o rrọ inọ Ebaibol na ọ ta nọ aye Oleleikristi ọ rẹ “thọ omariẹ ẹkwoma emọ-iyẹ.” (1 Tim. 2:15) Rekọ onana u dhesẹ hẹ inọ ohwo o te yẹ emọ o re ro wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. Ukpoye, onana u dhesẹ nọ aye o te wo emọ gbe uviuwou nọ ọ be rẹrote, o rẹ sai ru nọ o gbe ro wo oke gu iguẹgu hayo dhomahọ eme amọfa ha. (1 Tim. 5:13) Ghele na, o re gbe wo uye hayo ebẹbẹ nọ i re no orọo gbe uzuazọ uviuwou ze.

9. Ẹvẹ ọrivẹ-orọo ohwo nọ o re whu o rọ rrọ ẹbẹbẹ oghẹrẹ sa?

⁹ Nọ a tẹ be ta kpahe uye nọ o rrọ orọo, u wo ọjọ nọ o rẹ kake ziọ ohwo iroro ho. Oyehọ uwhu ọrivẹ-orọo. Onana yọ ẹbẹbẹ oghẹrẹ sa nọ o te ahwo buobu no. Yọ o rẹ sae jọnọ otujọ nọ o via kẹ a rẹro onana ha. Dede na, Ileleikristi a fi ẹrọwọ họ eyaa Jesu erọ ẹkparomatha na. (Jọn 5:28, 29) Eme ẹruore yena o re ru kẹ ohwo nọ ọrivẹ-orọo o whu seba? O rẹ sae kẹe omosasọ. Onana yọ edhere ọfa nọ Ọsẹ oyoyou mai na ọ be rọ rehọ Ẹme riẹ kẹ ahwo nọ a rẹriẹ ovao dhe ẹbẹbẹ otiọna omosasọ. Obọnana, joma ta kpahe epanọ idibo Ọghẹnẹ jọ a ro wo erere no omosasọ Jihova ze.

10. Ẹvẹ Hana o ro wo omosasọ evaọ oke ẹbẹbẹ? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

¹⁰ Hana aye oyoyou Ẹlkena ọ rẹriẹ ovao dhe ugogo odawọ jọ. Ọ jọ ọga, yọ Pẹnina ovruvrẹ riẹ o bi yẹ emọ. (Se 1 Samuẹle 1:4-7.) “Kukpe kukpe” Pẹnina ọ jẹ hae wọviẹ Hana. Oyena o jẹ hae da Hana jẹ lẹliẹe viẹ gaga. Rekọ udu u kie rie vi nọ o bo bru Jihova evaọ olẹ. Yọ ọ lẹ olẹ na krẹkri. Kọ o je rẹro nọ Jihova ọ te kuyo olẹ riẹ na? U muẹro nọ ọ te siọ ere ba eru hu. Oghẹrẹ kpobi nọ o jọ kẹhẹ, nọ ọ lẹ kuhọ no, “o gbe mu ovao họ ofa ha.” (1 Sam. 1:12, 17, 18) O wo evaifihọ nọ Jihova o ti fiobọhọ kẹe wo ọmọ hayo rọ oghẹrẹ ofa jọ ru gba kẹe nọ ọ rẹ rọ kpairoro vrẹ ẹbẹbẹ na.

11. Ẹvẹ olẹ o rẹ sae rọ sasa omai oma?

¹¹ Fikinọ ma gba ha yọ ma gbẹ rrọ akpọ omuomu nana, uye hayo ebẹbẹ e rẹ siọ omai ba ete he. (1 Jọn 5:19) Rekọ u woma gaga nọ ma rọ riẹ nọ Jihova yọ “Ọghẹnẹ nọ ọ rẹ kẹ omosasọ.” Edhere jọ nọ ma re ro wo omosasọ nọ ma tẹ rẹriẹ ovao dhe ẹbẹbẹ họ, olẹ nọ ma rẹ lẹ se Ọghẹnẹ. Hana o horie eva riẹ kẹ Jihova evaọ olẹ. Epọvo na re, ma tẹ rẹriẹ ovao dhe ẹbẹbẹ, orọnikọ ma rẹ vuẹ Jihova epanọ o rrọ omai oma ọvo ho. O gwọlọ nọ ma rẹ rọ udu mai kpobi yare iẹe.—Fil. 4:6, 7.

12. Eme o fiobọhọ kẹ Anna nọ ọ jọ aye-uku wo evawere?

¹² Oware jọ o tẹ be kẹ omai uye gaga evaọ uzuazọ, te ọmọ nọ ma be sai yẹ hẹ, hayo ọrivẹ-orọo o whu ku omai, ma rẹ sai wo omosasọ ghele. Evaọ oke Jesu, ọzae o whu ku Anna nọ ọ jọ ọruẹaro aye, yọ ikpe ihrẹ ọvo ọ rria orọo na. Nọ Ebaibol na ọ ta kpahe Anna, ọ fodẹ hẹ sọ o yẹ emọ. Ghele na, eme Anna ọ gbẹ jẹ hai ru nọ ọ make kpako te ikpe udhone gbe ene no? Luk 2:37 o ta nọ: “Ọ jẹ hai kpohọ etẹmpol na ẹsikpobi, be gọ Ọghẹnẹ taso tuvo, siọ emuọriọ ba, jẹ lẹ elẹ-ayare.” Avro ọ riẹ hẹ, egagọ Jihova e jẹ hae kẹ Anna omosasọ gbe evawere.

13. Kẹ oriruo nọ u dhesẹ nọ uvi ogbẹnyusu ọ rẹ sae kẹ omai omosasọ, nọ omosasọ o gbẹ maki no obọ imoni mai ze he.

 ¹³ Ma tẹ be hai kuomagbe ibe Ileleikristi mai, ma rẹ jọ usu rai ruẹ uvi egbẹnyusu. (Itẹ 18:24) Oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Paula ọ ta nọ o da riẹ gaga nọ oni riẹ o kie no ukoko na, yọ oke yena ikpe isoi ọvo ọyomariẹ ọ jọ. O jọ bẹbẹ kẹe re o thihakọ odawọ nana. Rekọ o kẹ riẹ uduotahawọ gaga nọ oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Ann, nọ ọ rrọ ọkobaro evaọ ukoko riẹ ọ jẹ daezọ riẹ jẹ ruẹ nọ o wo ẹnyaharo evaọ ukoko na. Paula ọ ta nọ: “Dede nọ mẹ avọ Ann ma jọ imoni hi, ọdawẹ nọ o dhesẹ kẹ omẹ u fiobọhọ kẹ omẹ gaga. U ru nọ mẹ rọ ruabọhọ egagọ Jihova.” Paula o gbe kruga ziezi evaọ egagọ Jihova enẹna. Eva e be were iẹe re inọ oni riẹ o zihe ziọ ukoko na no, yọ aimava a be gọ Jihova kugbe. Eva e tẹ be jẹ were Ann re, keme ọ jọ wọhọ oniọmọ kẹ Paula evaọ ukoko na.

14. Eghale vẹ inievo nọ e rẹ kẹ amọfa omosasọ a rẹ sai wo?

¹⁴ U woma gaga inọ ma tẹ be hae daezọ amọfa, u re ru nọ ma re ro si iroro no ebẹbẹ jọ nọ e be kẹ omai uye. Inievo-emetẹ, te enọ e rọo no gbe enọ e re te rọo ho a riẹ nọ a bi wo oghọghọ ulogbo nọ a bi lele Ọghẹnẹ ru iruo na, be ta usiuwoma uvie na kẹ ahwo. Utee rai họ re a ru oreva Ọghẹnẹ jẹ rọ ere kẹe orro. Inievo nana jọ dede a rri nọ re a wobọ evaọ usiuwoma  ota na yọ usiwo kẹ oma rai. Uzẹme na họ, mai kpobi ma re ru nọ okugbe ọ rẹ rọ jọ ukoko na nọ ma tẹ be hae daezọ amọfa, te inievo na gbe ahwo ẹkwotọ usiuwoma ota mai. (Fil. 2:4) Pọl ukọ na o fi emamọ oriruo hotọ kẹ omai evaọ onana. Ọ jọ wọhọ “oniọmọ” rọkẹ inievo nọ e jọ ukoko Tẹsalonika; ọ tẹ jẹ jọ wọhọ ọsẹ kẹ ai re.—Se 1 Ahwo Tẹsalonika 2:7, 11, 12.

15. Obọ amono owha-iruo nọ a re ro wuhrẹ emọ uzẹme na o rrọ?

¹⁵ Ahwo jọ nọ o gwọlọ nọ ma rẹ kẹ omosasọ je fiobọhọ kẹ họ, iviuwou. Ẹsejọ, ahwo nọ a kurẹriẹ ziọ ukoko na obọ a rẹ sae ta kẹ inievo nọ i kruga ziezi re a fiobọhọ kẹ ae wuhrẹ emọ rai uzẹme na, a sae tubẹ gwọlọ nọ a wuhrẹ obe kugbe emọ rai nọ e rrọ izoge. Wọhọ epanọ Ebaibol na o dhesẹ, owha-iruo ọsẹgboni o rrọ re a wuhrẹ emọ rai. (Itẹ 23:22; Ẹf. 6:1-4) Rekọ ẹsejọ, o rẹ sae gwọlọ nọ amọfa a fiobọhọ kẹ ọsẹgboni, yọ obufihọ utiona o rẹ were ae gaga. Dede na, onana u dhesẹ hẹ inọ ọsẹgboni na a rẹ kpairoro vrẹ owha-iruo rai. Ẹme nọ a rẹ ta kugbe emọ rai noke toke u wuzou gaga.

16. Eme o gwọlọ nọ ma rẹ kareghẹhọ nọ ma te bi fiobọhọ kẹ emọ?

¹⁶ Ọsẹ hayo oni ọ tẹ jiroro nọ omọfa o wuhrẹ emọ rai, ajọ oniọvo nọ o bi wuhrẹ ae na ọ rọ edhere ọvuọvo dhesẹ nọ o bi mi ọsẹgboni na owha-iruo rai hi. Ẹsejọ a rẹ ta kẹ oniọvo jọ inọ o wuhrẹ obe kugbe emọ nọ esẹgbini rai i wo isiuru kpahe uzẹme na ha. Dede na, o gwọlọ nọ oniọvo otiọye ọ rẹ hae kareghẹhọ nọ, orọnikọ o zihe ruọ ọsẹgboni emọ na no ho fikinọ o bi wuhrẹ obe kugbe ai. Yọ u ti woma gaga re ọ hae jọ obọ uwou emọ na wuhrẹ obe kugbe ai evaọ iraro ọsẹgboni na hayo oniọvo ọfa nọ ọ kpako te je kruga ziezi, hayo ru uwuhrẹ na evaọ oria ofa nọ u kiehọ rekinọ ahwo a rẹ jọ ruẹ e rai ziezi. Onana u re ru nọ ohwo ọvuọvo o gbe vi iviẹro ho. Yọ ma rẹro nọ, nọ oke o be nyaharo na, ọsẹgboni emọ na a te sai wuhrẹ emọ rai fihọ edhere Ọghẹnẹ, rọ ere ru owha-iruo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ rai na gba.

17. Ẹvẹ emọ e sae rọ wha omosasọ se iviuwou rai?

¹⁷ Emọ nọ e romatotọ wuhrẹ edhere Ọghẹnẹ je bi ru lele izi riẹ a rẹ sae jọ omosasọ kẹ uviuwou rai. A re ru ere nọ a tẹ be rọ adhẹẹ kẹ esẹgbini rai, je fiobọhọ kẹ ae evaọ eware sa-sa. Emọ na e rẹ sai je fiobọhọ kẹ uviuwou rai evaọ abọ egagọ Ọghẹnẹ re. Taure Owhe Ologbo na o te ti ku ze, Lemẹk nọ o no uyẹ Sẹt ze ọ jẹ gọ Jihova. Ọzae nana ọ ta kpahe ọmọ riẹ nọ a re se Noa nọ: “Eva otọ onana nọ ỌNOWO ọ bọwo ehao na, ọ rẹ te thọ omai [hayo, wha omosasọ se omai, NW] no uye gbe iruo abọ mai.” Eruẹaruẹ nana i rugba evaọ okenọ Jihova o si ekela no otọ na. (Emu. 5:29; 8:21) Evaọ edhere ọvona, emọ nọ i kruga ziezi evaọ egagọ Jihova a rẹ sae wha omosasọ se iviuwou rai, a rẹ sai fiobọhọ kẹ ai thihakọ ebẹbẹ nọ a rẹriẹ ovao dhe enẹna jẹ zọ evaọ etoke uye ulogbo nọ o be tha na.

18. Eme o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai thihakọ edawọ hayo ebẹbẹ kpobi nọ ma rẹriẹ ovao dhe?

¹⁸ Ma tẹ be hae lẹ, roro didi kpahe iriruo nọ e rrọ Ebaibol na, je kuomagbe ibe Ileleikristi mai ẹsikpobi, u re fiobọhọ kẹ omai wo omosasọ evaọ ebẹbẹ mai kpobi, wọhọ epanọ u bi fiobọhọ kẹ idibo Jihova buobu nẹnẹ na. (Se Olezi 145:18, 19.) Ma te vuhumu nọ Jihova họ Ọnọ ọ rẹ kẹ omosasọ nọ o rẹ ginẹ tọ, u ti fiobọhọ kẹ omai thihakọ edawọ hayo ebẹbẹ kpobi nọ ma te rẹriẹ ovao dhe, makọ enẹna hayo evaọ obaro.