1. Oware jọ vẹ nọ u wuzou gaga Jesu ọ ta kpahe evaọ aso urere nọ ọ jọ kugbe ilele riẹ?

EVAỌ aso urere nọ Jesu ọ jọ kugbe ilele riẹ, ọ fodẹ uyoyou enwenọ isia ọgba soso. Ọ ta vevẹ nọ ilele riẹ a re “you ohwohwo.” (Jọn 15:12, 17) Uyoyou nọ a ti wo kẹ ohwohwo o te ga te epanọ amọfa a te rọ ruẹ vevẹ inọ ae họ uvi Ileleikristi. (Jọn 13:34, 35) Uyoyou nana o rrọ orọ igbenu gheghe he. Uyoyou nọ Jesu ọ ta kpahe na yọ orọ omolahiẹ kẹ amọfa. Ọ ta nọ: “Ohwo ọvo o wo uyoyou nọ o rro vi onana ha, inọ ohwo jọ o re siobọno uzuazọ riẹ fiki egbẹnyusu riẹ. Whai yọ egbẹnyusu mẹ nọ wha te bi ru eware nọ me jie uzi rai kẹ owhai.”​—Jọn 15:13, 14.

2. (a) Eme ma be jọ udevie idibo Ọghẹnẹ ruẹ nẹnẹ? (b) Enọ vẹ ma te kẹ iyo rai evaọ uzoẹme nana?

² Uvi uyoyou orọ omolahiẹ kẹ amọfa gbe okugbe nọ oware ovo o rẹ raha ha nọ o rrọ udevie idibo Jihova nẹnẹ na yọ oka nọ a re ro vuhu ai inọ ae yọ idibo Ọghẹnẹ. (1 Jọn 3:10, 11) Eva e were omai gaga inọ uyoyou u bi dhesẹ oma via evaọ udevie idibo Ọghẹnẹ dede nọ uyero rai u wo ohẹriẹ, yọ a no erẹwho, uyẹ, gbe evẹrẹ sa-sa ze! Rekọ o rẹ sai gbe omai unu nọ: ‘Fikieme uyoyou u ro wuzou gaga nẹnẹ? Ẹvẹ Jihova avọ Jesu a be  rọ rehọ uyoyou bọ omai ga? Kọ ẹvẹ mai omomọvo ma sai ro wo ọkpọ uyoyou Kristi nọ “o rẹ bọ ohwo ga”?’​—1 Kọr. 8:1.

3. Ẹvẹ “oke obẹbẹ” nana u bi kpomahọ ahwo?

³ Fikinọ uzuazọ o vọ avọ “uye gbe omaorọ,” ahwo buobu nọ e be rria “oke obẹbẹ” nana a wo oghoghẹrẹ idhọvẹ, te esese te ilogbo. (Ol. 90:10; 2 Tim. 3:1-5) Akpọ na ọ vẹso ahwo buobu no. Ahwo nọ a bi thuru whu kukpe kukpe a bu te oware wọhọ idu egba eree (800,000), onọ u dhesẹ nọ evaọ emaharo udhuvẹ kpobi ohwo jọ o bi thuru whu. O da omai gaga inọ makọ inievo mai jọ dede a thuru whu no fikinọ a sai thihakọ ebẹbẹ nọ a rẹriẹ ovao ku hu.

4. Amono jọ evaọ Ebaibol na a wo iroro uwhu no vẹre?

⁴ Evaọ oke ahwo nọ a gbiku rai fihọ Ebaibol na, eware jọ nọ e via kẹ idibo Ọghẹnẹ jọ e kẹ rai uye te epanọ a rọ gwọlọ nọ a re whu. Wọhọ oriruo, uye u te Job te epanọ ọ rọ ta nọ: “Uzuazọ na o vẹso omẹ no.” (Job 7:16; 14:13) Nọ oware nọ Jona o je rẹro riẹ o via ha evaọ okenọ ọ nya uwou nọ Ọghẹnẹ o vi rie no, o kẹ riẹ uye te epanọ ọ rọ ta nọ: “Fikiere enẹna, O ỌNOWO, rehọ uzuazọ mẹ vrẹ, mẹ lẹ owhẹ, keme uwoma kẹ omẹ re me whu vi ikpenọ mẹ [rẹ] jọ uzuazọ.” (Jona 4:3) Epọvo na re, ukpokpoma nọ u te Elaejah o kẹ riẹ uye te epanọ ọ rọ yare nọ jọ o tube whu dede. Ọ ta nọ: “U te no enẹna, O ỌNOWO rehọ uzuazọ mẹ.” (1 Iv. 19:4) Ghele na, Jihova o rri idibo riẹ yena ghaghae yọ ọ gwọlọ nọ a jọ uzuazọ. Ukpenọ ọ rẹ whọku ae fiki oghẹrẹ iroro nana nọ a wo na, o fiobọhọ kẹ ai nwene iroro nọ a wo na jẹ rọ edhere oyoyou bọ ae ga re a sae ruabọhọ egagọ riẹ.

5. Fikieme inievo emezae gbe emetẹ mai a mae rọ gwọlọ uyoyou mai nẹnẹ?

⁵ Dede nọ inievo mai a be nwani roro nọ a re tube whu no ho, ibuobu rai a be rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ ilogbo, yọ o gwọlọ nọ a rẹ rọ uyoyou bọ ae ga. Ejọ i bi thihakọ ukpokpoma gbe ẹkoko nọ a bi se ai. Efa, o wọhọ nọ oware ovuovo nọ a re ru evaọ oria iruo rai nọ o rẹ were amọfa o rrọ họ, yọ a rẹ tae raha. Oma o rẹ jẹ sae rrọ enana fikinọ a bi ru vrẹ oke evaọ oria iruo hayo dhogbo epanọ a re ro ru iruo nọ e vọ rai obọ evaọ ẹruoke. Ebẹbẹ uviuwou wọhọ eme edada hayo ọwọsuọ ọrivẹ-orọo nọ ọ rrọ ukoko ho o be jẹ lẹliẹ oma lọhọ otujọ. Ebẹbẹ nana gbe efa i bi mi ahwo buobu evaọ ukoko na ẹgba jẹ lẹliẹ ae jọ awawa. Ono ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ enọ udu u whrehe no wo omosasọ?

6. Ẹvẹ Jihova ọ rẹ rọ bọ idibo riẹ ga?

⁶ Jihova ọ rẹ kẹ idibo riẹ imuẹro inọ o you rai gaga, yọ onana o rẹ lẹliẹ ae kru udu ga. Udu o ginẹ ruọ ahwo Izrẹl awọ nọ a yo ẹme nana nọ Jihova ọ ta inọ: “Whọ re ghaghae eva aro mẹ, Who te je wo adhẹẹ, oye me je you owhẹ, . . . Ozọ u mu owhẹ hẹ, keme mẹ rọ gbowhẹ”! (Aiz. 43:4, 5) Whẹ yọ odibo Jihova, fikiere jọ u mu owhẹ ẹro nọ Jihova o you owhẹ gaga. * A jọ Ebaibol na ya eyaa kẹ idibo Ọghẹnẹ inọ, ‘wọhọ ọgbaẹmo ọ te kẹ obokparọ; ọ rẹ te rehọ evawere ghọghọ kẹ owhẹ.’​—Zẹf. 3:16, 17

7. Ẹvẹ uyoyou nọ Jihova o wo kẹ omai o rọ wọhọ orọ oniọmọ? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

⁷ Ghelọ edawọ nọ i bi te idibo Ọghẹnẹ kẹhẹ, Jihova ọ ya eyaa nọ ọ te rẹrote ae jẹ kẹ ae omosasọ. Ọ ta nọ, ‘Who re ti vie  evie, mẹ vẹ te wọ owhẹ họ abọ mẹ, whọ vẹ te jọ ehru ighilawọ mẹ duwu ola. Wọhọ epanọ oni ọ rẹ sasa ọmọ riẹ oma, ere mẹ rẹte sasa owhẹ oma.’ (Aiz. 66:​12, 13) Oghẹrẹ ẹruorote nana o rẹ ginẹ kẹ omosasọ, o wọhọ oniọmọ nọ ọ wọ ọmọ riẹ họ igbama bi fi kpotọ kpehru! Enẹ Jihova o bi ro dhesẹ obọdẹ uyoyou nọ o wo kẹ idibo riẹ. Avro ọ riẹ hẹ, whọ rrọ ghaghae kẹ Jihova yọ o you owhẹ gaga re.​—Jeri. 31:3.

8, 9. Ẹvẹ uyoyou Jesu o sae rọ kẹ omai ẹgba?

⁸ Oware ofa nọ Ileleikristi uzẹme a rọ riẹ nọ Ọghẹnẹ o you rai ona: “O you akpọ na gaga o te siobọno Ọmọ ọvo riẹ, re ohwo kpobi nọ o fi ẹrọwọ họ iẹe o gbe whu hu rekọ o ve wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.” (Jọn 3:16) Uyoyou nọ Jesu omariẹ o dhesẹ o rro kẹhẹ, nọ o ro siobọno uzuazọ riẹ kẹ omai! Onana yọ obọdẹ ẹjiroro jọ nọ o rẹ lẹliẹ omai kru udu ga. Ọghẹnẹ ọ ya eyaa nọ makọ “idhọvẹ hayo ukpokpoma” dede “o rẹ sae hẹriẹ omai no uyoyou [riẹ] hẹ onọ o rrọ eva Kristi.”​—Rom 8:35, 38, 39.

⁹ Ma tẹ kareghẹhọ uyoyou nọ Kristi o wo kẹ omai o rẹ kẹ omai ẹgba thihakọ nọ ma tẹ rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ nọ e rẹ sai ru oma lọhọ omai, lẹliẹ omai roro, hayo ru udu whrehe omai evaọ egagọ Ọghẹnẹ. (Se 2 Ahwo Kọrint 5:14, 15.) Uyoyou Jesu o rẹ sae kẹ omai uduotahawọ nọ uzuazọ o gbẹ rọ vẹso omai hi, makọ evaọ okenọ ma rẹriẹ ovao dhe edawọ wọhọ eware okpẹtu, ukpokpoma, hayo nọ eware jọ e tẹ nyathọ kẹ omai, gbe okenọ awaọruọ ọ tẹ be kẹ omai uye.

10, 11. Amono a rẹ sae bọ inievo nọ e rrọ ọkora ga? Ru ei vẹ.

¹⁰ Ukoko Ileleikristi na yọ edhere jọ nọ Jihova ọ be rọ bọ omai ga. Mai omomọvo ma rẹ sai dhesẹ edẹro mai kẹ Ọghẹnẹ nọ ma te bi you jẹ bọ ibe Ileleikristi mai ga evaọ etoke ebẹbẹ, orọnikọ epanọ a re ro kruga evaọ egagọ Ọghẹnẹ ọvo ho. (1 Jọn 4:19-21) Pọl ukọ na ọ tuduhọ Ileleikristi awọ nọ: “Wha gbẹ hae tuduhọ ohwohwo awọ jẹ hae bọ ohwohwo ga, nwane wọhọ epanọ wha bi ru na.” (1 Tẹs. 5:11) Ẹhẹ, u fo nọ ohwo kpobi nọ ọ rrọ ukoko na ọ rẹ rọ aro kele Jihova gbe Jesu sasa amọfa oma jẹ bọ ae ga. Onana o rrọ iruo ekpako na ọvo ho.​—Se Ahwo Rom 15:1, 2.

 ¹¹ O sae gwọlọ nọ ahwo jọ nọ a wo ẹyao iroro evaọ ukoko na a gwọlọ obufihọ edọkita hayo ohwo nọ o wuhrẹ kpahe imu. (Luk 5:31) U fo nọ ekpako ukoko gbe amọfa a rẹ riẹ ọnyaba rai je vuhumu nọ ae omarai yọ edọkita nọ i wuhrẹ kpahe ẹbẹbẹ ẹvori hi. Dede na, a gbe wo obufihọ ulogbo nọ a rẹ sae kẹ ahwo nana, a rẹ “ta eme omosasọ kẹ enọ e rrọ ọkora,” jẹ “tha enọ e ga ha uke.” (1 Tẹs. 5:14) O gwọlọ nọ Ileleikristi kpobi a re dhesẹ uyoyou, ọdawẹ gbe odiri, jẹ ta eme omosasọ rọ bọ enọ e rrọ ọkora ga. Kọ whọ be hae kẹ ahwo omosasọ gbe uduotahawọ? Whọ tẹ riẹ oghẹrẹ nọ a re ro ru onana u re fiobọhọ gaga.

12. Kẹ oriruo ohwo nọ o kru udu ga fiki uyoyou nọ ukoko na u dhesẹ kẹe.

¹² Ẹvẹ uyoyou mai o rẹ rọ bọ ahwo nọ a rrọ ọkora ga? Oniọvo-ọmọtẹ jọ evaọ obọ Europe ọ ta nọ: “Iroro ethuruwhu e rẹ ruọ omẹ udu ẹsejọ. Rekọ me wo ahwo nọ a re fiobọhọ kẹ omẹ. Ukoko nọ mẹ rrọ u siwi uzuazọ mẹ. Inievo emezae gbe emetẹ na a rẹ tuduhọ omẹ awọ gaga. Dede nọ umutho rai jọ ọvo a riẹ nọ ọkora ọ be hae kẹ omẹ uye gaga, inievo ukoko na a bi fiobọhọ kẹ omẹ kẹse kẹse, ọzae-avọ-aye jọ evaọ ukoko na a wọhọ ọsẹgboni kẹ omẹ. A be rẹrote omẹ ziezi, yọ a rẹ jọ kugbe omẹ enwenọ ẹsikpobi.” Ginọ uzẹme inọ orọnikọ ohwo kpobi ọ rẹ sai ru epọvo na ha. Rekọ eme omosasọ mai e rẹ sai fiobọhọ kẹ enọ i wo edada evaọ iroro. *

13. Eme o gwọlọ nọ ma re ru nọ ma tẹ be bọ amọfa ga?

¹³ Hae Gaviezọ ziezi. (Jem. 1:19) Nọ ohwo ọ tẹ be gaviezọ kẹ omọfa nọ ọkora ọ rrọ oma avọ ọdawẹ yọ odhesẹvia uyoyou. Whọ rẹ sae rọ areghẹ gbe ọdawẹ nọ ohwo na enọ re whọ riẹ oghẹrẹ nọ ẹbẹbẹ na ọ riẹe oma. Kẹsena who ve dhesẹ uvi ọdawẹ jẹ bọ oniọvo ra ga. Jọ ovao ra u dhesẹ ọdawẹ gbe uyoyou nọ who wo kẹe. Otẹrọnọ eme e vọ oniọvo na eva nọ ọ gwọlọ gbẹ ta kẹ owhẹ, daoma wo odiri, who bru ẹme dhei unu hu. Who te fibo jẹ gaviezọ ẹsiẹ whọ te mae rọ riẹ oware nọ ẹbẹbẹ na ọ be rọ kẹe ọkora. Onana o sai fiobọhọ kẹ oniọvo ra nọ ẹbẹbẹ ọ rrọ oma na fievahọ owhẹ jẹ gaviezọ kẹ ẹme nọ whọ te ta rọ bọe ga. Who te dhesẹ nọ ẹbẹbẹ na ọ kẹ owhẹ uye, ọdawẹ ra ọ te wha omosasọ sei.

14. Fikieme u gbe fo ho re ma fo ohwo nọ ọkora ọ rrọ oma?

¹⁴ Whọ fo ohwo na ha. Who te bi dhesẹ kẹ enọ e rrọ ọkora inọ a be riẹ ru hu, u re fiba idhọvẹ rai jẹ lẹliẹ ai roro nọ who you rai hi. “Eme izuehọ ahwo jọ i re duwẹ wọhọ ọgbọdọ, rekọ ẹrọo ohwo owareghẹ ọ rẹ wha usiwo tha.” (Itẹ 12:18) Ma riẹ nọ mai ohwo ọvo ọ gwọlọ keke aro fihọ rehọ eme edada ‘duwu’ omọfa ha. Rekọ o tẹ make rọnọ ẹme nọ ọ thọ ohwo unu oye u duwu ohwo, o rẹ da gaga. Re ma sae rọ uyoyou tuduhọ amọfa awọ o gwọlọ nọ ma re dhesẹ ọdawẹ, ma rẹ daoma roro oghẹrẹ nọ o hae jọ omai oma orọnọ mai oware na o via kẹ na.​—Mat. 7:12.

15. Oware obọdẹ vẹ ma wo nọ ma rẹ rọ bọ amọfa ga evaọ edhere oyoyou?

¹⁵ Rọ Ẹme Ọghẹnẹ sasa amọfa oma.  (Se Ahwo Rom 15:4, 5.) Ikereakere Efuafo na ọ wọhọ ẹkpẹti nọ ekwakwa eghaghae nọ e rẹ kẹ omosasọ gbe uduotahawọ e vọ. Obọ “Ọghẹnẹ nọ ọ rẹ kẹ ithihakọ gbe omosasọ na” Ebaibol na o no ze. U te no Ebaibol nọ ma re wo omosasọ no ze no, ma wo eware efa buobu. Ma wo Watch Tower Publications Index gbe Obe Ekiakiẹ Rọkẹ Isẹri Jihova. Eware nana i re fiobọhọ kẹ omai ruẹ eria Ebaibol sa-sa nọ e rẹ kẹ omai ẹgba nọ ma re ro thihakọ oghẹrẹ ebẹbẹ kpobi nọ ma wo. I re je fiobọhọ kẹ omai riẹ oghẹrẹ nọ ma rẹ rọ rehọ ọdawẹ ta eme nọ e rẹ bọ amọfa ga ziezi.

16. Uruemu vẹ u fo nọ ma re dhesẹ nọ ma tẹ be tuduhọ Oleleikristi nọ ọ rrọ ọkora awọ?

¹⁶ Jọ wowolẹ je wo omaurokpotọ. Ma tẹ rrọ wowolẹ je wo omaurokpotọ u re dhesẹ nọ ma wo uvi uyoyou kẹ ohwo nọ ma be tuduhọ awọ jẹ bọ ga na. Jihova omariẹ yọ “Ọsẹ nọ o wo ohrọ-oriọ gbe Ọghẹnẹ nọ ọ rẹ kẹ omosasọ,” o te je wo “ohrọ-oriọ” kẹ idibo riẹ. (Se 2 Ahwo Kọrint 1:3-6; Luk 1:78; Rom 15:13) Pọl o fi emamọ oriruo hotọ evaọ onana, o kere nọ: “Ma jọ wolẹ evaọ udevie rai wọhọ epaọ oniọmọ nọ ọ be romatotọ rẹrote emọboba riẹ. Fikinọ ma you owhai gaga, ma gba riẹ mu nọ orọnikọ usi uwoma Ọghẹnẹ ọvo ma rẹ ta kẹ owhai hi rekọ te uzuazọ mai nọ ma re siobọno fiki rai keme wha rrọ ghaghae kẹ omai gaga.” (1 Tẹs. 2:​7, 8) Nọ ma tẹ be rọ aro kele Ọghẹnẹ dhesẹ ẹwolẹ, Ọghẹnẹ ọ rẹ sae rehọ omai kuyo ohwo nọ ọkora ọ rrọ oma.

17. Re ma sae rọ uyoyou bọ inievo mai ga, oghẹrẹ vẹ u fo nọ ma re rri rai?

¹⁷ Who rẹro ẹgbagba mi inievo ra ha. Who rẹro eware nọ inievo ra a rẹ sai ru hu mi ai hi. Who te bi roro nọ inievo ra a ti ru oware ovo thọ họ, o rẹ sae wha idhọvẹ se owhẹ nọ oware jọ o tẹ thọ ae obọ. (Ọtausi. 7:21, 22) Kareghẹhọ nọ Jihova ọ rẹ gwọlọ oware nọ idibo riẹ a rẹ sai ru hu mi ai hi. Ma tẹ be rọ aro kele oriruo riẹ, u ti fiobọhọ kẹ omai sai lele amọfa yeri ziezi ghelọ ethobọ rai. (Ẹf. 4:2, 32) Ukpenọ ma rẹ lẹliẹ ai roro nọ a bi ru te he, hae daoma jiri ai kẹ oware nọ a bi ru. Oyena o rẹ sae bọ ae ga. Ujiro nọ u no eva ze o rẹ bọ amọfa ga je fiobọhọ kẹ ae wo “oghọghọ” no iruo rai ze evaọ egagọ Ọghẹnẹ. Ujiro utiona u woma vi ẹsenọ ma rẹ rọ ẹmeunu dhesẹ nọ ma be rọ ohwo jọ wawọ omọfa, onọ o rẹ sae wha evedha ze.​—Gal. 6:4.

18. Ẹjiroro vẹ ma wo nọ ma rẹ rọ rehọ uyoyou bọ amọfa ga?

¹⁸ Odibo Jihova kpobi ọ rrọ ghaghae gaga kẹe avọ Jesu, ọnọ ọ rọ uzuazọ riẹ dhidhe ẹtanigbo kẹ omai na. (Gal. 2:20) Ma you inievo emezae gbe emetẹ mai gaga. Yọ ma gwọlọ rọ edhere oyoyou fiobọhọ kẹ ae. Re ma sai fiobọhọ kẹ ai wo omosasọ ẹsikpobi, “joma hai ru eware nọ e rẹ wha udhedhẹ ze gbe eware nọ e rẹ bọ ohwohwo ga.” (Rom 14:19) Ma be rọ ọwhọ rẹro Aparadase nọ ma te jọ ruẹ oware ovo nọ o rẹ lẹliẹ akpọ vẹso omai hi! Ẹyao ọ gbẹ te jọ họ, yọ ẹmo, uwhu nọ ma reuku riẹ, ukpokpoma, ẹwhọ uviuwou, gbe eware nọ ma gwọlọ nọ i bi te omai obọ họ e gbẹ te jọ họ. Nọ esuo odu-ikpe na o te kuhọ no, yọ ahwo-akpọ a gba kiete no. Enọ i fi odawọ urere na kparobọ a ve ti zihe ruọ emọ Jihova Ọghẹnẹ evaọ otọakpọ je ti wo “ufuoma oruaro ọrọ emọ Ọghẹnẹ.” (Rom 8:21) Joma gbe dhesẹ uyoyou nọ o rẹ bọ amọfa ga je fiobọhọ kẹ ohwohwo wo eghale nana nọ e te kẹ evawere nọ a rẹ ruẹ obọ riẹ hẹ na.