1-2. (a) Fikieme Amagidọn ọ rọ rrọ oware evawere? (b) Enọ vẹ ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

KỌ WHỌ be hai yo nọ ahwo a rẹ ta nọ “Amagidọn” yọ ẹmo hayo okpẹtu nọ ọ te raha ahwo gbe eware kpobi muotọ? Oware nọ Ebaibol ọ ta kpahe Amagidọn u wo ohẹriẹ no onana. U dhesẹ nọ Amagidọn yọ emamọ oware nọ o te wha evawere ze. (Evia. 1:3) Ẹmo Amagidọn ọ te wha esiwo ze. Evaọ oghẹrẹ vẹ?

² Ebaibol na o dhesẹ nọ ẹmo Amagidọn ọ te rọ esuo ahwo-akpọ te oba, jẹ wha esiwo se ahwo buobu. Ẹmo na ọ te raha ahwo omuomu kpobi no, ikiẹrẹe na ọvo i ve ti kiọkọ. U ti je si eware nọ e be wha ọraha se otọakpọ na kpobi no. (Evia. 11:18) Re ma wo otoriẹ onana ziezi, joma ta kpahe enọ ene jọ: Eme họ Amagidọn? Eme ọ te nwane via no taure Amagidọn o te muhọ? Ẹvẹ ma sae rọ zọ nọ ẹmo Amagidọn ọ tẹ romavia? Ẹvẹ ma sai ro kru ẹrọwọ mai nọ Amagidọn o bi si kẹle na?

3. (a) Eme họ otofa ẹme na “Amagidọn”? (b) Wọhọ epanọ o rrọ Eviavia 16:14, 16, ẹvẹ ma sae rọ ta nọ Amagidọn yọ oria jọ dẹẹ hẹ?

³ Se Eviavia 16:14, 16. Ẹsiẹvo ọvo ẹme na “Amagidọn” ọ romavia evaọ Ebaibol na soso, yọ u no ẹme Hibru ze nọ otofa riẹ o rrọ “Ugbehru Mẹgido.” (Evia. 16:16; ẹme-obotọ) Okpẹwho jọ evaọ Izrẹl oke anwae a jẹ hai se Mẹgido. (Jos. 17:11) Rekọ Amagidọn yọ oria jọ dẹẹ evaọ otọakpọ na ha. U dhesẹ uyero hayo etoke nọ “ivie otọakpọ na soso” a ti ro kuomagbe wọso Jihova. (Evia.  16:14) Rekọ evaọ uzoẹme nana, ma te jẹ rọ “Amagidọn” dhesẹ ẹmo nọ Jihova o ti fi nọ ivie akpọ na a tẹ nwani kuomagbe no. Ẹvẹ ma rọ riẹ nọ Amagidọn yọ oria jọ dẹẹ hẹ? Orọ ọsosuọ, u wo oria ovo nọ a re se ugbehru Mẹgido evaọ akpọ na ha. Orọ avọ ivẹ, oria nọ o wariẹ Mẹgido oke anwae họ o kawo vi oria nọ “ivie otọakpọ na soso” gbe egbaẹmo rai avọ ekwakwa ẹmo rai a rẹ sai kokohọ. Orọ avọ esa, wọhọ epanọ ma te ruẹ evaọ uzoẹme nana, ẹmo Amagidọn o ti muhọ nọ “ivie” akpọ na a te wọ ohọre bru idibo Ọghẹnẹ nọ e rrọ eria sa-sa akpọ na.

4. Fikieme Ọghẹnẹ ọ rọ rehọ Mẹgido dhesẹ ẹmo urere riẹ?

⁴ Fikieme Jihova ọ rọ rehọ Mẹgido dhesẹ ẹmo urere riẹ? Mẹgido avọ Ukiekpotọ Jezrẹl nọ o kẹle riẹ yọ eria nọ a jọ fi emo buobu. Yọ Jihova o fiobọhọ kẹ idibo riẹ fi emo jọ kparobọ evaọ etẹe. Wọhọ oriruo, Ọghẹnẹ o fiobọhọ kẹ obruoziẹ Izrẹl nọ a re se Berak fi Sisera nọ ọ jọ oletu ogbaẹmo Kenan avọ ahwo riẹ kparobọ “kẹle ame Mẹgido.” Berak avọ ọruẹaro-aye nọ a re se Debora a yere Jihova rọkẹ obokparọ igbunu na. A so nọ: “Isi na i fi ẹmo no obọ odhiwu ze; evaọ oria nọ a rrọ a jọ lele Sisera fi ẹmo. Ẹkẹre ame Kaeshọn o su rai vrẹ.”​—Ibr. 5:19-21.

5. Ohẹriẹ ulogbo vẹ o rrọ ẹmo Amagidọn avọ ẹmo nọ Berak o fi?

⁵ Enẹ Berak avọ Debora a ro ku ole rai na họ: “Jọ ewegrẹ ra kpobi i whu no, O Jihova, rekọ, jọ ahwo nọ a you owhẹ a jọ wọhọ ọre nọ ọ be va ze evaọ oruaro riẹ.” (Ibr. 5:31) Epọvo na re, evaọ Amagidọn ewegrẹ Ọghẹnẹ a ti whu, enọ i wo uyoyou kẹ Ọghẹnẹ a vẹ te zọ. Rekọ ohẹriẹ ulogbo jọ o rrọ emo ivẹ na. Evaọ Amagidọn, ahwo Ọghẹnẹ a ti du họre he. A ti tube kru ekwakwa ẹmo dede he. Oware nọ o te kẹ ae “ẹgba” họ, a te “fọ je fievahọ” Jihova avọ ikọ-odhiwu riẹ.​—Aiz. 30:15; Evia. 19:11-15

6. Eme o sae jọnọ Jihova o ti ro fi ewegrẹ riẹ kparobọ evaọ Amagidọn?

⁶ Ẹvẹ Ọghẹnẹ o ti ro fi ewegrẹ riẹ kparobọ evaọ Amagidọn? Ọ sae rehọ idhere sa-sa ru onana. Wọhọ oriruo, ọ sae rehọ otọ nọ u re nuhu, oso-itho, gbe elo egbrara fi ẹmo na. (Job 38:22, 23; Izik. 38:19-22) Ọ sai ru nọ ewegrẹ riẹ a re ro mu omoma rai họ ekpe. (2 Irv. 20:17, 22, 23) Ọ sae jẹ rehọ ikọ-odhiwu riẹ kpe ahwo omuomu na. (Aiz. 37:36) Oghẹrẹ kpobi nọ Ọghẹnẹ o ti ro ru ei kẹhẹ, o ti fi kparobọ. Ọwegrẹ riẹ ọvuọvo o ti gbe kiọkọ họ. Yọ ikiẹrẹe na kpobi a te zọ.​—Itẹ 3:25, 26.

7-8. (a) Wọhọ epanọ o rrọ 1 Ahwo Tẹsalonika 5:1-6, ubo oghẹrẹsa vẹ isu akpọ na a ti bo? (b) Fikieme ọrue nana o ti ro yoma gaga?

⁷ A ti whowho usi “udhedhẹ gbe omofọwẹ” taure “ẹdẹ Jihova” ọ tẹ ze. (Se 1 Ahwo Tẹsalonika 5:1-6.) “Ẹdẹ Jihova” nọ a jọ 1 Ahwo Tẹsalonika 5:2 fodẹ na u dhesẹ “uye ulogbo na.” (Evia. 7:14) Ẹvẹ ma te rọ riẹ okenọ uye ulogbo na u ti ro muhọ? Ebaibol na ọ vuẹ omai ubo oghẹrẹsa jọ nọ o te romavia. Oye o te jọ oka nọ u dhesẹ nọ uye ulogbo na u bi ti muhọ.

⁸ Oye họ ubo “udhedhẹ gbe omofọwẹ” nọ a ruẹaro riẹ na. Fikieme isu akpọ na a ti ro bo ubo utiona? Kọ isu egagọ a ti kuomagbe ai? Ẹsejọhọ ere o te jọ.  Oghẹrẹ kpobi kẹhẹ, ubo nana o te jọ ọrue ọfa nọ Ẹdhọ avọ idhivẹri riẹ a te rọ lẹliẹ ahwo họ. Rekọ ọrue nana o ti yoma gaga keme u ti ru ahwo roro nọ oma o fọ rai no kpakiyọ uye ulogbo nọ o re romavia ẹdẹvo ho u bi ti du lahwe. Ẹhẹ, “ọraha idudhe ọ vẹ te nwani te ai, nwane wọhọ epanọ edada eyẹ i re kru aye nọ o dihọ na.” Kọ ẹvẹ o te jọ kẹ idibo Jihova? O sai gbe ai unu inọ ẹdẹ Jihova o muhọ no, rekọ o te ruọ ae ọza ha.

9. Oghẹrẹ vẹ Ọghẹnẹ ọ te rọ raha akpọ Setan?

⁹ Orọnikọ ẹsiẹvo Jihova ọ te rọ raha akpọ Setan muotọ họ, wọhọ epanọ o ru evaọ oke Noa. Ukpoye, isiava o ti ru onana. Ọ te kake raha Babilọn Ologbo na, koyehọ egagọ erue nọ e rrọ akpọ na soso. Kẹsena ọ vẹ te raha abọ nọ o kiọkọ evaọ Amagidọn, koyehọ, ofẹ isuẹsu, egbaẹmo, gbe ekiọthuọ akpọ Setan nana. Joma ta kpahe ọraha akuava nana.

10. Wọhọ epanọ o rrọ Eviavia 17:1, 6 gbe 18:24, fikieme Jihova ọ te rọ raha Babilọn Ologbo na?

¹⁰ “Oziẹ nọ a brukpe ogberẹ ologbo na.” (Se Eviavia 17:1, 6; 18:24.) Babilọn Ologbo na ọ wha ekela se odẹ Ọghẹnẹ gaga no. O bi wuhrẹ ahwo erue sa-sa kpahe Ọghẹnẹ. Wọhọ ogberẹ, ọ nyasiọ Ọghẹnẹ ba no, ọ tẹ be tha egọmeti akpọ na uke. Ọ be rọ ogaga gbe ọkwa riẹ fru ahwo nọ a rrọ otọ riẹ re. O te je kpe azẹ gaga no, te ọrọ idibo Ọghẹnẹ. (Evia. 19:2) Ẹvẹ Jihova ọ te rọ raha Babilọn Ologbo na?

11. Eme họ “arao ojihẹ ọwawae” na, kọ ẹvẹ Ọghẹnẹ ọ te rọ rehọ iẹe raha Babilọn Ologbo na?

¹¹ Jihova ọ te rehọ “izei ikpe” erọ “arao ojihẹ ọwawae” na raha “ogberẹ ologbo na.” Arao ojihẹ na o dikihẹ kẹ United Nations (Okugbe Erẹwho na). Izei ikpe na i dikihẹ kẹ egọmeti sa-sa nọ e be tha ukoko nana uke enẹna. Evaọ oke nọ Ọghẹnẹ o fihọ, egọmeti yena a te wọso egagọ erue nọ e rrọ akpọ-soso nọ a se Babilọn  Ologbo na. A “ti fi ei họ ababọ jẹ bae fihọ,” koyehọ a ti mi ei efe riẹ kpobi jẹ fere emuemu riẹ via. (Evia. 17:3, 16) Ọraha yena nọ o te wọhọ oware ẹdẹvo na o ti gbe ahwo nọ a rrọ abọ riẹ kpobi unu. U ti gine gbe ai unu keme u kri no nọ ọ be rọ ya-oma nọ: “Mẹ keria wọhọ ovie-aye, mẹ rrọ aye-uku hu, yọ mẹ te rọ ẹro ruẹ uweri vievie he.”​—Evia. 18:7, 8.

12. Eme Jihova ọ te kuvẹ riẹ hẹ, kọ fikieme?

¹² Ọghẹnẹ ọ te kuvẹ hẹ re erẹwho na a kpe idibo riẹ no. Odẹ riẹ o ro se ai, yọ a dhẹ no Babilọn Ologbo na no wọhọ epanọ o juzi kẹ ae. (Iruẹru 15:16, 17; Evia. 18:4) A te je fiobọhọ kẹ amọfa dhẹ no Babilọn Ologbo na. Fikiere, “iye riẹ” i ti te idibo Jihova ha. O make rrọ ere na, eware jọ e te via nọ e te dawo ẹrọwọ rai.

13. (a) Ono họ Gọg? (b) Wọhọ epanọ o rrọ Izikiẹl 38:2, 8, 9, eme ọ te wha Gọg ziọ oria nọ Ebaibol o se Amagidọn?

¹³ Ohọre Gọg. (Se Izikiẹl 38:2, 8, 9.) Nọ a tẹ raha egagọ erue kpobi no, idibo Ọghẹnẹ a ve ti kiọkọ wọhọ ure ovo nọ okpofou o nwo kiọkọ. Eva e vẹ te dha Setan te uke. Ọ vẹ te rọ evedha yena ru ahwo ta “eme igbegbe,” koyehọ erue nọ i no obọ idhivẹri ze, onọ u ti ru erẹwho akpọ na kuomagbe wọso idibo Jihova. (Evia. 16:13, 14) Erẹwho nana nọ i ti kuomagbe na eye a se “Gọg ọrọ ẹkwotọ Magọg” na. Okenọ erẹwho nana a tẹ wọ ohọre bru idibo Jihova ze no, yọ a te oria nọ Ebaibol o se Amagidọn na no.​—Evia. 16:16.

14. Eme Gọg o ti vuhumu?

¹⁴ Gọg ọ te rẹroso “ugbobọ ohwo-akpọ,” koyehọ ekwakwa ẹmo gbe egbaẹmo riẹ. (2 Irv. 32:8) Rekọ Jihova Ọghẹnẹ mai ma te rẹroso, onọ ahwo erẹwho na a ti rri wọhọ oware ugheghẹ. A ti rri rie ere keme eghẹnẹ nọ Babilọn Ologbo na ọ jẹ gọ e sai siwi ei no obọ “arao ojihẹ na” avọ “izei ikpe” riẹ hẹ! (Evia. 17:16) Fikiere, Gọg o ti roro nọ o ti kpe idibo  Ọghẹnẹ no lọlọhọ. Ọ te wọ bru idibo Jihova “wọhọ ẹgho nọ o ruru ẹkwotọ na.” (Izik. 38:16) Rekọ Gọg ọ vẹ te ruẹ nọ ẹta ọ nya ro no na. O ve ti vuhumu nọ Jihova ọ be họre na, wọhọ epanọ o via kẹ Fẹro evaọ Abade Ọwawae na.​—Ọny. 14:1-4; Izik. 38:3, 4, 18, 21-23.

15. Ẹvẹ Kristi o ti ro fi kparobọ riẹriẹriẹ?

¹⁵ Kristi avọ egbaẹmo obọ odhiwu riẹ a te thọ idibo Ọghẹnẹ jẹ raha ogbaẹmo Gọg muotọ. (Evia. 19:11, 14, 15) Kọ eme ọ te via kẹ Setan, ọwegrẹ ologbo Jihova, ọnọ erue riẹ i ru nọ erẹwho na i ro kuomagbe te họre idibo Ọghẹnẹ na? Jesu o ti gbolo iei avọ idhivẹri riẹ fihọ ọgọdọ odidi na, a vẹ te kare ai fihọ etẹe odu ikpe.​—Evia. 20:1-3.

16. (a) Ẹvẹ ma re ro dhesẹ nọ ma “riẹ Ọghẹnẹ”? (b) Ẹvẹ o te jọ kẹ ahwo nọ a riẹ Jihova evaọ Amagidọn?

¹⁶ Te ma rrọ ukoko na kri no hayo ma kurẹriẹ obọ, ma re dhesẹ nọ ma “riẹ Ọghẹnẹ” je bi “yoẹme kẹ usi uwoma kpahe Olori mai Jesu” re ma sae zọ evaọ Amagidọn. (2 Tẹs. 1:7-9) Ma tẹ riẹ izi Ọghẹnẹ, gbe eware nọ e rẹ were iẹe avọ enọ e rẹ dhae eva, u re dhesẹ nọ ma “riẹ Ọghẹnẹ.” Ma re je dhesẹ nọ ma riẹ Ọghẹnẹ nọ ma te you rie, bi yoẹme kẹe, jẹ gọ ọyomariẹ ọvo. (1 Jọn 2:3-5; 5:3) Ma tẹ riẹ Ọghẹnẹ, ọ te “riẹ” omai re, o ve ti siwi omai evaọ Amagidọn. (1 Kọr. 8:3) Ẹvẹ ma rọ ta ere? Keme Ọghẹnẹ ọ tẹ “riẹ” omai, u dhesẹ nọ ọ jẹ omai rehọ.

17. Re ma “yoẹme kẹ usi uwoma kpahe Olori mai Jesu,” eme ma re ru?

¹⁷ “Usi uwoma kpahe Olori mai Jesu” u kugbe eware kpobi nọ Jesu o wuhrẹ nọ e rrọ Ebaibol na. Ma te bi ru lele eware nana yọ ma bi yoẹme kẹ usi uwoma na. Ma tẹ be rọ iruo Uvie na karo, koko izi Ọghẹnẹ, je whowho usi uwoma Uvie Ọghẹnẹ kẹ ahwo yọ ma bi je dhesẹ nọ ma bi yoẹme kẹ usi uwoma na. (Mat. 6:33; 24:14) Oware ofa nọ ma re ru họ, ma rẹ  tha inievo Kristi nọ a rọ ẹzi wholo na uke nọ a bi ru iruo ilogbo nọ a mu họ ai obọ na.​—Mat. 25:31-40.

18. Oghẹrẹ vẹ inievo Jesu nọ a rọ ẹzi wholo na a ti ro dhesẹ uwowou kẹ otu igodẹ efa na?

¹⁸ Kẹle na, Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na a ti dhesẹ uwowou kẹ otu “igodẹ efa” na rọkẹ obọ nọ a fihọ kẹ ae. (Jọn 10:16) Ẹvẹ a ti ro ru onana? Taure ẹmo Amagidọn o te ti muhọ, yọ ahwo idu udhuhrẹ-gbene (144,000) na kpobi a kpobọ odhiwu no. A vẹ te jọ emama ẹzi nọ i re whu hu. A te jọ usu egbaẹmo obọ odhiwu nọ e te raha Gọg muotọ je siwi “ogbotu obuobu” idibo Ọghẹnẹ. (Evia. 2:26, 27; 7:9, 10) Avro ọ riẹ hẹ, uvẹ ọghọ ulogbo o rrọ nọ ogbotu buobu na a be rọ tha idibo Jihova nọ a rọ ẹzi wholo nọ e gbẹ rrọ otọakpọ nẹnẹ uke.

19-20. Ghelọ ebẹbẹ mai, ẹvẹ ma sai ro kru ẹrọwọ mai nọ Amagidọn ọ be kẹle na?

¹⁹ Evaọ edẹ urere nana nọ eware e rrọ bẹbẹ na, idibo Jihova a be rẹriẹ ovao dhe edawọ sa-sa. O make rrọ ere na, ma sai gbe thihakọ avọ evawere. (Jem. 1:2-4) Oware jọ nọ o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai ru onana họ, olẹ nọ u re no udu ze. (Luk 21:36) Ma re je se Ebaibol na kẹdẹ kẹdẹ je roro didi kpahe oware nọ ma se, te eruẹaruẹ nọ a kere fihotọ kpahe oke mai na. (Ol. 77:12) Ma te bi ru ere jẹ ta usi uwoma na ẹsikpobi, ẹrọwọ mai ọ rẹ ga, eware nọ ma bi rẹro rai i ve je mu omai ẹro ziezi.

²⁰ Dai roro epanọ eva e te were omai te nọ a tẹ raha Babilọn Ologbo na no, nọ Amagidọn o je fi vrẹ no! Mai wuzou na, eva e te were omai thesiwa nọ ma te ruẹ nọ odẹ Ọghẹnẹ u gbe wo afuẹwẹ hẹ yọ ahwo kpobi a vuhumu no inọ esuo riẹ ọ mai woma. (Izik. 38:23) Ẹhẹ, Amagidọn yọ oware evawere rọkẹ enọ e riẹ Ọghẹnẹ, nọ i bi yoẹme kẹ Ọmọ riẹ, nọ i thihakọ te urere.​—Mat. 24:13.