1. Eme Jesu o zizie ikuori ene jọ kẹ, kọ eme a ru?

PITA, Andru, Jemis, gbe Jọn a jọ ikuori. Okọ rai oye. U ti gbe ai unu gaga nọ Jesu o zizie ai nọ: “Wha lele omẹ, me ti ru owhai ikuori ahwo.” * Eme a ru? Ebaibol na ọ ta nọ: “A tẹ nwane nyasiọ iriri rai ba, a te lele iei.” (Mat. 4:18-22) Oware nọ a ru na u ti nwene uzuazọ rai bẹdẹ bẹdẹ. Enẹna o gbẹ rrọ nọ iyei a bi ti kpe he, rekọ a ti “mu ahwo ọkpokpọ.” (Luk 5:10) Jesu o bi zizie ahwo nọ a wo emamọ eva nọ iwuhrẹ Ọghẹnẹ e be were kẹ iruo evona nẹnẹ. (Mat. 28:19, 20) Kọ who zihe ruọ okuori ahwo no wọhọ epanọ Jesu o zizie owhẹ na?

2. Fikieme o rọ gwọlọ nọ o rẹ jọ omai oja re ma jọ ikuori ahwo, kọ eme o ti fiobọhọ kẹ omai jiroro na?

² O sae jọnọ u kri no nọ who ro mu Ebaibol họ ewuhrẹ, yọ who siobọno iruemu jọ nọ i fo ho no evaọ uzuazọ ra. Obọnana, u te epanọ who re ro mu usi uwoma họ ẹta no. Rekọ otẹrọnọ ozọ o be dina mu owhẹ re whọ jọ okuori ahwo enẹna, whọ jọ o kẹ owhẹ uye ga hrọ họ. Ozọ nọ o be dina mu owhẹ na u dhesẹ nọ whọ riẹ epanọ owha-iruo na o gbẹdẹ te. Ginọ uzẹme nọ Ebaibol ọ ta nọ Pita avọ ikuori edekọ na a “nwane” nyasiọ iriri rai ba nọ Jesu o zizie ai. Rekọ orọnọ okpakpa Pita avọ oniọvo riẹ a rọ jiroro nana ha. O vrẹ emerae ezeza no nọ a rọ riẹ Jesu jẹ rọwo nọ ọye họ Mesaya na. (Jọn 1:35-42) Epọvo na re, o sae jọnọ who wuhrẹ eware buobu kpahe Ọghẹnẹ gbe Jesu no, yọ whọ gwọlọ gbe si kẹle Ọghẹnẹ vi epaọ anwẹdẹ. Rekọ re who te mu usi uwoma họ ẹta, romatotọ roro kpahe onana ziezi.  Eme o fiobọhọ kẹ Pita, Andru, gbe amọfa jiroro nọ a rẹ jọ ikuori ahwo?

3. Iruemu vẹ i ti fiobọhọ kẹ owhẹ ta usi uwoma na ziezi wọhọ epanọ Jesu o zizie owhẹ na?

³ Ilele ọsosuọ Jesu a wo ajọwha kẹ iruo na, a riẹ iruo na ziezi, a wo udu, yọ a jẹ hae gba oma rai họ ru iruo na. Yọ iruemu nana i fiobọhọ kẹ ae gaga evaọ iruo ikuori ahwo nọ Jesu ọ kẹ rai na. Uzoẹme nana o te ta kpahe epanọ whọ sai ro wo iruemu nana, re whọ sae ta usi uwoma na je wuhrẹ ahwo ziezi.

4. Eme ọ lẹliẹ Pita wo ọwhọ kẹ iruo iyei-ikpe?

⁴ Okọ iyei-ikpe oye Pita ọ jẹ rọ kuọ uviuwou riẹ. Rekọ orọnọ fiki epanọ eva e rẹ rọ vọ ọvo Pita o je ro kpe iyei hi. O wọhọ nọ iyei-ikpe e rẹ were iẹe. (Jọn 21:3, 9-15) Epọvo na iruo ikuori ahwo na e were Pita re nọ o mu ai họ no. Nọ oke o be nyaharo na, Jihova o te ti fiobọhọ kẹ Pita riẹ iruo na ziezi.​—Iruẹru 2:14, 41.

5. Wọhọ epanọ o rrọ Luk 5:8-11, eme o lẹliẹ ozọ mu Pita, kọ eme o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai si ozọ utioye no ẹro?

⁵ Oware nọ o rẹ mae wọ omai ta usi uwoma họ, uyoyou nọ ma wo kẹ Jihova. Ma te bi roro nọ ma te kẹ iruo na ha, uyoyou nọ ma wo kẹ Jihova u re fiobọhọ kẹ omai si iroro itieye no udu no. Nọ Jesu o zizie Pita inọ o lele iei re ọ te jọ okuori ahwo, ọ ta kẹe nọ: “Whọ gbẹ dhozọ họ.” (Se Luk 5:8-11.) Orọnikọ Pita ọ jẹ dhozọ oware nọ o te via kẹe nọ ọ tẹ rrọ olele Jesu hu. Ukpoye, iruo igbunu nọ Jesu o ru, nọ a ro kpe iyei buobu na oye u mu Pita ozọ na. O rri omariẹ nọ o te ohwo nọ o re lele ohwo kerọ Jesu ru iruo ho. Ozọ o sai mu owhẹ re nọ who te roro  kpahe iruo nọ i re lele iei nọ whọ tẹ rrọ olele Jesu. Otẹrọnọ ozọ u bi mu owhẹ, daoma re uyoyou nọ who wo kẹ Jihova, Jesu, gbe amọfa o ga ziezi. Who te ru ere, who ti wo ọwhọ nọ whọ rẹ rọ jọ okuori ahwo wọhọ epanọ Jesu o zizie owhẹ na.​—Mat. 22:37, 39; Jọn 14:15.

6. Eme ọfa ọ rẹ wọ omai ta usi uwoma?

⁶ Joma ta kpahe eware efa nọ e rẹ wọ omai ta usi uwoma na. Ma gwọlọ ru epanọ Jesu ọ ta inọ: “Wha nya, re wha ru ahwo zihe ruọ ilele.” (Mat. 28:19, 20) U te no ere no, ma be ta usi uwoma na keme ahwo a rrọ “oyoya,” a be ruẹ uye yọ usi uwoma Uvie na u ti fiobọhọ kẹ ae gaga. (Mat. 9:36) Jihova ọ gwọlọ nọ oghẹrẹ ahwo kpobi a wo eriariẹ egbagba uzẹme na re a sae zọ.​—1 Tim. 2:4.

7. Ẹvẹ obe Ahwo Rom 10:13-15 u ro dhesẹ nọ usi uwoma ota na u wuzou?

⁷ Ma tẹ kareghẹhọ nọ iruo usi uwoma ota na e sai siwi uzuazọ ahwo, ma te daoma muhọ. Okuori o te kpe eri, ọ rẹ zẹe hayo rehọ iẹe there emu, rekọ okuori ahwo o re fiobọhọ kẹ ahwo wuhrẹ kpahe Jihova re a sai wo uzuazọ.​—Se Ahwo Rom 10:13-15; 1 Tim. 4:16.

8-9. Eme o gwọlọ nọ okuori ọ rẹ riẹ, kọ fikieme?

⁸ Okenọ Jesu ọ jọ otọakpọ, okuori Izrẹl ọ rẹ riẹ oghẹrẹ eri nọ ọ gwọlọ kpe. (Izerẹ 11:9-12) Ọ rẹ jẹ riẹ oria nọ ọ sae jọ kpe eri na. Imiyei e rẹ gwọlọ jọ ame nọ o kiehọ ae oma gbe oria nọ a rẹ jọ ruẹ emu buobu re. Kọ oke kpobi nọ u je okuori ọ rẹ nyai kpe eri? Ijo, u wo oke nọ u fo nọ a re ro kpe eri. U wo ẹdẹ jọ nọ Osẹri Jihova nọ ọ rrọ okuori, nọ ọ be rria kẹle ame Pacific o zizie imishọnare jọ inọ a kpohọ iyei-ikpe. Imishọnare na ọ tẹ ta kẹe nọ, “Mẹ te nyaze ohiohiẹ odẹ evaọ ighọjọ izii re ma nya.” Oniọvo na ọ tẹ ta kẹe nọ, “Ere he, oke nọ a rẹ rọ ruẹ eri kpe ma rẹ rọ nya orọnikọ oke nọ u kiehọ omai oma ha.”

⁹ Epọvo na re, evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ, ikuori ahwo a jẹ hai kpohọ oria nọ a rẹ jọ ruẹ ahwo, yọ a jẹ hae nya evaọ oke nọ a re ro di ae họ. Wọhọ oriruo, ilele Jesu a jẹ hae ta usi uwoma evaọ etẹmpol na, evaọ isinagọgo, no uwou ruọ uwou, gbe obọ eki. (Iruẹru 5:42; 17:17; 18:4) Mai omamai ma rẹ daoma riẹ oria nọ ma sae jọ ruẹ ahwo nọ a rrọ ẹkwotọ mai, gbe oke nọ ma sae rọ ruẹ e rai. Ma tẹ riẹ onana no, ma vẹ daoma nyabru ahwo evaọ oria nọ a te jọ na, evaọ oke nọ ma re ro di ai họ.​—1 Kọr. 9:19-23.

10. Ekwakwa vẹ ukoko Jihova o kẹ omai?

¹⁰ O gwọlọ nọ okuori o re wo eware nọ a sai ro kpe eri ọ vẹ jẹ riẹ oghẹrẹ nọ ọ rẹ rọ rehọ ai kpe iyei. Epọvo na o gwọlọ nọ ma re wo eware nọ ma sai ro wuhrẹ ahwo ziezi. Ma vẹ jẹ riẹ oghẹrẹ nọ ma rẹ rọ rehọ eware itieye na wuhrẹ ahwo. Jesu o wuhrẹ ilele riẹ epanọ a sae rọ riẹ iruo ikuori ahwo na ziezi. Ọ vuẹ rai eware nọ a rẹ wha lele oma, oria nọ a rẹ jọ ta usi uwoma, gbe ẹme nọ a rẹ ta. (Mat. 10:5-7; Luk 10:1-11) Epọvo na re nẹnẹ, ukoko Jihova o kẹ omai Ẹkpẹti Ekwakwa Ewuhrẹ nọ ma rẹ jọ ruẹ eware nọ ma re ro wuhrẹ ahwo. * A te bi je wuhrẹ omai epanọ ma sae rọ rehọ ekwakwa nana ru iruo. Onana u bi fiobọhọ kẹ omai wo udu nọ ma sae rọ ta usi uwoma na, je wo onaa nọ ma re ro wuhrẹ ahwo ziezi.​—2 Tim. 2:15.

11. Fikieme o rọ gwọlọ nọ ikuori ahwo a re wo udu?

¹¹ Okuori o re wo udu. Ẹsejọ ẹvohẹ ọ rẹ jọ abade nọ ọ be jọ kpe iyei. Yọ ẹkporo ọ sai muhọ efi idudhe. U te no ere no, ẹsibuobu aso a rẹ rọ nyai kpe iyei na. Re ma sae jọ ikuori ahwo, o gwọlọ udu re. Ma te mu usi uwoma họ no, ahwo a vẹ te riẹ nọ kpakọ mai yọ Isẹri Jihova a ve mu omai họ ekpokpo. Ma te rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ nọ e wọhọ ẹkporo. Wọhọ oriruo, ahwo uviuwou mai a ti kpokpo omai, ahwo a ti se omai ẹkoko yọ ejọ e te gwọlọ gaviezọ kẹ omai hi. Rekọ onana u re gbe omai unu hu, Jesu ọ vẹvẹ omai unu kpahotọ no vẹre inọ ahwo a te wọso omai nọ ma bi ru iruo nọ a kẹ omai na.​—Mat. 10:16.

12. Wọhọ epanọ o rrọ Joshua 1:7-9, eme o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai wo udu?

¹² Ẹvẹ whọ sai ro wo udu? Orọ ọsosuọ, hae kareghẹhọ nọ Olori mai Jesu nọ ọ rrọ obọ odhiwu ọ gbẹ be rẹrote iruo na wọhọ epanọ o bi ru anwẹdẹ. (Jọn 16:33; Evia. 14:14-16) U te no ere no, hae kareghẹhọ eyaa nọ Jihova ọ ya kẹ owhẹ inọ ọ te rẹrote owhẹ, re u je mu owhẹ ẹro nọ o ti ru epanọ ọ ta na. (Mat. 6:32-34) Oyena u te mu owhẹ ẹro ziezi u ti fiobọhọ kẹ owhẹ wo udu. Pita avọ egbẹnyusu riẹ a nyasiọ okọ iyei-ikpe rai ba, a te lele Jesu fikinọ a wo ẹrọwọ inọ Ọghẹnẹ ọ te rẹrote ai. Epọvo na re, nọ whọ ta kẹ egbẹnyusu gbe ahwo uviuwou ra nọ Isẹri Jihova a bi wuhrẹ Ebaibol kugbe owhẹ je mu  ewuhrẹ họ ẹnya no, yọ ẹrọwọ who dhesẹ na. Avro ọ riẹ hẹ, whọ siọ iruemu jọ nọ i fo ho ba no je bi koko izi Jihova enẹna. Ababọ ẹrọwọ gbe udu, whọ hae te sai ru onana ha. Whọ jọ obọ o rrọ owhẹ hẹ, gbe wo udu. Jọ u mu owhẹ ẹro nọ “Jihova Ọghẹnẹ ra ọ rrọ kugbe owhẹ evaọ oria kpobi nọ whọ be nya.”​—Se Joshua 1:7-9.

13. Ẹvẹ eware nọ Jihova o ru no nọ who re roro kpahe, gbe olẹ e sai ro fiobọhọ kẹ owhẹ wo udu?

¹³ Eme ọfa whọ rẹ sai ru re who wo udu? Lẹ se Jihova re ọ kẹ owhẹ udu. (Iruẹru 4:29, 31) Jihova o ti yo olẹ ra, ọ te siọ owhẹ ba vievie he. O ti fiobọhọ kẹ owhẹ. Whọ sai je roro kpahe oghẹrẹ nọ Jihova o ro fiobọhọ kẹ idibo riẹ evaọ okenọ u kpemu gbe epanọ o ro fiobọhọ kẹ owhẹ no re. Kareghẹhọ nọ ọye ọ kẹ owhẹ ẹgba nọ who ro siobọno iruemu iyoma jọ nọ who wo vẹre. Kọ Ọghẹnẹ nọ o fiobọhọ kẹ idibo riẹ fa Abade Ọwawae vrẹ na ọ gbẹ te sai fiobọhọ kẹ owhẹ jọ olele Jesu? (Ọny. 14:13) Whọ sai wo ọkpọ ẹrọwọ ọso-ilezi na nọ ọ ta nọ: “Jihova ọ rrọ abọ mẹ; ozọ u re mu omẹ hẹ. Eme ohwo ọ rẹ sai ru omẹ?”​—Ol. 118:6.

14. Eme who wuhrẹ no oriruo Masae avọ Tomoyo ze?

¹⁴ Oware ofa nọ o rẹ sai fiobọhọ kẹ owhẹ wo udu họ nọ who te roro kpahe oghẹrẹ nọ Jihova o ro fiobọhọ kẹ ahwo jọ nọ a jẹ dhẹ omovuọ vẹre nọ a wo udu uwhremu na. Joma ta kpahe oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Masae. Oma o jẹ hae vuẹe gaga. Yọ o roro nọ ọ rẹ sae ta usi uwoma ẹdẹvo ho. Ozọ nọ ọ rẹ rọ ta usi uwoma kẹ ohwo nọ ọ re ruẹ ẹdẹvo ho o jẹ hai mu ei gaga, o jọ wọhọ ugbẹhẹ nọ u kpehru gaga nọ ọ rẹ sae gadiẹ ẹdẹvo ho. Ọ tẹ te kareghẹhọ nọ oke nọ u kiọkọ u gbe tulo ho. Ọ tẹ lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹe ta usi uwoma na. Onana o kẹ riẹ ọwhọ nọ o re ro ru oware nọ o rẹ were Jihova je fiobọhọ kẹ amọfa. Uwhremu na o te si omovuọ no ẹro, ọ tubẹ jọ ọkobaro oke-kpobi dede. Jihova ọ sai fiobọhọ kẹ ahwo nọ a mu usi uwoma họ obọ “wo udu” re. Joma ta kpahe oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Tomoyo. Ẹdẹ ọsosuọ nọ o ro mu usi uwoma họ ẹta no uwou ruọ uwou, ohwo ọsosuọ nọ ọ nyaku ọ va ku ei nọ: “Mẹ gwọlọ rọ ẹro mẹ ruẹ Isẹri Jihova ha.” O te si ẹthẹ gbe. Tomoyo ọ tẹ ta kẹ oniọvo nọ a gbẹ jọ usu nọ: “Who yo ẹme nọ ọ ta na? Mẹ tubẹ ta ẹme ọvo dede re ọ tẹ te riẹ nọ mẹ yọ omọvo Isẹri Jihova ha. Eva e were omẹ kẹhẹ.” Ma be ta ẹme na, Tomoyo yọ ọkobaro oke-kpobi.

15. Eme u dhesẹ re ohwo ọ gba omariẹ họ, kọ fikieme onana u ro wuzou kẹ Ileleikristi?

¹⁵ Emamọ okuori ọ rẹ gba omariẹ họ. Ma tẹ ta nọ ohwo ọ gba omariẹ họ ru oware u dhesẹ nọ “ohwo na o ru oware na dede nọ o lọhọ họ, fikinọ ọ ruẹ nọ u wuzou gaga re o ru ei.” Okuori ọ rẹ gba omariẹ họ kake kpama evaọ ohiohiẹ. O re wo oriori yọ o re rri ovao ehru hu. O gwọlọ nọ ma rẹ gba omamai họ re, re ma sai ru iruo usi uwoma ota na te urere.​—Mat. 10:22.

16. Ẹvẹ ma sae rọ gba omamai họ ru eware nọ i wuzou?

¹⁶ Mai ahwo-akpọ, oware nọ o lọhọ kẹ omai ọvo ma rẹ gwọlọ ru. Ma rẹ gwọlọ gba oma họ ru oware he. Rekọ u wuzou gaga re ma gba omamai họ ru eware jọ. Fikiere o gwọlọ nọ ma rẹ lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ omai ru eware nọ e lọhọ kẹ  omai hi. Yọ Jihova ọ rẹ sae rọ ẹzi ọfuafo riẹ fiobọhọ kẹ omai.​—Gal. 5:22, 23.

17. Evaọ obe 1 Ahwo Kọrint 9:25-27, eme Pọl ukọ na ọ ta nọ o re ru re ọ sai ru eware nọ e rẹ were Jihova?

¹⁷ Pọl ukọ na ọ jẹ hae gba omariẹ họ ru eware. Rekọ onana o jọ lọlọhọ ẹsikpobi hi, maero nọ ọ tẹ gwọlọ ru oware nọ u kiehọ. (Se 1 Ahwo Kọrint 9:25-27.) Ọ tuduhọ amọfa awọ nọ a hae gba omarai je ru oware kpobi “kpatiẹ je lele ọruẹrẹfihotọ.” (1 Kọr. 14:40) O gwọlọ nọ ma rẹ gba omamai họ ru eware nọ e rẹ were Jihova, te iruo ikuori ahwo na, koyehọ iruo usi uwoma ota na.​—Iruẹru 2:46.

18. Eme ma re ru re Jihova o rri omai nọ ma be daoma ziezi evaọ iruo usi uwoma ota na?

¹⁸ Epanọ okuori o kpe iyei te a rẹ rọ ta nọ ọ riẹ iyei ekpe. Rekọ orọnọ unu ahwo nọ ma fiobọhọ kẹ kurẹriẹ ziọ ukoko na a rẹ rọ ta nọ mai yọ obọdẹ ikuori ahwo ho. (Luk 8:11-15) Ma tẹ ruabọhọ usi uwoma ota je bi wuhrẹ ahwo, Jihova o re rri omai nọ ma be daoma ziezi evaọ iruo na. Fikieme? Keme ma nya uwou nọ ọyomariẹ avọ Ọmọ riẹ a vi omai na.​—Mak 13:10; Iruẹru 5:28, 29.

19-20. Eme ọ rẹ mai tube ru omai ta usi uwoma na avọ ajọwha enẹna?

¹⁹ Evaọ eria jọ, u wo oke nọ a fihọ kẹ iyei-ikpe, orọnọ oke kpobi a re kpe iyei hi. Evaọ eria yena, nọ oke nọ a fihọ na u te bi re no, ikuori a rẹ daoma re a kpe iyei buobu re oke yena o tẹ te vrẹ. Epọvo na mai ikuori ahwo ma re ru iruo usi uwoma ota na avọ ajọwha enẹna keme urere akpọ na o kẹle gaga no. Oke nọ u kiọkọ kẹ omai nọ ma re ro ru iruo ikuori ahwo na u gbe tulo ho. Fikiere whọ raha oke he. Whọ hẹrẹ bọo oke nọ eware e rẹ lọhọ kẹ owhẹ tao ho re who te ti mu usi uwoma na họ ẹta, keme iruo na i wuzou gaga obọnana.​—Ọtausi. 11:4.

²⁰ Wo ajọwha, riẹ iruo na ziezi, wo udu, re whọ jẹ hae gba oma ra họ evaọ iruo usi uwoma ota na. Kuomagbe Isẹri Jihova nọ i bu vi ima eree soso re whọ ta usi uwoma na. Who te ru ere, who ti wo oghọghọ Jihova. (Neh. 8:10) Gbaemu nọ whọ rẹ rọ ẹgba ra kpobi ta usi uwoma na jẹ ruabọhọ iruo na bẹsenọ Ọghẹnẹ ọ rẹ ta nọ u te no. Ma te jọ uzoẹme nọ o rrọ aro na ta kpahe eware esa nọ mai ikuori ahwo ma re ru nọ i re fiobọhọ kẹ omai ruabọhọ usi uwoma ota na.