1. Eme o dhesẹ nọ ahwo a gbe wo uyoyou kẹ ibe ahwo-akpọ rai tere he?

EBAIBOL na ọ ta nọ evaọ oke urere na ahwo a ti wo “uyoyou kẹ ibe ahwo-akpọ” rai tere he. (2 Tim. 3:1, 3) Ma ruẹ nọ ere o be ginẹ via nẹnẹ. Wọhọ oriruo, erọo buobu e be fa, esẹgbini a be wọ ovao kẹ ohwohwo, yọ emọ buobu a be ta nọ esẹgbini rai a you rai hi. Makọ ahwo uviuwou nọ e be rria uwou ovo dede, ẹsejọ a re lele ohwohwo yeri wọhọ erara. Ọzae jọ nọ ọ rẹ kẹ ahwo ohrẹ kpahe oghẹrẹ nọ a re ro wo evawere evaọ orọo ọ ta nọ: “Ọsẹ, oni, gbe emọ a bi kiukeku ohwohwo, a tẹ be rẹriẹ ovao ku ekọmputa, etablẹte, gbe ifonu hayo igemu ekọmputa.” Ọ tẹ jẹ ta nọ: “Dede nọ ahwo iviuwou itienana a rrọ uwou ovona, a riẹ ohwohwo tere he.”

2-3. (a) Wọhọ epanọ o rrọ Ahwo Rom 12:10, amono ma re dhesẹ uvi uyoyou-inievo kẹ? (b) Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

² Ahwo buobu evaọ akpọ na a wo uyoyou hu. Ma gwọlọ rọ aro kele uruemu yena vievie he. (Rom 12:2) Ukpoye, ma re dhesẹ uvi uyoyou-inievo kẹ ahwo uviuwou mai gbe inievo ukoko na. (Se Ahwo Rom 12:10.) Eme họ uyoyou-inievo? Onana yọ oghẹrẹ uyoyou nọ ahwo uviuwou nọ a kpekpe ohwohwo oma gaga a re wo. Oghẹrẹ uyoyou utiona u fo nọ ma re wo kẹ ibe Ileleikristi mai. Ma te bi dhesẹ uyoyou-inievo u re fiobọhọ kẹ omai jọ ọvo jẹ gọ Jihova ziezi avọ evawere.​—Mae. 2:12.

³ Joma ta kpahe oriruo ahwo jọ nọ a gbiku rai evaọ Ebaibol na nọ u ti fiobọhọ kẹ omai dhesẹ uyoyou-inievo ziezi.

4. Ẹvẹ Jemis 5:11 u dhesẹ oghẹrẹ nọ Jihova o you omai te?

⁴ Ebaibol na o dhesẹ iruemu iwoma buobu nọ Jihova o wo. Wọhọ oriruo, o ta nọ: “Ọghẹnẹ họ uyoyou.” (1 Jọn 4:8) Onana ọvo dede o rẹ lẹliẹ omai gwọlọ si kẹle Ọghẹnẹ. Rekọ Ebaibol ọ tẹ jẹ ta nọ Jihova “ọ rrọ yoyou gaga.” (Se Jemis 5:11.) Oghẹrẹ nọ Ebaibol o dhesẹ uyoyou nọ Jihova o wo kẹ omai na u woma kẹhẹ!

5. Ẹvẹ Jihova ọ be rọ re omai ohrọ, kọ ẹvẹ ma sae rọ rehọ aro kele iei?

⁵ Muẹrohọ nọ Jemis 5:11 na o fodẹ ohrọ-oriọ re nọ o jẹ ta kpahe uyoyou ogaga nọ Jihova o wo kẹ omai. Onana yọ emamọ uruemu ofa nọ o wo nọ o rẹ lẹliẹ omai si kẹle iẹe. (Ọny. 34:6) Edhere jọ nọ Jihova o bi ro dhesẹ ohrọ-oriọ kẹ omai họ, ọ be rehọ iruthọ mai rọvrẹ omai. (Ol. 51:1) Nọ a tẹ jọ Ebaibol fodẹ ohrọ-oriọ, orọnikọ erọvrẹ ọvo u dhesẹ hẹ. Ohrọ-oriọ họ, epanọ o rẹ da owhẹ gaga nọ whọ tẹ ruẹ ohwo nọ ọ be ruẹ uye, whọ vẹ gwọlọ nọ who re fiobọhọ kẹe. Jihova omariẹ ọ ta nọ ohrọ nọ o wo kẹ omai o ga vi onọ oni o re wo kẹ ọmọ-unuevie riẹ. (Aiz. 49:15) Ma tẹ be ruẹ uye, ohrọ nọ Jihova o wo na o rẹ wọe fiobọhọ kẹ omai. (Ol. 37:39; 1 Kọr. 10:13) Edhere jọ nọ ma sai ro dhesẹ ohrọ-oriọ kẹ inievo mai họ, ma tẹ be hae rọvrẹ rai je si oware nọ a ru omai thọ no eva. (Ẹf. 4:32) Rekọ edhere nọ ọ mai wuzou nọ ma re ro dhesẹ ohrọ-oriọ họ, nọ ma te bi fiobọhọ kẹ inievo mai nọ e be ruẹ uye. Nọ ma tẹ be re inievo mai ohrọ fikinọ ma you rai yọ ma be rọ aro kele Jihova nọ ọ rrọ yoyou gaga na.​—Ẹf. 5:1.

6. Eme o dhesẹ nọ Jonatan avọ Devidi a you ohwohwo gaga?

⁶ Ma rẹ jọ Ebaibol na ruẹ iku ahwo nọ a you ohwohwo gaga dede nọ a gba ha wọhọ omai. Ahwo otiọye jọ họ, Jonatan  avọ Devidi. Ebaibol na ọ ta nọ: “Jonatan avọ Devidi a . . . dhẹ ruọ ohwohwo oma, a te zihe ruọ egbẹnyusu ekpekpe, Jonatan o te you rie wọhọ epanọ o you omariẹ.” (1 Sam. 18:1) Oke yena yọ Ọghẹnẹ ọ salọ Devidi no inọ ọye ọ te rehọ ẹta Sọl nọ ọ jọ ovie. Nọ oke o be nyaharo na, Sọl o te mukpahe Devidi gaga, jẹ gwọlọ epanọ o re ro kpei no. Rekọ ọmọ Sọl nọ a re se Jonatan o kuomagbe ọsẹ riẹ wọso Devidi hi. Jonatan avọ Devidi a ya eyaa kẹ ohwohwo inọ a te nyasiọ ohwohwo ba ha.​—1 Sam. 20:42.

7. Eme o hai ru nọ Jonatan ọ gbẹ hai ro mu usu kugbe Devidi hi?

⁷ Ma rẹ sae ruẹ nọ uyoyou-inievo nọ Jonatan avọ Devidi a wo kẹ ohwohwo o jọ gaga. Eme ọ lẹliẹ omai ta ere? Dede nọ aimava na a wo ohẹriẹ gaga, a jọ egbẹnyusu ekpekpe. Wọhọ oriruo, Jonatan ọ rehọ oware wọhọ ikpe ọgba soso vi Devidi. Jonatan ọ hai ti rri Devidi nọ ọ maha vi ohwo nọ o re lele nya usu. Dede na o rri Devidi wọhọ ọmọboba nọ ọ riẹ oware ovo ho ho.

8. Eme who roro nọ u fiobọhọ kẹ Jonatan nọ ọ sae rọ jọ ogbẹnyusu ọkpekpe Devidi?

⁸ Jonatan ọ hae te re Devidi ihri. Nọ Jonatan ọ rrọ ọmọ Sọl na, ọ hae te ta nọ ọye uvie na u re te. Yọ ọ ta thọ họ nọ ọ tẹ ta ere. (1 Sam. 20:31) Rekọ Jonatan ọ romakpotọ. Ọ riẹ nọ Jihova họ ọnọ ọ salọ Devidi re ọ jọ ovie, yọ ọ gwọlọ wọso ọruẹrẹfihotọ Jihova ha. O you Devidi, yọ ọ gbẹ jẹ nya usu kugbei dede nọ onana u je ru eva dha ọsẹ riẹ gaga.​—1 Sam. 20:32-34.

9. Kọ Jonatan o rri nọ Devidi o bi ti mi ei otọ? Ru ei vẹ.

⁹ Fikinọ Jonatan o you Devidi gaga, o rri rie nọ o bi ti mi ei otọ no ho. Jonatan ọ jọ ọgbaẹmo ologbo nọ ọ gudu yọ ọ riẹ ose ẹsa gaga. Ebaibol ọ ta nọ avọ Sọl ọsẹ riẹ a “siawọ vi igo,” yọ “a goma vi ikpohrokpo.” (2 Sam. 1:22, 23) Onana o hae sae lẹliẹ Jonatan seha inọ o fi emo buobu kparobọ no. Rekọ Jonatan o dhesẹ nọ ọye ọ mae ga ha, yọ ọ jẹ Devidi egrẹ hẹ. Ukpoye Devidi ọ were riẹ gaga keme ọ ruẹ nọ Devidi ọ gudu re, ọ tẹ jẹ rẹroso Jihova. Nọ Devidi o kpe Goliat no, Jonatan o te you rie wọhọ epanọ o you omobọ riẹ. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ uyoyou-inievo utioye na kẹ ibe Ileleikristi mai nẹnẹ?

10. Eme u dhesẹ re ma “you ohwohwo gaga no udu ze”?

¹⁰ Ebaibol na ọ ta nọ ma “you ohwohwo gaga no udu ze.” (1 Pita 1:22) Jihova o fi emamọ oriruo hotọ kẹ omai evaọ onana. Uyoyou nọ o wo kẹ omai o ga te epanọ oware ovo o gbẹ sae rọ whaha iẹe he nọ ma te bi yoẹme kẹe. (Rom 8:38, 39) Ẹme Griki nọ a fa inọ ma you ohwohwo “gaga” na u dhesẹ epanọ ohwo ọ rẹ daoma kpobi, tubẹ gba omariẹ họ re ọ sai you omọfa. Ẹsejọ, re ma sai gine dhesẹ uyoyou-inievo rọkẹ ibe Ileleikristi mai jọ o sae jọ bẹbẹ, te epanọ o rẹ rọ gwọlọ nọ ma daoma mai kpobi. Nọ amọfa a te ru oware nọ o kẹ omai uye, o rẹ gwọlọ nọ ma “rọ uyoyou thihakọ kẹ ohwohwo, jẹ daoma gaga re [ma] yọrọ okugbe ọvo nọ ẹzi na ọ be wha ze evaọ udhedhẹ nọ o be gba [omai] kugbe na.” (Ẹf. 4:1-3) Ma tẹ be daoma kpobi re “udhedhẹ” o jọ udevie mai, ma te tẹrovi iruthọ inievo mai hi. Ma te daoma rri inievo mai oghẹrẹ nọ Jihova o bi rri rai.​—1 Sam. 16:7; Ol. 130:3.

11. Fikieme o sae rọ jọ bẹbẹ ẹsejọ re ma you inievo mai gaga?

 ¹¹ O rẹ jọ bẹbẹ ẹsejọ re ma you inievo mai gaga, maero nọ ma tẹ be ruẹ eware nọ a be jọ ru thọ. O wọhọ nọ ere o jọ kẹ Ileleikristi ọsosuọ jọ. Wọhọ oriruo, oke nọ Yuodia avọ Sintiki a je lele Pọl ta “usi uwoma na,” o wọhọ nọ a je wo ẹbẹbẹ hẹ. Rekọ uwhremu na, ẹmẹwhọ ọ tẹ jọ udevie inievo ivẹ nana. Ebaibol ọ fodẹ oware nọ o wha ẹbẹbẹ na ze he. Rekọ Pọl ọ ta kẹ ae nọ a “wo iroro evo evaọ Olori na.”​—Fil. 4:2, 3.

12. Ẹvẹ whọ sai ro you inievo ukoko ra ziezi?

¹² Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ uyoyou-inievo kẹ ibe Ileleikristi mai nẹnẹ? Ma tẹ riẹ inievo mai ziezi, ẹsiẹe ma sae rọ kpairoro vrẹ eware nọ a ru omai thọ je you rai ziezi. O make rọnọ mai kpobi ma rrọ umuo ikpe evona ha, yọ ma no oria ovona ze gbe he, ma sai si kẹle inievo mai ghele. Kareghẹhọ nọ Jonatan ọ rọ enwenọ ikpe ọgba soso vi Devidi. Ghele na, aimava a jọ egbẹnyusu ekpekpe. Whọ sai mu usu kugbe oniọvo nọ o vi owhẹ hayo nọ who vi thethabọ evaọ ukoko ra. Who te bi ru ere yọ who bi dhesẹ nọ who “you inievo na kpobi.”​—1 Pita 2:17.

13. Fikieme o gbẹ nwane thọ họ re ahwo jọ a kpekpe omai oma vi amọfa?

¹³ Kọ uyoyou-inievo nọ a be ta nọ ma wo na u dhesẹ nọ oghẹrẹ ovona usu mai kugbe inievo ukoko na kpobi o rẹ kpekpe te? Ijo, o rẹ sae nwane lọhọ ere he. O thọ họ re oniọvo jọ ọ kpekpe omai oma vi oniọvo ọfa, ẹsejọhọ fikinọ oware jọ nọ o rẹ were omai o rẹ were iẹe re. Jesu o se ikọ riẹ kpobi “egbẹnyusu,” rekọ Jọn ọ kpekpe riẹ oma vi ikọ edekọ. (Jọn 13:23; 15:15; 20:2) Ghele na Jesu ọ jẹ riẹ Jọn ru vi ikọ edekọ họ. Wọhọ oriruo, oke nọ Jọn avọ Jemis oniọvo riẹ a yare iẹe nọ ọ kẹ ae ekwa ilogbo evaọ Uvie Ọghẹnẹ, Jesu ọ ta kẹ ae nọ: “Orọnikọ mẹ ọ rẹ salọ enọ e rẹ keria obọze hayo ẹkpẹlobọ mẹ hẹ.” (Mak 10:35-40) Epọvo na re, ma re dhesẹ ọriẹwẹ hẹ evaọ ukoko na fikinọ oniọvo jọ ọ kpekpe omai oma vi ọdekọ.  Joma rọ aro kele Jesu. (Jem. 2:3, 4) Ma te bi dhesẹ ọriẹwẹ, u re fi ohẹriẹ họ ukoko na. Yọ ma gwọlọ fi ohẹriẹ họ ukoko na vievie he.​—Jud 17-19.

14. Wọhọ epanọ o rrọ Ahwo Filipai 2:3, eme o re fiobọhọ kẹ omai whaha oma-uhrowo evaọ ukoko na?

¹⁴ Ma te bi dhesẹ uyoyou-inievo kẹ ohwohwo evaọ ukoko na, o te whae ze nọ ohwo ọvo o gbe ti hrowo oma epanọ o re ro woma vi ọdekọ họ. Kareghẹhọ nọ Jonatan o je lele Devidi hrowo oma ha inọ ọye uvie na u te. Jọ mai kpobi ma rọ aro kele oriruo Jonatan. Whọ re inievo ra ihri hi fikinọ a be riẹ eware jọ ru vi owhẹ, ‘rekọ avọ omaurokpotọ rri amọfa inọ a rro vi owhẹ.’ (Se Ahwo Filipai 2:3.) Kareghẹhọ nọ oniọvo kpobi o wo abọ nọ ọ be jọ fiobọhọ evaọ ukoko na. Ma te wo omaurokpotọ, ẹsiẹe ma sae rọ ruẹ abọ owoma inievo mai jẹ rọ aro kele emamọ oriruo rai.​—1 Kọr. 12:21-25.

15. Eme who wuhrẹ no oware nọ o via kẹ Sista Tanya avọ uviuwou riẹ na ze?

¹⁵ Nọ ẹbẹbẹ jọ o te te omai idudhe, Jihova ọ rẹ rehọ inievo mai fiobọhọ kẹ omai jẹ sasa omai oma. Dai roro kpahe oware nọ o via kẹ oniọvo jọ avọ emọ esa riẹ nọ a je no okokohọ kpozi evaọ Ẹdẹ-Ọmaha jọ. A kpohọ okokohọ akpọ-soso nọ a ru evaọ obọ America evaọ ukpe 2019 nọ uzoẹme riẹ o jọ “Uyoyou O rẹ Jọ Bẹdẹ.” Oni uwou na nọ a re se Tanya ọ ta nọ, “Nọ ma jẹ dhẹ zihe kpobọ ehọtẹle nọ ma wohọ, omoto ọfa jọ nọ ọ be dhẹ ze ọ tẹ fa ruọ ofẹ mai jẹ jamu omoto mai. Mai ọvuọvo ọ nwoma ha. Rekọ nọ ma no eva omoto na ze, ma te dikihẹ udevie  edhere avọ iguegue nọ e rrọ omai oma. Ma tẹ ruẹ ohwo jọ evaọ edhere nọ ọ be rọ obọ se omai inọ ma nya ziọ obọ omoto riẹ. Kpakọ oniọvo jọ nọ o bi no okokohọ na ze re. Yọ orọnọ ọye ọvo o breki fiki mai hi. Inievo isoi efa nọ i no obọ Sweden ziọ okokohọ na a breki re. Inievo-emetẹ nọ e jọ usu rai a tẹ gbalọ omẹ avọ ọmọtẹ mẹ. Onana o lẹliẹ udu te omai otọ ziezi keme ozọ u gine mu omai gaga. Nọ ma make ta kẹ ae inọ a sai kpo, inọ a ruawa ha, a rọwo nyasiọ omai ba ghele he. A jọ kugbe omai bẹsenọ otu nọ ọ rẹ rẹrote ahwo nọ a wo asidẹnte a rọ dhẹ ze. A rẹrote omai gaga. Evaọ etoke ẹbẹbẹ nana kpobi, ma ruẹ nọ Jihova o gine you omai. Oware nana nọ o via kẹ omai na o lẹliẹ uyoyou nọ ma wo kẹ inievo na wariẹ ga ziezi. O tẹ jẹ lẹliẹ omai you Jihova vi epaọ anwẹdẹ.” Kọ whọ sae kareghẹhọ oke nọ who ro wo ẹbẹbẹ nọ inievo ukoko na a rọ dhogbo bru owhẹ ze je dhesẹ uyoyou kẹ owhẹ?

16. Irere vẹ i re noi ze nọ ma te you inievo mai gaga?

¹⁶ Irere buobu i re noi ze nọ ma te you inievo mai gaga. Ma te you inievo mai ziezi, ma rẹ dhogbo bru ae nọ a te wo ẹbẹbẹ. Okugbe ọ te jọ udevie mai. Ma te rọ onana dhesẹ nọ mai yọ ilele Jesu, yọ u ti ru nọ ahwo nọ a wo emamọ eva a ti ro kuomagbe omai gọ Jihova. Maero na, ma te wha orro se Jihova, “Ọsẹ nọ o wo ohrọ-oriọ gbe Ọghẹnẹ omosasọ kpobi” na. (2 Kọr. 1:3) Fikiere, jọ mai kpobi ma gbẹ hae daoma you inievo ukoko na gaga.