1. Ẹvẹ eware e jọ kẹ Devidi?

DEVIDI ọ jẹ dhẹ re a se iẹe ba ekpe. Sọl nọ ọ jọ ovie Izrẹl ọ jẹ gwọlọ oghẹrẹ kpobi nọ o re ro kpei no. Nọ Devidi ọ dhẹ te oria jọ, emu ọ gbẹ jariẹ nọ ọ rẹ re he, fikiere ọ tẹ wẹriẹ ẹwho nọ a re se Nọb. Ọ tẹ yare nọ jọ a kẹe ikulu ebrẹdi isoi. (1 Sam. 21:1, 3) Uwhremu na Devidi avọ ahwo riẹ a tẹ dhẹ dhere eghogho utho jọ, kọ etẹe a jẹ rria. (1 Sam. 22:1) Eme ọ wha onana kpobi ze?

2. Eme Sọl o je ru nọ o rẹ sae wha uye sei? (1 Samuẹle 23:16, 17)

² Sọl ọ jẹ re Devidi ihri gaga keme ahwo a je jiri ei fiki emo buobu nọ o fi kparobọ no. Sọl ọ tẹ jẹ riẹ nọ Jihova o si ọyomariẹ no ovie no fiki aghẹmeeyo riẹ. Jihova ọ tẹ jẹ ta nọ Devidi họ ohwo nọ ọ te jọ ovie Izrẹl. (Se 1 Samuẹle 23:16, 17.) Rekọ Sọl ọ gbẹ jọ ovie oke yena, yọ o wo egbaẹmo buobu, amọfa buobu a tẹ jẹ jọ abọ riẹ. Fikiere Devidi ọ tẹ jẹ dhẹ re a se iẹe ba ekpe no. Kọ Sọl o je roro nọ ọ te sai ru nọ ẹme nọ Ọghẹnẹ ọ ta o gbe ti ro rugba ha, inọ Devidi họ ọnọ ọ te jọ ovie? (Aiz. 55:11) Ebaibol ọ ta te obei he. Rekọ oware nọ ma riẹ họ, Sọl ọ jẹ wọso Ọghẹnẹ. Whaọ ohwo ọvo nọ ọ rẹ wọso Ọghẹnẹ nọ o rẹ riẹ kuhọ kẹ ọ rrọ họ.

3. Eme Devidi o ru hu ghelọ ebẹbẹ nọ e jọ otọ kẹe?

³ Devidi ọ jẹ gwọlọ ọkwa ha. Orọnọ ọye ọ ta nọ ọ gwọlọ jọ ovie Izrẹl he, Jihova họ ọnọ ọ ta ere. (1 Sam. 16:1, 12, 13) Sọl o te ti mukpahe Devidi te epanọ ọ jẹ rọ gwọlọ kpei no. Devidi ọ dheva kẹ Jihova ha inọ ọye ọ wha riẹ ze. Yọ eva e jẹ dhae gbe he inọ ọ be ruẹ emu re tere he jẹ  be rria eghogho utho. Ukpoye, o sae tubẹ jọ nọ oke nọ ọ rọ jọ eghogho na o ro kere obọdẹ eme ujiro nọ a rehọ uzoẹme mai na no ze na, nọ o ta nọ: “Oware uwoma ovo o rẹ kare enọ e be gwọlọ Jihova ha.”​—Ol. 34:10.

4. Enọ vẹ ma te ta kpahe na, kọ fikieme o rọ roja re ma ta kpahe ae?

⁴ Idibo Jihova buobu nẹnẹ a wo emamọ emu nọ a rẹ re he gbe eware efa nọ a rẹ rọ rẹrote oma. * Ẹyao COVID-19 na ọ wha ebẹbẹ na jọ ze. Yọ nọ oke “uye ulogbo” na u bi si kẹle na, ma riẹ nọ eware i ti yoma vi enẹ. (Mat. 24:21) Nọ o rrọ ere na, joma kuyo enọ ene jọ: Ẹvẹ ma sae rọ ta nọ ‘oware uwoma ovo o kare’ Devidi hi? Fikieme utho oware nọ ma wo o rẹ rọ da omai ẹro? Fikieme u re ro mu omai ẹro nọ Jihova ọ te rẹrote omai? Kọ ẹvẹ ma sae rọ ruẹrẹ oma kpahe kẹ eware nọ e te via evaọ obaro?

5-6. Eme Olezi 23:1-6 o ta, nọ o lẹliẹ omai riẹ otọ ẹme Devidi na inọ “oware uwoma ovo o rẹ kare” idibo Ọghẹnẹ hẹ?

⁵ Eme họ otọ ẹme Devidi na inọ “oware uwoma ovo o rẹ kare” idibo Jihova ha? Oghẹrẹ eme evona e rrọ Olezi avọ 23. Ma tẹ romatotọ kiẹ eme na riwi, u ti fiobọhọ kẹ omai riẹ otọ ẹme Devidi na. (Se Olezi 23:1-6.) Enẹ Devidi ọ rọ jọ etẹe mu ẹme riẹ họ: “Jihova họ Othuru-igodẹ nọ ọ be rẹrote omẹ. Oware ovo o te kare omẹ hẹ.” Devidi ọ tẹ jọ eme nọ i lele i rie fodẹ eware nọ e ginẹ mae roja kẹ ohwo-akpọ. Eye họ eware iwoma nọ Jihova o bi ru kẹe fikinọ ọ rọwo nọ ọ rẹ jọ otọ Jihova, Othuru-igodẹ nọ ọ mai kpehru na. Jihova o re su ei “nya idhere ẹrẹreokie,” yọ o re fiobọhọ kẹe evaọ oke nọ eware i te woma kẹe gbe oke nọ eware e tẹ rrọ gaga kẹe. Eme nọ ọ jọ olezi yena ta i dhesẹ nọ, dede nọ o wọhọ ẹsenọ Jihova ọ be rehọ iẹe kpohọ “oria nọ ẹbe  ọrọrọ ọ vọ,” ebẹbẹ e te se iẹe ba ete he. Ẹsejọ udu o rẹ sai whrehe iei, o vẹ wọhọ ẹsenọ ọ be nya evaọ “ukiekpotọ ebi ọlala,” yọ ahwo jọ a ti mukpahe iẹe. Rekọ fikinọ Jihova họ Othuru-igodẹ nọ ọ be rẹrotei, ọ rẹ “dhozọ enwoma evo ho.”

⁶ Obọnana ma ruẹ uyo onọ nọ ma nọ oke ẹsiẹe na no inọ: Ẹvẹ ma sae rọ ta nọ ‘oware uwoma ovo o kare’ Devidi hi? Uyo na họ, Devidi o wo eware kpobi nọ i re ru nọ usu riẹ avọ Jihova o rẹ rọ jọ kpekpekpe. Devidi ọ rẹroso eware eyero akpọ họ, inọ eye e te lẹliẹ eva were iẹe. Umutho eware nọ o wo oke yena e da riẹ ẹro. Oware nọ o mae jariẹ oja kpobi họ, epanọ Jihova ọ rẹ rọ thọe, o ve je ru oware nọ ọ rẹ rọ ghale iẹe.

7. Wọhọ epanọ Luk 21:20-24 o ta, ẹbẹbẹ ologbo vẹ ọ jọ otọ kẹ Ileleikristi obọ Judia?

⁷ Ma te rri ẹme Devidi na, ma rẹ ruẹ nọ u fo vievie he re ma se eware eyero akpọ gboja gahrọ. Ma te wo eware buobu nọ ma bi ro yeri akpọ, oware ovo o jariẹ thọ họ. Rekọ u fo re e jọ omai oja vrẹta ha. Ileleikristi nọ e jọ Judia evaọ oke ikọ na a ruẹ nọ ẹme yena ginọ uzẹme. (Se Luk 21:20-24.) Jesu ọ ta kẹ ae no vẹre inọ oke o te tha nọ ‘egbaẹmo e te wariẹ’ Jerusalẹm họ. Ọ ta kẹ ae nọ o tẹ via ere, jọ “a mu obọ igbehru na họ ẹdhẹ kpohọ.” A te ru ere, a te zọ. Rekọ a te dhẹ siọ eware rai buobu ba. Ikpe jọ nọ e vrẹ, Uwou-Eroro Na o ta nọ: “A dhẹ siọ idhu gbe iwou ba, a tubẹ kua ewha uwou rai lele oma ha. Avọ evaifihọ uketha gbe obufihọ Jihova, a rọ egagọ riẹ karo kẹ eware efa kpobi nọ a re rri nọ e r’oja.”

8. Eme u wuzou gaga nọ ma rẹ sai wuhrẹ no oware nọ o via kẹ Ileleikristi obọ Judia na ze?

⁸ Eme o wuzou gaga nọ ma rẹ sai wuhrẹ no oware nọ o via kẹ Ileleikristi obọ Judia na ze? Uwou-Eroro nọ ma fodẹ na o ta nọ: “Edawọ e rẹ sae jọ obaro mai evaọ oghẹrẹ nọ ma rri eware iwo; kọ eye e mae r’oja, hayo kọ esiwo nọ ọ te jọ kẹ ahwo kpobi no obọ Ọghẹnẹ ze ọ mae r’oja? Ẹhẹ, odhẹ mai o sai kugbe ọbẹwẹ avọ okuba jọ. Ma rẹ ruẹrẹ oma kpahe re ma ru oware nọ o gwọlọ kpobi, wọhọ epanọ erivẹ ikpe-udhusoi ọsosuọ mai a ru na enọ e dhẹ no Judia.” *

9. Eme who wuhrẹ no ẹme nọ Pọl ọ ta kẹ Ileleikristi obọ Hibru na ze?

⁹ Uzẹme riẹ họ, re Ileleikristi yena a kwa siọ enwenọ eware kpobi ba je mu akpọ ọfa họ eyeri evaọ obonọ a dhẹ nya, okolo oware he. Rekọ a rẹroso Jihova nọ ọ te rẹrote ai. A gbẹ hai wo ẹrọwọ họ, a hai ti ru ere he. Oware ofa jọ u fiobọhọ kẹ ae nọ a sai ro ru ere. Ikpe isoi i kiọkọ re egbaẹmo Rom a tẹ te wariẹ Jerusalẹm họ, Pọl ukọ na ọ vuẹ Ileleikristi nọ e jọ ahwo Hibru emamọ eme jọ. Ọ ta kẹ ai nọ: “Jọ edhere uzuazọ rai o kare uyoyou ugho, jọ onọ wha wo o da owhai ẹro. Keme ọ ta nọ: ‘Mẹ te nyasiọ owhẹ ba vievie he, yọ me ti gbabọkẹ owhẹ vievie he.’ Fikiere, ma sai kru udu ga ziezi, ma vẹ ta nọ: ‘Jihova họ ọnọ o bi fiobọhọ kẹ omẹ; ozọ u re mu omẹ hẹ. Eme ohwo ọ rẹ sai ru omẹ?’” (Hib. 13:5, 6) Ahwo nọ a se ẹme Pọl na gboja, umutho eware nọ a wo o te dae ẹro. Ere ọvo ho, ae o te mae lọhọ kẹ re a kwa siọ eware rai ba kpohọ oria ofa nọ eware e te nwane jọ lọhọ kẹ ae tere he. Ahwo otiọye na a riẹ vevẹ nọ Jihova ọ te rẹrote ai. Yọ mai omamai, ma rẹ rẹroso Jihova nọ ọ te rẹrote omai wọhọ epanọ Pọl ọ ta na.

10. Eme họ “oware nọ umutho ahwo jọ ọvo a riẹ” nọ Pọl ọ ta kpahe?

¹⁰ Pọl ọ ta oghẹrẹ ẹme ọvona kẹ Timoti, yọ u te omai re. O kere nọ: “Fikiere, ma te wo emuore gbe iwu, eware nana e rẹ da omai ẹro.” (1 Tim. 6:8) Kọ ẹme nọ Pọl ọ be ta na họ, ma rẹ re emamọ emu fihọ oma ha, rria emamọ uwou hu, hayo dẹ ewu ọkpokpọ fihọ oma ha? Orọnọ ere Pọl ọ be nwane ta na ha. Ẹme nọ ọ be ta na họ, jọ oware kpobi nọ ma wo o da omai ẹro. Pọl o ru lele oware nana “nọ umutho ahwo jọ ọvo a riẹ” na. (Fil. 4:12) Oware nọ o mae roja kẹ omai họ, usu mai avọ Jihova orọnikọ eyero akpọ nọ ma wo ho.​—Hab. 3:17, 18.

11. Eme ẹme nọ Mosis ọ ta kẹ ahwo Izrẹl u wuhrẹ omai?

¹¹ Ẹsejọ eware nọ ma re rri nọ e roja kẹ omai eye Jihova o rri nọ e roja kẹ omai hi. Muẹrohọ ẹme nọ Mosis ọ ta kẹ ahwo Izrẹl nọ a rria udhude na te ikpe udhuvẹ no. Ọ ta kẹ ae nọ: “Jihova Ọghẹnẹ rai ọ jọ oware kpobi nọ wha ru ghale owhai no. Ọ riẹ vevẹ kpahe onya rai kpobi evaọ udhude ulogbo nana. Evaọ ikpe udhuvẹ nana kpobi Jihova Ọghẹnẹ rai ọ rrọ kugbe owhai, yọ oware ovo o kare owhai hi.” (Izie. 2:7) Evaọ ikpe udhuvẹ yena, Jihova ọ rọ emana kuọ ahwo Izrẹl. Iwu nọ a wha evaọ oke nọ a ro no Ijipti na e bẹre he. (Izie. 8:3, 4) Dede nọ ẹsejọhọ otu rai jọ o je rri nọ eware nọ a wo na i tulo ho,  Mosis ọ vuẹ rai nọ oware ovo o kare rai hi. Nọ eware nọ Jihova o bi fiobọhọ kẹ omai wo e tẹ be da omai ẹro, o tẹ make rọnọ i tulo ho, eva e rẹ were iẹe. Eva e rẹ ginẹ were iẹe gaga nọ ma te bi rri rai nọ obọ riẹ i no ze je bi yere iei kẹ eware nana.

12. Eme u dhesẹ nọ Devidi o fievahọ Jihova viukpọ omobọ riẹ?

¹² Devidi ọ riẹ nọ Jihova ọ rẹ nyasiọ idibo riẹ ba ha, yọ ọ rẹ rẹrote ahwo nọ a you rie. Dede nọ Devidi ọ jẹ dhẹ kẹ uzuazọ riẹ evaọ oke nọ o ro kere Olezi avọ 34 na, fikinọ o wo ẹrọwọ, o jọ wọhọ ẹsenọ ọ jẹ ruẹ “ukọ-odhiwu Jihova [nọ] o bi rou” rie. (Ol. 34:7) O sae jọ nọ Devidi ọ jẹ rọ ẹme yena dhesẹ nọ ukọ-odhiwu Jihova ọ wọhọ ọgbaẹmo nọ o bi rou ahwo nọ a rrọ otọ riẹ re ewegrẹ e se ae oma ba ẹnwa. Whaọ, Devidi ọ jọ ọgbaẹmo nọ ọ riẹ ẹmo efi gaga, ọ riẹ epanọ a rẹ rọ ọgbọdọ họre ziezi, ọ tẹ jẹ riẹ epanọ a rẹ rọ udeme fi ubi-utho gaga. U te no ere no, Jihova ọ vuẹ riẹ nọ ọ te rehọ iẹe mu ovie. Ghele eware nana kpobi, Devidi ọ rẹroso omobọ riẹ hẹ. (1 Sam. 16:13; 24:12) Ọ rẹroso Jihova. O fievahọ iẹe inọ ọ te rọ ukọ-odhiwu riẹ “rou ahwo kpobi nọ a be dhozọ Riẹ.” Ma bi rẹro nọ Jihova ọ te rọ edhere igbunu jọ thọ omai nẹnẹ hẹ. Rekọ ma riẹ nọ oware kpobi nọ o via kẹ ohwo nọ o fievahọ Jihova kẹhẹ, o sae whaha iẹe uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ hẹ.

13. Fikieme o te rọ wọhọ nọ ma ti te Gọg obọ Magọg ru họ no ho, kọ fikieme ozọ u ti gbe ro mu omai hi? (Rri uwoho nọ o rrọ uke emagazini na.)

¹³ Okpoware jọ nọ o te via kẹle na u ti dhesẹ sọ ma fievahọ Jihova inọ ọ te ginẹ thọ omai. Oke nọ Gọg obọ Magọg koyehọ erẹwho akpọ na sa-sa a ti kuomagbe wọ ohọre bru omai idibo Ọghẹnẹ ze, o te wọhọ nọ omai u re no. Rekọ evaọ oke yena, u wuzou gaga re ma fievahọ Jihova inọ ọ sai siwi omai, yọ o ti gine siwi omai. Erẹwho na a ti roro nọ mai yọ igodẹ nọ i wo ohwo ọvo nọ ọ rẹ thọ ae he. (Izik. 38:10-12) Ma riẹ ẹmo efio ho, yọ ma ti wo okwakwa ẹmo ọvo ho. Erẹwho na a ti roro nọ ma ti te ai ru họ no ho. A te ruẹ ikọ-odhiwu nọ e wariẹ omai họ họ, nọ e be thọ omai. Kọ ẹvẹ a sae rọ ruẹ e rai kpakiyọ a wo ẹrọwọ họ? U ti gbe ai unu gaga oke nọ ikọ-odhiwu e te họre kẹ omai.​—Evia. 19:11, 14, 15.

14. Eme ma rẹ sai ru enẹna rọ ruẹrẹ oma kpahe kẹ eware nọ e te via evaọ obaro?

¹⁴ Eme ma rẹ sai ru enẹna rọ ruẹrẹ oma kpahe kẹ eware nọ e te via evaọ obaro? Orọ ọsosuọ, u fo nọ eware eyero akpọ e rẹ jọ omai oja gahrọ họ, keme ma riẹ nọ ẹdẹ jọ, ma te nyase ae ba. U fo nọ eware nọ ma wo e rẹ jẹ da omai ẹro. Yọ u fo nọ oware nọ o rẹ mae lẹliẹ eva were omai họ, usu mai avọ Jihova. Ma tẹ riẹ Ọghẹnẹ ziezi, ẹsiẹe u ti gine mu omai ẹro nọ ọ te thọ omai evaọ oke nọ Gọg obọ Magọg ọ te wọ ohọre ze.

15. Eware vẹ e via kẹ Devidi nọ e lẹliẹ e riẹ rẹroso Jihova inọ ọ te nyase iẹe ba ha?

¹⁵ Joma ta kpahe oware ofa jọ nọ u fiobọhọ kẹ Devidi nọ o rẹ jẹ sai fiobọhọ kẹ omai ruẹrẹ oma kpahe kẹ eware nọ e te via kẹle na. Devidi ọ ta nọ: “Dawo re whọ ruẹ nọ Jihova o woma; jọ eva e were ohwo nọ ọ dhẹ bru ei ze re ọ zọ.” (Ol. 34:8) Ma te rri ẹme yena, ma rẹ ruẹ oware  nọ o wha riẹ ze nọ Devidi o ro fievahọ Jihova. Devidi ọ jẹ hae rẹroso Jihova ẹsikpobi, yọ Jihova o ru oma vuọ ẹe ẹdẹvo ho. Nọ ọ gbẹ jọ ọmaha, ọ ta kẹ ọgwara ahwo Filistia nọ a re se Goliat nọ: “Jihova ọ te rehọ owhẹ họ obọ mẹ nẹnẹ na.” (1 Sam. 17:46) Uwhremu na nọ Devidi ọ jẹ gbodibo kẹ Sọl nọ ọ jọ ovie, unuẹse buobu Sọl ọ gwọlọ nọ o re kpei no. Rekọ ‘Jihova ọ jọ kugbe’ Devidi. (1 Sam. 18:12) Nọ Devidi o roro te oghẹrẹ nọ Jihova o ro fiobọhọ kẹe evaọ eware nana kpobi, ọ tẹ riẹ kẹ omariẹ nọ Jihova o ti fiobọhọ kẹe evaọ ebẹbẹ nọ e jọ otọ kẹe.

16. Oghẹrẹ vẹ ma sae rọ “dawo” re ma ruẹ nọ Jihova ọ rrọ wowoma?

¹⁶ Ma tẹ be hai ru oware nọ Jihova ọ ta enẹna jẹ be rẹroso ẹe, odẹnotha u ti mu omai ẹro ziezi inọ ọ te thọ omai. Ma gbe wo ẹrọwọ jẹ rẹroso Jihova ha, ma sae yare nọ jọ ọga-iruo mai ọ kẹ omai uvẹ nọ ma re ro kpohọ okokohọ, hayo ewuhrẹ hẹ, kabikọ oke nọ ma re ro kpohọ usi uwoma ziezi. Nọ ọga-iruo mai ọ tẹ make se kẹ omai nọ a je si omai no iruo, kọ ma te rẹroso Jihova inọ ọ te siọ omai ba ha gbe inọ o ti fiobọhọ kẹ omai ruẹ umutho orọ okpẹdẹ nọ ma te rọ rẹrote omamai? (Hib. 13:5) Inievo buobu nọ e rrọ iruo odibọgba oke-kpobi na a ruẹ nọ Jihova o bi gine fiobọhọ kẹ ai wo eware nọ e roja kẹ ae. Whọ tẹ nọ ae, a re gbe kẹ owhẹ. Jihova o re fi idibo riẹ hotọ họ.

17. Eme họ uzoẹme ẹgbukpe mai orọ 2022, kọ fikieme u ro fo?

¹⁷ Nọ Jihova ọ rrọ abọ mai na, ma rẹ dhozọ eware nọ e te via kẹle na ha. Ọghẹnẹ mai na ọ te nyase omai ba ha nọ ma tẹ be rọ oreva riẹ karo kẹdẹ kẹdẹ. U fo re ma ruẹrẹ oma kpahe kẹ ebẹbẹ nọ i ti te omai kẹle na je fievahọ Jihova inọ ọ te nyase omai ba ha. Utu Ẹruorote na o gwọlọ nọ ma hae kareghẹhọ oware nana. Oyejabọ nọ a rọ rehọ ẹme nọ ọ rrọ Olezi 34:10 re o jọ uzoẹme ẹgbukpe mai orọ 2022. Uzoẹme na họ: “Oware uwoma ovo o rẹ kare enọ e be gwọlọ Jihova ha.”