1. Eme o gbẹ rọ lọhọ ẹsejọ họ re ma yoẹme?

 KỌ O be hae jọ bẹbẹ kẹ owhẹ ẹsejọ re who yoẹme? O jẹ hae jọ bẹbẹ kẹ Devidi ovie na re o yoẹme kẹ Ọghẹnẹ ẹsejọ. Oyejabọ nọ ọ rọ lẹ nọ: “Fiobọhọ kẹ omẹ re mẹ rọ unevaze yoẹme kẹ owhẹ.” (Ol. 51:12) Devidi o you Jihova. Ghele na, evaọ ẹsejọ o jẹ hae lọhọ kẹe he re o ru oware nọ Jihova ọ ta. Yọ ere o be hae jọ kẹ omai na re. Eme o be wha onana ze? Ọrọ ọsosuọ, mai kpobi erahaizi. Ma rẹ gwọlọ nọ orọ udu mai na ọvo ma re ru. Ọrọ avọ ivẹ, Setan ọ be rọ kpahe omai tuatuatua re ma veghe uzou kẹ Ọghẹnẹ wọhọ epanọ ọyomariẹ o ru. (2 Kọr. 11:3) Ọrọ avọ esa, ahwo a bi yoẹme evaọ akpọ na ha. Ebaibol ọ ta nọ a wo “ẹzi nọ ọ be kpọ emọ aghẹmeeyo.” (Ẹf. 2:2) Fikiere, joma daoma hai yoẹme o tẹ make rọnọ udu mai o be vuẹ omai nọ ma ru onọ u je omai hayo nọ Ẹdhọ o te bi ru re ma siọ ẹme ba eyo. Yọ ma rẹ rọ aro kele ahwo-akpọ nọ a bi yoẹme he he. Ma rẹ daoma yoẹme kẹ Jihova gbe ahwo nọ ọ vuẹ omai nọ ma yoẹme rai.

2. Eme u dhesẹ re ma “rọ unevaze yoẹme”? (Jemis 3:17)

² Se Jemis 3:17. Ọghẹnẹ ọ rehọ Jemis kere nọ ahwo nọ a wo areghẹ a rẹ “rọ unevaze yoẹme.” Eme họ otọ ẹme yena? Ahwo nọ Jihova ọ vuẹ omai nọ ma yoẹme kẹ, a tẹ vuẹ omai nọ ma ru oware jọ, u fo nọ a rẹ gba omai họ re ma te ti yoẹme he. U re no omai eva ze. Rekọ ohwo jọ ọ tẹ be vuẹ omai nọ ma ru oware nọ Jihova ọ ta nọ ma ru hu, ma re yoẹme kẹe he.—Iruẹru 4:18-20.

3. Fikieme ma re ro yoẹme kẹ esẹgbini mai, ahwo egọmeti gbe ekpako ukoko?

³ Jihova ọ tẹ vuẹ omai nọ ma ru oware jọ, ma rẹ gwọlọ nwani  ru ei ovavo. Keme ma riẹ nọ Jihova ọ te vuẹ omai nọ ma ru oware nọ o rẹ wha uye se omai hi. (Ol. 19:7) Rekọ otẹrọnọ ohwo-akpọ ọ vuẹ omai na, ma rẹ gwọlọ gbe roro iei tao keme izi ahwo-akpọ e gba wọhọ erọ Ọghẹnẹ hẹ. O make rrọ ere na, Jihova Ọsẹ obọ odhiwu mai ọ ta nọ, jọ emọ a yoẹme kẹ esẹgbini rai. Yọ ọ vuẹ omai nọ ma yoẹme kẹ ahwo egọmeti gbe ekpako ukoko na. (Itẹ 6:20; 1 Tẹs. 5:12; 1 Pita 2:13, 14) Ma te bi yoẹme kẹ ahwo nana, yọ Jihova ma bi yoẹme kẹ na. Ma te ta kpahe epanọ ma sai ro yoẹme kẹ ahwo yena o tẹ make rọnọ a vuẹ omai nọ joma ru oware jọ nọ o nwani kiehọ omai oma tere he.

4. Eme ọ be whae ze nọ emọ buobu a gbe bi ro yoẹme kẹ esẹgbini rai hi?

⁴ Ẹsejọ o rẹ jọ bẹbẹ kẹ emọ re a yoẹme. Ebaibol ọ ta nọ emọ a te “ghẹmeeyo kẹ esẹgbini” rai. (2 Tim. 3:1, 2) Fikieme emọ buobu a gbẹ rọ gwọlọ yoẹme kẹ esẹgbini rai hi? Emọ jọ a re rri nọ esẹgbini rai a bi ru oware nọ Ọghẹnẹ ọ ta ha, rekọ a be vuẹ ae nọ jọ a ru ei. A ve bi roro nọ, ‘Fikieme ọsẹgboni mẹ a rẹ rọ vuẹ omẹ nọ me ru oware nọ ae omarai a bi ru hu?’ Emọ efa jọ a re roro nọ, izi nọ ọsẹgboni rai a bi fihọ kẹ ai na, nọ akpọ nọ a gbẹ be jọ koko izi itieye na ha. A re roro nọ ọsẹgboni rai a be rọ ifi gba ae. Kọ ere whẹ omara who rri rie re? O lọhọ kẹ emọ buobu hu re a ru oware nọ Jihova ọ ta. Rekọ Jihova ọ vuẹ emọ nọ: “Wha yoẹme kẹ esẹgbini rai evaọ oghẹrẹ nọ o rẹ were Olori na, keme onana u kiẹrẹe.” (Ẹf. 6:1) Kọ eme o ti fiobọhọ kẹ owhẹ hai yoẹme kẹ ọsẹgboni ra?

5. Ẹvẹ iku nọ e rrọ Luk 2:46-52 i ro dhesẹ nọ Jesu ọ jẹ hai yoẹme kẹ ọsẹgboni riẹ ẹsikpobi?

⁵ Nọ Jesu ọ jọ otọakpọ, ọ jẹ hai yoẹme kẹ ọsẹgboni riẹ ẹsikpobi. Daoma rọ aro kele iei. (1 Pita 2:21-24) Jesu ọ jọ ohwo ọgbagba, rekọ ọsẹgboni riẹ a gba ha. Ghele na, ọ jẹ kẹ ae adhẹẹ nọ a tẹ maki ru oware jọ thọ hayo nọ a te ru ei oware nọ o kẹ riẹ uye. (Ọny. 20:12) Kọ whọ kareghẹhọ oware nọ o via nọ Jesu ọ jọ ikpe ikpegbivẹ? (Se Luk 2:46-52.) Ọye avọ ọsẹgboni riẹ a kpobọ Jerusalẹm. Nọ a je bi kpozi, a te kpo siọ Jesu ba. U fo nọ Meri avọ Josẹf a re rri sọ emọ rai kpobi a rrọ kugbe ai nọ a ku ehaa na họ no taure a te ti muhọ ekpo, rekọ a ru ere he. Uwhremu na nọ a jẹ te ruẹ e riẹ no, Meri ọ tẹ be vuẹ Jesu nọ avọ ọsẹ riẹ a gwọlọ e riẹ oma sa no. Jesu ọ hae sae ta kẹ Meri nọ ọye ọ wha riẹ ze he, inọ ae omarai a wha riẹ ze. Rekọ o ru ere he. Jesu ọ rọ unu kpotọ ta ẹme kẹ ae avọ adhẹẹ, o lele i rai si ẹme na ha. Rekọ Josẹf avọ Meri “a wo otoriẹ ẹme nọ ọ jẹ ta kẹ ae na ha.” O make jọ ere na, Jesu “ọ ruabọhọ jẹ romakpotọ kẹ ae.”

6-7. Eme emọ a rẹ kareghẹhọ nọ o te lẹliẹ ai yoẹme kẹ esẹgbini rai?

⁶ Ẹsejọ ọsẹgboni ra a sai ru owhẹ thọ hayo o sae jọ nọ a riẹ oghẹrẹ nọ eware e rrọ kẹ owhẹ dẹẹ hẹ. Kọ onana o be whae ze nọ whọ gbẹ rọ gwọlọ yoẹme kẹ ai hi? O tẹ rrọ ere, eme whọ sai ru? Ọrọ ọsosuọ, roro kpahe epanọ eva e te were Jihova te nọ who te yoẹme kẹ ai. Ebaibol ọ ta nọ “o rẹ were Olori na” nọ who te bi yoẹme kẹ ọsẹgboni ra. (Kọl. 3:20) Nọ ọsẹgboni ra a gbẹ riẹ oghẹrẹ nọ eware e rrọ kẹ owhẹ hẹ, hayo nọ a te fi izi egaga họ kẹ owhẹ, Jihova ọ rẹ riẹ. Rekọ nọ who te ru oware nọ a vuẹ owhẹ ghele, eva ra e te were iẹe gaga.

⁷ Ọrọ avọ ivẹ, roro kpahe epanọ eva ra e te were ọsẹgboni ra te nọ who te yoẹme kẹ ai. Fikinọ who bi yoẹme, a ti fievahọ owhẹ viere. (Itẹ 23:22-25) Oniọvo-ọmọzae jọ nọ a re se Alexandre nọ ọ rrọ ohwo Belgium ọ ta nọ: “Nọ me mu ẹme họ eyo kẹ ọsẹgboni mẹ gaga  no, ma tẹ te kẹle ohwohwo gaga yọ ma bi yerikugbe whẹtiẹ whẹtiẹ.” b Ọrọ avọ esa, kareghẹhọ nọ who te bi yoẹme kẹ ọsẹgboni ra enẹna, u ti fiobọhọ kẹ owhẹ nọ whọ be kpako ze na. Paulo nọ ọ be rria obọ Brazil ọ ta nọ: “Fikinọ mẹ be hai yoẹme kẹ ọsẹgboni mẹ, o tẹ reria omẹ obọ no. Onana u fiobọhọ kẹ omẹ nọ me bi ro yoẹme kẹ Jihova gbe ahwo nọ ọ ta nọ ma yoẹme kẹ.” A jọ Ebaibol fodẹ obọdẹ erere jọ nọ o ti te owhẹ nọ who te bi yoẹme kẹ ọsẹgboni ra. Ọ ta nọ: “Re o ruẹsi woma kẹ owhẹ, whọ vẹ ruẹse gbẹ jọ otọakpọ na oke krẹkri.”—Ẹf. 6:2, 3.

8. Fikieme emọ buobu a be rọ daoma yoẹme kẹ esẹgbini rai?

⁸ Emọ buobu a muẹrohọ nọ a te yoẹme kẹ ọsẹgboni rai, ẹsiẹe eware e rẹ riẹ nya kẹ ai. Ọsẹgboni Luiza nọ ọ rrọ obọ Brazil a rọwo nọ o re wo ifonu hu evaọ oke jọ. Oware na o jẹ kẹe uye gaga. Luiza o je roro nọ, ‘Emaha ibe mẹ ae a wo ifonu na, kọ ẹvẹ me gbe wo ho?’ Uwhremu na, ọ tẹ te ruẹ nọ emamọ oware nọ o rẹ thọe, ọsẹgboni riẹ a ru na. Ọ ta nọ: “Ọsẹgboni mẹ a te fi uzi jọ họ kẹ omẹ, me re rri rie nọ ifi a be rọ gba omẹ hẹ, rekọ a be vuẹ omẹ oware nọ me re ru re me gbe kie ruọ ọgọdọ họ.” Oniọvo ọfa jọ nọ a re se Elizabeth nọ ọ rrọ obọ United States ọ ta nọ o rẹ jọ bẹbẹ kẹe ẹsejọ re o yoẹme kẹ ọsẹgboni riẹ. Kọ eme o bi fiobọhọ kẹe? Enẹ oniọvo na ọ ta di: “Ẹsejọ nọ ọsẹgboni mẹ a te fi uzi jọ họ kẹ omẹ, nọ mẹ gbẹ riẹ oware nọ a rọ fiki riẹ fi uzi na họ họ, mẹ rẹ kareghẹhọ erere nọ o te omẹ nọ me koko uzi jọ nọ a fihọ kẹ omẹ.” Oghẹrẹ eme itieye na Monica nọ ọ be rria obọ Armenia ọ ta re. Ọ ta nọ ẹsenọ o yoẹme kẹ ọsẹgboni riẹ, eware e rẹ mae riẹ nya kẹe.

9. Ẹvẹ ahwo buobu a re rri izi nọ egọmeti o fihọ?

⁹ A jọ Ebaibol se isu egọmeti na enọ i wo “udu-esuo okpehru.” (Rom 13:1) Ahwo buobu a rẹ ta nọ u fo re ma koko izi nọ egọmeti o fihọ keme a be ginẹ daoma kẹ omai. Rekọ ẹsejọ nọ egọmeti o te fi izi jọ họ nọ u kiehọ ae oma ha, a rẹ gwọlọ koko ai hi. Wọhọ oriruo, evaọ orẹwho Europe jọ, ahwo buobu nọ a kiẹriwi a ta nọ: “U fo re ohwo ọ hwa osa-uzou ho nọ o te rri nọ ugho na o bu ga hrọ.” Onana o soriẹ ze nọ ahwo orẹwho yena a gbẹ be rọ hwa osa-uzou kpobi nọ egọmeti ọ ta nọ a hwa ha.

10. Fikieme u je fo re ma koko izi nọ egọmeti o fihọ, nọ e gbẹ maki kiehọ omai oma ha?

¹⁰ Ebaibol ọ ta nọ isu ahwo-akpọ a ti ru nọ ahwo a te rọ ruẹ uye. Setan họ ọnọ o wuzou rai, yọ Ọghẹnẹ ọ te raha ae no kẹle. (Ol. 110:5, 6; Ọtausi. 8:9; Luk 4:5, 6) Rekọ Ebaibol ọvona ọ ta re nọ: “Ohwo kpobi nọ ọ be wọso enọ i bi su na yọ ọ be wọso ọruẹrẹfihotọ Ọghẹnẹ.” Jihova ọ kuvẹ re isu na a fi izi họ re  eware i gbe zighi ga hrọ họ bẹsenọ ọ rẹ rọ Uvie riẹ ze, yọ ọ gwọlọ nọ ma yoẹme kẹ ai. Ebaibol ọ ta nọ: “Wha kẹ ahwo kpobi onọ u te rai.” Onana u dhesẹ nọ ma rẹ hwa osa-uzou kẹ isu na, ma rẹ kẹ ae adhẹẹ je yoẹme kẹ ai. (Rom 13:1-7) Ẹsejọ, o sae jọ nọ uzi jọ nọ egọmeti o fihọ u kiehọ omai oma tere he, hayo oware jọ nọ a gwọlọ nọ ma ru, ọmọziọ oware u ti no omai obọ họ re ma sai ru ei. O tẹ make rrọ ere, joma ru oware nọ a gwọlọ kẹ ai keme ere Jihova ọ gwọlọ nọ ma ru. Rekọ a tẹ vuẹ omai nọ ma ru oware jọ nọ Ọghẹnẹ o mukpahe, ma re ru ei vievie he.—Iruẹru 5:29.

11-12. Eme obe Luk 2:1-6 o ta nọ Josẹf avọ Meri a ru dede nọ eware e lọhọ kẹ ae he, kọ eme o no rie ze? (Rri iwoho na re.)

¹¹ Josẹf avọ Meri a ru oware nọ egọmeti oke yena a ta nọ a ru dede nọ o lọhọ kẹ ai hi. U fo re ma rọ aro kele ai. (Se Luk 2:1-6.) Nọ Meri o dihọ te eyẹ no, Ọgọstọs nọ ọ jọ osu Rom o te jie uzi jọ. Anọ ohwo kpobi o kpohọ ọvuọ ẹwho riẹ nyai kere odẹ fihotọ. Koyehọ Josẹf avọ Meri a ti kpobọ ẹwho rai nọ a re se Bẹtlẹhẹm. No oria nọ a jọ na te obei u thabọ te enwenọ emaele udhone gbe ikpegbesa (ikilomita 150), yọ edhere na ọ jọ igbigbehru. Kareghẹhọ nọ Meri o dihọ te eyẹ. Fikiere, erẹ na ọ te lọhọ kẹe vievie he. O sae jọ nọ a jẹ ruawa gaga. Ẹsejọhọ Josẹf o je roro nọ, ‘Kọ eva eyẹ e tẹ da Meri evaọ edhere, eme ma ti ru?’ Ọmọ nọ ọ te jọ Mesaya na ẹdẹfa ma be ta ẹme riẹ na. Kọ aimava a ta nọ a rẹ siọ oware nọ egọmeti ọ ta na ba eru fikinọ Meri o dihọ na?

¹² Epanọ eware e jọ kẹ Josẹf avọ Meri na o sae lẹliẹ ozọ mu ai. Ghele na, a yoẹme dede nọ o lọhọ kẹ ai hi. Yọ Jihova ọ ghale rai fikinọ a yoẹme. A te obọ Bẹtlẹhẹm gbẹsinẹdẹ. Meri ọ tẹ jẹ jọ obei yẹ oma kọkọ. Obei nọ a nya na o lẹliẹ eruẹaruẹ Ebaibol jọ rugba dede.—Mae. 5:2.

13. Ma tẹ be hai ru oware nọ egọmeti ọ ta, ẹvẹ o sai ro fiobọhọ kẹ inievo mai?

¹³ Ma te bi yoẹme kẹ isu egọmeti, erere o re te omai gbe amọfa. Ẹvẹ ma rọ ta ere? Uye nọ u re te ohwo nọ o yoẹme he o re te omai hi. (Rom 13:4) Ma tẹ be hai yoẹme kẹ isu  egọmeti, o rẹ so ẹe ze nọ a rẹ rọ rehọ emamọ ubiẹro rri omai Isẹri Jihova. Ikpe buobu nọ e vrẹ, utu ahwo jọ evaọ Nigeria a je le uje bi ru ozighi fikinọ egọmeti ọ ta nọ a hwa osa-uzou. Ẹdẹ jọ nọ inievo na a je ru ewuhrẹ evaọ obọ Ọgwa Uvie, isoja a tẹ ruọ evaọ ọgwa na be gwọlọ ahwo nọ a bi ru ozighi na. Ọnọ o wuzou rai ọ tẹ ta kẹ ai nọ: “Wha kpokpo Isẹri Jihova ha, ahwo yena a rẹ hwa osa-uzou.” Whọ ruẹ na! Ma tẹ be hai koko izi egọmeti, o te whae ze nọ a te hae rọ rehọ emamọ ubiẹro rri omai. Yọ ẹdẹ ese na, oware yena o sai siwi uzuazọ inievo mai.—Mat. 5:16.

14. Eme oniọvo jọ o ru nọ o be lẹliẹe yoẹme kẹ isu egọmeti?

¹⁴ Ẹsejọ, oware jọ o sae via nọ o gbẹ rọ lọhọ kẹ omai hi re ma yoẹme kẹ ahwo egọmeti. Oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Joanna nọ ọ rrọ obọ United States ọ ta nọ: “Mẹ jẹ gwọlọ nọ me re gbe yoẹme kẹ ahwo egọmeti vievie he keme oware nọ a ru ahwo uviuwou mẹ jọ o yoma gaga.” Rekọ Joanna ọ tẹ jẹ daoma re o gbe rri eware epanọ o bi rri rai na ha. Kọ eme o ru? O gbe je se eme nọ ahwo a fihọ itanẹte nọ e rẹ lẹliẹ eva ahwo egọmeti dhae he. (Itẹ 20:3) Ọ lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹe fievahọ iẹe, re o gbe roro nọ a te si ahwo jọ no isu no, eware i ti ro woma ha. (Ol. 9:9, 10) U te no ere no, o je se izoẹme nọ a jọ ta kpahe epanọ mai Ileleikristi ma gbe ro kuomagbe isuẹsu akpọ na ha. (Jọn 17:16) Sista Joanna ọ ta nọ, enẹna ọ be daoma rọ adhẹẹ kẹ ahwo egọmeti yọ o bi yoẹme kẹ ai. O tẹ whae ze nọ udu u ro tei otọ gaga.

15. Fikieme o rẹ rọ jọ bẹbẹ ẹsejọ re ma ru oware nọ ukoko Jihova o ta?

¹⁵ Jihova ọ vuẹ omai nọ ma hai “yoẹme kẹ enọ e be kobaro” evaọ ukoko na. (Hib. 13:17) Jesu nọ o wuzou ukoko na ọ rrọ gbagba, rekọ ahwo nọ Jihova o ro mu evaọ ukoko na a gba ha. Ẹsejọ o rẹ bẹ omai re ma yoẹme nọ a tẹ vuẹ omai nọ ma ru oware jọ nọ ma gwọlọ ru hu. Oware utiọye na o via kẹ Pita ukọ na. Ẹdẹ jọ ukọ-odhiwu ọ jọ eruẹaruẹ vuẹe nọ ọ re erao jọ nọ a jọ Uzi Mosis ta nọ e fo ho. Isiasa soso Pita ọ se inọ ọ rẹ re oghẹrẹ erao itieye na ha. (Iruẹru 10:9-16) Fikieme Pita ọ rọ se? Keme ọ be hai ru oware nọ ukọ-odhiwu na ọ be vuẹe na vẹre he. Ọnọ ọ riẹ anwẹdẹ na ọvo o tilẹmu. Ukọ-odhiwu nọ ọ rrọ gbagba ọye Pita ọ be se thahe thahe kẹ na. Otẹrọnọ o bẹ Pita re o yoẹme kẹ ukọ-odhiwu, u dhesẹ nọ o rẹ lọhọ họ re ma yoẹme nọ ahwo-akpọ ibe mai a be vuẹ omai.

16. Nọ a vuẹ Pọl nọ o ru oware jọ nọ ohwo ọ sai rri nọ u wotọ họ, eme o ru? (Iruẹru Ikọ 21:23, 24, 26)

¹⁶ Pọl ukọ na ọ “rọ unevaze yoẹme” dede nọ a vuẹ riẹ nọ jọ o ru oware nọ ohwo ọ sai rri nọ u wotọ họ. Ileleikristi jọ nọ e jọ ahwo Ju a yo nọ Pọl o bi wuhrẹ ahwo inọ jọ a “gbabọkẹ uzi Mosis.” Rekọ o ru oware utiọye he. (Iruẹru 21:21) Ekpako nọ e jọ obọ Jerusalẹm a tẹ vuẹ se Pọl nọ, jọ ọ rehọ ezae ene kugbe oma re ọ nyai ru oma riẹ fo evaọ obọ etẹmpol na wọhọ epanọ uzi Mosis o ta. Ahwo kpobi a vẹ te riẹ nọ o bi koko Uzi na. Rekọ Pọl ọ riẹ nọ o gbẹ gwọlọ nọ a re koko uzi Mosis hi yọ ọ riẹ nọ o ru oware ọvo thọ họ. Ghele na, ọ rọwo nọ o re ru oware nọ a vuẹ riẹ na. Ebaibol ọ ta nọ: “Okiokiọ riẹ Pọl ọ tẹ rehọ ezae na kugbe oma o te voro oma riẹ gbe oma ezae na.” (Se Iruẹru Ikọ 21:23, 24, 26.) Fikinọ Pọl o yoẹme, o soriẹ ze nọ inievo na kpobi a jẹ rọ riẹ yerikugbe.—Rom 14:19, 21.

17. Eme whọ jọ oware nọ o via kẹ Stephanie na wuhrẹ?

¹⁷ O jọ bẹbẹ kẹ oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Stephanie re o ru oware nọ inievo nọ e be rẹrote iruo Uvie na evaọ orẹwho rai a ta. Utu  ẹvẹrẹ ọfa avọ ọzae riẹ a jọ, yọ o jẹ were ai oma. Rekọ uwou ogha u te kere se ai nọ utu yena o te gbẹ jariẹ hẹ. A tẹ vuẹ Sista Stephanie avọ ọzae riẹ nọ jọ a zihe kpohọ ukoko ẹvẹrẹ rai. Stephanie ọ ta nọ: “Eva e were omẹ vievie he. Me je roro nọ ohwo ọvo ọ rrọ ukoko ẹvẹrẹ mai na nọ ma rẹ nyai fiobọhọ kẹ hẹ.” Ghele na, oniọvo na o ru oware nọ ukoko o ta. Ọ ta nọ: “Uwhremu na mẹ tẹ te ruẹ nọ emamọ oware ukoko na o ru na. Ma bi fiobọhọ kẹ emọ nọ esẹgbini rai e rrọ ukoko na ha. Ere ọvo ho, me bi wuhrẹ Ebaibol kugbe oniọvo jọ nọ ọ wariẹ mu iruo Uvie na họ, yọ me bi wo uvẹ ru ewuhrẹ omobọ mẹ ziezi. Udu u bi brukpe omẹ vievie he keme me bi ru oware kpobi nọ ukoko na o ta.”

18. Erere vẹ o re te omai nọ ma te bi yoẹme?

¹⁸ Ma rẹ daoma riẹ epanọ a re yoẹme. Orọnikọ okenọ eware e jọ lọlọhọ Jesu o ro wuhrẹ ẹmeoyo ho. Ebaibol ọ ta nọ, o “wuhrẹ ẹmeoyo no eware nọ ọ ruẹ uye rai ze.” (Hib. 5:8) Nọ ẹbẹbẹ jọ ọ tẹ rrọ otọ kẹ omai, o sai fiobọhọ kẹ omai wuhrẹ epanọ a re yoẹme wọhọ Jesu. Evaọ okenọ ẹyao COVID-19 na o ro muhọ obọ, ukoko o tẹ ta nọ ma gbe kpohọ ewuhrẹ evaọ obọ Ọgwa Uvie he. A ta re nọ ma gbe kpohọ usi uwoma no uwou ruọ uwou ho. Kọ o jọ bẹbẹ kẹ owhẹ re who yoẹme? O sae jọ ere. Rekọ who yoẹme ghele yọ ẹmeoyo ra na o siwi owhẹ. Whẹ avọ inievo na wha tẹ jẹ rehọ oghẹrẹ ọfa kuomagbe yọ onana o lẹliẹ eva ra were Jihova gaga. Fikinọ ma bi yoẹme enẹna, o te gbẹ bẹ omai hi re ma ru oware kpobi nọ ukoko na o vuẹ omai evaọ oke uye ulogbo na, keme ere ma te sae rọ zọ.—Job 36:11.

19. Fikieme whọ rọ gwọlọ yoẹme?

¹⁹ Ma wuhrẹ no inọ ma te bi yoẹme, ma re wo eghale buobu. Rekọ oware nọ o be mae lẹliẹ omai yoẹme kẹ Jihova họ, fikinọ ma you rie, yọ ma gwọlọ nọ eva mai e were iẹe. (1 Jọn 5:3) Oware ọvo ọ riẹ nọ ma re ru kẹ Jihova nọ u ti te enọ o ru kẹ omai no ho. (Ol. 116:12) Rekọ ma sai yoẹme kẹe gbe ahwo nọ ọ ta nọ ma yoẹme kẹ. Ma te ru ere, u dhesẹ nọ ma wo areghẹ, yọ ahwo nọ a wo areghẹ, a re ru udu Jihova ghọghọ.—Itẹ 27:11.