1924—Ikpe Udhusoi nọ E Vrẹ
“NỌ UKPE na u muhọ obọ na, uvẹ u rovie fihọ nọ ohwo kpobi nọ ọ rọ uzuazọ riẹ kẹ Olori na no . . . ọ rẹ rọ daoma ru iruo Ọghẹnẹ vi epaọ ọsosuọ.” Whọ rẹ ruẹ ẹme yena se evaọ Bulletin Ọvo 1924. a Evaọ ukpe yena, Emọ-Uwuhrẹ Ebaibol na a tẹ daoma ru oware nọ obe na o ta na. A je ru eware ivẹ jọ. Orọ ọsosuọ, a rọ oghẹrẹ ọfa whowho usi uwoma na. Orọ avọ ivẹ, a jẹ ta usi uwoma ududu.
A MU USI UWOMA HỌ ẸTA EVAỌ IREDIO
Evaọ oke yena, o vrẹ ukpe ọvo no nọ inievo nọ e rrọ Ebẹtẹle a be rọ bọ oria nọ a rẹ jọ ta ẹme evaọ iredio. A se rie WBBR. A jẹ bọe fihọ Staten Island evaọ New York City. A kake gbẹ oria na re a sae jariẹ ru iruo. A tẹ bọ uwou ulogbo jọ fihọ iẹe nọ ahwo nọ a bi ru iruo na a rẹ jọ. A tẹ bọ uwou ọfa nọ a re fi eware iredio na họ. Inievo na a te mu onya eware iredio na họ ẹnya. Onya na o lọhọ họ.
Re inievo na a sae rọ atena iredio na dikihẹ oria nọ a gwọlọ fi ei họ, o lọhọ tere he. Atena na o theri te irula egba esa (300), koyehọ imita udhone gbe ikpegbọvo. Yọ ire ivẹ nọ a gwọlọ rọ atena na dikihẹ udevie rai, ọvuọvo o theri te irula egba ivẹ (200), koyehọ imita udhosa-gbọvo. Evaọ orọ ọsosuọ nọ inievo na a je fi eware na họ epanọ a gwọlọ nọ e jọ, a sai ru ei hi. Rekọ a rẹroso Jihova. Yọ Jihova o gine fiobọhọ kẹ ae, a te ti fi eware na họ epanọ a gwọlọ no. Brọda Calvin Prosser ọ jọ usu ahwo nọ i ru iruo na. Ọ ta nọ: “O hae jọ nọ ma hae sae gine fi eware na họ epanọ u fo nọ e rẹ jọ evaọ orọ ọsosuọ na, ma hai ti roro nọ fiki epanọ ma riẹ oware na te, ma sai ro ru ei na.” Inievo na a ta nọ Jihova ọye o fiobọhọ kẹ ae. Rekọ o jọ etẹe kuhọ họ.
Oke yena yọ u ri kri hi nọ a ro mu ẹme họ ẹta evaọ iredio. Ere ọvo ho, whọ rẹ kake ruẹ eware iredio na dẹ hẹ. Rekọ a tẹ dẹ ọrọ anwae jọ evaọ ẹwho na nọ o wo ẹgba te 500 watts. Inievo na a dẹ emaekrofonu hu. Emaekrofonu nọ ọ rẹ jọ ifonu ọye a fihọ nọ a te hae rọ ta ẹme. Orọnikọ ikpeware jọ kẹhẹ a dẹ ro ru eware na ha. Aso ẹdẹ jọ, evaọ amara Ava, inievo-emezae nọ i je ru iruo na a tẹ ta nọ a rẹ dawo eware na. A jẹ gwọlọ oware nọ a re kporo evaọ iredio na. A tẹ ta nọ a rẹ tubẹ so ile ukoko na evaọ iredio na. Brọda Ernest Lowe b o te se ae. Brọda Rutherford ọ jọ obọ Brooklyn nọ o rehọ emaele ikpegbisoi thabọ no oria iredio na.Yọ ọ jẹ jọ iredio riẹ yo ile nọ a jẹ so na.
ọ ta ẹme te oware jọ nọ u re fou ehwẹ nọ o via aso ẹdẹ yena. Ọ ta nọ, nọ ae omarai inievo-emezae na a jẹ so ole evaọ iredio na, Judge RutherfordBrọda Rutherford ọ tẹ jọ ifonu ta kẹ ae nọ, “Wha siọ edo yena ba. Ile rai na ọ wọhọ ibusu nọ i bi ru edo!” Oma o tẹ dina vo inievo-emezae na. A te furu iredio na. Rekọ eva e were rai inọ eware na i bi ruiruo, yọ u te okenọ a te hae rọ jọ iredio na ta ẹme no.
Evaọ edẹ udhegbene Ava 1924, Brọda Rutherford ọ tẹ jọ iredio na ta ẹme, yọ oyena o jọ orọ ọsosuọ. Ọ ta nọ oware nọ a te hae jọ iredio na ru họ, “a te hae rehọ iẹe ru iruo uvie Mesaya na.” Ọ tẹ jẹ ta nọ ẹjiroro nọ a ro wo oria iredio obọrai họ re a “fiobọhọ kẹ ahwo nọ a rrọ egagọ kpobi, nọ a bi wuhrẹ eware sa-sa evaọ egagọ rai re a riẹ oware nọ Ebaibol ọ ta kpahe oke nọ ma be rria na.”
Eva e were inievo na inọ eware iredio WBBR na i bi ruiruo, yọ u ru nọ ahwo a ro yo ẹme nọ a jariẹ ta evaọ ọrọ ọsosuọ kpobi. Etẹe ukoko o jẹ hae jọ ta ẹme nọ ahwo buobu a re yo evaọ ikpe ọgbagbesa soso.
A TA ẸME TE EWARE IYOMA NỌ ISU EGAGỌ A BI RU, A DHOZỌ HỌ
Evaọ Ahrẹ 1924, Emọ-Uwuhrẹ Ebaibol na a te kpohọ okokohọ ologbo evaọ Columbus nọ ọ rrọ Ohio. Inievo buobu a no eria avọ eria akpọ na ziọ okokohọ na. Yọ a ru ẹme evaọ ẹvẹrẹ Arabic, Oyibo, French, German, Greek, Hungarian, Italian, Lithuanian, Polish, Russian, evẹrẹ ahwo Scandinavia, gbe Ukrainian. A ru re ahwo a jọ iredio yo eme jọ nọ a ru evaọ okokohọ na. A te je ru re a hae jọ obe-usi nọ a re se Ohio State Journal kere izoẹme jọ kpahe okokohọ na.
Evaọ Edene-Oka nọ ọ jọ edẹ udhegbene Ahrẹ, ahwo nọ a ziọ okokohọ na nọ i kpohọ usi uwoma a bu vrẹ idu isoi (5,000). Ebe nọ a ghale kẹ ahwo i te enwenọ idu ọgba (30,000). Yọ a mu ebe-iwuhrẹ Ebaibol nọ i te idu buobu họ. Uwou-Eroro jọ o ta nọ ẹdẹ yena họ ẹdẹ nọ “ọ mae were kpobi evaọ okokohọ na.”
A ru obọdẹ oware ofa jọ evaọ okokohọ na evaọ edẹ udhegbisoi Ahrẹ nọ ọ jọ Edisoi-Oka. Brọda Rutherford o se ẹme jọ nọ a jọ fodẹ eware iyoma jọ nọ isu egagọ a bi ru. A kere i rie wọhọ obe nọ elọya o re kere kpahe uzi nọ ohwo ọ raha.
Obe na o ta nọ isu egọmeti, isu egagọ, gbe ahwo nọ i wuzou ekiọthuọ “a bi ru nọ ahwo a gbẹ be rọ riẹ oware nọ Ọghẹnẹ o ti ru kẹ ahwo-akpọ họ.” Obe na o tẹ jẹ ta nọ isu nana “a rrọ abọ Ukoko Ọvọ Erẹwho nọ a ro mu na, yọ a rri rie nọ ‘ọye Ọghẹnẹ o bi ro su ahwo-akpọ.’” Ogbẹrọnọ Emọ-Uwuhrẹ Ebaibol na a ga ẹro ho, a hae sai whowho ovuẹ nana kẹ ahwo ho.Uwou-Eroro jọ o ta ẹme te epanọ okokohọ na u duobọte ahwo udu te. O ta nọ: “Nọ egbaẹmo Olori na nọ i kpohọ okokohọ evaọ Columbus na a je kpo, ẹrọwọ rai ọ ga vi epanọ o jọ vẹre.” O ta re nọ: “O lẹliẹ e rai kru udu ga re a sae ta usi uwoma na nọ ewegrẹ a tẹ be make wọso ae.” Brọda Leo Claus o kpohọ okokohọ na re. Ọ ta nọ: “Ma jẹ gwọlọ nọ ma te uwou vẹrẹ re ma ghale omobe na kẹ ahwo.”
Evaọ amara Akpe, Emọ-Uwuhrẹ Ebaibol na a tẹ jẹ ghale omobe-ovẹvẹ jọ kẹ ahwo. Eme nọ Brọda Rutherford ọ ta evaọ okokohọ na a kere fihọ iẹe eva. A je se omobe-ovẹvẹ na Ecclesiastics Indicted. Yọ enọ a ghale kẹ ahwo i te ima buobu. U wo ẹmẹwho jọ nọ a re se Cleveland evaọ Oklahoma. Frank Johnson ọ jọ ẹwho na ghale obe na kẹ ahwo. Iminiti udhe re inievo nọ i kiọkọ a tẹ te nyaze re a gbẹ nyavrẹ, yọ Brọda Johnson ọ ghale ebe na no. Ọ tẹ jẹ hẹrẹ inievo nọ i kiọkọ evaọ oria nọ ahwo a sae jọ kake ruẹ e riẹ hẹ. Ezae ẹwho na jọ a jẹ gwọlọ iẹe keme eva e jẹ dha ae fiki usi uwoma nọ ọ be ta na. Brọda Johnson o te dhere ichọche jọ nọ ọ kẹle etẹe. Ohwo ọvo ọ jọ ichọche na ha. O te fi omobe Ecclesiastics Indicted na họ eva Ebaibol owuhrẹ ichọche na jẹ ghale ọjọ fihọ ekpala na kpobi. O te no eva ichọche na ababọ oke oraha. Fikinọ oke o gbẹ riẹ, o te kpohọ ichọche ivẹ efa, o te ru oware nọ o ru evaọ ichọche ọsosuọ na.
Brọda Johnson ọ tẹ nwani kpohọ oria nọ inievo na a sae jọ ruẹ e riẹ. O te dhere emu oria jọ nọ a rẹ jọ zẹ epẹtiro. Ọ tẹ be jọ etẹe rri epanọ ezae nọ e be gwọlọ iẹe na a te dhẹ rri. Ezae na a tẹ dhẹ vrẹ, a ruẹ e riẹ hẹ. Nọ a nwane dhẹ vrẹ no, inievo nọ i kiọkọ nọ e jẹ ta usi uwoma kẹle oyena a tẹ nyaze, aikpobi a tẹ ruọ omoto, a tẹ dhẹ vrẹ.
Oniọvo jọ evaọ usu rai ọ ta nọ: “Nọ ma jẹ dhẹ vrẹ, ma ruẹ ichọche esa na. Enwenọ ahwo udhuvẹ-gbikpe a dikihẹ aro ichọche ọvuọvo. Ejọ i bi se omobe na. Efa e kpare riẹ kpehru re owuhrẹ rai ọ ruẹ e riẹ. Omojọ u kiọkọ re obọ u te omai. Rekọ ma yere Jihova Ọghẹnẹ mai keme ọ thọ omai, ọ tẹ jẹ kẹ omai areghẹ nọ ma sae rọ va ewegrẹ Uvie na abọ.”
A JẸ TA USI UWOMA NA UDUDU
Emọ-Uwuhrẹ Ebaibol nọ e jọ erẹwho efa a jẹ ta usi uwoma ududu re. Evaọ obọ France, Brọda Józef Krett ọ ta usi uwoma kẹ ahwo Poland nọ a nyaze te tọ eware eghaghae evaọ otọ. Ọ ma omaa epanọ ọ te rọ kẹ ovuẹ jọ nọ uzoẹme riẹ o ta nọ “A te Kpare Ahwo nọ A Whu No Ze Kẹle.” A jẹ ghale ebe-uzizie nọ a je ro zizie ahwo ẹwho na ze te gaviezọ kẹ ovuẹ na. Ozerẹ egagọ jọ evaọ ẹwho na ọ tẹ vuẹ ahwo egagọ riẹ nọ a du nya ha. Ghele na, ahwo nọ a nyae gaviezọ kẹ ovuẹ na a bu vrẹ idu isoi (5,000). Yọ ozerẹ na omariẹ ọ nya re! Brọda Krett ọ tẹ ta kẹ ozerẹ na nọ jọ ọ vuẹ ahwo oware nọ u dhesẹ nọ eware nọ o bi wuhrẹ ahwo uzẹme, rekọ ozerẹ na ọ rọwo ho. Brọda Krett ọ ghale ebe nọ e jariẹ obọ kpobi kẹ ahwo na. Ọ ruẹ nọ ahwo na a ginẹ gwọlọ riẹ oware nọ Ebaibol ọ ta.—Emọs 8:11.
Evaọ unuakpọ Africa, Brọda Claude Brown ọ ta usi uwoma te Gold Coast koyehọ orẹwho nọ a bi se Ghana enẹna. Ọ jẹ hae kẹ evuẹ yọ ọ jẹ hae ghale ebe kẹ ahwo. Fikiere u kri hi, ahwo buobu evaọ orẹwho na a te ti mu uzẹme na họ ẹriẹ. John Blankson nọ o je kpohọ isukulu nọ a re jo wuhrẹ kpahe imu nọ a re ro siwi ahwo, ọ jẹ hae
nyae gaviezọ kẹ evuẹ nọ Brọda Brown ọ jẹ hae kẹ. U kri hi, ọ tẹ ruẹ nọ eware nọ o bi yo na họ uzẹme na. John ọ ta nọ: “Eva e were omẹ gaga inọ mẹ riẹ uzẹme na no. Yọ mẹ jẹ hae vuẹ ahwo eware nọ me wuhrẹ evaọ obọ isukulu.”John ọ ruẹ vevẹ no nọ uwuhrẹ Esanerọvo na yọ ọrue. Ẹdẹ jọ, o te kpohọ ichọche Anglican re ọ nọ ozerẹ ichọche na enọ kpahe ẹme Esanerọvo na. Ozerẹ na o te lei vrẹ yọ o bi do. Anọ: “Whẹ Oleleikristi hi; whẹ ohwo Ẹdhọ. No etenẹ no whẹ!”
Nọ John o te uwou, o te kere ileta se ozerẹ na inọ jọ ọ nyaze oria jọ nọ ahwo a re kokohọ re ọ ta oware nọ u dhesẹ nọ ẹme Esanerọvo na uzẹme. Ozerẹ na ọ tẹ vuẹ John nọ jọ o kpobọ ọfisi iticha nọ ọ mai wuzou evaọ isukulu imu na. Iticha na ọ tẹ nọ John sọ o gine kere ileta otiọye na se ozerẹ na.
John ọ tẹ ta nọ, “Ee.”
Iticha na ọ tẹ ta kẹ John nọ jọ o kere ileta se ozerẹ na ro wounu kẹe. John o te kere nọ:
“Iticha mẹ ọ ta kẹ omẹ nọ jọ me kere ileta se owhẹ re me wounu kẹ owhẹ. Whọ tẹ rọwo nọ iwuhrẹ erue who bi wuhrẹ ahwo, me ti gine kere ileta se owhẹ re me wounu.”
Akpọ o te gbe iticha na unu, ọ tẹ nọ John nọ, “Blankson, ere whọ ginẹ gwọlọ kere sei?”
John ọ tẹ ta nọ, “Ẹhẹ. Oware nọ mẹ sai kere sei oye.”
Iticha na ọ tẹ ta kẹe nọ, “A ti le owhẹ no isukulu na no. Whọ tẹ be ta ekpehre ẹme kpahe ozerẹ ichọche egọmeti, who roro nọ a rẹ kẹ owhẹ uvẹ re whọ jọ isukulu egọmeti?”
John ọ tẹ ta nọ, “Owuhrẹ, . . . nọ whọ be hai wuhrẹ omai na, oware jọ u gbe vẹ omai ẹro ho, ma be hae nọ owhẹ onọ?”
Iticha na ọ tẹ ta nọ, “Ẹhẹ.”
John ọ tẹ ta nọ, “Whaọ oware utioye na oye u fou ẹme na kpobi ze na. Ozerẹ na o je wuhrẹ omai Ebaibol, mẹ tẹ nọe onọ. Rekọ ọ sae kẹ uyo onọ na ha. Kọ emejabọ me je wounu kẹe?”
John Blankson o wounu kẹ ozerẹ na ha. Yọ a le rie no isukulu na ha.
A JẸ RỌ AJỌWHA RU IRUO UVIE NA VRẸ
Uwou-Eroro jọ evaọ ukpe yena o ta ẹme te epanọ inievo na a daoma te evaọ ukpe yena. O ta nọ: “Ma sae ta ọkpọ ẹme nọ Devidi ọ ta inọ: ‘Whọ te kẹ omẹ ẹgba nọ me ti ro fi ẹmo na.’ (Olezi 18:39) Eware e riẹ nya gaga evaọ enukpe nana keme Olori na o fiobọhọ kẹ omai . . . Ahwo nọ a ginẹ rọ uzuazọ rai kẹe no . . . a be rọ evawere ta usi uwoma na.”
Evaọ ubrobọ ekuhọ ukpe na, ukoko o tẹ ma omaa epanọ a sae gbẹ rọ rehọ iredio ta usi uwoma viere. A te mu oria iredio ọfa họ ẹbọ kẹle Chicago. Odẹ nọ a mu kẹe họ WORD. Otọ riẹ họ “ẹme.” Odẹ na u gine foi keme ẹme Ọghẹnẹ a te rehọ iẹe vuẹ ahwo. A te rehọ iẹe ta usi uwoma Uvie na kẹ ahwo nọ e rrọ eria nọ i thabọ gaga, makọ ahwo nọ a rrọ obọ Canada dede.
Obọdẹ eware jọ e via evaọ ukpe nọ u lele i rie, koyehọ 1925. Emọ-Uwuhrẹ Ebaibol na a tẹ te riẹ otọ ẹme nọ ọ rrọ obe Eviavia izou 12 na ziezi vi epaọ ọsosuọ. Eware nọ a riẹ otọ rai na o lẹliẹ ahwo jọ siọ Jihova ba ẹgọ. Rekọ eware na e were ahwo buobu. O lẹliẹ e rai riẹ eware jọ nọ e via evaọ obọ odhiwu. Yọ eware nọ a riẹ otọ rai na i fiobọhọ kẹ idibo Ọghẹnẹ nọ e rrọ otọakpọ.