UZOẸME UWUHRẸ 40
OLE AVỌ 30 Ọsẹ Mẹ, Ọghẹnẹ Mẹ
Jihova “O re Siwi Enọ E Rrọ Ọkora”
“O re siwi enọ e rrọ ọkora; ọ rẹ gba emela rai.” —OL. 147:3.
OWARE NỌ A JARIẸ TA KPAHE
Jihova o you ahwo nọ a rrọ ọkora fiki eware nọ e via kẹ ae. Uzoẹme nana o ta kpahe epanọ Jihova ọ rẹ rọ sasa omai oma jẹ rọ omai sasa amọfa oma.
1. Ẹvẹ Jihova o rri idibo riẹ, kọ eme ọ gwọlọ nọ o re ru kẹ ae?
KỌ Jihova ọ be ruẹ eware nọ e be via kẹ idibo riẹ nọ e rrọ otọakpọ na? Ee! Eva e tẹ be were omai, ọ rẹ riẹ, nọ ma tẹ rrọ ọkọkora, ọ rẹ riẹ re. (Ol. 37:18) Nọ Jihova ọ tẹ ruẹ nọ ma rrọ ọkora fiki eware iyoma nọ e via kẹ omai, rekọ ma gbẹ be rọ ẹgba mai gọe ghele, eva mai e rẹ were iẹe gaga. Yọ ọ gwọlọ nọ o re fiobọhọ kẹ omai, ọ vẹ jẹ sasa omai oma.
2. Eme Jihova o re ru kẹ ahwo nọ a rrọ ọkora, kọ eme ma re ru nọ o rẹ lẹliẹ omai kru udu ga nọ Jihova o bi fiobọhọ kẹ omai na?
2 Obe Olezi 147:3 o ta nọ Jihova “ọ rẹ gba emela” ahwo nọ a rrọ ọkora. Ẹme yena o dhesẹ nọ ma tẹ rrọ ọkora, o wọhọ ẹsenọ ma nwoma, Jihova ọ tẹ be nabi siwi omai. Kọ eme ma re ru re oma nọ ma nwa na o sai kpo nọ Jihova o bi siwi omai na? Edọktọ nọ ọ riẹ iruo gaga o te bi siwi ohwo nọ ọ nwoma, u re ru nọ oma na u re ro kpo. Rekọ ohwo nọ a bi siwi na omariẹ ọ rẹ romatotọ ru oware nọ edọktọ na ọ vuẹ riẹ. Ma te jọ uzoẹme nana ta ẹme te eware nọ Jihova ọ jọ Ebaibol ta kẹ ahwo nọ a rrọ ọkora gbe epanọ ma sai ro ru oware nọ ọ ta.
JIHOVA Ọ BE VUẸ OMAI NỌ MA RRỌ GHAGHAE KẸE
3. Fikieme ahwo jọ a re ro rri omarai nọ a fioka ha?
3 Uyoyou u kiekpo gaga no evaọ akpọ nana. Eware nọ a ru ahwo buobu no o soriẹ ze nọ a bi ro roro nọ a fioka ha. Oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Helen a ọ ta nọ: “No emaha mẹ ze, ọsẹgboni mẹ a dhesẹ nọ a you omẹ hẹ. Ọsẹ mẹ ọ jẹ hae dhuaro. Yọ ẹsikpobi ọ jẹ hae vuẹ omẹ avọ inievo mẹ nọ ma fioka ahwo ho.” Ẹsejọhọ epanọ a ru Helen na, a ru owhẹ ere no. Ẹsejọhọ a ta eme iyoma kẹ owhẹ no, hayo a gboja kẹ owhẹ no, hayo a ru owhẹ eware nọ e be lẹliẹ owhẹ roro nọ who fioka ha. O tẹ rrọ ere, ẹsejọhọ who ti roro nọ ohwo ọvo o se owhẹ gbe ohwo ho.
4. Eme Jihova ọ jọ obe Olezi 34:18 ta, nọ u re ru oma sasa omai?
4 O tẹ make rọnọ ahwo a gboja kẹ owhẹ no, riẹ nọ Jihova o you owhẹ. Ọ rọ owhẹ zaro ho. Jihova “ọ kẹle enọ e rrọ ọkora.” (Se Olezi 34:18.) Whọ tẹ “rrọ uweri” fiki eware nọ a ru owhẹ no, kareghẹhọ nọ Jihova ọ ruẹ eware iwoma jọ evaọ omara, u te ru nọ o ro se owhẹ gboma. (Jọn 6:44) Ọ gwọlọ nọ o re fiobọhọ kẹ owhẹ oke kpobi keme ọ rọ owhẹ zaro vievie he.
5. Ma te rri epanọ Jesu ọ jẹ hai ru ahwo nọ a se gbe ahwo ho, eme o te lẹliẹ omai riẹ?
5 Ma te rri epanọ Jesu ọ jẹ hai ru ahwo okenọ ọ jọ otọakpọ, o rẹ lẹliẹ omai riẹ oghẹrẹ nọ Jihova o bi rri omai. Ahwo nọ a se gbe ahwo ho, Jesu ọ jẹ hai muẹrohọ ae, yọ ọ jẹ hai tete ae. (Mat. 9:9-12) Oke jọ, aye jọ nọ ọ jẹ mọ ekpehre ẹyao jọ ọ rọ obọ te ewu Jesu. Ọ riẹ nọ ọ tẹ rọ obọ te ewu Jesu, oma riẹ u ti kpo. Kọ eme Jesu o ru? Jesu ọ ta ẹme nọ o sasa e riẹ oma. O jiri rie inọ o gine wo ẹrọwọ. (Mak 5:25-34) Whaọ, nwanọ oghẹrẹ uruemu nọ Jihova o wo, oye Jesu Ọmọ riẹ o wo re. (Jọn 14:9) Fikiere riẹ nọ Jihova o you owhẹ. Ọ riẹ emamọ uruemu nọ who wo. Ọ riẹ nọ who wo ẹrọwọ who te je you rie.
6. Eme ohwo o re ru nọ o te bi rri omariẹ nọ o fioka ha?
6 Kọ otẹrọnọ udu ra o gbẹ be vuẹ owhẹ nọ who fioka ha, eme who re ru? Se eria Ebaibol nọ i dhesẹ nọ whọ rrọ ghaghae kẹ Jihova, who ve roro kpahe eme nọ who se na. b (Ol. 94:19) Otẹrọnọ oware jọ nọ whọ gwọlọ nọ who re ru evaọ ukoko na, whọ gbẹ sai ru ei hi hayo whọ gbẹ be sai ru te epanọ ahwo nọ i kiọkọ a bi ru hu, who du roro nọ whọ be daoma ha ha. Jihova o re rẹro nọ who ti ru oware nọ ẹgba ra o te he he. (Ol. 103:13, 14) Otẹrọnọ a gboja kẹ owhẹ no, a gba owhẹ họ lele wezẹ, hayo a ta eme edada kẹ owhẹ no, who du roro nọ whọ wha riẹ ze he. Oware nọ a ru owhẹ na u woma ha. Kareghẹhọ nọ ohwo nọ o ru omọfa oware uyoma ọye Jihova o re ro guẹdhọ, orọnikọ ohwo nọ a ru oware uyoma na ha. (1 Pita 3:12) Sandra yọ ohwo jọ nọ a gboja kẹ okenọ ọ jọ emaha. Ọ ta nọ: “Ẹsikpobi mẹ rẹ lẹ se Jihova inọ jọ o ru re me rri omamẹ epanọ ọyomariẹ o bi rri omẹ.”
7. Otẹrọnọ a ru omai eware iyoma jọ no oke jọ, eme o dhesẹ nọ ma sai fiobọhọ kẹ amọfa?
7 Who du roro nọ Jihova ọ sae rọ owhẹ fiobọhọ kẹ amọfa ha ha. Jihova o rri owhẹ nọ whẹ yọ ibe oruiruo riẹ nọ whọ be ta usi uwoma na. Ọghọ nọ o bru họ owhẹ oma o rro re! (1 Kọr. 3:9) Ẹsejọhọ fikinọ a ru owhẹ eware iyoma no na, ohrọ ohwo o re kri owhẹ ẹre he, yọ whọ rẹ riẹ epanọ oware o be kẹ ohwo uye te. Whọ sai gine fiobọhọ kẹ amọfa. A fiobọhọ kẹ Helen nọ ma ta ẹme te ẹsiẹ na. Yọ enẹna ọyomariẹ o bi fiobọhọ kẹ amọfa re. Ọ ta nọ: “Mẹ nana nọ a se gbe ohwo vẹre he na, Jihova o ru nọ a ro you omẹ yọ ọ be rọ omẹ fiobọhọ kẹ amọfa.” Helen ọ rrọ ọkobaro oke-kpobi yọ eva e be were iẹe.
JIHOVA Ọ GWỌLỌ NỌ MA RỌWO NỌ Ọ RỌVRẸ OMAI NO
8. Emamọ ẹme jọ vẹ Jihova ọ vuẹ omai evaọ obe Aizaya 1:18?
8 Udu u re gbe brukpe idibo Jihova jọ gaga fiki izi nọ a raha oke jọ. Ẹsejọhọ izi yena yọ enọ a raha taure a tẹ te họ-ame hayo nọ a họ-ame no. Ma rẹ kareghẹhọ nọ fikinọ Jihova o you omai gaga jabọ o ro vi Ọmọ riẹ ze te ta omai no igbo. Yọ okẹ nọ ọ kẹ omai. Ma riẹ nọ ọ gwọlọ nọ ma rehọ okẹ na. Jihova ọ vuẹ omai nọ ma tẹ raha uzi, nọ ma jẹ daoma “kpọ eware vi” c no, ọ rẹ rọvrẹ omai. (Se Aizaya 1:18.) Jihova o re gbe roro kpahe uzi nọ ma raha na ha fikinọ o you omai gaga. Rekọ o re gbe roro kpahe eware iwoma nọ ma ru no. E rẹ thọrọ iẹe ẹro vievie he.—Ol. 103:9, 12; Hib. 6:10.
9. Eme u je fo re ma daoma rri obaro ọvo gbe eware iwoma nọ ma bi ru enẹna ukpenọ ma re roro kpahe izi nọ ma raha oke jọ?
9 Udu u te bi brukpe owhẹ fiki eware nọ who ru oke jọ, daoma roro kpahe eware iwoma nọ who bi ru enẹna gbe enọ who ti ru evaọ obaro. Whọ kareghẹhọ Pọl ukọ na? Binọ o jẹ dae gaga inọ ọ jẹ rọ uye bẹ Ileleikristi oke jọ. Rekọ ọ riẹ nọ Jihova ọ rọvrẹ riẹ no. (1 Tim. 1:12-15) Kọ Pọl o je roro iroro fiki izi nọ ọ raha oke jọ? Ma riẹ nọ Pọl ọ jẹ rọ oyena kpokpo udu riẹ hẹ. Epanọ ọ kpairoro vrẹ eware nọ o le tobọ okenọ ọ jọ egagọ ahwo Ju vẹre na, ere ọ kpairoro vrẹ izi nọ ọ raha oke jọ. (Fil. 3:4-8, 13-15) Oware nọ Pọl o je ru họ, ọ jẹ rọ ajọwha ta usi uwoma na yọ obaro ọvo o je roro kpahe. Pọl ọ riẹ nọ oware nọ o via o via no. Whẹ omara, kareghẹhọ ere re. Riẹ nọ whọ sai ru eware nọ a re ro jiri Jihova enẹna, whọ vẹ jẹ hai roro kpahe eware iwoma nọ Jihova o ti ru kẹ owhẹ evaọ obaro.
10. Eme ma sai ru otẹrọnọ eware iyoma nọ ma ru e wha uye se amọfa?
10 Ẹsejọhọ udu u bi brukpe owhẹ fikinọ eware nọ who ru oke jọ e wha uye se amọfa. Kọ eme who re ru? Ru oware nọ whọ riẹ nọ whọ rẹ sai ru re uye o gbẹ bẹ ahwo na ga hrọ họ. Who re je wounu kẹ ae no eva ze. (2 Kọr. 7:11) Lẹ se Jihova nọ jọ o fiobọhọ kẹ ahwo nọ oware nọ who ru na o wha uye se. Jihova ọ sai ru nọ te owhẹ te ahwo yena a sai ro thihakọ, udu u ve je te ae otọ.
11. Eme ma sai wuhrẹ no iku Jona ọruẹaro na ze? (Rri uwoho nọ o rrọ uke Uwou-Eroro na re.)
11 Jọ eware nọ who ru thọ oke jọ i wuhrẹ owhẹ areghẹ. Rọwo nọ Jihova ọ rọ owhẹ ru iruo kpobi nọ ọ gwọlọ rọ owhẹ ru. Kọ whọ kareghẹhọ Jona ọruẹaro na? Okenọ Ọghẹnẹ o vi ei kpobọ Nanivi, ukpenọ o kpohọ obonọ Ọghẹnẹ o vi rie nya, kọ ofẹ ọfa ọ rọ ovao rri. Jihova o ru nọ Jona ọ rọ ruẹ nọ o ru thọ. Yọ Jona o wuhrẹ oware jọ no oware nọ o via na ze. (Jona 1:1-4, 15-17; 2:7-10) Jihova ọ nwane kpairoro vrẹ Jona ha. Ọ wariẹ vi ei kpobọ Nanivi, Jona omariẹ ọ tẹ nwane nya. Dede nọ o da Jona inọ ọ siọ uwou nọ Ọghẹnẹ o vi rie evaọ oke ọsosuọ, ọ rọ fiki oyena roro nọ o gbe te ohwo nọ ọ rẹ nya uwou kẹ Ọghẹnẹ hẹ hẹ.—Jona 3:1-3.
Nọ Jona ọruẹaro na o no eva eri ologbo na ze no, Jihova ọ tẹ wariẹ vi ei kpobọ Nanivi re o whowho ovuẹ riẹ kẹ ahwo ẹwho na (Rri edhe-ẹme avọ 11)
JIHOVA Ọ RẸ RỌ ẸZI ỌFUAFO RIẸ SASA OMAI OMA
12. Ẹvẹ Jihova o re ro ru udu te omai otọ nọ oware okpẹtu jọ o tẹ via kẹ omai? (Ahwo Filipai 4:6, 7)
12 Nọ oware okpẹtu jọ o tẹ via kẹ omai, Jihova ọ rẹ rọ ẹzi ọfuafo riẹ sasa omai oma. Rri oware nọ o via kẹ Ron avọ Carol. Ẹdẹ jọ, ọmọzae rai ọvo o te kpe omobọ riẹ no. A ta nọ: “Eware iyoma e via kẹ omai no, rekọ ọnana ọ mai yoma kpaobọ. Ẹsibuobu owezẹ o je su omai hi evaọ aso. Ma vẹ be lẹ ọvo. Yọ Jihova o gine ru nọ ma ro wo udhedhẹ riẹ nọ a ta ẹme te evaọ obe Ahwo Filipai 4:6, 7 na.” (Se Ahwo Filipai 4:6, 7.) Otẹrọnọ oware okpẹtu jọ o via kẹ owhẹ, lẹ se Jihova unuẹse buobu te epa kpobi nọ whọ gwọlọ. Olẹ na o sai theri te epa kpobi nọ whọ gwọlọ re. (Ol. 86:3; 88:1) Lẹ se Jihova ẹlẹlẹ inọ jọ ọ kẹ owhẹ ẹzi ọfuafo riẹ. Ọ te tehe ezọ di kẹ elẹ ra vievie he.—Luk 11:9-13.
13. Ẹvẹ Jihova ọ sae rọ rehọ ẹzi ọfuafo riẹ fiobọhọ kẹ omai? (Ahwo Ẹfisọs 3:16)
13 Kọ oware okpẹtu jọ nọ o via u ru nọ who gbe wo ẹgba nọ who re ro ru oware ovo ho? Jihova ọ sae rọ ẹzi ọfuafo riẹ kẹ owhẹ ẹgba nọ whọ rẹ gbẹ rọ gọe vrẹ. (Se Ahwo Ẹfisọs 3:16.) U wo oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Flora. Ọye avọ ọzae riẹ a jọ imishọnare. Rekọ ẹdẹ jọ, ọzae riẹ o te lele omọfa wezẹ. Orọo rai o tẹ fa. Oniọvo-ọmọtẹ na ọ ta nọ: “Oware nọ ọzae mẹ o ru omẹ na o jẹ lẹliẹ omẹ roro iroro gaga. Mẹ lẹ se Jihova nọ jọ ọ kẹ omẹ ẹzi ọfuafo riẹ re mẹ sai kru udu ga. Jihova o gine ru nọ mẹ rọ kpairoro vrẹ nọ oke o be nya na. Oware nọ me je roro nọ mẹ te sai thihakọ riẹ vẹre he na, Jihova o ru nọ me ro thihakọ riẹ.” Flora ọ ruẹ nọ Ọghẹnẹ o ru nọ o ro fievahọ iẹe gaga no. U mu rie ẹro nọ Ọghẹnẹ o ti fiobọhọ kẹe ghelọ ẹbẹbẹ nọ o te rie kẹhẹ. Oniọvo na ọ ta nọ: “Ẹme nọ ọ rrọ obe Olezi 119:32 o rugba no evaọ uzuazọ mẹ. Etẹe ọ ta nọ: ‘Mẹ te rọ ọwhọ koko ijaje ra keme whọ ruẹrẹ oria họ kẹ onana no evaọ udu mẹ.’”
14. Eme ma re ru re ẹzi ọfuafo na ọ sai te omai obọ?
14 Kọ whọ tẹ lẹ nọ jọ Jihova ọ kẹ owhẹ ẹzi ọfuafo riẹ no, eme who re ru? Ru eware nọ e rẹ whae ze nọ ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ ọ rẹ rọ jọ owhẹ oma. Ewuhrẹ nọ whọ rẹ nya gbe usi uwoma nọ whọ rẹ ta kẹ ahwo yọ eware jọ. Hai je se Ẹme Ọghẹnẹ kẹdẹ kẹdẹ. U ve ti ru nọ whọ te hai ro roro kpahe eware nọ e rrọ eva riẹ ẹsikpobi. (Fil. 4:8, 9) Who te bi se Ebaibol, hai muẹrohọ iku ahwo nọ ebẹbẹ i te oma, gbe epanọ Jihova o ro fiobọhọ kẹ ae thihakọ. Ebẹbẹ buobu i te Sandra nọ ma fodẹ ẹsiẹ na. Ọ ta nọ: “Iku Josẹf e lẹliẹ omẹ kru udu ga. O make rọnọ ebẹbẹ buobu i te rie, yọ a ru rie eware iyoma na, usu riẹ avọ Jihova o gbẹ jọ kpekpekpe ghele.”—Emu. 39:21-23.
JIHOVA Ọ RẸ RỌ INIEVO MAI SASA OMAI OMA
15. Amono Ọghẹnẹ ọ sae rọ sasa omai oma, kọ oghẹrẹ vẹ a sae rọ sasa omai oma? (Rri uwoho na re.)
15 Nọ uye u te te omai oma, inievo na a sai ru nọ ma re ro wo “omosasọ ulogbo.” (Kọl. 4:11) Jihova ọ rẹ rọ inievo ukoko na dhesẹ nọ o you omai. Edhere jọ nọ inievo na a rẹ rọ sasa omai oma họ, a rẹ romatotọ gaviezọ kẹ omai. Ẹsejọ ẹnyaze nọ a nyaze te ruẹ omai na ọvo dede, o rẹ lẹliẹ omai kru udu ga. Ẹsejọ a re se oria Ebaibol jọ kẹ omai rọ tuduhọ omai awọ hayo a sae lẹ kugbe omai. d (Rom 15:4) Ẹsejọ oniọvo jọ ọ sae kareghẹhọ omai oghẹrẹ nọ Jihova o re rri oware jọ. Ẹme nọ ọ ta na o vẹ te lẹliẹ omai kru udu ga. Ẹsejọ nọ oghẹrẹ ẹbẹbẹ jọ o te te omai, inievo na a sai there emu se omai hayo a sai ru eware efa ro fiobọhọ kẹ omai.
Inievo nọ a re fievahọ nọ i kruga ziezi a rẹ sai fiobọhọ kẹ omai jẹ sasa omai oma (Rri edhe-ẹme avọ 15)
16. Eme u fo nọ ma re ru ẹsejọ re amọfa a sai fiobọhọ kẹ omai?
16 Ẹsejọ re amọfa a sai fiobọhọ kẹ omai, ma rẹ vuẹ ae ẹbẹbẹ nọ ma wo. Inievo ukoko na a gine you omai yọ a gwọlọ fiobọhọ kẹ omai. (Itẹ 17:17) Rekọ ẹsejọ a rẹ riẹ oware nọ ma gwọlọ hayo oghẹrẹ nọ eware e rrọ kẹ omai hi. (Itẹ 14:10) Oware jọ o tẹ be kẹ omai uye, daoma vuẹ inievo nọ i kruga evaọ ukoko na. Vuẹ ae oware nọ whọ gwọlọ nọ a ru kẹ owhẹ. Whọ sae vuẹ ọkpako ukoko ọvo hayo ivẹ jọ nọ e kẹle owhẹ gaga oware nọ o be kẹ owhẹ uye. Inievo-emetẹ jọ a te wo ẹbẹbẹ, ẹsejọ a rẹ vuẹ oniọvo-ọmọtẹ ọfa nọ o kruga ziezi, yọ u re fiobọhọ kẹ ae.
17. Eware jọ vẹ e sai ru nọ ma rẹ rọ gwọlọ siomano ahwo, kọ eme u fo nọ ma re ru?
17 Who du siomano ahwo ho. Ẹsejọ nọ oghẹrẹ eware jọ e tẹ via kẹ ohwo nọ e be lẹliẹe roro iroro, ọ rẹ gwọlọ siomano ahwo. Ginọ uzẹme nọ ẹsejọ inievo na a te nwane riẹ oghẹrẹ nọ who bi rri eware nọ e via kẹ owhẹ hẹ. Ẹsejọ a sae ta ẹme nọ ọ rẹ kẹ owhẹ uye. (Jem. 3:2) Rekọ whọ rọ fiki oyena siomano inievo na ha keme a te tuduhọ owhẹ awọ. Ọkpako ukoko jọ nọ a re Gavin ọ rẹ jọ ọkọkora ẹsejọ fiki eware nọ e via kẹe no. Ọ ta nọ: “Ẹsibuobu mẹ rẹ gwọlọ vuẹ egbẹnyusu mẹ oware nọ o be kẹ omẹ uye he yọ mẹ rẹ gwọlọ jọ kugbe ae he.” Rekọ Gavin ọ rẹ gba oma họ nya kẹle inievo na ghele yọ u re ru oma sasa iẹe gaga. Oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Amy ọ ta nọ: “Fiki eware nọ e via kẹ omẹ no, mẹ rẹ kaki fievahọ ohwo ho. Rekọ mẹ be daoma rọ aro kele Jihova fievahọ inievo mẹ evaọ ukoko na je you rai. Mẹ riẹ nọ oware yena nọ me bi ru na o be were Jihova, yọ u bi ru nọ eva e be rọ were omẹ re.”
JỌ EVA E WERE OWHẸ FIKI EYAA NỌ JIHOVA Ọ YA
18. Eme ma riẹ nọ Jihova o ti ru kẹ omai evaọ obaro, kọ eme ma re ru enẹna?
18 Joma hai roro kpahe epanọ eware e te jọ kẹ omai evaọ obaro. O te lẹliẹ eva were omai. Kẹle na, Jihova o ti si edada kpobi notọ, yọ ma ti gbe roro iroro fiki eware iyoma nọ e via kẹ omai oke jọ họ. (Evia. 21:3, 4) Oke yena eware iyoma nọ a ru omai no “e te gbẹ ruọ udu” mai re ma roro kpahe ai hi. (Aiz. 65:17) Ma wuhrẹ no nọ makọ enẹna, Jihova “ọ rẹ gba emela” mai. Ru oware kpobi nọ Jihova ọ rẹ rọ sasa owhẹ oma, who ve ti kru udu ga. Riẹ nọ Jihova “ọ be daezọ” ra. Whọ vro riẹ vievie he.—1 Pita 5:7.
OLE AVỌ 7 Jihova Họ Ogaga Mai
a Ma nwene edẹ na.
b Rri ẹkpẹti na “ Whọ Rrọ Ghaghae kẹ Jihova.”
c Re ma sae “kpọ eware vi” nọ ma tẹ raha uzi Jihova, ma rẹ lẹ sei nọ jọ ọ rọvrẹ omai, ma ve je nwene. Ere ma re ro dhesẹ nọ ma kurẹriẹ. Otẹrọnọ uzi ulogbo jọ ma raha, ma rẹ jẹ nyae vuẹ ekpako ukoko na re a fiobọhọ kẹ omai.—Jem. 5:14, 15.
