Kọ Whọ Riẹ?
Fikieme ahwo erẹwho efa a rọ jọ usu egbaẹmo Devidi ovie na?
AHWO erẹwho efa jọ nọ a jọ usu egbaẹmo Devidi họ Zilẹk ohwo Ammọn, Uraya ohwo Hit gbe Itma ohwo Moab na. a (1 Irv. 11:39, 41, 46) Amọfa nọ a jọ egbaẹmo riẹ họ “ahwo Kẹrẹt,” avọ “ahwo Pẹlẹt,” gbe “ahwo Gat.” (2 Sam. 15:18) O wọhọ nọ ahwo Kẹrẹt avọ ahwo Pẹlẹt na a kẹle ahwo Filistia gaga. (Izik. 25:16) Ahwo Gat na yọ ahwo ẹwho Filistia nọ a re se Gat.—Jos. 13:2, 3; 1 Sam. 6:17, 18.
Fikieme Devidi ọ rọ kẹ ahwo erẹwho efa uvẹ re a jọ ogbaẹmo riẹ? Ọ riẹ nọ a be romakpotọ kẹe, yọ abọ riẹ a rrọ. Maero na, a bi ru oware nọ Jihova ọ gwọlọ. Obe ofeme jọ nọ a re se The New Interpreter’s Dictionary of the Bible, o ta emamọ ẹme kpahe ahwo Kẹrẹt avọ ahwo Pẹlẹt na, inọ: “A je ru oware nọ Devidi ọ ta evaọ ikpe nọ Devidi ọ rọ jọ ovie na kpobi.” Ẹvẹ ma rọ riẹ? Okenọ “ezae Izrẹl kpobi” a siọ Devidi ba elele, nọ a lele “ọgwọlọ-ẹme jọ . . . nọ a re se Shiba,” ahwo Kẹrẹt avọ ahwo Pẹlẹt na a dikihẹ kẹ Devidi. (2 Sam. 20:1, 2, 7) Oke ofa nọ ọmọzae Devidi nọ a re se Adonaejah ọ jẹ gwọlọ nọ ọye ọ rẹ jọ ovie, ahwo Kẹrẹt avọ ahwo Pẹlẹt a ru oware nọ Devidi ọ ta. A fiobọhọ kẹe rehọ Solomọn mu ovie, keme ọye Jihova ọ salọ inọ ọ te jọ ovie nọ Devidi o te whu no.—1 Iv. 1:24-27, 38, 39.
Ohwo orẹwho ọfa nọ a sae rọ suẹro, nọ ọ jọ abọ Devidi họ Itai. Tei te egbaẹmo egba ezeza (600) riẹ a dikihẹ kẹ Devidi okenọ ọmọ Devidi nọ a re se Absalọm ọ lẹliẹ ezae Izrẹl họ re a lele iei họre Devidi. Oke yena, Devidi ọ tẹ vuẹ Itai nọ, ‘Whẹ yọ ọrara, u fo re who dhomahọ ẹmo nana ha.’ Rekọ Itai ọ tẹ ta kẹe nọ: “Nọ Jihova ọ rrọ uzuazọ na, yọ olori mẹ ovie na ọ rrọ uzuazọ na, oria kpobi nọ olori mẹ ovie na ọ rrọ, etẹe odibo ra ọ te jọ re, te uwhu te azọ!”—2 Sam. 15:6, 18-21.
Dede nọ ahwo Kẹrẹt avọ ahwo Pẹlẹt, gbe ahwo Gat a jọ ahwo erẹwho efa, a riẹ nọ Jihova họ Ọghẹnẹ uzẹme na, yọ Devidi họ ovie nọ Jihova o ro mu. U mu omai ẹro nọ eva e were Devidi gaga inọ ahwo nana a jọ abọ riẹ!
a Ọghẹnẹ o jie uzi evaọ obe Iziewariẹ 23:3-6 inọ ahwo Ammọn gbe ahwo Moab a rẹ jọ ukoko Izrẹl he. Rekọ o wọhọ nọ uzi yena o be ta nọ a wo udu nọ a rẹ sai ro ru oware kpobi evaọ orẹwho Izrẹl he. Rekọ a sae rria orẹwho na je lele ai ru eware jọ. Rri Insight on the Scriptures, Volume 1, ẹwẹ. 95.